Tíminn - 15.10.1955, Blaðsíða 6

18.
TÍMINN, laugardag’nn 15. október 1955.
234. blað.
Slgurhur Egilsson:
Mkur orð um húsbyggingar
í seinasta hefti af Ársriti
Ræktunarfél. Norðurlands
ritar Ólafur Jónsson grein
um byggingar í sveitum, sem
ég tel þess verða, að henni
sé gaumur gefinn, eða þó
öllu heldur því málefni, er
greinín fjallar um.
Ég hefi um langan tíma
haft í huga að hreyfa þess-
um málum á svipaðan hátt
og Ólafur Jónsson gerir, með
því að ég er á flestan hátt
sama sinnis og hann, eða
með öðrum orðum, mjög ugg
andi um að steinöld sú, er
geysað hefir hér á landi sein
ustu árin eða áratugina, geti
reynst i fyllsta máta varhuga
verð. Hins vegar hefi ég fund
ið vanmátt minn tál þess að
leggja nokkuð þar til mála,
er að haldi mætti koma.
Með því að áðurnefnt árs-
rit er sennilega í fremur fárra
höndum, leyfi ég mér að
taka hér upp í fáum orðum,
það sem mér virðist þunga-
miðjan í ritg. Ólafs og mætti
þá greina þaö í 4 höfuðatrið
um: Ó Steinhús eru óhemju
dýr, sé í bezta lagi til þeirra
vandað og jafnvel þrátt fyr-
ir það. 2) Ending margra
þ’eirra ekki eins góð og ætlast
var til í upphafi og ætla
mátti. enda allmörg eldri
steinhús þegar hálfónýt og
önnur sára lítils virði. 3) Yf-
irleitt örðugra að koma við
breytingum á þeim, er æski
legar kynnu að teljast síðar,
en á húsum úr ýmsum öðr-
um efnum. 4) Mörg af þeim
ijót og falla illa að umhverfi
sínu.
Um dýrleikann þarf ekki
að ræða. Allir, sem byggt
hafa, bekkja hann og viður-
kenna flestir að vart verði
undir honum risið almennt.
Um misjafna endingu og
ýmsa ágalla, þarf heldur
ekki mikið að ræða, til þess
eru dæmin orðin nægilega
mörg, sem menn geta kynnt
sér, viðsvegar um landið.
Að tcrveldara sé að breyta
þeim, en t. d. timbur- eða
torfhúsum, verður heldur
varla deilt um, en um 4. at-
riðið, Ijótleika þeirra eða feg
urð, má hms vegar þrátta, en
vandalaust ætti þó að vera
að gera lögun þeirra og útbt
viðunandi, ef ekki þarf að
horfa í kostnað, enda mun
þar sitt sýnast hverjum.
Hvað það atriði snertir, að
steinhúsum sé örðugra að
breyta, en sumum öðrum,
kynni einhverjum að finnast
það litlu máli skipta, sé vel
til þeirra vandað í fyrstu og
allt vel hugsað. Því er þá
íyrst til að svara að oft vill
verða skortur á þessu tvennu
og verður framvegis, af ýms-
um orsökum, en hitt er þó,að
alatriðið, að engum mennsk
um manni er fært að síá
nema mjög takmarkað fram í
tímann, á þessu sviði, fremuC
en á öðrum svo örar sem
aiiar framfarir og breyting-
ar eru. Sem sagt, það sem
bezt hentar í dag, getur orð-
ið óhentugt eða ónothæft á
morgun eða hinn daginn. Á
hinu leytinu er svo aftur
nýungagirni og breytinga-
þörf mannskepnunnar, sem
aldrei verður fullnægt og ó-
trúlega miklu er fórnað fyr-
ir. Það .má því telja fulivíst,
að innan tiltölulega fárra
ára, þegar ný kynslóð er tek
in við steinarfinum okkar, að
til hans þyki lítið koma, jafn
vel þótt mannvirkin kunni að
svara sæmilega til smna
þarfa cg verður þá jaínframt
vafi á um þakkirnar, sem
við kunnum að fá. Dettur
mér í þessu sambandi í hug
smásaga, sem er á þessa letð:
Hjón nokkur byggðu sér
vandað steinhús, þar sem ekk
ert var sparað til, án þess þó,
að um svokallaðan „luxus“
væri að ræða. Vönduð teikn
ing var fengin úr höfuðstaðn
um og réði konan mestu um
allt fyrirkomulag, enda
breytti allmiklu frá frum-
teikningu. Daginn, sem flutt'
var í húsið, spurði einhver
konuna um það, hvort hún
væri nú ekki verulega ánægðj
með húsið sitt. „Ójú,“ sagði
konan, „en ef ég byggði aft-
ur, mundi ég hafa það allt
öðru vísi.“
Segja má kannske, að efn
að fólk, sem byggir fyrir eig
ið fé og skilar mannvirkjun
um skuldlausum að mestu í
hendur afkomenda sinna, sé
í sínum fulla rétti, svo ekki
verði að fundið með sann-
girni, þó seinna kunni að úr-
eldast, en hinir, sem nota
verða lánsfé og.láta oft þung
íi-jfi skuldabagga fylgja með
sínum arfi, mega vara sig og
verður að álíta rétt þeirra
allt að þvi vafasaman til að
fastbinda bannig mikla fjár
muni, jafnvel þó gert sé eftir
beztu vitund.
Hvað byggingaframkvæmd
ir seinustu ára snertir, má
segja að hver api þar eftir
öðrum í höfuðatriðum, bæði
það sem helzt gæti til fyrir-
myndar orðið og litlu síður
ýmis konar mistök og yfir-
sjónir, sem bæði stafa af
hroðvirkni og vankunnáttu,
sem því miður er of algeng
hjá okkur iðnaðarmönnum,
hvað þá hjá hinum, sem út
úr vandræðum eru að reyna
að bjargast af eigin ramleik.
Þetta er þeim mun verra,
sem byggt er úr dýrari og að
því er telja verður, varan-
legri efnum.
Ef til vill álíta flestir það
ijarstæðu, að hverfa aftur
að einhverju eða nokkru leyti
aftur að gömlu byggingarefn
unum, torfi og grjóti, í sinni
sömu mynd; enginn nútíma
maður geti verið þekktur fyr
ir að láta bað sjást lengur.
En er það samt áreiðanlega
fjarstæða?
Reynslan hefir sýnt, aö vel
hlaðnir veggir úr t. d. hraun
grjóti, stundum með torfi á
milli laga og einnig veggir úr
góðu torfi, gátu staðið ótrú-
lega lengi, þrátt fyrir það
vafn, sem ofan í þá rann úr
torfþökunum. á meðan þau
voru einráð, og klauf þá oft-
ast að lokum. Hlýindi og raka
leysi þeirra húsa, sem lítið
eða ekki láku, gat verið tak-
markalítið. Eftir að bárujárn
(eða önnur vatnsheld þök)
komu til sögunnar, gat end-
ing veggjanna lengst til
stórra muna. Á hverjum tíma
eru uppi nægilega margir
verklagnir menn til þess að
gera slíka veggi svo vel sé, án
þess að ganga í dýra skóla.
Víða er efni nærtækt og oft
ast hægt að draga það að,
nokkru áður en nota skal og
á þeún tíma, sem sízt kemur
í bága við önnur störf.
Ég vil því álíta, að í sveit-
um geti enn um sinn komið
tú greina peningshúsabygg-
ingar ef ekk' íbúðarhús einn
ig úr gömlu innlendu efnun
um óbreyttum, að viðbættu
erlendu þakefni fyrst og
fremst, svo ekki sé talað um
þann möguleika að breyta
hráefnunum að einhverju
með nýjustu aðferðum á því
sviði, en sem ekki hefir enn-
þá verið framkvæmt, svo orð
sé á gerandi. Enginn efi er á
því, að hægt er að gera bæði
úthýsi og íbúðarhús full á-
sjáieg, þó notuð séu innlend
efni til veggjagerða og þau
mvnu ætíð falla betur að
sínu umhverfi, en flest hinna
nýrri húsa gera nú. Og hrein
fordeild er það, að skammast
sn fyrir að búa í húsi úr ís-
lenzkum efnum, torfi og
grjóti, að meira eða minna
ieyti, eftir að þau eru búin
öllum nútíma þægindum inn
an dyra, sem að sjálfsögðu
yrði þeim mun auðveldara,
sem minna er lagt í annan
kostnað.
Hvað íbúðarhús í kaupstöð
um snertir. verður því ekki
neitað, að ýmis konar bygg
ingarlag og efni hefir verið
notað á seinni árum og enda
þótt mjög margt hafi þar mis
heppnast, bæði um kostnað
og gæði, mætti ætla að margt
sé þar gott og nýtilegt, en
gallinn er sá. að ekkert hefir
verið gert svo vitað sé, tU
þess að ganga úr skugga um
hvað bezt hentar okkar stað
háttum og hvert hlutfall er
á milli gæða og tilkostnaðar,
svo að hver og einn sem vit
þykist hafa á þessum málum
getur haldio fram sinni kenn
ingu, án þess hún verði hrak
in með rökum, en engum
dettur í hug, að allt sé þar
jafngott.
Þaö, sem gera þarf í þess-
um nálum hið bráðasta, er
að rannsaka gæði og bygg-
ingarkostnað hinna ýmsu
húsa víða um land, eftir því
sem reynsian leyfir í dag, en
sem vitanlega er enn of
skammvinn á mörgum svið-
um, og ennfremur, hvort
ekki geti enn komið til greina
húsabyggingar úr innlendum
hráefnum og kunngera sam-
stundis árangurinn. — Að
sjálfsögðu verða einhverjir
opinberir aðilar að hafa
þarna forgöngu.
í september 1955,
tísasssssssssssssssssssssísssssssssssísssssssssssssssssssssssssssssssssí
Kaupmenn — Kaupfélög
UM LAND ALLT.
Hefi ávallt fyrirliggjandi ýmsar hannyrðavörur fyrir
skóla, svo sem: áteixnaða púða, dúka, löbera, kodda-
ver og margt fleira. Nú er aðalhannyrðatíminn.
Bjarni Þ. Halldórsson,
umboðs- og heildverzlun,
Garðastræii 4 — Sími 7121 og 7177.
„llmurinn
er indæll
og bragðíð
eftir þvi“
0. Johnson & Kaaber h.f.
HeUluqam
D.M.C.
, Heklugarn
HVITT
Nr. 20-30-40-50-60-70-80-100.
10 hnotur í kassa.
Sendum gegn póstkröfu.
Kaupfélag Þingeyinga
• . .
Húsavík. - Sími 41.
(WÍSSSÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍSÍSÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍÍSÍÍÍÍSJÍÍÍÍJÍÍSJJSSÍÍÍÍÍÍÍSSSÍÍJÍ
•ÍSÍSÍSÍÍSSSSSSÍSÍÍÍÍÍÍÍÍSSSÍÍSÍSÍÍÍSÍSSSSSSÍSSÍÍSSSSSÍSÍSSSÍÍSSÍÖÍSSÍSÍÍ
10 bækur fyrir 130 kr.
Ber er hver að baki, sögur. Bragðarefur, skáldsaga, Grýtt er
gæfuleiðin, gkáldsaga efhr Cronin. Kona manns, skáidsaga.
Á skákborði örlaganna, skáldsaga. Mærin frfá Orleans, ævisaga
frægustu frelsishetju Frakka. Str.andamanna saga Gísla Köh-
ráðssonar. Suðrænar syndir, sögur- Þegar ungur ég var, skáld-
saga eftir Cronin. Þjóðlífsmyndir, endurminningar o. fl.
Framantaldar bækur eru samtals hátt í 3000 bls. Samanlagt
útsöluverð þeirra var upphaflega kr. 303.00, en nú gru þær sekiar
fyrir aðeins kr. 130.00, allar saman.
PONTGNAESEÐILL:
Gerið svo vel og sendið mér gegn póstkröfu 10 bækur fyrir
kr. 130,00. ib./ób. samkvæmt auglýsingu í Tímanum.
(Nafn)
(Heimili)
Útfyllið pöntunarseðilinn og sendið hann í bréfi. Skrifið
greinilega. — Sendingarkostnað greiðir viðtakandi.
Bókamarkaðurinn
Pósthólf 561. — Reykjavík.