Tíminn - 12.04.1958, Blaðsíða 7

TÍMINN, laugardaginn 12. aprít 1958.
7
Húsvíkingar hefjast handa um undir-
búning hitaveitu frá Hveravöllum
Hitaveitufélag stofnatS til aí vinna að undir-
búningi — skorati á bæjarstjórn a<S rátia sér-
stakan framkv.stjóra til at> vinna at> málinu
í Reykjahverfi í Suður-
Þingeyjarsýsiu hefir frá
ómurnatíð ein af stærstu auð-
lindum íslands streymt úr
iðrum jarðar. 75 sek. lítrar
af sjóðandi vatni flæða þar
upp á yfirborð jarðar litt
nýttrr.
Við suðausturhorn Skjálfanda-
flóa í 18 (kíiómetra fjarlægð frá
mmiamál fleiri. Það er hagsmuna-
mál Þingeyjarsýslu allrar. Mcð vax
andi byggð í Húsavik vex markað-
ur fyrir afurðir bænda. Hitaveitan
er mikið’ hagsmunamál Reykhverf-
Hið sístreymandi hveravatn í
Reykjahverfi er aftur á móti al-
veg örugg hitauppspretta.
Nú orðið munu Húsvikingar
undantekningarlitið komnir á þá
skoðun, að eina rétta leiðin í
hitaveitumálinu sé að sækja \aUn
ið suður í Reykjahverfi.
Undirbúningur málsins
______ Árið 1953 hallamældi bæjar-
hverunum í Reykjahverfi hefir verkfræðingur Húsavikur, Hákon
jrisfið KtiU en snotor bær, Iíúsavík, Sigtryggsson, væntanJegt leiðslu-
sem hefir nú 1400 íbúa. Húsavik stæði frá hverurmm i Reykjahverfi
liggur vel við auðugiun fiskimiðum tö Húsavíkur. _
og duglegir sjómenn flýtja þar að Arlð 1954 gerði Gunnar Boðvars
Jandi mikil aflaföng ár hvert. Muii *on verkfræðingur frumaætl’un fyr
því hlutur Húsvíkinga í gjaldeyr- *l’ slíka veitu. Samkvæmt aætlun
isöflim þjóðarinnar mjög mikill í han* var heildarkostinaður, bæjar-
Mutfálli við íbúatölu bæjarins. kerfi meðtalið, ca. 12,5 milljon,
Á .allri hitnni 18 kíiómetra löngu m;í®a® 12 ^um3; PMur 1 aðalæð.
leið írá hvenunun í Reykjahverfi ®u P1!*3. munc/ 'öyya \atn, sem
til Húsavíkur er samfelilt gróið 111 a® klfa 2 þúsund manna
Íand. í Reykjahverfi hallfleyttar hæ; . . , ..
hálfdeigjur og mólendi, sem létt Áætlun þessi ox monnum ekki
ér að ræsa fram og breyta í tún. svo mj0® 1 au°um a0 Þ'v1 or stofn-
Á leiðinni norðan við Reykjahverfi kostnað snertn En rekstraráætlun
taka við frjóir viðar og lyngmóar, var ohagstæo, enda var í henni gert Menntamálaráðherra hefir skip-
,sem' bí@a plógsins og jarðýtunnar rao.í*yrir 30 jyrirtækið þyriti að ag eftirtalda menn í deildarstjórn-
tíí jþesrs að umskapast í töðuvöll. greiðast upp a 15 arum. Su fyrn- ^ vísindasjóðs:
Húsvikingar eyða nú til hitun- mgaraætlun er i flestra augurn
ar híbýla sinna naæga einni og ?tli'uleg' Eít.ir Því sem rannsóknir j RaUnvísindadeild:
hálí'ri milljón króna ár hvert, er a hveravatninu hafa leitt í Ijos og | Pormaður: dr. Sigurður Þórar-
þeir greiða fyrir kol og oláu. Af tikawur, sem gcrðar hafa vorið. í11SS011j náttúrufræðingur, og vara-
þeinú opphæð er meiriMuti er- me® ‘Þvi að lata roi- liggja í mnat jformaður Sigurkarl Stefánsson,
lendur gjaldeyrir.
léti leita að iarðhita á. Sú leit gæti
að vísu borið árangur, en hún gæti
einnig orðið gagnslaus. Úr þvi feng
ist ekki skorið fyrr en búið væri
að eyða bæði timá og miklum pen-
ingum, sennilega milljónum.
Væri nú ekki búmennska af rík-
inu, þar sem likt stendur á og í
llúsavik, að óþrjótandi vatn fast
við suðumark vellur upp úr jörð-
inni í allmikilli fjariægð, eða svo
mikilli, að hæpið er að byggðir eða
bæir ráði við byrjunarörðuglcikana
í sambandi við virkjun, að sleppa
öllu boranalotteríi og leggja fram
í stofnkostnað virkjunar a. m. k.
þá fjárhæð, sem sæmilega vel-
heppnuð borun mundi kosta?
Hitaveitumál Húsavikur snertir!
inga, enda hafa þcir og Þingcying-1
az allir mikinn áhuga fyrir málinu.
Hagsmunamál þjóðarinnar
Hitaveita Húsavíkur og allra ann
arra staða, þar sem líkt stendur á,
er hagsmunamál íslcnzka ríkisins.
Gjaldeyrissparnaður sá, sem af hag-
nýtingu jarðhitans til' húshitunar
og annarra nota leiðir, er mál allr-
ar þjóðarinnar, sem nú býr við sí-
vaxandi gjaldeyrishallæri.
Húsvíkingar eiga að vísu, eins
og nú ér háttað, engan lagarétt til
þeirrar aðstoðar frá ríkinu, sem
hér hefir verið á minnzt, en þeir
eiga siðferðilegan rétt til hans, ef
réttilega er metið hve hlutfallslega
mikill þáttur þeirra er í gjaldeyris-
öflun þjóðarinnar.
Húsvíkingar eru nú cinhuga og
einráðir í því að hefja markvissa
baráttu til sigurs í einhverju því
mesta velferðarmáli, sem þeir hafa
haft á dagskrá, hitaveitumálinu.
Óskadraumur þeirra um hitaveitu
frá Hveravöllum í Reykjahverfi
mun því rætast fyrr en seinna.
Félag áhugamanna í Húsavík um
ekki Húsvíkinga eina. Það er hags hitaveitumál, Heilveitufélag Húsa-
víkur er nú nýstoínað. Frá því er
skýrt á öðrum stað hér í blaðinu.
Húsavík, 5. apríl 1958.
Þórir Friðgeirsson.
Deildarstjórnir VísindasjóSs
hafa verið skipaðar
Vísindasjóftur skiptist í hugvísinda- og
raunvísindadeildir
Hitaveíta fyrir Húsavík
hvernum um fjögurra ára skeið,
j virðist ekki vera til staðar hætta á
útfellingu í pípunum. Séu asbest-
rör notuð, kemur tæring ekki til
greina. Áætlun um íimmtán ára
Framsýnir og hagsýnir menn afskrift á fyrirtækinu mun því
hafa fyrir löngu kornið auga á það, sennilega miðast við að erfitt sé
að hitun Mbýla sinna eiga Húsvík- að fá lán til lengri tíma.
ingar að Ieysa með hitaveitu frá Vera rná að hitaveita frá Reykja
hverimum í Reykjahverfi. Það mál hverfi til Húsavíkur mundi með
hefir nú verið á dagskrá hjá Hús- núverandi íbúatölti bæjarins tæp-
víkingum í meira en tvo áratugi. íega verða rekin hailalaust fyrstu
Skömmu eftir 1930 vakti hinn árin, ef vatnið væri eigi til annars
djarfhuga hugsjónamaður Svein- nýtt en venjulegrar húshitonar.
björn Jónsson byggingameistari þá Vafalítið mundu þó.þegar það væri
til skilnings ó því sem koma skal. tii staðar á Húsavá, finnast fleiri
Þá boðaði liann til almenns borgara leiðir til að hagnýta það, svo sem
i'undar í Húsavík, reifaði málið og í sambandi við niðursuðu á fiskaf-
hvatti þorpsbúa til að hefjast urðum, en hráefni það, sem Húsa-
handa um þessa mikilsverðu fram- víkurbátar leggja á land, er af-
kvæmd. Þá voru íbúar Húsavíkur burða gott vegna þess hve stutt er
allmikið færri en nú og fjárhagur á miðin. Til ræktunar mundi einn-
þorþsms og éinstaklinga örðugur. jg mega hafa gagn af heita vatn-
Illu heilli brast því Húsvíkinga inu í bænum. Sundlaug Húsvíkinga
kjaric til að ráðast í verkið, enda sem nú er senn fullbúin, bíður eft-
þá að líkindum hvorki fáanlegt lr heitu vatni, sem ærna peninga
lánsfé né opinber aðstoð, og misstu mun kosta að dæla í hana neðan úr
menntaskólakennari. Skipaðir af
ráðherra án tilnefningar.
Dr. Björn Sigurðsson, forstöðu-
maður, og til vara dr. Júlíus Sigur-
jónsson, prófessor. Skipaðir sam-
kvæmt tilnefningu læknadcildar há
skólans.
Dr. Leifur Ásgeirsson, prófessor,
og til vara dr. Trausti Einarsson,
prófessor. Skipaðir samkvæmt til-
nefningu verkfræðideildar háskól-
ans.
Gunnar Böðvarsson, verkfræðing
ur, og til vara dr. Þórður Þorbjarn-
arson, fiskifræðingur. Skipaðir sam
kvænit tilnefningu Rannsóknarráðs
ríkisins.
Dr. Finnur Guðmundsson, nátt-
úrufræðingur, og til vara dr. Her-
mann Einarsson, fiskifræðingur.
Skipaðir samkvæmt tilnetoingu
fulltrúafundar ýmissa vísindastofn
ana.
Hugvísiudadeild.
Formaður: dr. Jóhannes Nordal,
þvi a'f strætisvagninum, sem nú fjöru, fáist ekki hveravatnið leitt °g varaform;afur clr'
er orðið þeim dýrt. til Húsavíkur innan skamms. Eyjolfsson hæstarettardoiu
Allt frá því að Sveinbjöm Jóns- A1lt það land, sem hitavatns- arl' Skipaðlr af raðherra an tilnefn
son vakti Húsvíkinga til skilnings leiðslan til Húsavíkur frá Reykja- inf?r'TT .... TT ..
ó því, að hitaveita frá Reykjahverfi hverfi mundi liggja um, er mjög Dr. Ilalldor Halldorsson, profess-
til Húsavikur er það sem koma Vel til ræktunar fallið. Mundi ekki or> °S U1 var* dr' Slmou Joh'
skal, hefir málið vakað í hugum í sambandi við hitaleiðsluna vera Agustsson, professor. Slupaðir sam
foæjabbúa. Margvíslegar orsakir tækifæri til mikillar nýbýlastofn- kvæmt tilnefningu heimspekideild-
liafa valdið því, að ekki hefir kom-
ið ehn til framkvæmda. Á mæli-
kvarða Iítils óg fámenns bæjar
krefst fyrirtækið allmikils fjár-
inagns, en fleira hefir komið til
sehi slaevft hefir sókn Húsvíkinga
í niálin.
ennfremur átt frumkvæði að rann-
sóknum á tilteknum etoum og
skipulagt þær.
Vísindasjóður fær árlega 800.000
kr. framiag úr Menningarsjóði og
skiptir stjórn sjóðsins því milli
raunvísindadeildar og hugvísinda-
deildar. Hefir hún ákveðið, að tékj-
um sjóðsins 1957 og 1958 skuli
skipt þannig að 70% renni til raun-
vísindadeildar og 30% til hugvís-
indadeildar.
í stjórn Vísi-ndasjóðs eiga sæti:
Formaður: dr. Snorri Hallgríms-
son, prófessor, og varaformaður
Þorbjörn Sigurgeirsson prófessor,
— skipaðir af ráðherra án tilnefn-
ingar.
Affahncnu: dr. Einar Ólafur . .. ..
Sveinsson, prófessor. Ármann •>v,Kamy an
Snævarr, prófessor, dr. Halldór
Páisson, ráðimautur, og Gunnar
Cortes, læknir.
Varamenn: dr. Steingrímur J.
Þorsteinsson, prófessor, Páll Kolka,
læknir, Kristján Karlsson, skóla-
stjóri, og Alfreð Gíslason, læknir,
— og eru þeir kjörnir af Alþingi.
(Frá m e nn t amálaráðuneytinu).
Á víðavaogt
Upphaf syndarinnar —
og endir
Morgunblaðið leggur hart að
sér þessa dagana að sverja fyrir
ábyrgð Sjálfstæðisflokksins á þró
un efnahagsmálanna í þjófffélag-
inu. Blaðinu þykir gott að þaklia
fólki sínu ýmis framkvæmtlamál*
einkum þau þó, er heyrðu undir
ráðuneyti samstarfsflokkanua
fyrr á árum, en dýiCíðin, nei,
hún er liinum að kenna! Þannig
er stefið í áróðursþulu Mbl. n&
lun sinn. f Tímanum í gær vori*
rifjuð upp nokkur ummæli Óiafs
Thors þegar hann var áð tala um
..gróðann af dýrtíðinni“. Annar
foringi taldi dýrtíðina ágætt tæki
til að „dreifa stríðsgróðanum“.
Þessi ræðuhöld foringja íhalds-
ins minna lesendur í dag á það,
að þót't syndin hefjist eins og
bjartur morgun, endar hún eins
og myrk nótt. Það lét vel í eyrura
að tala uin kjarabætur dýrtíðar-
imiar hér á árum áður, nú sýpui’
þjóðfélagið af því seyðið.
Frelsi og svik
í framhaldi af dýrtíðarpólitík"
inni, sem foringjar Sjálfstæðis-
flokksins ráku ófeimnir fram eft
ir áruin, er þeir höfðu aðstöðu
tU, kom svo frelsið, sem var svik-
ið. Við stjórnarmyndunina 1953
var ekkert orð oftar í munni Mbl*
manna en „frelsi“. íhaldið þótt-
ist ætla að létta öllum hömlura
af þjóðinni og hældi sér óspart
af afrekinu — fyrirfram. En
valdaspekúlantarnir liér gleynidu
því í leiðinni. að frelsi krefst
ábyrgðar. Allir frjálslyndir
inenn voru sammála um, að
stefna að sem mestu frelsi í öll-
um viðskiptum og athofnum. En
mest um vert var, að búa svo ura
hnútanna, að eittlivéit gönu-
Iilaup kæmi ckki í kóllinn síðar.
Þess vegna varð að fara med
gát ’í að aflétta f járfestingarhöml
unum til að fyrirbyggja aukna
þcnslu og enn vaxandi dýrtíð,
sem myndi að lokum svipta þjóð
ina niarglofuðu athafnafrelsi. —
Á þetta lögðu Framsóknannenn
mikla álierzlu, er þeir féllust
á að létta að nokkru af fjárfest-
ingarhömlunum 1953.
ar háskólans.
unar, landnáms, t. d. í Reykja- . „
hverfi? Undarlegt tóml'æti virðist olafur Johannesson, profcssor,
hafa ríkt undanfarið írá hendi land °S U1 vara 01afur Björnsson prof-
náms ríkisms gagnvart ræktunar- essor' Skipaðir samkvæmt tilnefn-
löndunum í Reykjahverfi. Ætla inSu Mgæ °S hagfræðideildar ha-
mætti að einmitt sú rikisstarfsemi ^kolans. ^ „ . .
sæi sér leik á borði að reisa sveita- j ,0l' Knstjan Eidjarn, þjoðminja-
í fjörumáli beggja megin Húsa- þ0rp í sambandi við hitaveituna, vor0ur> °§ 111 vara dr; Jakob Bene-
vikurhöfða seitlar fram volgt vatn. sem nyti þæginda þeirra, sem hún diktsson, orðabókarritstjóri. Skip-
Vitneskjan um þær sprænur hef- veitti, þó að ræktunarlönd býlanna aðlr samkvæmt tilnefningu Félags
ír dregið Úr .einhug bæjarbúa um lægju máske að einhverju leyti istenzkra íræða.
að beina orku sinni að hverunum nokkani veg í burtu.
í Reykjahverfi.
Gerð hefir verið tiLraun með að
bora éftir heitu vattni á Húsavík.
Tilraunin bar ekki annan árangur
en að kosta allmikið fé. Sú tih’aun
skar a'ð vísu ekki úr um það hvort
í Húsavík kynni að fmnast heitt
Valn djúpt í jörðu. Ýmsir þeir,
sem dómbærir eru í þessum efn-
um, telja ekki ólíklegt, að heitt
vatn sé fyrir liendi, ef nógu djúpt
sé borað. Skiíyrði til borana séu
hiris vegar ekki góð vegna þess
ihve berglög séu laus og spnmgin,
og vandséð hvað öruggt það vatn
rnundi reynast, sem fást kynni við
borun.
Viðhorf Alþingis
í frumvarpi til laga um hag-
nýtingu jarðhita, því sem nú iigg-
ur fyrir Alþingi, mun vera gert
ráð fyrir því, að ríkið kosti og ann-
Stefán Pétursson, þjóðskjaiavörð
ur, og til vara dr. Broddi Jóhannes-
son, sáifræðingur. Skipaðh’ sam-
kvæmt tiinefningu fulltrúafundar
vísindastoínana og félaga.
Skipunartími deildarstjórnanna
er fjögur ár.
Hlutverk deiidarstjóma Vísinda-
sjóðs er að úthluta styrkjum hvor
ist leit að heitu vatni með borun- úr sínum hluta Vísindasjóðs og
um víðs vegar um landið. Mundi hafa eftirlit með því, að þeim sé
síðan rikið í ýmsum tilfellum veita varið i samræmi við það, sem áskil-
sveitarfélögum, bæjarfélögum eða ið var, er þeir voru veiltir. Styrk-
öðrum aðilum leyfi til að virkja ur er að jafnaði ekki veittur nema
þann jarðhita, sem finnast kynni. eftir umsókn. Stjórn deildar getur
Taki þessi ákvæði lagagildi, þó boðið forráðamanni rannsóknar-
mætti gera ráð fyrir þvi, að Húsa- stofnunar fjárstyrk til ákveðinna
vík væri einn þeh-ra staða, er nkið rannsókna. Stjórn deildar getor
1253 farþegar á
Keflavikiníkigyelli
í marz
f marzmánuði 1958 höfðu sam-
tals 54 farþegaflugvélar viðkomu
á KeflavíkurflugveHi. Eftirtalin
flugfélög höfðu flestar viðkomur:
Pan American 20 vclar, British
Overseas Airways Corp. 7 vélar,
KLM — Royal Dutch Airlines 4
vélar.
Samtals fóru um flugvöllinn
1253 farþegar, 67900 kg vörur og
13000 kg póstur.
Mæðrafélagið for-
dæmir sorpritin *
Á fundi, sem haldinn var í
Mæðrafélaginu 31. marz síðastlið-
inn var eftirfarandi tillaga sam-
þykkt.
„Fundur í Mæðrafclaginu hald-
inn 31. marz 1958 beinir þeirri á-
skorun til lögreglustjórans í Rvík
að hann geri allt, sem í lians valdi
stendur til að hindra útgáfu og
sölu sorprita þeirra, sem bersýni-
lega eru skaðleg til lesturs börn-
um og unglingum, en fjölda rnörg
slikra rita eru nú til sölu i veit-
ingakrám og sæigætissölum bæj-
arins.“
En þegar mest á reið fyrir at-
hafnafrelsiff komu gróðasjónar-
mið íhaldsins og rifu niður það,
sem átti að byggja upp. Þeir,
sem áttu að vera gæzlumenn
eftirlitsins, sem átti að verka eins
og öryggisventill, hófust strax
handa um að svíkjasl aftan að
þeim trúna'ði, sem þeim var sýnd
ur og hossa gæðingasjónarmið-
unum á kostnað lieildailnnar. í
þessu efni fóru Morgunblaðs-
meiin á undan. Minnisvarffiim
um þessl stórfelldu svik er Morg
unblaffshöHin, húsiff, sem var
reist sem „íbúffarhúsnæði“ og
vísað veginn fvrir affra braskarai
í þessari svikastarfsemi. Þetta
Iuís er réítncfnd svikamylla.
Tvær orsaklr ófarnaílarms
f afneitunarpistlum syndar-
anna í Mbl. er lögð megináherzla
á að kenna kommúnistum um,
hvernig fór. Þaff er allt að kenna
verkfallinu 1955, segir Mbl. í
dag. Til þess aff gera blekking-
una scnnilegri er vitnað í ræffu
Eysteins Jónssonar þar sein
liauu gagnrýndi liarðlega ábyrgð
arlaust framferffi kommúnista á
þeim tíma. En Mbl. sléþpir jafn-
an að geta þess, að Eysteinn Jóns
son dcildi ekki síffur harðlega á
svikin viff fjárfestingareftirli'tið
og á uppboffiff og þennsluna, sera
íhaldið stóð fyrir og' setti hér ai!t
ur böndunum. Sú þróun var raun
ar vel á veg komin, er kommún-
istar efndu iil verkfallsins til að
kóróna sköpunarverk íhaldsins.
Hin myrka nótt
Þau efnahagslegu vandamál,
sem þjóðféiagið í dag á viff að
stríða, eiga scr iangan affdrag-
anda. Óábvrg dýrtíffarstefna í-
halds og kommúnista er mesti
skaðvaldurinn. Svikastarfsemi í-
(Framh. á 11. síðu).