Tíminn - 13.12.1953, Blaðsíða 7

2S4. hlað.
TÍMINN, sunnudaginn Iff. desember 195S.
7
Sminud. 13. des.
i n 11
Veðdeiid Bún-
aðarbankans
Á öndverðu Alþingi því, er
nú situr, fluttu fjórir þing-
menn Framsóknarflokksins
(.Jörundur Brynjólfsson, Hall
dór Ásgrímsson, Ásgeir
Bjarnasön og Páll Þorsteins-
son) frumvarp um breytingu
á lögum um Búnáðarbanka
íslands. Efni frumvarpsins
var að auka starfsfé veðdeild
arinnar, og- slcyldi það gert
á tvennan hátt. í fyrsta lagi
var ætlast til, að ríkisstjórn-
in gæti gert opinberum sjóð-
um, svo sem Söfunarsjóði,
Brunabótasjóöi og sjóði al-
mannatrygginga skylt að
kaupa árlega veödeildarbréf
fyrir tiltekna upphæð, og
skyldi þá jafnframt samið
við Landsbankann um bréfa
kaup fyrir 10 milljónir kr.
samtals á fimm árum. í
öðru lagi var lagt til aö ríkis
sjóður greiddi deildinni sem
óafturkræft framlag samtals
24 milljcnir króna á ellefu ár
urn. Fé það, er veðdeildin
þannig fengi til eigna skyldi
nefnt fEúmbýlafé, og átti að
veita bændum, sem eru að
byrja búskap, lán af þessu fé
til bústofns- og vélakaupa,
svo og þeim bændúm, sem
verða fyrir tilfinnanlegu
tjóni af- öviðráðanlegum á-
stæðum. o.-'ío ••
Frumvarpi Framsóknar-
manna var skömmu eftir að
þaö var fram borið, vísað til1
landbúnaðarnefndar neðri'
deildar ásamt fleiri frum- ’
vorpum um skylt efni. Mun
nefndin að athuguðu máli,
ekki hafa taliö fært að svo
stöddu, að fara fram á þau
framlög úr ríkissjóði, sem
gert var ráð fyrir i frumvarp
inu og þá m. a. með tilliti
til þess, aö höfuðáherzla
mun á það -lögö á þessu þingi
að hrinda af stað þeim
miklu raforkuframkvæindum,
sem nú eru fyrirhugaðar í
byggðum landsins. í stað
þess hefir nefndin nú flutt
sérstakt írumvarp um við-
auka vio- Bunaöarbankalög-
in. Þar seg.'r svo í 1. gr.
„Meðfen veðdeild Búnaðar
banka íslands er ekki með
frambúðarráðstöfunum séð
fyrir því fé, sém henni er
nauðsynlegt ti! að geta innt
því margþætra hlutverki,
sem deildinni er ætlað lög-
um samkvæmt, skal ríkis-
stjórnin tryggja henni með
samningum við Landsbanka
íslands og aðrar peninga-
stofnanir eða á annan hátt
affallalausa sölu baiikavaxta
bréfa, er nemi árlega aö
minnsta kosti Í3Ö0 þúsund
krónum. í því sambandi get-
ur ríkissjóður ákveðið, að
Tryggingarstofnun rikisins,
Brunabótafélag íslands og
Söfnunarsjóður íslands kaupi
þessi- bréf, og ákveður hún
árlega upphæðina, eftir að
hún hefir lcynnt sér hag hlut
aöeigandi stofnana og jafn-
framt leitað álits forstöðu-
manna þeirra“.
Samkvæmt frumvarpinu
skal lána fé þettá:
1. Bændum, sem eru að
byrja búskap og verða að
kaupa sér jarðnæði af þeim
sökum.
,2. Bændum, sem verða að
kaupa sér jarðnæði til að
12.12. 1953.
Annarri umræöu fjárlaganna er
lökið og fór atkvæðagreiöslan fram
á fimmtudaginn. Þingmenn stjórn-
arflokkanna stóðu vel saman við
atkvæðagreiðsluna og voru ekki
aðrar tillögur samþykktar en þær,
sem bornar voru fram af meiri-
hluta fjárveitinganefndar. Eins og
sagt var frá í seinastá fréttabréfi,
hækkaði meirihlutinn útgjaldabálk
fjárlaganna um 1C millj. króna og
áætlun tekjubálksins tilsvarandi.
Útgjaldahækkanirnar eru að lang-
mestu leyti hækkanir á framlögum
til verklegra framkvæmda, til
trygginga, til sjúkrahúsa og til
niðurgreiðslna á vöruverði.
Með hækkun þeirri, sem mciri-
hluti nefndarinnar gerði á tekju-
bálki fjórlaganna, er áreiðanlega
Þá kusu þeir lista kommúnista og
tryggðu þannig, að kommúnistar
fengu fulítrúa í þessar nefndir.
Bendir þetta til, að þéir vilji hlíta
leiðsögn kommúnista í andlegum
málum, enda ekki óeölilert, þar sem
stefna þeirra er frá þeim runnin.
Þá sýnir þetta, aö Þjóðvarnarmenn
hafa nálgazt kommúnista síðan í
þingbyrjun, er þeir vildu ekki kjósa
með þeim í neinar nefndir. Má því
te?ja líklegt, að þetta sé upphaf
að nánara samstaríi þessai-a flokka.
iMisheppnuð gylliboð.
Einar Olgeirsson hefir nýlega
lagt fram á þingi frv. um rafvæð-
ingu íslands. Með frv. þessu þykj-
ast kommúnistar ætla aö sýna, að
þeir hafi áhuga fyrir raforkufram-
kvæmdum.
Við 2. umræðu fjárlaganna flutti
Lúðvík Jósefsson tillögur um mikil
teflt á tæpasta vað með það, að
rekstur ríkisins verði hallalaus á . hina beiim skatta nokkuð. Óhjá-
næsta ári. Ef það á að takast, verð- j kvæmileg afleiðing þessa væri sú, I framlög rikisins til ibúðabygginga
ul’ næsta ár að vera jafn hagstætt j að nauðsynlegt værl að taka öll t kaupstöðum og kauptúnum. Til-
og árið; sem nu ei^að^iiða. Það hehr j útgjöid ríkisins til endurskoðunar j lögurnar munu hafa átt að lýsa
lækkun hinum hrennandi áhuga kommún-
þeirra fyrir augum. Kvaðst fjár- ista varðandi þessar framkvæmdir.
málaráðherra hafa farið þess á leit Það mun ohætt að segja, að hvort
við meðráðherra sína, að þeir gerðu
slíka athugun hver um sig varð-
andi þau útgjöld, sem undir bá
heyra, og vonaðist hann til að það
bæri nokkurn árangur. Annars
verið með hagstæðustu árum og má (í þessu sambandi með
því ekki mikið útaf bera, ef ekki
á illa að fara.
Fjárlögin og stjórnar-
andstæðingar.
Stjórnarandstæðingar taía
talsvert um „handjárn“ i tilefni af ,
tveggja er þetta sprottiö af slæmri
Á brotnandi
bárum
Gísli Ólafsson frá Eiríksstöðum:
Á brotnandi bárum. Ljóð. Útg.
Eyþór Hallsson. Alþýðuprent-
smiðjan, 1944.
Þetta er að vísu nokkuð
gömul bók, en gamlar bæk-
ur eru stundum ekki þær lök-
ustu. Og ég efast um, að
henni hafi verið veitt sú at-
hygli, sem skyldi. Gísli Ólafs-
son er að vísu kunnur af fer-
skeytlum sínum, sem hafa orð
ið landfleygar. En í þessari
bók eru saman komin mörg
kvæði hans ásamt hinum
snjöllu lausavísum. ^ókin er
248 bls. og mjög vönduö að
öllum frágangi.
Gísli Ólafsson er fæddur
1885 í Svartárdal. Hann er
sonur norðlenzkra dala og á
rætur sínar traustar í ís-
lenzkum sveitaj arðvegi. Ljóð-
rænan hefir ómað í huga hans
og vakað á tungu hans frá
barndómi. Hann hefir verið
þátttakandi og áhorfandi
þeirrar umbyltingar, sem orð-
ið hefir í íslenzku þjóðlífi á
ævi hans. Kenndir hans, við-
samvizku. Meðan kommúnistar áttu brögð hans og tilfinningar
fuiitrúa í ríkisstjóm og Einar oi- bafa leitað sér útrásar í formi
geirsson sat í nýbyggingaráði, hjáip ljóðsins. Hann er ádeiluskáld,
uðu þeir til að hindrá það að nokkr án þess að vera svartsýlin.
því, að stjórnarflokkarnir stóðujvæl i til frekari athugunar, j um eyri at striðSgroðanum yrði -var- Hann þekkir takmörk sín, án
fast saman við atkvæðagreiðsluna' bvaða leiðii íeyndust vænlegastai ið til meiriháttar raforku'Áam- ( þess að standa álútul’ fyrir
um fjárlögin og létu ekki nein yfir- lii árangurs, og myndi hann gera kvæmda. Á sama tíma studdu þeu- einum eða neinum, af því að
r.14-4- Líl „ ir w 1 __ JL _______ -| • f • . ' 1 • >_.
líka að því, að stríðsgróðinn væri hann á vopn ljóðsins tiltækt
ekki notaður til að styrkja bygg- °S brodd hinnar hvössu stöku.
ingar verkamannabústaða eða ann- Ljóð Gísla eru fjölbreyti-
legar svipmyndir úr lífi og
lífsbaráttu íslenzkrar sveita-
boð af hálfu þeirra villa sér sýn. sltt 111 að Þessu mali llam-
Slíkt var vitanlega nauðsynlegt, ef!
tryggja átti ábyrga afgreiðslu, en Söguiegar nefndakosningar.
láta ekki allt lenda í handaskolum j Á fuudi sameinaðs þings á mið- ' arra íbúða fyrir alþýöu manna.
og óreiðu. J vikudaginn, var kpsið í ýmsar nefnd j Til þess að hylja þessa skugga- |
Sú var tíöin, að þennan sama ir. Þar gerðust þau sögulegu tíðindi, legu fortíð sína, reyna kommún- ! alþýðu og hann hefir komið
áróður um ,,handjárn“, sem nú má að Alþýðuflokkurinn klofnaði, en 1 istar nú að flagga með ýmsum um- : víða við á lífsleiöinni. Mestur
iesa í Þjóðviljanum, Frjálsri þjóð Þjóðvarnarmenn lýstú yfir því, að bótatillögum, eins og þeim, sem kostur ljóðanna er svo mikil
og Alþýðublaðinu, gat að lesa þeir vildu hlíta forsjá komm- J getið er um hér að íraman. Það hagmælska, að nautn er að
í dálkum Mbl. Það var á þeim tíma, únista í andlegum málum," en vildu : mun hins vegar ekki koma þeim Issa Og læra. Stökur hans eru
þegar Framsóknarmenn og Alþýðu- ekki víðtækari samvinnu við þá að ! að gagni, því að þeir verða dæmdir ^margar frábærlega vel gerðar
flokksmenn fóru með stjórn og sinni. I eftir verkum, en ekki yfirboðum.' Og hann leikur sér víða í
stóðú af sér sem einn maður öll Alþýðuflokknum var upphaflega ! Og því er ekki gleymt, hvernig verk , hringhendum. Stökur eins og
yfirboð af hendi íhaldsins. Vegna boðið að hafa bandalag við stj’órn- þeirra töluðu í tíð ,,nýsköpunar“- þessar gleymast ekki:
þess tókst að tryggja farsæla og á- arflokkana báða, líkt og við kosn-
byrga stjórn á þeim tíma. Sömu ingar þingnefnda i haust, en hann
vinnubrögðum verður vitanlega að hafnaði því. Hins vegar óskaði hann
fylgja nú. Málum þjóðarinnar væri eftir bandalagi við Framsóknar-
illa komið, ef ögranir og yfirboð flokkinn einan, en það gat veitt
stjórnarandstæðinga fengju að honum sömu aðstöðu. Framsóknar-
móta stjórnarstefnuna. j flokkurinn varð við þeirri ósk og var
Stjórnarandstæðingar unnu sér búið að semja til fulls um banda-
það til fremdar í sambandi við 2. lag flokkanna. Sjálfstæðismenn
umræðu fjárlaganna að bera fram fengu fréttir af þessu, þegar kosn-
sand af hvers konav útgjaldatillög- ingar áttu að hefjast, og fengu þá
um, án þess að bénda á nokkurn fundi frestað. Hófu þeir siðan sam-
stjórnarinnar.
Sit ég einn- og segi fátt,
sviptur návist þinni.
Heyri samt þinn hjartaslátt
heim úr fjarlægðinni.
Endurskoðun skólalög-
gjafarinnar.
Karl Kristjánsson og Skúli Guð-
mundsson hafa nýlega .lagt fram í Þótt þú berir fegri flík
sameinuðu þingi tillögu þess efnis, J °S fleiri í vösum lykla.
að ríkisstjórninni verði falið að. Okkar verður lestin lík
skipa þriggja manna nefnd til þesss Lokadaginn mikla.
að gera heildarendurskoðun á skóla
löggjöf landsins og framkvæmda-
Þegar endar æviþraut
á ég faðm þinn, Helja!
um, an pess ao oenaa a nosKum mnu! xruiu peu muau oam- reglum hennar. Skal þess óskað, að r ’ 7 J“’
sparnaö eða tekjuöflun í staðinnr tol við ymsa leiðtoga Alþýðuflokks- Samband islenzkra barnakennara ' ^ ég “é þV1 ,l!ÍS Um braut
AfleiSingin af tillögum þeirra, ef ins og báru þau þann árangur, að i
samþykktar hefðu verið, hefði oröið meirihluti þingflokks hans ákvað
stórfelldur halli á ríkisrekstrinum. að óska oftir bandalagi við stjórn-
Slík framkoma auglýsir vissulega arflokkana báða. Gylfi Þ. Gísla-
ekki umbótávilja, heldur ábyrgðar- son og Hannibal Valdimarsson voru
leysi. j þessu andvígir. Niðurstaðan varð
i þvi sú, að kosningabandalag var
og Samband framhaldsskólakenn-
létt á millum élja.
Merkileg yfirlýsing.
Við 2. umræðu fjárlaganna gerði
f jármálaráðherra glögga grein fyrir
því, að útgjöld ríkisins hækkuðu
stöðugt vegna ýmissar lögboöinnar
þjónustu og framlaga (skólar,
tryggingar, niðurgreiðslur o. s. frv.),
en hins vegar myndi’ fáúm þykja
fýsilegt að hækka skatta og tolla,
enda væri nú tilætlunin að lækka
milli stjórnarflokkanna og meiri-
ara bendi sameiginlega á einn Þegar lagt er lík á beð,
mann í nefndina, en tveir nefndar- , lokagreiðslan kemur.
mennirnir skulu skipaðir án ábend- | Heimur borgar manni með
ingar. Lögð skal á það áherzia við moldarrekum þremur.
endurskoðun þessa aö leita á grund- '
velli fenginnar reynslu af skipun tjltl<~1 tatt mér ljær í hag,
skólamálanna í landinu fyrirkomu-
hluta Alþj öuflokksins, en Gylfi og ' lags< er gé hyort tveggja . senn;
Hannibal skiluðu auðu við allar
kosningarnar.
Kommúnistar höfðu sérstakan
lista við allar kosningarnar, en Þjóð
varnarmenn engan. Skiluðu Þjóð-
varnarmenn auðu við allar kosning
arnar, nema þegar kosið var í
nefndir, er fjölluðu um andleg mál.
geta haldið áfram búskap.
3. Bs|ndum, sem verða að
innleysa til sín eignarhluta
meðerfingja sinna í ábýlis-
jörð sinni.
4. Leiguliðum, sem eiga
kost á að fá ábýlisjarðir sin
ar keyptar.
Gert er ráð fyrir, að ein-
stök lán verði hæst 35 þús-
und krónur.
Eins og sjá má á því, sem
hér er sagt, er frumvarp
þetta svo langt sem það nær
svipaðs efnis og fyrrgreind-
'ar tillögur fjórmenninganna,
|en gengur hinsvegar miklu
skemur í fjáröflun, enda um
. bráðabirgðaráðstöfun að
ræða eins og nefndin tekur
fram í frumvarpinu sjálfu.
Má þó segja, að miðað við
það ástand sem nú er, sé hér
um talsverða úrbóta að ræða.
En undanfarið hefir veð-
deildin ekki haft annað fé
til útlána en eina milljón
króna, sem henni var fegin
af tekjuafgangi ríkisins
1051 og lán, sem hún hefir
tekið í sparisjóðsdeild bank-
ans. Sparisjóðsdeildin á þó að
sjálfsögðu erfitt með að
veita slík lán og auk þess er
mjög óhagkvæmt fyrir veð-
deildina að nota sparifé í út-
lán með lágum vöxtum til
iangs tíma.
vænlegra til giftusamlegs uppeldis
fyrir æskuna og kostnaðarminna
fyrir þjóðfélagið en það fyrirkomu-
lag, sem nú gildir.
í greinargerð tillögunnaf segir
m. a.:
„Hin núgildandi almenna skóla-
löggjöf er frá árinu 1946. Hún- hefir
sætt mikilli gagnrýni og almennri,
enda varð hún til undir áhrifum
óvenjulegra tíma í lífi þjóðarinnar.
Gagnrýnin hefir verið margþætt.
Forsvarsmenn löggjafarinnar hafa
yfirleitt svarað henni og kröfum
um breytingar á skipun skólamál-
anna mðe þeirri meginröksemd, að
reynslutíminn sé ekki orðinn nógu
langur til þess, að um löggjöfina
verði dæmt og árangur hennar.
Þessi röksemd forsvarsmannanna
hefir fram undir þetta haft við
nokkurn sannleika að styðjast. En
er nú gildistími laganna orðinn svo
langur, að röksemdin stenzt ekki
lengur, og það er áreiðanlega tíma-
bært að taka þau til rækilegrar
endurskoðunar. Óviturlegt er og
skaðlegt að láta galla þá, sem í
Framhald á 10. ilðu.
lúinn þrátt ég glími.
Koma máttu um miðjan dag
mikli háttatimi.
Auk hins mikla ferskeytlu-
safns Gísla eru í bók hans
meira og minna veigamikil
kvæði. Ég skal nefna kvæðið
„Heimasætan", átakanlesa
harmsögu, frábærilega vel
orta. Niðurlagserindið er
svona:
Hafðu á þínum gerðum gætur,
gæfan býr við hvers manns
fætur.
Ef að vonum veröld haggar
verður mörgu að baki dreift —
allra sízt af lognu leyft.
Heimafengnir blessast baggar
betur en flest, sem að er keypt.
Það mun mega teljast sjald
gæft um Ijóðabækur þeirra
manna, sem ekki hafa notið
mennta í æsku og telja sig til
alþýðuskálda, að ljóð þeirra
séu hvergi leirborin né óprýdd
hortittum. Ég hefi hvorugt
fundið í ljóðum Gísla frá Ei-
ríksstöðum.
Jónas Þorbergsson.