Tíminn - 15.10.1955, Blaðsíða 8

8.
TÍMINN, laugardaginn 15. október 1955.
234. blaa.
„Mér þykir vænt um lögin — næst-
um eins og þau væru börnin mín“
Rabbað við Vrna Thorstcinsson, tónskáld,
á áttatíu og fimm ára afmæli hans
Við leggjum leið okkar upp
á Mímisveg 8, þar sem eitt af
okkar beztu og vinsælustu tón
skáldum, Árni Thorsteinson,
býr, en tilefni fararinnar er,
að Árni á áttatíu og fimm ára
afmæli í dag. Hann hlýtur að
hafa frá mörgu að segja með
svo langan dag að baki. og
okkur fýsir að heyra eitthvað
um líf bans og starf. Það er
auðsótt mál, enda er Árni
ræðinn maður og skemmtileg
ur, og við byrjum náttúrlega
með því að spyrja hann, hvað
hafi valdið því, að hann lagði
fyrir sig tónsmíðarnar.
— Tónlistin hefir verið
mitt aðaláhugamál frá barn-
æsku. Ég tók talsverðan þátt
í sönglífi áður fyrr, var í söng
félögum bæði í skóla og á
stúdentsárunum. Það sem
raunverulega olli því, að ég
fór að fást við tónsmíðar, var,
að í þá daga voru aðallega
sungin erlend lög með útlend
um textum í söngfélögum
hér. Þá kom að því, að menn
fóru að yrkja íslenzka texta
við erlendu lögin, svo að mér
datt í hug, hyort ekki mætti
reyna að hafa lögin íslenzk
líka. í fyrstu var útkoman af
tilraunum mínum ekki sern
bezt, en heldur fór hún þó
batnandi. Þegar fram í sótti
eggjuðu nokkrir vinir mínir,
sem vissu af þessum thraun-
um mínum, mig til að fá
prentað eitthvað af lögum
mínum. og það varð svo til
þess, að árið 1907 gaf Sigurður
Kristjánsson bóksali út mitt
fyrsta sönghefti.
— Varð tónlistin brátt yðar
aðalstarf?
— Nei, það hefir hún eigin
lega aldrei verið. Eftir að ég
tók stúdentspróf, sigldi ég til
Hafnar og bugðist leggja
stund á lögfræði, en af því
varð þó ekki. Nokkrum árum
seinna eða rétt fyrir aldamót
in, sigldi ég aftur til Hafnar,
og nam þar Ijósmyndagerð í
6 mánuði. Að þeim liönum
kom ég heim, og hóf ljós-
myndagerð í skúrbyggingu
við Aðalstræti, þar sem nú er
Hjálpræðisherinn. Þar var ég
þó ekki nema tvo vetur, en
flutti þá í nýtt húsnæði, sem
faðir minn byggði á baklóð
gamla hússins okkar í Austur
stræti.
— Stunduðuð þér svo Ijós-
myndagerðina lengi?
— í 19 ár eftir það, en þá
hætti ég þeirri iðn, aðallega
vegna þess, hve erfitt var um
útvegun efnis í lok fyrri heims
styrjaldarinnar og árin þar á
eftir. Þá réðist ég til hins ný-
stofnaða Sjóvátryggingafé-
lags íslands, og vann þar við
bókhald til ársins 1929, að ég
var ráðinn að _ víxladeild
Landsbankans. Árið 1941
hætti ég svo störfum fyrir
aldurs sakir.
— Og hvað vdjið þér segja
um tónsmíðarnar?
— Ég vil helzt sem minnst
tala um mín eigin lög, þau
verða aðrir að dæma. Annars
finnst mér nærri því eins
vænt um þau og þau væru
börnin mín. En nú hef ég
orðið að leggja tónlistina al-
veg á hilluna, sjónin er biluð,
ég er hættur að skrifa og
hættur að lesa, en sé þó enn
dálitla skímu niður og útund
an mér, og hún nægir til þess,
að enn get ég ferðazt íim göt
ur.
— Og nú langar okkur að
fá að vita eitthvað um for-
eldra yðar og uppruna.
— Ég er fæddur í Reykja-
vík. Faðir minn var Árni
Thorsteinson, sonur Bjarna
amtmanns, og ég get gjarnan
bætt því við, að borðið, sem
þér eruð að skrifa við, er úr
stofu Bjarna. Móðir mín var
Soffía, dóttir Hannesar John
sen, sonar Steingríms biskups
Jónssonar, og úr því ég fór að
tala um borð Bjarna amt-
manns, sakar ekki, þótt ég
segi yður, að spegillinn þavna
í horninu er úr stofu Stein-
gríms biskups.
— Þér eruð kvæntur og eig
ið börn, er ekki svo?
— Jú, ég kvæntist fyrir 55
árum Helgu Einarsdóttur,
Guðmundssonar frá Hraun-
um í Fljótum, sem oftast var
nefndur Einar Dannebrogs-
maður. Hann var um tíma al-
þingismaður og einn fyrsti
brúarsmiður á landinu. Á síð
ari árum sínum setti hann
úpp verzlun í Haganesvík. í
föðurætt konunnar minnar er
meðal annarra Baldvin Ein
arsson Fjölnismaður. Við
hjónin eignuðumst þrjár dæt
ur og einn son, elzta dóttir
okkar er gift bankamanni 1
Englandi, næstelzta er i
heimahúsum, en starfar , við
gjaldkerastörf hjá Sjúkrasam
lagi Reykjavíkur, en yngsta
dóttirin var gift Jóhanni Sæ-
mundssyni lækni. Sonur okk
ar er dáinn, hann var lögfræð
ingur, en átti lengi við van
heilsu að stríða og lézt á bezta
aldri.
— Hvernig lízt yður á þær
breytingar, sem átt hafa sér
stað hjá okkur síðustu 85 árin,
og hver er minnisstæðasti at
burðurinn, þegar litið er yfir
farinn veg?
— Breytmgarnar eru miki
ar, og vafalaust margar til
góðs, en þó held ég alltaf upp
á gömlu öldina, hún var svo
Arni Thorsteinson.
róleg og mennirnir líka. og
þá var ekki allur þessi hraði
á öllum sköpuðum hiutum.
Þá ferðuðust við á hesturn. og
síðan verður mér alltaf hugs
að til blessaðra hestanna. Ég
hef ekki fengið neitt gott
kvæði um þá, annars hefði ég
samið til þeirra lag. Og svo
spyrjið þér um minnisstæð-
asta viðburðinn í lífi mínu.
Það er erfitt að svara því, þó
held ég að mér sé það einna
minnisstæðast, þegar Jón
Leifs kom hingaö með fíl-
harmónisku hljómsveitina frá
Hamborg árið 1926 að mig
minnir. Hljómsveitin lék hér
marga konserta — líklega
eina tólf eða þrettán — og þó
að mér væri ekkert nýnæmi
að heyra slíka hljómsveit, þá
var þó mikil nýlunda að
heyra það hér heima. Og
koma hljómsveitarinnar hef
ir vissulega haft mikil áhrif
hér, og má sennilega rekja
stofnun sinfóníuhljómsveitar
innar okkar til þessarar komu
Hamborgarhlj ómsveitarinnar.
Við þökkum nú Árna fyrir
skemmtilegt rabb og greinar
góð svör, óskum honum til
hamingju með afmæhð og árn
um honum heilla í fratíðinni.
G.
Hirðið og fegrið húðina
með TOKALON.
Á hverju kvöldi berið
hið rósrauða næturkrem
á andlit yðar og háls.
Á morgnana notið þér
fitulaust dagkrem.
Einkaumboð:
FOSSAR H.F.
Box 762. Sími 6105.
f/1
íslendingajpættu
1
- .........i
Áttræð: Valgerður Jóhannesdóttir,
Lómatjörn
Skurðgröfumaður
á Osgood og mótorviðgerðarmaður óskast.
VELASJÓÐUR
Sími 7343.
t33g&SSSSSSSSSSSSSS3SS3$SSSSS$3SSSS$S3S$SSSS3SSS3S3$SSSSSSSSSSS3SSSSSS8Í
Mér verður hugsað norður
að Lómatjörn í dag, til hinn-
ar öldruðu húsfreyju þar um
tugi ára, Valgerðar Jóhann-
esdóttur, sem nú fyllir 8. tug
sinna æviára. Ég sé hana fyr
ir mér, þar sem hún situr og
raular við sonardætur sínar
hýr á brá, glæsúeg að yfir-
bragði, sviphrein og góðmann
leg. Og engan mun undra
það, sem sér hana í dag, þótt
sá orðrómur sveimaði jafnan
í kringum hana, að hún væri
mikil fríðleikskona og glæsi-
leg.
Valgerður Jóhannesdóttir
er fædd að Þönglabakka í Þor
geirsfirði 15. okt. 1875, emni
afskekktustu sveit norðan-
lands, sem nú er öll komin
í eyði.
Voru foreldrar hennar hjón
in Jóhannes Jónsson, prests
Reykjalíns á Þöriglabakka,
Jónssonar prests Reykjalíns
á Rip, Jónssonar prófasts á
Breiðabólsstað í Vesturhópi
Þorvarðssonar. Kona Jóns
prófasts, og móðir Jóns prests
á Ríp, var Helga Jónsdóttir
Einarssonar í Reykjahlíð og
konu hans Bjargar Jónsdótt
ur prests á Völlum í Svarfað
ardal, hins mikilhæfa og kyn
sæla klerks, Halldórssonar
annálaritara á Seilu. (Hrólfs-
ætt). Var Jónas skáld Hall-
grímsson fjórði maður frá
Jóni presti á Völlum, og er
sú ætt mikil og alkunn.
Kona sr. Jóns á Þöngla-
bakka og móðir Jóhannesar
föður Valgerðar á Lóma-
tjörn, var Sigríður Jónsdótt-
ir, bónda á Kimbastöðum í
Skagafirði, Rögnvaldssonar
hreppstjóra á Sauðá, Hall-
dórssonar í Garðshorni í
Svarfaðardal Jónssonar. Kona
Rögnvalds á Sauðá var Mar-
erét Jónsdóttir bónda á
Kimbastöðum, en Jón var í
beinan karllegg kominn af
Hrólfi sterka.
Langamma Valgerðar, en
kona Jóns prests á Ríp, var
Sieríður Snorradóttir prests
.á Hjaltastöðum í Blönduhlíð.
Biörnssonar, prests í Stærra
Árskógi Jónssonar. en kona
sr. Snorra var Steinunn Sig-
urðardóttir Sigurðssonar.
sýslumanns á Geitaskarði Ein
arssonar þiskups á Hólum
Þorsteinssonar. Alsystkini Sig
ríðar á Ríp voru m. a. sr.
Árni, síðast prestur á Tjörn
í Svarfaðardal. og Sigurður
sýslumaður Húnvetninga.
Kona Jóhannesar, og móð
ir Valgerðar á Lómatjörn,
var Guðrún Hallgrímsdóttir
Ólafssonar frá Hóli í Fjörð-
um. en kona Hallgríms og
móðir Guðrúnar var Ingveld
ur Árnadóttir frá Þverá í I,ax
árdal Eyjólfssonar á Grýtu-
' bakka. En móðir Árna var
Anna Árnadóttir hreppstj. á
Halldórsstöðum í Laxárdal.
Gíslasonar, en kona Árna var
Sigríður Sörensdóttir á Ljósa
vatni, og er þessi ætt rakin
til sr. Einars skálds í Heydöl-
um.
Má af þessu stutta yfirliti
sjá, að Valgerður á Lóma-
tjörn er af góðu bergi brotin.
Valgerður Jóhannesdóttir
er uppalin við fátækt, en á.
fyrirmyndarheimili að stjórn
semi, reglusemi og nýtni,
enda þurfti þess með til að
koma upp stórum barnahóp
„úti í Fjörðum“, sem eiga sér
að vísu kostamikil landgæði,
en líka háskasamlegt vetrar-
ríki. Lengst af bjuggu þau
hjón á Þönglabakka með sr.
Jóni, en er nýr prestur sett-
ist á staðinn, fluttu þau á
jörðma Kussungsstaði, sem
hafði verið i eyði um hríð,
og var aðkoman þar öll hin
versta, m. a. varð að moka
snjó og klaka út úr baðstof-
unni áður en hægt var að
flytja þar inn með börnin.
En þarna varð nú að búa um
sig, og var ekki heiglum hent.
„En Guðrún gerði öll híbýli
vistleg,“ er haft eftir ná-
kunnugum manni frá þess-
um árum, og mun áreiðan-
lega sannmæli. Og við. senl
til dætra hennar þekkjum,
vitum, að þetta getur eins
átt við þær. Þeim hefir jafn
an verið lagið að gera öll hí
býli vistleg. En barnahópur-
inn frá Kussungsstöðum vakti
eftirtekt. Hann þótti vera
hinn gjörvilegasti og. vitna
um gott heimili.
Annars má það vera lær-
dómsríkt nútímakynslóð, sem
býr við margs konar þæg-
indi, að íhuga það; hve
skammt er síðan að formæð-
ur okkar og feður áttu við
slík kjör að búa um: húáa-
kost og aðbúð. Má ljóst véra
að-til þess að brjótast fram
úr slíkum erfiðleikum hafi
burft mikla sjálfsafneitun,
þrek og dug^; ráðdeild ' og
nýtni. Og það var éinipitt
slíkt fólk, sem á öllum öld-
um harðinda, kúgunar og“ fá
tæktar, bjargaði þjóðarstfifn
inum frá algerðri visnun . og
dauða.
Laust fyrir s. 1. • aldamót
fluttu þau Kussungsstaða-
hjón inn í Eýjafjörðinn ,til
dóttur sinnar, Sigríðar, er-ný
gift var Sæmúndt Sæmunds-
syni skipstj óra að' Stærra’ Ár
skógi, en Valgerður' giftist
Guðmundi bróður háns og
settust þau hjónin að f Gteni
vík, þar sem ÓúðmuriÖur
fékkst við smíðar og útgerð,
— vildi einnig geras.t kapp-
maður þar og hafði kéypt sér
slík réttindi En til þess var
hin unga húsfreýja treg.
Henni leizt ekki á áð".ála höril
sín upp „á mölirilii,‘‘ ög þótti
sem valtari mundi áfkomari
og ótryggari. en að féSta bú í
sveit. Og vilji þeririár sigráði.
(Framhald.á 11. síðu).

I