Tíminn - 15.10.1955, Blaðsíða 7

234. blað.
TIMINN, laugardaginn 15. október 1955.
7
Lmigard. 15. oht.
Hversvegna hækka
í postulinn Páll væri á lífi í dag
Eíílr J. Ellsworth Kalas, inc|>ódistaprcst i Wisconsln
Reynsla margra undanfar-
inna ára<er sú, aö fjárlög
fara liækkandi, þótt hækk-
anir séu misjafnlega miklar
ár frá ári. Ýmsir furöa sig
mjög á þessu. Þaö er þó ekki
óeölilegt, að nokkur hækkun
fjárlaga eigi sér stað. Fólks-
íjölgun í landinu er mjög ör.
Vjö það verður æ meira í
veltu hjá þjóðarheildinni, ef
ekki á sér staö samdráttur
cg kreppa í þjóöfélaginu.
Afskipti rikisins og fjár-
hagslegur stuð'ningur grípa
inn í fleiri og fleiri þætti at-
vinnulifs og viöskipta, enda
ei.u gerðar meiri og meiri
kröfur um framkvæmdir af
hálfu ríkisins. Þróun verðlags
mála og almennt kaupgjald
í landinu er þó veigamesti
þátturinn í bessu efni.
Fjárlagafrumvarpið fyrir
árið 1956 gefur góða mynd
af þessu. Gjaldabálkur þess
er 59,3 mhlj kr. hærri en í
fjáriögum þessa árs. Höfuð-
orsakir hækkuna'rinnar eru
þessar:
Launagreiðslur hækka um
29 millj. kr. Hækkanir, er
stafa af lögum, sem sett
■ voru á síðasta þingi, nema
samtals um 12 millj. kr.
Þetta skiptist þannig:
3 millj. kr. tU úitrýmingar
heilsuspillandi íbúðum.
200 þús. kr. til húsnæðis-
mála.stjórnar.
2 millj. kr. framlag til
Fiskveiðasjóðs.
3.3 millj. kr. til jarðrækt-
ar og framræslu.
1 millj. kr. til iðnfræðslu.
300 þús. kr. til bókasafna.
500 þús. kr. til heilsu-
verndarstöðva.
400 þús. kr. vegna lækna
skipunarlaga.
200 þús. kr. í laun héraðs-
ráðunauta.
400 þús. kr. til kaupa á
jarðræktárvérlúm.
Framlag ríkisins vegna al
mannatrygginga hækkar
um 4 millj. kr. Greiðslur til
dýrtíðárráðstafana hækka
um 7,9 millj. kr.
Til kaupa og reksturs
jarðbors fara 2.2 millj. kr.
Þetta sýnir svo ljóslega sem
verða má, að höfuðorsakir
hækkananna á fjárlagafrum
várpinu fyrir árið 1956 eru af
tveimur rötum runnar. Ann-
ars vegar eru ný eða hækkuð
framlög til stuðnings vi'ð at-
vinnuvegina, margháttaðra
framfará, heilbrigðisþj ón-
ustu og menningar. Hins veg
ar eru hækkanir á launa-
ereiðslum ríkisins. sem eru
afleiðingar af hækkun vísi-
tölunnar og til samræmis við
breytingar á almennu kaup-
gjaldi í landinu.
í ljósi þessara staðreynda
er auðvelt fyrir almenning
að meta afstöðu stjórnarand
stæðinga, einkum kommún-
ista, og gagnrýni þeirra á
fjármálastjórnina. Þeir þykj
ást vera hneykslaðir yfir því
að fjárlögin hækka. En þeir
standa fyrh verkföllum sí og
Cc og knýja með því fram
almennar kauphækkanir. —
Þeir krefjast launahækkana
átarfsmönnum ríkisins til
fíanda. Þeir telja sig vera með
Þegar kirkjan ræðst gegn hinu
illa, fer ekki hjá því, að hún baki
sér óvini. Þannig var það, er post-
ulinn Páll prédikaði í Filippi. í
þeirri borg var sinnisveik ung
stúlka, sem var þræll, og virtist
hún vera gædd miðilsgáfu. Eigend-
ur hennar græddu fé á hinu aumk
unarverða ástapdi hennar með því
að láta hana fást við spádóma og
dulspeki. Páli blöskraði gróðabrall
eigenda stúlkunnar, og hrærður í
huga vegna ástands hennar kom
hann til leiðar frelsun hennar.
Ætla mættí, að Páll hefði hlotið
þakklæti fyrir góðverk sitt, því var
hann ekki einmitt að lina mann-
legar þjáningar, að gera það, sem
menn lofa kirkjuna fyrir? Stað-
reyndin var hins vegar sú, að Páli
og félaga hans, Barnabas, var varp
að i fangelsi, og síðan voru þeir
reknir burt úr borginni fyrir verkn
að sinn! Eigendur spákonunnar
voru aðeins meðvitandi hins- fjár-
hags'ega taps, og almúginn, heldur
fáfróður um það, sem raunverulega
hafði átt sér stað, hugsaði sem
svo, að postularnir hefðu óboðnír
skipt sér af hlutum, sem komu
þeim ekkert’ við.
Þannig er þetta enn í dag.
Ef postulinn Páll væri prestur á
vorum dögum, gæti hæglega farið
svo, að hann kæmist í kröggur svip
aðar þeim, sem hann komst 1 forð
um í Filippi. Ekki þyrfti annað en
hann tæki að tala um áfengisvanda
málið. Svo framarlega sem hann
myndi aðeins fást við að hjálpa
þeim, sem eru að eyöileggja líf sitt
á ofdrykkju, myndi hann auðvitað
hljóta vegsömun fyrir miskunnar-
verk sín. Þetta er eitt af skyldu-
störfum kirkjunnar, myndi fólk
segja, að reisa hina föllnu og frelsa
þá, sem bundnlr eru hræðilegum
ávana.
En ef hann færi að finna að ó-
fremdarástandinu í heild, sem getur
af sér slíkar vesaldarverur, þá gæti
vel svo farið, áð honum yrði sagt
að þegja og útvega sér annað brauð.
Hinn kristni klerkur, sem snýr
sér að vandamáli áfengra drykkja,
kemst að raun um tvær staðreynd-
ir: Annars vegar er ofdrykkjumað-
urinn, sem er að eyðileggja lii sitt
á áfengi. Allir játa, að slikur mað-
ur sé aumkunarverður, og að eitt-
hvað beri að gera til þess að hjálpa
honum. En á hinn bóginn eru milj-
ónir góðs, virðingarverðs fólks —
margt þess meðlimir kirkjunnar,
og meðal þess jafnvel klerkar —•
sem nota áfenga drykki í hófi, og
finnst það ekki aðhafast neitt
(rangt. Getit' prestu,i'inn sakfellt
þetta fólk fyrii- það, sem því finnst
saklaus skemmtun? Þegar hann
hugsar til allra þeirra, sem „kunna
að umgangast áfengi", sem drekka
öðru hvoru eða reglulega, en verða
aldrei ölvaðir, þess fólks, sem aldrei
virðist skaða sjálft sig eða aðra
vegna þess, að það drekkur — get-
ur prestinum komið til hugar að
þetta fólk sé að aðhafast nokkuð
kristilegt með, hófsamlegri notkun
áfengis?
Meðbræðurnlr og alvara
tímans.
Má ég gera játningu? Ég hef
reynt að sannfæra sjálfan mig um,
að drykkja í samkvæmum sé ekki
rangara athæfi en hver önnur sam
kvæmisvenja, að áfengi í hóíi sé
eins hluti af lífsvenjum eins og
matur í hófi. að hin eina sanna
kristna afstaða til málsins er al-
gert bindindi. Tvö orð hafa sann-
fært mig um þetta: Tízkan og mað
urinn, sem ég kalla bróður minn.
Sem hugsandi kristinn maður
hafna ég áfengum drykkjum og
visa þeim á bug, vegna þess að
við erum stödd á krossgöturn. Við
| lifum á tímum ógurlegs og hræði-
legs spennings. Hraði nútímans or-
sakar óskaplegar tauga- og geðbil-
anir. Á tímum, þegar spenningur-
inn er svo mikill, og þegar svo marg
ir eru að kikr.a undir hraða lífsins,
ættum vér að gera allt sem unnt
er til þess að vernda andlega heil-
brigði vora.
Ennfremur lifum vér á véiaöld.
Ef til vill voru þjóðfélagslegar hætt
ur ekki eins miklar, þegar hóf-
drykkjumaðurinn steig á bak og
greip í tauma gamla klársins, en
hvað um nútíma hófdrykkjumann-
inn í aflmikilli biíreið? Hugsum
okkur aðeins eitt glas af bjór á
fastandi maga — hvað getur verið
hófsamlegra? — en samt rýrir það
viðbragðshæfni meðalmanns svo,
að það skakkar á sex fetum, sem
hann er seinni á sér að stöðva bif-
reið sina en ella. Má vera, að sex
fet virðist ekki mikilvæg, en ef svo
skyldi vilja til að þér, sonur yðar
eða dóttir stæði á þessum auka sex
fetum, þá verður eitt glas af bjór,
hófsamlega drukkið, að morði.
Staðreyndin er sú, að hófdrykkju
maðurinn er hættulegri á þjóðveg
unum en ofdrykkjumaðurinn, af
þeirri einföldu ástæðu, að hann
veit ekki að viðbragðshæfni hans
hefir sljóvgast. Hins vegar er hann
sennilega hressari og öruggari.
Helztu heimildarmenn læknavís-
indanna hafa sagt: „Það eru þeir,
sem hafa fengið sér nokkur glös,
en ekki nógu mikið áfengi til þess
að gera þá sjáanlega ölvaða, nægi-
legt samt til þess að skerða öku-
hæfni sína, sem eru hinir hættu-
legu ökumenn". Á tímum aflmik-
illa véla verður kristinn maður sann
arlega að hugsa sig um, áður en
hann heldur því fram, að eitt glas
öðru hvoru geri ekkert til.
Nú, þegar alger eyðilegging mann
kynsins er orðin að hræðilegum
möguleika, þarfnast heimurinn
glöggra, færra, hugsandi manna í
enn ríkara mæli en nokkru sinni
fyrr í veraldarsögunni. Mannkynið
getur ekki gert sér vonir nm að'
komast af án æðstu speki, og hin
æðsta speki getur aldrei komið frá
mönnum, sem hafa fórnað mikl-
um hluta krafta sinna á því að
■deyfa heilann með eitri. Sérhver
mannleg vera, sem stuðla vill að
viðhaldi heimsins, er þess tilneydd-
að gerast eins vakandi og dugandi
borgari og frekast er unnt.
Ábyrgðin gagnvart
bróður mínum.
Samt sem áður virðist mér að
maðurinn, sem getur „drukkið eða
látið vera“ — og sem drekkur stund
um — hafi nokkra ábyrgð gagn-
vart manninum, sem getur ekki
drukkið eða látið vera, manninum,
sem stendur hjálparvana gagnvart
ofdrykkjunni. Ef einhver laúur vél
liggja óvarða í húsgarði sínum, og
litli d|rengur nágranna/ns verður
fyrir óvæntum meiðslum af þvi að
leika sér að henni, munu dómstól-
arnir gera eigandann ábyrgan sam-
kvæmt því, sem stundum er kallað
„að eiga girnilegan, skaðvænan
hlut“. Kristinn maður, sem fær sér
glas öðru hvoru, er vissulega ein-
mitt „girniiegt skaðræði" á sjón-
arsviði siðgæðinnar.
Ég vildi mega segja þetta með
enn berari orðum. Það eru ekki
ofdrykkjumennirnir, sem halda á-
fengisiðnaðinum uppi, heldur hinir,
sem drekka öðru hvoru. Sérhver
| þessara samkvæmis hófdi'ykkju-
manna ber einhverja ábyrgð á þeim,
sem eru að eyðileggja líí sitt á á-
fengi.
Eng*n önnur leið.
Það var ekki vitskerta stúlkan,
frelsuð af Páli og Barnabas, sem
rak þá burt úr Filippi, heldur var
það fólkið, sem fylltist gremju af
því að kristnin snart einkaréttindi
þess, ágóða og skemmtun.
En þegar vér horfumst í augu við
málefni þau, sem í húfi eru, meg-
um vér ekki hika í dag. Þegar ein-
hver verknaður eyðileggur einn aí
hverjum níu, sem snerta hann og
særir óteljandi aðra, þá er ekki nóg
að hjúkra þeim, sem eyðilagzt hafa;
vér verðum einnig að berjast á móti
því, sem cyðileggur. Ef vér erum
gædd samvizku kristins mar.ns, þá
er það skýr og skorinorð skylda
vor. Vér getum ekki annað gert.
Söngbók skólanna
í fyrrahaust kom út á Ak-
ureyri Söngbók skólanna;
eru það ljóð með einrödduð-
um lögum, sem þeir hafa val
ið Áskell Jónsson söngkenn-
ari á Akureyri og Páll H. Jóns
son söngkennari á Laugum,
og eru þeir útgefendur bók-
arinnar. Hilmar Magnússon,
skólastjóri á Djúpavogi, hefir
fjölritað bókina. Hefir hann
handskrifað nóturnar og
texta undir nótur. Þá og fyr
irsagnir allar. Er þetta með
afbrigðum vel gert og er bók
in fyrir þá sök eina merki-
leg. í bókinni eru ættjarðar-
ljóð, ýms önnur sígi]d ljóð,
sálmar og nokkrir keðju-
söngvar.
Þeir bræður, Áskell og Páll
hafa verið söngkennarar við
héraðs- og gagnfræðaskóla í
um og yfir 20 ár. Þeir hafa
því mikla reynslu í þeim efn
um, og vita hvar skórinn
kreppir. Þeir nota bókina
jafnt við kennslu og ýms önn
ur tækifæri í skólum þeim,
sem þeir kenna við. Er það
skUjanlega hin mesta naúð-
syn, að hver nemandi hafi í
höndum slíka söngtextabók,
ef söngur sígildra ljóða og
laga á að vera snar þáttur
í starfi skólanna, eins og
flestir skólamenn telja að
æskilegt sé.
í bókinni er stutt söngfræði
ágrip. Hefir það inni að
halda hið helzta, sem lág-
markskröfu verður að gera
til að allir viti.
Þótt bók þessi sé fyrst og
fremst ætluð héraðs- og
gagnfræðaskólum. hentar
Framhald á 10. síðu
AVAAAVAAAAV4AA **?♦**?♦**
>
<
>
éjridcieLdítu
>
>
mörgum framfaramálum,
sem stjórnarflokkarnir beita
sér fyrir og flytja um það
yfirborðstillögur á þingi. En
jafnframt vilja þeú svipta
ríkissjóð stórum tekjustofn-
um, s. s. söluskattinum, án
þess að bera fram tillögur
um, hvað eigi að koma í stað
inn.
Framsóknarflokkurinn fylg
ir þeirri stefnu undir forustu
núverandi fjármálaráðherra
að afgreiða fjárlög hvers árs
án greiðsluhalla. Flokkurinn
vill veita framlög til fram-
faramála svo sem fært er. En
nann hefir varað við ótima-
bærum kauphækkunum, sem
leiða af sér nýjar verðhækk-
anir og auka verðbólgu í land
inu. Slíkar kauphækkanir
reynast engri stétt til hags-
bóta.
Eftir Norðurlandamótið i bridge
í sumar var háð bæjakeppni mUli
Stokkhólms og Reykjavíkur og var
keppnin háð í Stokkhólmi. Fyrir
Reykjavik spiluðu íslandsmeistar-
arnir, sveit Vilhjálms Sigurðssonar.
Úrslit komu mjög á óvart, þvi
Reykjavík sigraði með 50 stiga
mun, og er það tvímælalaust einn
bezti sigur íslendinga við bridge-
borðið. Keppnisstjórinn í bæja-
keppninni, L. Dekkert, skriíaði
grein i Bridge tidningen um keppn
ina og fer hún hér á eftir i laus-
legri þýðingu.
Með tilliti til þess, að íslending-
ar urðu neðstir á Norðurlandamót-
inu í Bástad höfðu sænsku spila-
mennirnir áreiðanlega gert ráð' fyrir
léttum leik i bæjakeppninni við
Reykjavík. En þar voru þeir illa
sviknir! Reykvísku spilamennirnir
Vilhjálmur Sigurðsson, Gunnlaugur
Kristjánsson, Stefán Stefánsson og
Jóhann Jóhannsson voru í fyrsta
lagi mjög góðir, og í öðru lagi höfðu
þeir algerlega losað sig við þá ó-
heppni, sem elti þá í Bástad og voru
sannarlega vel upplagðir til að gera
þeim mörgu „svingspilum", er komu
fyrir í bæjakeppninni, full skil.
Fyrstu umíerðina, 40 spil, spil-:
uðu fyrir Stokkhólm þeir Hedström,
Stormgaard, Nygren og Persöh.
Eftir mjög jafnan leik heppnaðist
þeim að hafa þrjú stig yfir eftir
fyrri hálfleikinn, 20 spil, eða 24—
21. Síðari hálfleikur varð jafn 24—
24, þannig, að Stokkhólmur hafði
yfir eftir fyrsta daginn, 48—45.
í 2. umferð spiluðu fyrir Stokk-
hólm Christenson, Karlgren, Fri-
berg og Jonasson, en þeim gekk
ekki sérlega vel, en gestirnir forð-
uðust hins vegar að gera nokkrar
meiriháttar villur. Fyrri hálflcik
lauk með 35—25 fyrir Reykjavik,
og þar með höfðu íslendingamir
náð forustunni, sem þeir héldu
eftir það. í siðari hálfleiknum
jókst munurinn enn um sjö stig,
36—29, þannig, að samanlagt eftir
80 spil var staðan 116—102.
Lið Stokkhólms var ennþá hið
vonbezta. Gegn sænska landsliðinu,
þeim Wohlin, Zackrisson, Anulf og
Lillehöök, myndu hin vesælu 14
stig, sem íslendingarnir höfðu yfir,
hrökkva skammt. En þær björtu
vonir brucðust algjörlega. síðustu
40 spilin voru að miklu leyti á-
gizkunarspil, sem Svíarnir fóru yfir
leitt skakkt i, en íslendingarnir röt
uðu að mestu réttu leiðina. En þetta
er þó ekki nein skýring á úrslit-
unum og í sannleika sagt verður
það að viðurkennast, að íslending-
arnir spiluðu svo vel, að úrslitin
hefðu verið meira en óviss, þó spila
legan hefði verið hagstæðari. Fyrri
hálfleik lauk með 23—14 og hinn
siðari með 51—24. Slíka útreið í
hálfleik ihafði sænska |land!3liðið
ekki fengið svo árum skipti. Við því
var ekkert að gera og lokastaðan í
hinum 120 spilum var 190—140 eða
öruggur sigur fyrir Reykjavík.
Svo mörg eru þau orð sænska
keppnisstjórans og mega islenzku
spilamennirnir vel við una.
Hér fara á eftir tvö spil, sem
komu fyrir í bæjakeppninni, og
spilar sveit Vilhjálms þá við sænsku
landsliðsmennina.
NORÐXJR:
A K D x
V Á K x
4 K x x x
* Á D x
(Framhald á 10. síSu)
!