Dagur - 20.11.1990, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Þriðjudagur 20. nóvember 1990
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 1000 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 90 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 725 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON
BLAÐAMENN:
JÓN HAUKUR BRYNJÓLFSSON (íþróttir),
SKÚLI BJÖRN GUNNARSSON (Sauöárkróki vs. 95-35960),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓLI G. JÓHANNSSON,
ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON, STEFÁN SÆMUNDSSON,
ÞÓRÐUR INGIMARSSON, LJÓSMYNDARI: KJARTAN ÞORBJÖRNSSON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRlMANNSSON
DREIFING/.RSTJÓRI:
INGVELDUR JÓNSDÓTTIR, HEIMASlMI 22791
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Sannleikanum verður
hver sárreiðastur
Steingrímur Hermannsson, forsætisráðherra, lét svo um
mælt á flokksþingi Framsóknarflokksins um helgina að
ríkisvaldið gæti ekki rekið það velferðarkerfi sem hér hef-
ur verið byggt upp án þess að gera eitt af þrennu: Skera
niður útgjöld í verulegum mæli, krefjast hærra gjalds fyrir
þá þjónustu sem veitt er eða ná meiri tekjum í ríkissjóð,
m.a. með aukinni skattlagningu. Þessi orð forsætisráð-
herrans hafa farið mjög fyrir brjóstið á Morgunblaðs-
mönnum, ef marka má forystugrein Morgunblaðsins í
fyrradag. Þar segir blaðið að kjósendur megi ekki láta
stjórnmálamenn komast upp með yfirlýsingar á borð við
þá sem vitnað er í hér að ofan. Það er „lágmarkskrafa til
stjórnmálamanna, “ segir í forystugrein Morgunblaðsins
„að þeir geri alvarlega og augljósa tilraun til að þess að
hemja ríkisútgjöld og stöðva þá sóun og bruðl með
almannafé, sem fram fer hjá opinberum aðilum, áður en
þeir koma og segja að þeir hafi gefizt upp.“
Með þessum orðum er ritstjóri Morgunblaðsins vænt-
anlega að fullyrða að forsætisráðherra og ríkisstjórn hans
hafi gefist upp í viðleitni sinni við að ná fram sparnaði í
ríkisrekstri. Sú túlkun blaðsins á tilvitnuðum orðum for-
sætisráðherra er hins vegar alröng. Orð forsætisráðherra
eru þvert á móti dæmigerð fyrir þá hreinskilni sem hann
hefur tamið sér í málflutningi sínum. Boðskapurinn sem í
orðunum felst er einfaldlega sá að tvískinnungurinn, sem
um langt árabil hefur riðið húsum þegar sparnað og hag-
ræðingu í ríkisrekstri ber á góma, leysi engan vanda. Nú
verði að ganga hreint til verks: Annaðhvort drögum við
að nokkru leyti úr umfangi núverandi velferðarkerfis eða
aukum tekjur ríkissjóðs að öðrum kosti. Um aðra mögu-
leika er ekki að ræða.
Skömmu áður en forsætisráðherra lét þau orð falla sem
Morgunblaðið fjargviðrast svo mjög út af, vék hann að
velferðarkerfinu og þá sérstaklega að heilbrigðiskerfinu.
Um það sagði hann m.a.: „Gegnum heilbrigðiskerfið fara
u.þ.b. 40% af öllum þeim tekjum sem ríkissjóður aflar.
Það er þess vegna gífurlega mikilvægt hvernig þeim fjár-
munum er varið. Þetta er ekki síst mikilvægt nú þegar við
stöndum í mikilli varnarbaráttu fyrir íslenska velferðar-
kerfið. Þetta er ekki síst mikilvægt þegar öflug samtök
boða að heilbrigðiskerfið skuli einkavætt, boða það í raun
að menn skuli fá að njóta þjónustu þess eftir efnum og
ástæðum. Við framsóknarmenn munum að sjálfsögðu
aldrei taka þátt í að gera slíkar breytingar né heldur
núverandi ríkisstjórn." Með þessum orðum er forsætis-
ráðherra að minna á að innan Sjálfstæðisflokksins eru
uppi háværar raddir um að einkavæða beri heilbrigðis-
kerfið og láta það lúta lögmálum markaðanns.
Sannleikurinn er sá að núverandi ríkisstjórn hefur gert
mikið átak til þess að ná fram hagræðingu í ríkisrekstrin-
um. Enginn hefur unnið eins markvisst að þessu og
núverandi heilbrigðis- og tryggingamálaráðherra, Guð-
mundur Bjarnason. í viðleitni sinni hefur hann hins vegar
víða rekist á veggi; sterka hagsmunahópa sem vilja ekki
missa spón úr aski sínum. Það er umhugsunarvert fyrir
kjósendur að sjálfstæðismenn, í lykilstöðum í stjórnkerfi
Reykjavíkurborgar, hafa gert ráðherranum einna erfiðast
fyrir að ná fram þeirri hagræðingu sem nauðsynleg er í
rekstri stóru sjúkrahúsanna í höfuðborginni. Harkaleg
viðbrögð Morgunblaðsins við orðum forsætisráðherra
sanna e.t.v. hið fornkveðna að sannleikanum verður hver
sárreiðastur. BB.
Hver á Silfrastaðaafrétt?
- SK0TVÍS eða Akrahreppur?
Sú fullyrðing hefur komið fram
frá Skotveiðifélagi íslands að
eignarhald hreppsnefndar Akra-
hrepps á Silfrastaðaafrétt nái ein-
ungis til beitarréttar á því lands-
væði. Því sé Skotveiðifélagi
Akrahrepps óheimilt að leigja af
hreppsnefndinni rjúpnaveiði á
nefndu svæði. Þessu vill Skot-
veiðifélag Akrahrepps andmæla
og rekja þær staðreyndir sem fyr-
ir liggja um eignarrétt leigusala á
því landsvæði sem nefnist
Silfrastaðaafrétt.
Þann 8. júní árið 1897 var undir-
ritaður kaupsamningur um sölu á
Silfrastaðaafrétt ásamt hjáleigun-
um Hálfdánartungum og Krók-
árgerði. Seljandi er Steingrímur
Jónsson bóndi og eigandi að
Silfrastöðum. Kaupandi er
hreppsnefnd Akrahrepps.
í fyrstu grein samningsins segir
svo:
1. gr. Það sem selt er, er jarð-
eign þessi.
a) Silfrastaðaafrétt 15 hundruð
að dýrleika.
b) Hjáleigan Hálfdánartungur
5 hundruð að dýrleika.
c) Jörðin Krókárgerði 5 hundr-
uð að dýrleika, liggjandi í Akra-
hrepp í Skagafjarðarsýslu með
öllum gögnum og gæðum.
Kaupverð var tvö þúsund og
fimm hundruð krónur og er í 3.
gr samningsins tilteknir borgun-
arskilmálar. í 5. gr samningsins
er ritað:
5. gr. Afsalsbréf fyrir jarðeign-
inni skal útgefið jafnfljótt og
borgunarskilmálum er fullnægt.
Afsal það sem nefnt er í 5. gr
samningsins gefur seljandi þann
6. nóv 1898. í því segir meðal
annars:
Með því að hreppsnefndin í
Akrahreppi í Skagafjarðarsýslu
hefur samkvæmt framanskrifuð-
um samningi, mín vegna tekið að
sér skuld til Marínar Lárusdóttur
í Reykjavík 2300 - tvö þúsund og
þrjú hundruð krónur, og greitt
mér sjálfum tvö hundruð krónur
sem er umsamið kaupverð á
Silfrastaðaafrétt, með hjáleig-
unni Hálfdánartungum og jörð-
inni Krókárgerði, þá afsala ég
hreppsnefndinni frá mér og erf-
ingjum mínum nefnda eign mína.
Undir afsalið ritar Steingrímur
Jónsson ásamt tveimur vitundar-
vottum. Á manntalsþingi að
Stóru Ökrum þann 25. maí 1899
er afsalið þinglesið og undirritað
af Eggert Briem sýslumanni
Skagafjarðarsýslu. Afsal þetta og
kaupsamningur sem það byggir á
eru hvoru tveggja varðveitt.
Þrjú skjöl til viðbótar staðfesta
kaup hreppsnefndar á afréttinni.
Það eru skýrslur um innborganir
lögbýla upp í höfuðstól kaup-
verðsins. Skýrslunar eru frá árun-
um 1913 -1916. Eitt skjal til við-
bótar er þinglesin viðurkennig til
sex lögbýla að þau hafi greitt að
fullu álögur vegna kaupa á afrétt-
inum.
Öxnadalsheiði 'austan Grjótár
og Kaldbaksár að varnargirðingu
við Bakkasel er eign Akrahrepps
þó að það land liggi í Eyjafjarð-
arsýslu. Kaupsamningur (jar sem
hreppsnefnd Akrahrepps selur
ríkissjóði þann hluta Bakkasels
sem liggur austan varnargirðing-
arinnar er dagsett þann 8. des
1928 og undirritað af fulltrúum
hreppsnefndar og ríkisstjórnar.
Landamerkjabréf sem tiltekur
landamerki Bakkasels dagsett
þann 8. mars 1889 er þinglesið að
Staðartungu. í bréfi því kemur
fram að landamerki Bakkasels að
vestan eru Grjótá og Kaldbaksá.
Þau skjöl sem talin hafa verið
upp varða beinlínis kaup hrepps-
nefndar Akrahrepps á Silfra-
staðaafrétti eins og hann er í dag.
Heimildir um eignarrétt Silfra-
staða er að finna t.d í Jarða- og
búendatali fyrir Skagafjarðar-
sýslu og Ferðabók Árna Magnús-
sonar og Páls Vídalín. í Jarða- og
búendatalinu er einnig getið um
sölu Silfrastaðabónda á afréttin-
um, til hreppsnefndar Akra-
hrepps.
Hér hafa verið raktar heimildir
sem fyrir liggja um sölu Stein-
gríms Jónssonar bónda og eig-
anda Silfrastaða á eignarrétti
(ath. ekki einungis beitarrétti) á
Silfrastaðaafrétt og kaup hrepps-
nefndar Akrahrepps á því land-
svæði sem nú nefnist SilfrastáðaL
afrétt.
Þær fullyrðingar formanna
SKOTVÍS og SKOTEY um
ódrenglyndi og níðhögg af hálfu
Skotveiðifélags Akrahrepps
verður ekki svarað enda slíkt
ekki svara vert.
Að gefnu tilefni fyrir hönd
Skotveiðifélags Akrahrepps.
Kári Gunnarsson.
Höíundur er formaöur Skotveiöifélags
Akrahrepps.
Samkeppni norrænu krabbameinsfélaganna um reykbindindi:
íslendingar margfaldir sigurvegarar
Yfir tvö þúsund íslendingar
skráöu sig í samkeppni nor-
rænu krabbameinsfélaganna
„Hættum að reykja - til
vinnings“. Þessi mikla þátt-
taka tryggöi íslendingum
sigur, ekki aðeins gegn Svíum,
sem ásamt okkur tóku þátt í
keppninni á landsvísu, heldur
einnig í vinabæjakeðjunum
þremur sem voru sérstaklega
valdar til þátttöku.
Eins og komið hefur fram í
Degi, sigraði Sauðárkrókur í
vinabæjakeppninni en þar skráðu
sig 65 manns í keppnina. Það
þýðir að 3,7% allra íbúa bæjarins
16 ára og cldri hafi tekið þátt,
eða sem næst áttundi hver reyk-
ingamaður á staðnum.
í næstu tveimur sætum komu
Selfoss og Kópavogur. Á Selfossi
voru þátttakendur 88 eða um
3,2% af fullorðnum íbúuni en í
Kópavogi 226, sem eru um 1,9%
fullorðinna í bænum.
Milljóna sparnaður
í Danmörku, Noregi og Finn-
landi náði þetta átak aðeins til
vinabæjanna þriggja í hverju
landi en bæði á íslandi og í Sví-
þjóð til alls landsins. Þetta er
þriðja árið sem Svíar halda verð-
launsamkeppni í reykbindindi en
hér á landi er það nýjung. í Sví-
þjóð voru þátttakendur nú fleiri
en áður eða um 20 þúsund og
svarar það til 0,3% af lands-
mönnum 16 ára og eldri. Á ís-
landi voru þeir 2060 eða 1,1%
fullorðinna íbúa og vitað er að
margir voru með án þess að skrá
sig. Þeir sem skráðu sig til þátt-
töku hér voru á aldrinum 16-80
ára og höfðu reykt í allt að 62 ár.
Ekki er óraunhæft að áætla að
þessi hópur hafi sparað sér meira
en átta milljónir króna í tóbaks-
útgjöldum á þeim fjórum vikum
sem keppnin stóð. Reykinga-
mennirnir máttu velja sér stuðn-
ingsmann sem reykti ekki og not-
færðu sér það flestir.
Sauðárkrókur fær
veglegustu styttuna
Bæirnir fimm sem náðu bestum
árangri hver í sínu landi fá að
launum styttu sem gerð var sér-
staklega vegna samkeppninnar. í
Svíþjóð er það Kalmar (1,6%), í
Noregi Arendal (1,4%), í Dan-
mörku Silkeborg (1,0%) og í
Finnlandi Nyslott (0,7%). Hér á
landi fær Sauðárkrókur verðlaun-
in og er styttan sem þangað fer
stærri en hinar fjórar. Hún er um
einn metri á hæð og vegur um 150
kg. Úrslit í keppninni milli vina-
bæjanna verða formlega tilkynnt
og verðlaun aflient við athöfn í
Stokkhólmi í byrjun desember.
Fjöldi góðra verðlauna
í hverju landi fengu nokkrir þátt-
takendur verðlaun. Hér á landi
voru þeir tíu. Dregið var úr öll-
um innsendum þátttökutilkynn-
ingum en skilyrði fyrir verðlaun-
um var algjört tókabaksbindindi
þann tíma sem keppnin stóð yfir,
frá 15. okt. til 12. nóv. Verðlaun-
in voru af ýmsu tagi svo sem
tölva, feröir, myndbandstæki og
peningar á sparisjóðsbók. Þeir
sem hlutu verðlaun voru (í staf-
rófsröð): Ágúst Haraldsson,
Reykjavík, Ása Sigríður Sveins-
dóttir, Sandgerði, Ástríður Ást-
mundsdóttir, Þorlákshöfn, Berta
Margrét Finnbogadóttir, Skaga-
firði, Gunnar Þór Jacobsen,
Reykjavík, Lilly Svava Snævarr,
Reykjavík, Ólafur Sigurjónsson,
Reykjavík, Níels Skjaldarson,
Kópavogi, Sigurbjörg Snorra-
dóttir, Eyjafirði og Svava Egg-
ertsdóttir, Hverageröi.
Stuðningsmenn þeirra allra
fengu í verðlaun vöruúttekt fyrir
tíu þúsund krónur hver. Enn-
fremur voru nöfn þriggja stuðn-
ingsmanna dregin út sérstaklega
og fengu þeir verðlaun hliðstæð
þeim sem þátttakendum voru
veitt. Þeir eru: Arnfríður Arnar-
dóttir, Sauðárkróki, Emilía
Guðrún Harðardóttir, Húsavík
og Halldóra Gísladóttir, Kópa-
vogi. Öll framangreind verðlaun
voru gefin af fyrirtækjum til
stuðnings þessu átaki.
Auk alls þessa ákváðu bæjar-
stjórnirnar í Kópavogi, á Selfossi
og á Sauðárkróki að leggja hver
um sig fram fé til að verðlauna
sérstaklega einn þátttakanda í
sínu bæjarfélagi. Þá ákvað bæjar-
stjórnin á Egilsstöðum, vegna
góðrar þátttöku þar (2,0% full-
orðinna), að veita þremur bæjar-
búum viðurkenningu fyrir að
vera með í átakinu.
Að öðrum þéttbýlisstöðum þar
sem þátttaka var mikil má eink-
um nefna Hrísey (3,4%) og Dal-
vík (2.4%).
Fyrirfram er ekki gott að gera
sér grein fyrir því hvernig þetta
átak tækist en hinn mikli fjöldi
þátttakenda sýnir að það átti
fyllsta r'étt á sér. - Og þó að
menn væru aðeins að skuldbinda
sig í fjórar vikur er líklegt að
flestir hafi stefnt á stóra vinning-
inn, þ.e. reyklaust líf til frambúð-
ar.