Tíminn - 15.05.1958, Blaðsíða 2

TÍMINN, flmmtudaginn 15. mai 1958
GuSmimdiir SigíreSssou mræonj Stöðvun vísitökskmíunnar
í gær atti níræoisarrnæli Cuömundur SigfreSsoon, faBir Kristins sendi-
herra og þeirra bræSra, en hann dvelur nú í Lögmannshlíð í Eyjafirði
h#3 Sigfreði syni sínum. Guðmundur bjó lengi á Króki á Rauðasandi, en
s'ðar í Lögmannshlíð. Hann var hreppstjóri í Rauðasandshreppi um skeið
og gegndi mörgum fleiri trúnaðarstörfum. Kona hans var Guðrún Einars-
líóttir Thoroddsen og eignuðust þau sjö syni og eru fimm þeirra á lífi.
Guðmundur er ágætlega ern og gengur enn að ýmsum bústörfum. —
Aíleðfylgjandi mynd var tekin af honum og sex sonum hans fyrir fáum
á'um. í aftari röð eru talið frá vinstri: Jón rafmagnsfræðingur, Kristinn
sandiherra, Karl sýningarstjóri, Sigfreður bóndi í Lönguhlíð. í fremri röð
eru Karl kennari (dáinn), Guðmundur og Einar læknir á Bildudal.
Helgileikuriim „Bartimeus blindi“
verður sýndur í Bessastaðakirkju
Höfundur er séra Jakob Jónsson. Helgileikur-
inn er a$ sínu leyti guísjjjónusta, og er hér á
ferftinni nýlunda innan ísl. kirkjunnar
Helgiloikurinn Bartimeus blindi eftir séra Jakob Jónsson
Vrrður sýndur 1 Bessastaðakirkju næst komandi sunnudag
ag mánudag. Söngflokkur safnaðarins mun aðstoða við sýn-
írguna, undir stjórn Páis Kr. Pálssonar organista. Leiksýning-
ia ei’ fyrst og frernst haidin fyrir Bessastaðasókn, en forset-
ir.n hefir óskað þess, að prestum úr Kjalarnesprófastsdæmi
og Reykjavik gefist kostur á að sjá hana, þar sem hér er um
að ræða nýja starfsaðferð innan kirkjunnar.
iHelgileikurinn Bartimeus blindi
e fj’rsti helgileikurinn af þessari
g'--vö, sem sýödur er hér á landi.
Eiirkþileikur í þessum stíl, er hér
mn' ræðir, er frábrugðinn venju-
Éegum leiksýningum í ieikhúsum
að mörgu leyti, og grundvallar-
fcvgsúriin er allt önnur. — Helgi-
leikurinn er guðrækniathöfn, guðs
jþjúnusta að sínu leyti eins og
• Irirkjúhljúmleikar. Leikararnir eru
ekkí að sýna fvrir áhorfendur,
íheMui' að framkvæma þjónustu í
isöípifði, sem þeir eru sjáifir hluti
• af. — Engin leiktjöld eru notuð,
eagín gervi. Búningar eru mest
eitifajdar skikkjitr. Myndirnar eru
ekki realistiskar, heldur táknræn-
ar. Leikararnir eru ekki faldir að
tjsídabaki áður en sýning hefst,
feeidur ganga þeir í kirkju fyrir
altra aúgum. Þeir eru þátttakend-
ur í sálmasöng og bæn eins og
eírír' f söfftuðinum og söngflokkn-
Ju:a:C ■'■
Éeikurinn er byggður á frásögn
Lkkasarguðspjalis um það, er
Jesús; læknaði Bartiméus blinda.
lúeikstjóri er Lárus Pálsson og
inu. Á undan leiknum mun séra
Garðar Þorsteinsson prófastur
f ytjá ávarp, en prestsþjónustu í
telgileiknum annast höfundurinn.
Er þár auðvitað ekki um leikhlut-
verk áð ræða í venjulegum leik-
Lísskilningi. Samkvæmt eðli helgi-
Ie:ksins sem guðsþjónustu má eng
irtn háfa þessa þjónustu á hendi
Eötija vígður prestur, er hefir um-
<5 og levfi kirkjunnar til að
þjóna fyrir altari. Hlutverk prests-
ir.s er hér ekki leikur, heldur flutn
i. ngui’Vþess orðs, 6em. hann hefir
veríð Vígður til að flytja. Leikur-
■ic.r. endar á blessunarorðunum eins
*' aðrar guðsþjónustur.
Höfundur vill láta þess getið, að
íi;.:i:vinna með cilum þátttakendum
6 r hin .ánægjulegasta, og sé hann
ii. r.ilega þakklátur þeim aðilum, er
íscuðla að þvi að "sýningin íari
tf ram, og þá fvrst og fremjst forseta
ÍViands, biskupi og prófasti staðar-
ir.s. sem frá upphafi sýhdu mikinn
6‘atíga ’á þessari tilraun.
áhugi sé fyrir .helgileikjum i
kirkju, verður það til athugunar,
hvort unnt sé að endurtaka athöfn-
ina, annað 'hvort í þessari kirkju
eða öðrum. Hér er fyrst og fremst
um tilraun að ræða. Helgileikir í
kirkjum eru mjög farnir að tíðkast
í flestum kristnum löndum.
Höfundurinn hefh- áður samið
tvo iólaleiki, er fluttir voru í
kirkju hans í Wynyard í Sáskat-
chewan fvrir mörgum árum. Ann-
ar þeirra var sýndur í vetur um
jólaleytið í Danmörku. Bartimeus
blindi hefir verið þýddur á sænsku
af Sigurbirni Einarssyni, og hefir
verið ákveðið að sýna hann í Sví-
þjóð.
Samsýning listmálara
i
garnesi
Kýlunda í helgihaldi.
Komi það í Ijós, að almennur
I dag hefst samsýning fimm ís-
lenzkra listmálara í Borgarnesi.
Sýnt er talsvert af málverkum. þar
af nokkur til sölu. Sýningin stend
ur fram á sunnudag, en listamenn-
irnir eru þessir: Nína Sæmundsson
prófessro Magnús Jónsson, Eggert
Guðmundsson, Pétur Friðrik og
Bragi Ásgeirsson. Framkvæmdastj.
sýningarinnar er Höskuldur Skag-
fjörð.
Hjálparbeiðni
Húsið E:gata 6 í Blesugróf brann
fyrir fóum dögum. Eigandinn Ósk
ar Guðmundsson, bifvélavirki og
kona hans höfðu á undanförnuip
áruth barist við að kom því upp af
litlum eínum. Nú standa þau, á-
l samt tveim börnum .sínum ungum
næstum alis laus uppi, og heimilis-
faðirinn að nokkru fatlaður.
i Aliir vita hve margs er vant, er
’ svona stendur á. Þess vegna hafa
vinnufélagar Óskars beðið mig að
beina því til hjálpfúsra manna,
hvort þeir vilji ekki hlaúpa undir
bagga og rétta sem flestir ein-
hverja hjálparhönd. Eg vænti þess
að svo verði og þakka hverjum, er
lætur eitthvað af hendi rakna.
Timinn mun veita gjöfum við-
töku. Gimuar Árnason.
Framhaio íf L. síðu)
færu að athuga það í alvöru að
binda visiiöluna við þjóðartckj
uinar og vís.-.ala hækkaði þanu
ið iiieð auknum þjóðaríekjum.
Upphafiega héfði vísitalan átt að i
vera einskonar trygging fyrir lág
iaimáí'óik, en nú væri svo koiiiið
að með bréytiugúm vísitölunnar
bæru þeir hlutfaiislega mest úr
-b.vum, seiti iiæst hafa launin,
.rtá'clierra benti á. að .vixiverkun
ísitölunnar væri áð mestu inn-
mdur tiifcúningur. þannig að um
10 hundraðshluíar þess sem
ækka vísituluná' er.u innlendar
örur og þj.ónusta.- Þegar styrkja
■>arf litflptrring'sframleiðsiuna ' i'
, axandi mæli verður ekki hjá því
lomizt að álögur kómi Íí'ka á' naúð
syniegar erl.*vörur. Útflutningsupp
bæturnar hafa farig stöðugt hækk
andi síðan þær voru teknar upp
1946. þannig að >mæta hefir orðið
hinum sihækkandi útgjöldum rík
issjöðs, vegna þessara lögboðnu út
gjalda með riýjum tekjuöflunar-
leiðum.
Ástæðurnar fyrir versnandi
liag útflutniugssjóðs.
Eins og rakið er í greinargerð
frumvarpsins stóðust tekjur ríkis
sjóðs cg útflutningssjóðs ekki á-
ætlun á síöasta ári og ástæðurnar
cru -fvrst og fremst ai'labresiur og
minni gjaldeyristek'jur en árið áð
ur. Enhfremur kemur hér- til 'ihik'
.il fjárfesting og niikill innflutn-
'ingur rjárfestingarvara sem lítil að
flutningsgjöld’ eru innheimt af,
sámhliða samdrætti á innflutningi
þeirra vörútegundá, sem mest 'iriii
tlutningsgjöld eru innheimt af.
Iíorfurnar >á yfirstandandi ári
ern þannig að ekki má gera ráð
fyrir meiri inrtflutningi en á síð-
asta ári. Lögboðin gjöld ríkissjóðs
hafa aukizt og útfiutningsupþbæt
ur hækkaðar vegna aflabrests og
hæk’kaðs kaups sjómanna.
Leiðir til iirbóta.
Forsætisráðherra vék síðan að
leiðum til úrbóta og ræddi þær
ýtaiiega í einstökum greinum.
Ilaim benti á að hin svokallaða
stöðvunarleið, sem margir tala
um, er ekki úrræði, sem hægt er
að byggja á í raunveruleikanum.
með núveraudi vísitölukerfi. —
Uppbótarkerfið er tiitölulega auð
velt í framkvæmd fyrst í stað, en
verður með tíinanum ófram-
kvæmanlegt. MeirL gjöld koma á
nauðsynjavörur, eftir því sem
kerfið bólgnar og biiið breikkar
milli framleiðslukosínaðarins og
Iiins erienda markaðsverðs. Er
þó leitazt við að finna allar hugs
anlgar leiðir til þess að sem
minnsl af álögunuin komi á nauð
synjar íólks og liefir rík áherzla
verið á það íögð nú, að fara
eins langt í þessu efni og frek-
ast er kostur.
Útgjöldin eru áætluð og miðuð
við lágmarksþarfir útflutnings-
framleiðslunnar og hafðar ' mis-
munandi eftir því. sem talið er að
hver grein framleiðsiunnar þurfi
til að ná markaðsverði við útflutn
ing. Tekna verður svo að afla og
er gert með gjöldum, sem leggj-
ast með misjöfnum þunga á vöru-
tegundir oftir þvi hvað þær eru
taldar nauðsyniegar. Með þessu er
reynt að ná því rétllæti, seni frek
ast er hægt við þær aðstæður,
sem búa verður við.
Þá ræddi ráðherra nokkuð geng
isfellingarleiðina, en víða er sú
leið farin og virðist í sjálfu sér
einfaldast að brevta skráningu á
gengi, miðað við þarfir útflutnings
Tns. Gallinn er hins vegar sá að
ulílutningsframleiðslan fær ekki
með þ'essu nógu margar krónur,
nema i bráðina, en hætt er við, að
ef vísitölusþólan heldur enn um
•sinn áfram að tvinna, verði tiltölu-
lega stutt.yfir til gengisfellingar.
Það sem frumvurpið miðar að.
Þá ræddi forsælisráðherrá um
þá leið, sem íarin er í efnaliags-
málatillögum ríkkisstjórnarinnar.
En frunivarpið í lieild sinni mið
ar að því þrenmi: AS stuðla að
hailalaustun reksvrri útflutniugs
atviimuveganna og ríkisbúskaþ-
arins. Að jafna aðstöðu þeirra
atviimugreina, sem afla þjóðarbú
inu gjaldeyris, frá því sem verið
Iiefir og gera framkvæmd nauð-
synlegs stuðniugs við þær ein-
faldari. Að draga úr misræmi í
verðlagi, sem skapazt liefir inn-
anlands uudanfarin ár, bæðj
milli eriendar vöru og innlendrar
og milli erlendra vörutegunda
innbyrðis.
Gert er ráð fyrir að allur at-
vinmirekstur er aflar gjaldeyris
fái útfiutnings- og yfirfærslubæt-
ur. Elokkar bóta verða þrír: 50%,
70% og 80%. í annan stað er á-
kv.eðið að greiddar verði 55% yf
iifærslubætur á gjaldeyriskaup
végria annars en útflutnings, svo
sem tekjur af sigiingum, flug-
saihgöngiun, ferðaþjónustu o. fl.
Þessir fjórir bótaflokkar koma
því í stað núverandi uppbóCa-
kérfis. Vinnslubótum á smáfiski
er þó lialdið áfram.
Það er ennfremur í samræmi
við meginreglu frumvarpsins, að
greiddar verða bætur á keyptan
gjaldeyri, þar sem gcrt er ráð
fyrlr yfirfæslugj.aldi á allan seid
an gjaldeyri. Kosturinn við þetta
fyrirkomulag er að verðlag' er-
lendi'a vara og verðlagi innan-
samræmist verðlagi annarra er-
lendra vara myndi aftur á móti
lands. Eu minni notkun er-
iendra var myndi aftur á móti
hafa í för með sér gjaldeyris-
sparnað. Reynt er að miða allar
ráðstafanir við það að íþyngja
• fólki eins lítið og hægt er með
öHuu hinna nauðsynlegu iekna og
gert ráð fyrir 5% kauphækkun,
sem jafngiidir 9 vísitölustigum.
Forsætisráðherra vék síðan að
'fraœtíðarhorfum og árahgri þeim,
sem vænta má af þessum ráðstöf-
unum. SagÖi hann, að með frv.
'tsbtí. stigið stóri; spor í rétta
átt, þar væri þó ekki um neina
allsherjarlausn efnahagsmálanna
að ræða. Mikið væri komið undir
undirtektum og viðbrögðum Al-
þýðusambandsþingsins og ákvörð-
unum Stéttarsambands bænda. En
bæði þessi stétlarsambönd halda
fundi sína í haust svo og annarra
■launþega- cg stéttarstamtaka.
Ráðherra vék að lokum að nokkr
um almennum alriðum og sagði
meðal annars, að ef ekki væri
hægt að bæta útflutningsfram-
leiðslunni minna upp ón stöðvun
ar væri heldur ekki hægt aö kom-
ast af még að taka minni gjöld.
Á næstunni myndi það svo
sýna sig, livort stéttasamtökin,
tetlja það samrýinást hagsmunum
sínum að ná næsta áfanga til
lausnar vandainálunum og stíga
skrefið til fuUs, eða stanza hér.
Varanieg lausn fæst ekki nema
með fulium skilningi stéttasam-
'lakanna á efnahag'skerfinu og til-
trú miHi ríkisstjórnariiuiar og
þeirra um lausn málsins í sam-
Tæmi við almenningsliag. Forsæt
isráðherra sagði að enginn sem
gerði sér greih fyrir efnaliags-
kei'finu, eins og það nú er með
vísitiHuskrúfunni gæti verið í
vafa um, að stöðvun hennar er
alira liagur.
Borgarastyrjöld
(FramhaM af 1. síðu).
mikilvægra bygginga og sam-
göngustöðva í París í fórurii
þehra öfgamanna, sem handtekn-
ii' voru í morgun. ÖU fundahöld
hafa verið böiinuð í landinu.
Hvað gerir Salan? .
Það helzta, sem gerzt hefir í dag.
er, að stjórnin (hefir falið Sálan
yfirhershöfðingja í Alsír að vernda
líf og eignir manna í AMr og'
halda þar.uppi röð og reglu. Hafi
hann tekizt þetta á hendur. Birti
hersiiöfðinginn mjög óljósa yfir-
lýsingu í dag, þar sem hann skorar
á fólk að vera ról-egt.
Segir liann, að öryggisnefnd-
irnar í Alsír muni verða tengilið-
ir milli hérsius og fólksins. Bend-
ir þetta til þess að haun stýðji
uppreisnaráform Massau liers-
höfðingja.
Reynt að einangra Alsír.
Stjórn Pflimlúis reynir að ein-
angra Alsír. Símasamband þangað
hefir verið rofið, svo að ailar flug-
samgöngur og skipum á ieið þang-
að hefir verið beint til annarra
hafna.
Þá bárust þær fregnir frá Alsir,
að yfirmaður Miðjarðarhafsfíotans
franska hefði lýst stuðningi við
öryggisnefndirnar í AMi- og
Massau hershöfðingja. Talsmáðiu’
flotaforingjans bar þetta síðar tií
-baka.
Rólegt í Alsíi’.
í mörgum borgum Aisir hefir
verið íylgt fordæminu £rá Aigeirs-
borg og öryggisnefudir myndaðar.
Rólegt virðist verá viðast hvar og’
fólk yfirleitt aftur horfið til vinnu
sinnar. Hafa bæði lifassau og Salan
bh-t áskorun til fólks um að taka
upp vinnu og sýna stillingu.
Nýr póst- og farþega
bátur smíðaður
í Hrísey
Rekstrarhalli
(Framhald af 12. síðu).
stjórninni að hefjast nú þegar
handa um undirbúning að bygg-’
ing-u: verzlunarhúss á lóð íélagsins
við Smiðjustíg og Hverfisgötu.“
Kaupfélagsstjórinn, Kjartan Sre-
mundsson, fluttd skýrslu um rekst
ur félagsins sl. ár og las reikninga
þess. Vörusala nam kr. 42.263.284,
51, á árinu, hafði aukist um 1,78%
Saia matvörubúða félagsins hafði
aukist um 10% en sala í öðrum
Vöruflokkum dregist saman, —
Rekstrarhalli varð rúmar 987 þús.
krónur. Þá rakti kaupfélagsstjóri
ýtarlega ástæður fyrir rekstrar-
hallanum og taldi fyrst og fremst
orsaka hans að leita i bví að leyfð
álagning á ýmsar vörur var lækk-
•uð -í ársþyrjun 1957, en ýms.ir
kostnaðarliðir, svö sem laún, um-
búðir o. fl, hiékkuðu veruléga án
þess að tékið værí tillit til í hinni
leyfðu álagningu.
SLarfsmemi félagsins voru í árs-
lok 102. Útborguð laun á áririu
námu 4,8 milljónum króna. í líf-
•eýrissjóði fyrir starfsmenn félags-
ins, sem stofnaður var fyrir tveim
árum, voru röskar 314 þús. króna
um áramót.
Innstæða í innlánsdeild félags-
insaiam 31. des. 1957 kr. 3.691.974,
67 og hafði aukizt um kr. 482 þús.
á árinu.
Akureyri í gær. — Hingað kom í
gær í reynsluferð sinni báturinn
Sævar, EA—9. Báturiim tekur sjö
og hálfa smálest og hefir 15 manua
farþegarými. Hann er daglega kall
aður Hríseyjarferja, enda gerðúr
til þess að halda uppi samgöngum
við Hi'ísey. Báturinn mun annan
hvern dag í surnar halda uppi ferð
um milli Hríseyjar og Litla-Ár-
skógssands í sambandi við ferðir
áætlunarbifreiða.
Báturinn var smiðaður í Hrísey,
og var Júlíus Stefánsson yfirsmið-
ur við þyggingu hans, Hann þvkir
rnjög vandað og gott sjóskip. Hrfs-
eyjarhreppur lét sriiíða bátinu. en
hefir nú selt hann Hilmari Simon
arsyni, er mun reka hann sem póst
og farþegabát með iítilsháttar að-
stog frá hreppi og sýslu. í júni í
fýrra var langt komiö smíði báts
í sama tilgangi og þessi hefir nú
verið gerður, en svo slysalega
tókst til að hann brann.
PENklúbb-máí rædd
í Listamannaklúbb
í kvöld er Listamannaklúbburinn
opinn í baðstofu Naustsins. Tómas
Guffmundsson skáid segir frá ferð'
sinni.til Tokyo og aðalfundi alþjóða
sambands P.E.N.-klúbbanna þar.
Síðan verða frjálsar umræður.
Fundurinn hefst kl, 9 stundvís-
lega.
Leiðrétting
•Sú islysni varð i frétt um fund
sænska ræðismannsbúningsins i
ihúsinu Kirkjustræti 8 hér í blað-
inu í gær, að riafn Kristjáns Thor-
-grímsson var misritaff. (Var kallað-
ur Thorkelsson).
Miklar umræðm’ urðu á aöal
fundi um skýrslu formanns oc
kaupfélagsstjóra.
, Ur stjórn áttu að ganga: Ragnai
Ólafsson, Þorlákur G. Ottesen og
Guðmuudur Hjarfarson en voru
allir endurlýjörnii'.