Tíminn - 15.05.1958, Blaðsíða 4

-T.r!5rT-' --
T I M IN N, fimmtudaginn 15. maí 1958ii
„Ég hef tekið hlutina heldur með ró
og ailtaf verið ánægður með mitt”
ÞórSur Brandsson, fyrr-
um bóndi að Ásmundarstöð-
um í Rangárvallasýslu, varð
85 ára þann 14. þessa mán-
aðar. Þórður er ern vel, stál-
minnugur á liðna tíð og fylg-
ist af áhuga með rás samtíð-
arinnar. Kunnugir segja, að
Þórði hafi lítið förlazt síðast
Hiðin 20 ár, og víst er, að enn
er hann iéttur í spori, kann
að skýra frá fréttum útvarps-
ins sem fyrr, les blöðin út
g æsar og starfar enn að hey-
, vinnu og gegningum. Það
rnætti ætla, að ellin væri
honum óviðkomandi.
Fréttamaöur blaðsins hitti í>órð
c'ð írtáli síðast liðinn sunnudag og
spurðist fyrir um nokkur æviat-
riöi. Þórður vísaði til stofu og
-bauð sæti andspænis sér við borð-
ið. Við fórum að rabba um gamla
timann og skýrði Þórður' frá því,
að Ihann væri fæddur í Markhól
á Eangárvöllum eða með öðrum
crðum á Bakkabæjunum.
— Faðir minn var Brandur
Erandsson ifrá Fíflholti og móðir
Valgerður Siguröardóttir, ættuð
úr Hvolhreppi. Eg missti hana á
óttunda ári, á þorranum 1881. Fað
ir minn hætti að búa um vorið og
þi fór ég að Bakkakoti. Systkinin
voru 12 og tveir bræðranna fóru
tii Ameríku. Eg ólst upp hjá Steini
sáluga Steinssyni, sem var fædd
ur og uppalinn í Bakkakoti og
Kristínu Vilhjálmsdóttur.
—Hvernig var vistin hjá þér
í Bakakoti í þá daga?
— Það var nú bezti bær og mér
líig vel þar. Svo var ég fermdur
14 ára og var einn vetur heinia
eúir það.
—» Hvert svo?
—Svo fór ég suður i Leiru, —
þa'ð var nú rétt næsti bær, segir
Þórður og ihlær við — og réri
r þrjár vertíðir.
Gengu suður og austur
— Þú mnint hafa róið margar
vertíðir frá Suðurnesjum?
• —■ Svo fór ég suður í Hafnir
cg var þar 10 vertíðir og aðrar 10
á Vatnsnesi. Allar þessar vertíðir
labbaði ég að heiman og suður.
Var reiddur á stað, þegar það var
t.ögt, en alltaf labbandi austur á
vorin — og það þótti mér verst.
Þa var maður svo óvanur gang-
imm, varg sárfættur og fékk harð
sperrur.
— Hvernig var útgerðinni hátt-
að?
— Ég var gerður ut að heiman
cg íhafði alltaf íhálfan hlut. Helm
ingurinn rann til heimilisins.
Steinn þurfti eitthváð fyrir út-
gerðina, en hann líka tók nú af
mér skepnur. Eg eignaðist hross
r.tigur og svo hafði ég kindur allt
Ég lá alltaf vig á heimilum og
fékk vökvun sem kallað var, graut
cg þessháttar og Svo var eftirgjald
eftir húsavist og vökvunina.
Skrínukostur var fluttur á hest-
vm heiman að á haustin — oftast
aser hafðist einhver, sem fór
j>arna suðurmeð og gat tekið við
t-aggahesti.
Talað við Þórð Brandsson, íyrrum bónda
á Asmimdarstöðum
ir Reykjavík. en verst kom það
niður á skútunum. Ég má segja,
það fóru tvær skútur upp á Mýr-
um.
— Hvernig var fiskiríið á þess
um áruni?
— Þetta var nú á fiskileysis-
árunum .Það fór að fiskast held
ur seint. Einu sinni, þegar ég var
á Vatnsnesi, tfengum við ellefu í
hlut á einmánaðardaginn fvrsta.'
en það varð þó bezta verííðin, sem
ég var þar.
Vatnið komst heim
í hlaSvarpa
— Hvenær fluttirðu svo frá
Bakkakoti?
— Við fórum frá Bakkakoti vor
ið 1904. Þá flutti ég hingað að Ás-
mundarstöðum meg Steini sáluga
og þeim, þá yfir þrítugt. Þve.rlá
setti þá ós skammt fyrir austan
■bæinn d Bakkakoti og setti allt
í vatn. Hún braut sig fram úr
bökkunum og skipti um farveg,
en sá farvegur var tepptur nokkr
um árum síðar. Vatnið komst um
veturinn alveg heim í hlaðvarpa.
Þá varð að taka tfé úr húsum og
kúldra því niður heima bara.
Þeg'ar við fluttum um vorið.
höfðum vig þurra bakkana út ao
Ártúnum og Iþar var ferjað yfir.
Losuuðum þannig við tvö vatns
föll í oinu, bæði Þverá og Rangá.
Svo yar ég í vorferðum, suður
náttúrlega að sækja hlut minn og
svo i Bakkaferðum. Það var ein-
læg ferð. Ég var búinn að vera
þrjár nætur á Ásmundarstöðum,
þegar sláttur ibyrjaði.
150 heslburSir af túni
— Hvenær fórstu svo að búa?
— Ég var í tfimm ár vinnumað
ur hjá Steini eftir að við komum
hingað, en svo kom toér Guðbjörg
Fálsdóttir frá Ártúnakoti, tveimur
árum eftir að vig fluttum og var
hér vinnukona í þrjú lár. Svo
fórmn við að búa, þá á hálfri jörð
einstætt tfjós og toafði það yfir
fjórar, þó ég ætti ekki nema tvær.
Vann þá að fjósbyggingunni á nótt
inni um leið óg ég passáði túnið,
en var. í öðrum verkum á daginn.
Steinn dó 1922 og sama órið
kom hingað Halldór Halldórsson
frá Sauðholti og bjó hér á vestur
jörðinni í fjögur ár. Þá var tún
inu skiptiií sk’ákar — fór heilbvor
dagur i það og ætlaði aldrei að
■hafast. Svo varð óskiptur blettur
loksins hérna fyrir austan og við
skiptum theyinu af hónum. Þá v.á.
búið að slétta dálítið af túninu
því við sléttuðum með spaða upp
á gamia rnóðinn.
Svo eftir að Halldór fór, voru
Ásmundarstaðirnir til sölu og kom
þá ihingað Þorsteinn Þorsteinsson
frá Berustöðum. Við keyptum þá
sinn helminginn hvor, en jörðin
kostaði öll 4000 krónur. Það þóttu
góð kaup á þá daga.
í skinnsokkum við Tungnaá
— Varstu ekki mikið í ferðum
um þetta leyti?
— Jú, toæði suðurferðum og
Bakkaferðum og' alltaf á fjall, þeg
ar ekki var hey úti um fjallferð.
Og lambarekstrar ó hverju vori
inn á Þóristungur. Við voruin tíu
daga í ifjallferðinni á haustin tog
svona ailtaf verið fimm dægur
í lamtoarekstrinum á vorin — að
koma þeim innef tir — og upp í sex
þegar illa gakk, og ekki sofnað,
helzt ekki. Það er nú og hefir allt
af verið hérna, livað þag er erfitt
á afréttinn. Það var stundum
staut vi'ð að reka í ána, stundum
og stundum ekki. Við vorum oft
holdvotir við að reka í og ferja,
en hún var nú ekkert árennileg
hún Tungnaá ihjá Þóristungum,
þegar mikið var í henni.
— Hvernig voruð þig þá búnir
við 'ána?
— Við vorum fyrst í skinnklæð
um, en fljótt fór það nú áf. Marg
ir 1 skinnsokkum með skóna sína
ÞÓRÐUR BRANDSSON
legið, ef ekki var slanzað í sólar- hafa þá í smalamennsku að haust
hring eftir að komig var þangað. inu.
Ævintýri á brúðkaupsferð
— Árið 1914 vorum við Halldór
fbá SauSholti að koma iir lesta-
ferð sunnan .með sjó; vorum komn
ir inn til Reykjavikur og ætluðum
niður í Fossvog til að liggja þar
með hestana um nóttina. Iíonan
var þá með í ferðinni, en við
vorum þá að gifta okkur í Reykja
; vík. Þá voru tveir bilar á skrölti.
Á leiðinni niður i voginn segir
Halldór: — Ætlarðu ekki að reka,
Þórður? Ég rek alltaf mína hesta.
1 Jæja, ég leysti aftanúr og hestarn
! ir tó.ku ó rás, en þá kom bíllinn.
Þeir tóku strauið, fyrst allir og
] folaskratti, litill, á undan. Hall-
dór hafði sína hesta, en ég tapaöi
mlnum, öllum nema vagnhestin
um og öðrum brúnum, sem konan
reið. Við leituðum suður í Hafn
abfjörð, en hittum menn, m
voru ag gera við hús syðu < r n
um og þeir sögðust vera ugglausir
um ,að þeir heíðu ekki far . ar
Heldur með ró
Mikið vatn hefir runnið til sjáv-
ar síðan Þórður missti hestana S
Reykjavík og miklar breytingar
orðið á Ásmundarstöðum. Heyfeng
ur atf austurjörðinni er nú 10 til
1200 hestar, en var 75 hestar, er
Þórður reisti bú fyrir 49 árum. Á3-
iu- tróð hann heyinu í laupa og bar
þá langan veg í fjósið, en nú tekur
hann það í fangið og lætur þa®
falla £ stallinn.
Hann brá búskap fyrir nokkrum
árum og' Steinn sonur hans tób
við jörðinni. Enn sem fyrr gengur
hann til f jósverka og vinnur í hlöS
unni um sláttinn. Menn segja, að
Þórður láti ekki á sjá og geta þesa
til, að sú nægjusemi og stilling,
sem honum er eiginleg, eigi þar
ih'lut að máli.
— Ég hef tekið hlutina heldui'
með ró, sagði hann að skilnaði, og
alltaí verið ánægður með mitt.
B. Ó.
■■ . ... . ": -
,'íftví \'’\yr S:'

— Einhvern tíma hefurðu kom-
í:: í hann krappan á sjónum?
— Nei, ég fékk aldrei svaðilför
í sjó. Þó var það, þegar ég reri
í Vatnsnesi hjá Bjarna Jónssyni,
aö við fórum út í góðu veðri og
dróum þá bara eina trossu. Það
gekk yfir mig og víst alla, sem
þarna voru, þegar Bjarni skipaði
að róa í land án þess að vitja um
það, sem eftír var, en hann hefur
vist litið lengra en við, því svo
aheg gerði hann drifaveður.
— Þið hafið þó sloppið inn?
— Við vorum nýbúnir að kasta
upp úr bátnum, þegar hann skall
í Það var óhemju óskupar veður.
Ékímir bátanna hrölctust inn und
ini. Steinn bjó á móti og vorum
þá í samvinnu á alla kanta, í hey
skap og svoleiðis. Við Guðbjörg
giftum okkur 1914, en vorum í
baðstofunni með Steini í eitt til
tvö ár. Svo byggði ég baðstofu,
•því þá var Páli kominn.
j Páll er elzti sonur Þói’ðar og
j Guðbjargar. Ha:in er nú vélvirki
hjá Kaupfélagi Ái'nesinga í Þor
lákshcfn. Hin börnin eru Steinn,
hóndi á Ásmundarstöðum, Valde-
mar, trésmíðarr.eistari á Selfossi,
Geir, scrn dvelur á Ásmundarstöð
um og Kristgerður. búsett á Hamri
á Barðasírönd. Einn son, Sigur
jón, misstu þau hjónin.
— Þá keypti ég eina kú, hélt
Þórður áfram, átti fjögur hross og
byxjaði meg tuttugu ær. Kvígildis
kú fékk óg með jörðinni. Og þá
fékkst af túninu með allri okk
ar samvinnu 150 hestar, 75 hestar
á hvorn.
Ég byggði svo yfir mínar beljur
Ásmunuarstaöir.
utan yfir; svo fóru menn að verða
í voðarúlpum og svo komu nú
vatnskápurnar og stígvélin. Það
var oft hrakningur við þetta, mik-
ill, og í ferðum yfirleitt áður en
þessi hlífðarföt komu til sögunn-
ar.
í suðurferðum og Bakkaferðum
var maður oftast nær með sínum
sömu félögum.
— Það var oft skemmtilegt í
ferðunum! — Þetta fimm og sex,
sern maður hafði í taumi, en þá
þurfti að taka ofan og lála upp,
ef að á'ð var.
— Hvar voru nú áfangastaðir á
leiðinni suður?
— Það var nu hjá okkur vana
lega i Ölfuéinu í kringum Ingóifs
fjáll 'Og svo í Fossvogi, ef farið var
suður í Hafnir, Leiru eða Garð. Þá
var farið úr Fossvogi og alla leið
suður og útréttað, legið svo þar
um nóttina og inn í Fossvog dag-
inn eftir. Þá þólti ekki nægilega
i
úr. Snerum þá við og í náttstað
í Reykjavík og svo vorum við að
leita mest af deginum eftir. Þá
vár smaladagur og fréttum við,
ag leitarmenn hefðu séð til toest
anna undir Hjalla. Þeir gengu upp
í fellinu og rann grjót undan
þeim í skriðu, en hestarnir tóku
sprettinn. Halldór fór austur með
sína hesta og konan með honum,
en ég fékk mér mann til að leita.
Við fréttum, að hestai’nir hefðu
sést fná Lögbergi og þar ætluðu
fei-ðamenn að taka þá, en þeir
kærðu sig ekki um það. Þetta
voru hlaupahestar. Halldór náði
þeim svö fyrir austan Ingólfsfjall
og var komið með þá á móts við
mig suður.
Það fór nú betur en á horfðist
og betur en margur spáði. Þeir
verstu sögðu að þeir mundu fara
sér að voða í gjár eða sprungur,
en þeir beztu, að við mundum
Fræðslufundur Mat-
sveina- og veitinga-
þjónaskólans
Maísveina- og veitingaþjóna-
skólinn hefir tekið upp þá ný-
breytni að halda fræðslufundi fyr
ir nemendur, starfsfólk gisti- og
veitingahúsa, svo og alla þá, sem
áhuga hafa á veitingamálum.
Fju-sti fundurinn meg þessn sniði
var haldinn 9. maí í húsakynnum
dxólans í Sjómannaskólanum. Hall
dór Gröndal, veitingamaður í
Nausti flutti erindi um veitinga-
starfsemi, þýðingu hennar fyrir
þjóðfélagið og rekstur veitinga-
húsa almennt. Þórhallur Halldórs
son mjólkurfræðingur, fulltrúi
borgarlæknis' talaði um gerla í
mat og mikilvægi hreinlætis. Að
lokum talaði Sveinn Simonarson
formaður Sambands matreiðslu- og
framleiðslumamia um félagsmál
almennt í sambandi við starfsemi
veitingahúsa. Voru erindin hin
fróðlegustu, og urðu umræður að
þeim loknum. Fyrirhugað er að
' halda fræðslufundahaldi átfram, og
verða þeir fastur liður í starf-
semi skólans. Slcólastjóri er
Tryggvi Þoiifinnsson.
Sauðburður byrjaði
snemma á Dröngum
Finnbogastöðum 10. maí. Sauð
burður hófst í fyrra lagi hjá
Ki’istni Jónssyni bónda að Dröng
um. Síðast er fréttist var 21 ær
I borin, þar af þrjár einlembdar,
tvær tvílembdar. Undanfarið hefir
verið kalt veður, éljagangur flesta
daga og frost um nætur. GÁV