Tíminn - 15.10.1957, Síða 5

5 f MIN N, þriðjudaginn 15. október 1957.
5
, I fe s
'

TalatS vií GaSmuiíd Kristinsson, arkítekt,
um byggingamál
Hvert er hlutverk arkítekts
ins í þjcðféiaginu? Hvaða á-
hrif hefir þjóðfélagsástandið
á starf arkítektsins? Hvernig
hafa ísfenzkir arkítektar rækt
hSutverk sitt? Eifthvað á
þessa leið voru spurningarn-
ar, sem vöktu fyrir undirrit-
uðum, meðan hann hringdi
dyrabjöilu á Vesturgötunni.
Það er ljós í glugga á þalchæð
inni. — Skömmu síðar heyrist fóta
tak í stiganum og Guðmundur
Kristinsson, arkífcekt, kemur til
dyra.
— Þetta er á hanabjáikanum, —
vinnustofan, segir Guðmundur í
stiganum.
ljt til þessa. íbúðarhús, verksmiðj-
ur cg guðshús eiga að byggjast í
nútían asííl.
— • Og hver eru þá helztu ein-
kenni nútímastíts í byggingum?
— Húsin eru cpnari og frjálsari
cg reynt er að kcma íbúum þeirra
í Jiánari tengsl við náttúruna. Nú-
tírrvatækni opnar arkítektum áður
óþekkta möguleika. Hægt er að
nota ineira gler og gera íbúðirn-
ar bjartari cg sólrlkari.
— Hvenær hefst saga nútíma-
>byggin®arlistar á íslandi?
— Það hefir verið skömmu eftir
1930, að nokkur athyglisverð hús í
svc'kelluðum funkisstíl voru byggð
í Reykjavík.
— Hver eru þá helzíu einkenni
áranna fyrir ctríð?
— Áherzlan á notagiidið. Ilúsin
Guíimundur við teikníborðið í vinnustotu sinni.
— Gamla herbergið mitt, bæur
hann við, þegar upp er komið.
Vinnuborðið þekur meirihlutann
af gólffletinum. Teikningar og
iskissur á veggjunum. Talið berst
að nútima-byggingarlist og ein-
ikennum hennar:
— Það er ekki um nútímabygg-
ingarlist að ræða nema arkíteklar
hafi tekið fullt tillit til ríkjandi
iífisskoðana, segir Guðmundur.
— Og þessi iífsskoðun mótast
af ... ?
— Mótast af stjórnarháttum og
tækni og kröfum manna til lífs-
ins. Og hún er ’nánast tiltekið alltaf
að breytast. Pegurðartilfinning
manna breytist með viðhorfi þeirra
til lífsins. Arkítektar bregðast
Bkyldu sinni, ef þeir tak„ ckk' til-
urðu þokkaleg og látiaus.
— En hvaða áhrif hefir þá stríð-
ið og siríðisgróðinn haft í bygging-
armálum hérlendis?
— Það væri heilt rannsóknar-
efni. Á stríðsárunum verður mikil
breyting á þessum einfalda stíl.
Vanþroskuð dómgreind, þörf á að
sýna psningagetuna . .. Einn byrj-
ar, annar apar eftir og þarf þá
eadJiega að ganga feti lengra.
Þetta er hugsanlegt sem afturhvarf
frá hinum einfalda, látlausa stíl.
Annars er» ekki hægt að skrifa
r.ema nokkurn hluta af ruddanum
á kostnað arkítekta. Mikill hluti
húranna var teiknaður af ófaglærð-
um mönnunn.
- Menn hafa þá ievfi til að
teikna hús þótt þeir hafi ekki lagt
stund á arkítektúr.
— Já, smiðir hafa teiknað fjölda
liúsa og verkfræðingar og bygg-
ingafræðingar.
— Að hve miklu leyti gætir þá
áhrifa bj'ggingarmálanna á stríðs-!
árunum nú í dag?
— Heftr gætt alveg fram til
þessa. en er nú að draga úr þeim i
cg dala. Menn hafa fundið til.
fransku glugganna við kaup á tvö- j
fcidu giari, að maður tali nú ekki!
um fyrirhöfn húsmæðranna við að ,
ræsta þassa glugga.
Samtálið berst að starfi arkí-
tektsins og gerð húsanna:
— Á hvað ber þá að leggja meg-
ináherzlu við húsagerð?
— Þaö er samkvæm lausn hinna
ýmsu vandamála. Allt verður að
haldast í hendur, notagildi, lausn
ta knilegra vandamála og hið fag-
urfræðilega sjónanmið.
— Hvað má þá ganga langt í
þjónustunni við fagurfræðina?
— Notagildið verður að sitja í
fyrirrúmi, en fagurfræðin verður
að fá sinn skerf. Sjónarmiðin geta
stundum stangazt á. Það er mats-
atriði arkítektsins hverju sinni,
hvort hann lætur ráða meiru. En
ef hús eru vel leyst, helzt þetta
venjulega í hendur. Það er alltaf
viss fegurð í eðlilegri lausn.
— Hvaða tillit ber að talca til
rúmformsins í húsiiiu?
— Á fyrstu árum funlcsjónalism-
ans var mikið spekúlerað í því,
hvað hægt væri að komast af með
minnst. Þá urðu til svolcallaðar
miniumstærðir. Venjulega var held
ur lágt til lofts í þessum húsum.
Nú reyna menn fremur að skapa
þægilegt rúmform og tengja ytra
og innra rýmið með stórum gler-
fleti. íbúðirnar -eru bjartari og
frjálslegri og veita snertingu við
náttúruna.
— Hvað um lieildarform hús-
anna?^
— Ákveðin rúmform með ákveð-
inni afs'töðu þurfa að komast inn
í heildarramma. Við stórbygging-
ar gerir maður sér ljóst hvað rúm-
yast þarf í húsunum og síðan með
1 hvaða heildarformi þessar stærðir
muni fara bezt á lóðinni. Lausnin
fæst við að samræma þessi sjón-
nrmið.
— Hafa íslendingar sérstöðu í
byggingarmálum miffað við efni,
ioftslag eða tækni?
— Mitt álit er það, að við get-
um leyft olckur að byggja eins og
flestar aðrar þjóðir, nema hvað
við þurfum ekki að útiloka sólina
úr húsunum eins og í suðlægum
löndum. Það sem myndar sérstöðu,
er skortur á fjölbreytni í bygging-
í arefnum, t. d. stáli og alúmíni.
— Að hve miklu leyti-ber að
Verzlun í Bankasfræti, Teikning ef.ir GuStnund ICrisíinsson.
taka tillit til óska og duttlunga I
húseigenda við gerð hússins?
— Það ber að taka íullt iill.it
til þeirra, livað snertir notagildi
hússins, en hafi menn einu sinni
gert það upp við sig, hvaða arkí-
tekt á að teikna fyrir þá, þá verða
þeir að láta hann um bað fagur-
fræðilega. Arkítektinn á að bera
hag-eigendanna fyrir brjósti, benda
á kostnaðinn, en verður að hafa
frjálsar hendur innan viss ramma.
— Eru brögð að því, að íslenzkir
— Menn leggja mannorð sitt að
veði, þegar þeir teilcna hús. Arkí-
tektinn er ábyrgur gagnvart byggj
andanuin fyrir öllum teknískum
'göHum. Iðnaðarmenn eru svo á-
ibyrgir gagnvart arkítelctinum, ef
hann gstur bent á, að gallar stafi
af slæmri útfærslu. Hann er milli-
göngumaður milli byggjanda og
verktaka.
— Getur byggjandi bá höfðað
mál gegn arkítelct vegna húsgalla?
— Ekkert væri eðlilegra.
Guomundur Kristinsson: Hús við Granaskjól,
Guðmundur Kristinsson: Hús við Laugarásveg.
(Ljósmyndir: Tíminn)
arkítektar hafi látið stjórnast af
duttlungum núseigenda?
— Því miður vill það við brenna
en ekki er hægt að skrifa öil mis-!
'tök á reikning arkítekta. Það er
i óalgengt, að menn komi og
i um að rá teiknað hús, svip-'
og þeir hafa séð annars stað-
Enginn sannur arkítekt
rr slikf að sér, ef það stríðir á
;i sannfæringu hans. i
- Iívaða þvingunum reyna hús-
mdur þá að beita arkítektinn?
- Ég held, að enginn arkítekt
gi sig fyrir þvingunum. Stund-
fær arkítektinn þó ekki fram,
eem hann telur heppilegast.
; v:l hafa það svona“, segir hús-
mdinn. „Er það ekki ég, sem
ga?“ j
- Hvað hafa íslenzkir arkítekt-
;ert til að fræða almenning um
gingarlist?
- Því miff'ir hafa þe:r gert allt-
Jtið að því, nema þá í gegnum
starf. Þeir gefa að vísu út
arit, sem keimir alltof pjaldan
Tímaritio heitir „Byggingar
in“.
- Hafa arkítektar stofnað til
ivinnu við affra listamonn, mál-
eða myndhöggvara?
- Mér vitanlega hefir lítið verið
slíka samvinnu, en hún ér
mskilyrði til að vel íari, þar
í listamenn eru fengnir til
eytinga.
- Er hægt að láta arkítekt sæta
—„rgð á fcrmgollum frá praktísku
eða fagurfrmðilegu sjónarmiði?
— Haía slík n.ál risið hérlendis?
— Nei. Ekki svo ég viti.
— Annars staðar?
— Slíkt kemur fyrir erlendis, en
þar er þólcnun arkítekta nokkuð
meiri sökum ábyrgðar.
— Hver er þá hlutur arkítekta
í heildarskipulagsmálum bæjarins?
—- Arkítektar hafa enga mögu-
leilca til að koma í veg fyrir bygg-
ingu húss, þótt það falli ekki inn
í umhverfi sitt. Það er byggingar-
nefnd, sem gæti neitað að sam-
þylckja slikt. Æskilegast væri að
sami arkítekt fengi að teikna sem
flest hús í sama hverfi eða við
sömu götu, til þess að mynda heild-
arblæ.
— Og svo var það ráðhúsið?
— Já. — Um ráðhústeikningar
átti skilyrðislaust að halda sam-
keppni. Leita eftir því bezta og
gefa ungum og gömlum tækifæri
til að reyna sig á j’afnræðisgrund-
velli. Og ef takast á að byggja
heilsteypt og velleyst hús, þarf
sama sjónarmið að ríkja hjá arkí
tckí. og byggjanda. Tveir með ólík
sjónarmið eru sjaldan líklegir til
að leysa slíkt mál á viðunandi
iiátt.
— Hvei'nig fer þá, þegar sex
arlcítektum með mismunandi sjón-
armið er íalið að tailcna eitt og
sama húsið, ráðhús Reykjavíkur-
bæjar?
■— Eitthvað svipað og ef sex :"or-
stjórar með g.iörólík sjónarmið
væru fyrir sama fyrirtæki og allir
vildu ráða. B.Ó.