Tíminn - 07.09.1957, Qupperneq 6

6
T í MIN N, Iaugardaglnn 7. september 195ln
ERLENT YFIRLIT:
Útgefandi: Framsóknarflokkurlnn.
Ritstjórar: Haukur Snorrasoa, Þórarinn Þórarinsson (4b)
Skriístofur í Edduhnsinu við Lindargötu
Simar: 18300, 18301, 18302, 18303, 18304,
(ritstjórn og blaBamenn).
Auglýsingasími 19823, afgreiðslusími 12323.
Prentsmiðian EBÐA hf.
líma Adenauer
llenhauers
Kosmngafundir beggja eru fjölsóitir’ en harla ólíkir að flestu öíSru
Er almenningur kærulaus um
verðlag nauðsynja?
í SEINASTA hefti Sam-
vinnunnar birtist athyglis-
verö ritstjórnargrein um þaö
hvorfc almenningur fylgist
eins vel með verðlagi nauð-
synja og skyldi. Þar sem hér
ræðir um mjög mikilsvert
máí fyrir alla alþýðu, þykir
sjálfsagt að árétta hér það,
sem Samvinnan hefur að
.segja um þetta efni, en það
hijóðar á þessa leið:
„DÝRTÍÐ hefur nú um
langt árabil fylgt íslending-
um eins og skuggi og er af-
leiðfng peningaflóðs, velmeg
unar og gífurlegrar fjárfest-
ingar. Ár frá ári hækkar verð
lag allt á lífsnauðsynjum
jafnt sem óþarfa og hafa öll
ráð til stöðvunar reynzt
haria skammvinn.
Þegar svo er ástatt mætti
ætia, að alþýða manna
sýndi fyllstu gætni í með-
ferð fjár og fylgdist af gaum
gæfni með verðlagi til að
gera innkaup sín þar, sem
ódýrast er. Ýmislegt bendir
til þess, aö svo sé ekki, þótt
ótrúlegt kunni að virðast. Er
illt til þess að' vita, því kæru
leysi almennings um verðlag
gerir alla viðleitni til að
haída því niðri stórum erfið
a*i og dregur úr áhuga þeirra
manna í verzluninni, sem
mesfc gera til aö selja nauð-
synjar ódýrt.
ÞAÐ ER skoðun margra
manna, sem eru nákunnugir
verzlunarháttum fjölskyldna
sérstaklega í þéttbýli, þar
sem verzlað er daglega eða
oft á dag, að húsmæður séu
ótrúlega skeytingalausar
um verðlag og geri innkaup
sín fyrst og fremst í næstu
búð, hvað sem verðlagi líður.
Geta starfsmenn kaupfélags
búða, og sjálfsagt aðrir verzl
unarmenn einnig, bent á ýms
athygllsverð dæmi, sem
sanna þetta.
Pjrrir nokkru keypti inn-
flutnlngsdeild SÍS molasyk-
ur frá Englandi fyrir mjög
hagstætt verð. Þegar sykur-
inn kom fram í búðirnar,
kostaði hann hjá SÍS-Austur
straeti, KRON og Kaupfélagi
Hafnfirðinga 6,65—6,70 kr.
kg. Um sama leyti kostaði
moiasykur í kaupmanna-
verzltmum í Reykjavik og
Hafnarfirði kr. 8,05—8,10 pr.
kg. og var þvi 1,40 kr. ódýrari
í samvinnubúðunum. Þetta
sérstaka verð var rækilega
auglýst, t.d. í útvarpi en samt
jóksfc salan á molasykrinum
í áðurnefndum samvinnu-
verzlunum lítið sem ekkert.
Þ»tta sannar mjög áþreifan
lera, að almenningur í
Reykjavík og Hafnarfirði
sinnti því engu, þótt hann
gæti fengið svo nauðsyniega
vöru og ástfólgna íslending-
um sem molasykur kr. 1,40
pr. kg. ódýrari í einni verzl-
un en annari.
ÞETTA EINA dæmi tal-
ar sínu máli og virðist sýna
reglu en ekki undantekningu
um innkaupahætti almenn-
ings. Um það hera vitni fjöl
margir menn nákunnugir,
sem á degi hverjum sýsla
við húsmæðumar í matvöru
verzlunum og verða sjálfir
að þekkja verðið, þótt við-
skiptavinirnir hafi allt of oft
takmarkaðan áhuga á þvi.
Ef allt tal íslendinga um
baráttu gegn dýrtíð og hag-
kvæma verzlun er ekki inn-
antóm orð, verður slíkt á-
stand sem þetta að breytast.
Húsmæðurnar og aðrir þeír,
sem gera innkaup, veröa m
temja sér að bera saman
verðlag og vita á því glögg
skil. Til þess að hjálpa þeim
■ í þessu tilliti eru til dæmis
birtir listar yfir hæsta og
lægsta verð á vöru á ýmsum
stöðum, sem geta verð nokk
ur leiðbeining.
ÞETTA vandamál á tví-
mælalaust rót sína að rekja
til þess, að almenningur í
landinu hefur búið við sæmi
leg lífskjör, haft allmikiö fé
milli handa, en misst alla
virðingu fyrir peningum
vegna dýrtíðarinnar. Þann-
ig þrífst dýrtíðin á sjálfri
sér, því viröingarleysi fyr-
ir peningum og kæruleysi
um verðlag stuðlar mjög að
enn aukinni dýrtíð.
Hér getur hver og einn
spyrnt við fæti. Hvert heim
ili verður að skapa festu í
meðferð fjár, hvort sem það
er meira eða minna í hverri
buddu. Neytendur sjálfir
verða að bera saman verð á
einum stað og öðrum og
kaupa þar, sem ódýrast er,
en láta þá, sem dýrara selja
kurteislega vita, hvers vegna
ákveðnar vöruteKundir eru
ekki keyptar hjá þeim.
Herforingjar einir geta
ekkert stríð unnið án her-
manna sinna. Eins geta ráða
menn landsins ekki sigrazt á
oa efla um leiff eiein hag með
árvekni í verðmálum."
UNDIR þessi ummæli Sam
vinnunnar vill Tíminn full-
komlega taka og skora á les
endur sína aö vera vel á
verði um eigin hag og ann-
arra á þann hátt, sem að
framan greinir.
Opinbert yfirlit getur vafa
laust gert verulegt gagn og
hefur líka gert það að und
anförnu. Það hefur átt sinn
þátt í því að halda verðlag
inu niðri. Það er hínsvegar
engan veginn einhlýtt. Bezta
verðlagseftirlítið, sem til er,
er tvímælalaust nögu ná-
kvæmt eftirlit neytendanna
sjálfra með því, hvar þeir
gera beztu innkaupin. Ef
neytendurnir bregðast þess
ari frumskyldu sinni við
sjálfa sig og aðra, þarf eng-
an að undra, þótt erfiðlega
gangi að fást við dýrtíðina.
EFTIlt RUMA viku fara fram
þingkosningar i Vestur-Þýzkalandi
eða sunnudaginn 15. þ. m. Kosn-
ingabaráttan gtendur nú sem hæst
og ber mest á tveimur mönnum
eða þeim Konrad Adenauer kansl-
ara, sem senn verður 82 ára, og
Erik Ollenhauer, foringja jafnað-
armanna. Kosningabaráttan ber I
þesS nú alltaf meira og me'ra |
merki, að hún sé eins konar ein-!
vigi milli kristilega flokksins og
sosialdemokrata og beinist því at-
hyglin langmest að he’ztu forvig-
ismönnum þessara tveggja flokka.
Margt erlendra blaðamanna fylg
ist nú með þeim Adenauer og Oll-
enhauer á icosmngaíerðum þeirra
og þykir rétt að rifja hér upp
nokkur atriði úr frásögnum þeirra.
ADENAUER hefir sérstaka járn 1
brautarlest til umráða í ferðalög-
um sínum. Með henni er hann bú- ■
inn að ferðast fram og aftur um
alit Vestur-Þýzkaland og halda
kosnlngafundi svo tugum skiptir.
Meðan Adenauer er í lestinni, má
telja hana eins konar höfuðborg
landsins. Þar er stuttbylgjuvið-
taaki, fjarritari og sími, svo að
Adenauer geti jafnan verið í stöð-
ugu sambandi við stjórnarskrif-
stofurnar í Bonn. Adenauer slakar
ekki neitt á stjórnartaumunum,
þótt hann þurfi að vera fja.rri
Bonn.
Fundir Adenauers, sem eru yfir-
leitt mjög fjöisóttir, minna einna
helzt á hyllingu. Hann hefir jafn-
vel meiri áhrif með því að sýna
sig en tala. Strax og hann birtist
á ræðupallinum kveða við hylling-
arópin hvaðanæva. Glæsimennska
hans og öll framkoma minnir á
hinn útvalda höfðingja, og það
vekur ekki minnsta ánægju, að
hann er beinn í baki og kvikur 1
hreyfingum, svo að miklu frem-
ur má álíta, að hann sé fimmtugur
en óttræður.
ADENAUER er enginn sérstak-
ur ræðumaður og efnislega eru
ræður hans sundurlausar og óvand
aðar. Hann hefir venjulega, þegar
hann talar, mikið af lausum blöð-
um fyrir framan. sig, og les hann
af þeim hclztu vígorð sín og upp-
hrópanir, er hann rökstyður svo
ekki frekara. En hann segir þau
með miklum áherzlurr og þunga,
enda kveða við samþykkisópin og
lófaklapp hjá mannfjöldanum
strax á eftir. Þessi aðferð hans
virðist gefast vel, því að fólkið
er ekki komið til að hlusta á rök,
heldur til að heillast og láta stjórn
ast af hinum mikla foringja.
Óneitanlega minna kosningafundir
hans að því leyti óþægilega mikið
á Hitlerstimann.
EF REYNT yrði að draga sam-
an efniskjarnann i ræðum Aden-
auers, virðist mega skipta honum
í tvo meginþætti.
Annar þátturinn eru fullyrðing-
ar hans um, að kosningasigur jafn-
aðarmanna myndi þýða sama og
sigur kdmmúnismans í Vestur-
Þýzkalandi. Ein helztu vígorð
hans hjóða á þessa leið: Sosialist-
iskur kosningasigur þýðir endalok
| hins frjálsa Þýzkalands, eða Sosial-
istisk stjórn mun gera Vestur-
Þýzkaland að kommúnistisku lepp
ríki.
Annar meginþátturinn snýst um
það að benda á þann árangur, sem J
stjórn hans hafi náð, einkum á ’
! sviði efnahagsmála. Við lifum orð 1
i ið sæmilegu lífi í Þý’Zkalandi, seg- j
ir hann, þótt við óskum vitanlegaj
eftir að hafa það betra á ýrnsum
sviðum. Sosialistar kvarta undan
bágum líískjönim, segir hann enn
fremur, en þeir hafa þó veitt scr i
margt, sern þeir höfðu ekki áður,
eins og ísská'pa, sjónvarpstæki og
bíla. Þetta hefir verið mögulegt
undir hirini lélegu stjórji Aden-
auers!
| Þegar hér er komið ræð'.i Aden-
auers, nær hrifningin oft hámarki
sínu. Adenauer slær hér vafalaust’
á þá slrengi, sem eru líklegastir
OLLENHAUER
— enn einu sinni aetlar Adenauer
að reynast honum ofjarl.
til að tryggja honum sigur í kosn-
ingunum.
Að. því leyti, sem hann minnist
á utanríkismál, leggur hann meg-
iriáherzlu á eflingu Atlantshafs-
bandalagsins og samvinnu Vestur-
Evrópu. Rússar fallist aldrei á
sameiningu Þýzkalands, nema
þeir finni, að Evrópa sé sterk og
samhent.
Oft heidur Adenauer tvo tii þi já
kosningafundi á dag, en þess á
milli kynnir hann sér stjórnarskjöl
og gefur fyrirmæli til Bonn. Þeg-
ar líður undir miðnætti safnar j
hann oft vinum sínum saruan íj
borðsalnum í járnbrautarlestinni
og drekkur Rínarvín meðan hann
rabbar við þá um daginn og veg-
inn. Stundum bregður hann á|
glens og segir, að læknar te-lji!
heilann endingarbeztan allra líf-j
færa og til jaínaðar eigi hann að'
geta starfað óslitín í 130 ár.
Hann eigi því góðan tíma eftir
enn!
OLLENHAUER notar tveggja
hreyfla flugvél til kosningaferða
sinna og hefir hann komið fyrir í
henni eins konar miðstöð fyrir
kosningabaráttuna. Hann heldur
enn fleiri fundi en Adenauer og
fundir hans eru yfirleitt vel sótt-
ir. En að öðru leyti eru þeir ólík-
ir fundum Adenauers. Ollenhauer
hefir ekki til að bera glæsileika
Adenauers. Hann er lágur vextþ
gildvaxinn og fremur ófríður. í
ræðum sínu'm beitir hann ekki
slagorðum, heldur leggur aðal-
áherzluna á röksemdir. Hann er
laglega máli farinn, en sérstakur
glæsileiki einkennir hins vegar
ek-ki málflutning hans. Harín fær
yfirleitt góðar undirtektir áheyr-
enda, en þeir minna hins ■ vegar
lítið á hyllingarópin og hrifuing-
una á funduin Adenauers.
KJARNINN í ræðum Ollenhau-
ers er oftast á þessa Téiðti •
Þýzkt lýðræði er í hæftu. ef
kristilegir demokratar fá þing-
meirihiuta á ný. Margir í^iðtögar
þeirra eru valdaþyrst:i*:: ’ ein-
ræðissinnaðir. Sosialdemiikrátar
hafa jafnan staðið trúastan yörð
um þýzkt lýðræði, Öll viðleitni
Adenauers til þess að bencíla þá
við kommúnista er tilhæfiílaus
kosningaáróður. Það- er -sósial-
demokrötum að þakka, hve áhrifa-
lausir kommúnistar eru í Vestur-
Þýzkalandi. Kommúnistar . óska
líka miklu fremur eftir IrbSnihga-
sigri kristilegrá demokrola en
sosialdemokrata, eins - og fram-
koma Krustjoffs sýndi bezt.
Kommúnistastjórnin í Austur-
Þýzkalandi lifir á hinni þröngsýnu
stefnu Adenauers og því er það
staðreynd, að Ulbrieht verður ekki
lengur húsbóndi í Pankow (stjórn-
arsæti Austur-Þýzkalands) en Ad-
enauer verður það í Bonn.
Það er rétt, að mikil efnaleg
endurreisn hefir átt sér stað í
Þýzkalandi, en þar eiga verka-
menn drýgsta þáttinn. Hitt er
hins vegar rangt, að almenn vel-
megun sé í Þýzkalandi, heldur
hafa auðmenn og auðhringar hagn
azt óeðlilega á endurreisninni.
Lífskjör almennings eru enn
miklu Iakari en í Bretlandi, á
Norðurlöndum, í Beneluxlöndun-
um og Frakkiandi. Úr þessu vcrð-
ur að bæta með jafnari skiptingu
þjóðarteknanna og það verður því
aðeins gert, að sosialdemokratar
fái stjórnina. Ef sosialdemokratar
fá völdin, munu þeir leggja
áherzlu á að kcma á slíkum jöfn-
uði og telja það aðalverkefni sitt
í innanlandsmálum á næsta kjör-
tímabili. Þeir munu ekki ráðast í
neina þjóðnýtingu að sinni.
í RÆDUM sínum minnist Oll-
enhauer allmikið á utanrikismál.
Hann segir að stefna Adenauers
muni leiða til varanlegrar skipt-
ingar I*ýzkalands. Nauðsynlegt sé
nú að gera nýja tilraun til að sam-
eina landið og tilvinnandi sé að
fara úr Atlantshafsbandalaginu,
ef í staðinn fáist sameining Þýzka
lands og nýtt öryggiskerfi fvrir
Evrópu. Hins vegar muni sosial-
demokratar ekki beita sér fyrir
brottför úr Atlantishafsbandalag-
inu, nema áður sé búið að tryggja
(Framhald af 8. síðu).
Blíðviðrlð Helzt dag eftir dag. Haust-
ið er að halda innreið sína, en
skilin mílli sumars og hausts virð
ast ekki ætla aö verða skörp.
Hvenær endar 6umariö, og hve-
nær tekur haustið við? Þeirri
spurningu er erfitt að svara,
þegar einn blíðviðrisdagurinn
tekur við af öðrum á þessum
árstiðaskiptum. En litir náttúr-
unnar eru þó farnir að gefa
breyttnguna til kynna. Skógar
eru famir að guina og grasið að
fölna. Fólkið er farið að hugsa
um uppskeruna, kartöflugarðarn-
ir standa enn grænir að mestu,
og kartöflurnar halda áfram að
spretta. Þeir, sem hafa gægst
undir grösin, segja að þar sé
snoturt um að litast, að kartöflu-
uppskeran verði mikil. Um það
skal ekki efazt.
Og svo hefjast göngurnar eftir
næstu helgi, Margir hafa hiakk-
að til þeirra í alt sumar, og
ekki aðeins stálpaðiþ* sveitastrák-
ar. Ég veit til dæmis um einn
virðulegan lækni í Reykjavík,
sem hlakkar til þeirra eins og
strákur, og eftir næstii helgi
leggur hann læknistöskuna frá
sér og fer i göngur. Hannjfer
ekki eem ón-ytjungur eða áliorf-
andí, beltíur sem fullgildur
gangnamaður, og dugar ‘vél.
Þetta hefir hann gert í mörgj ár.
En bændurnlr cru að reyna að
skyggnast um haga og ráðá þá
gátu, hvernig dilkamir vei'ði að
vænleika i haust. Þótt sumgfið
hafi verið góð fóstra grösum og
allri jarðaruppskeru, or ekki
víst, að dilkarnir sýni það; á
sama hátt. Þar er svo márgt,
sem til greina kemur. ICanriske
hefir sumarið verið of heittí óg
þurrt. einkum til fjalla. G$tan
um vænleifca dilkanna er 'þvjj að
mestu óráðin enn. Þeir, sem
hugað liafa að kindum, segja
þó að diikarnir séu fallegir að
sjá, hvað sem vigtin segir, þeg-
ar í sláturhúsið ikemur. í haust
mun verða slátrað fleiri dilkum
en nokkru sinni fyrr á landinu,
að því að talið er. Langt verður
því frá, að iandsmenn torgr öllu
því dilkalfjöti, sem á markað
kemur. Mikið verður að flytja
út. En hvemig reiðir þeim út-
flutningi af? — Hárbarður,