Tíminn - 03.02.1959, Blaðsíða 5

TÍMINN, þriðjudaginn 3. febrúar 1959.
5
Kári Guðmundsson, mjólkuref’irlitsmaSur ríkisins
Fyrri grein
Heildarmjólkurmagn mjólk
urbúanna (samlaganna) á ár-
inu 1958 reyndist vera
68.054.989 kg, sem er
2.318.603 kg. meira magn en
é árinu 1957, eða 3,53%
aukning. í 1. og 2. flokk fóru
65.184.523 kg. eða 95.78%.
í 3. flokk fóru 2.705.288 kg.
eða 3,98%. í 4. flokk fóru
165.178 kg. eða 0,24%. Mjólk
urmagnið skiptist þannig á
hin tíu mjólkurbú landsins:
Mjólkurstöðin í Reykjavík
Framleiðslan minnkaði um
3,13%.
Mjólkurstöðin í Reykjavík tekur
á móti mjólk frá bændum vestan
Hellisheiðar að Hvalfjarðarbotni.
Á þessu mjótkursvæði eru um
375 framleiðendur. — Stöðvar-
etjóri er Oddur Magnússon.
Innvegin œjólk reyndist vera
7.184.164 kg., sem er 233.289 kg.
minna magn en á árinu 1957, effa
3.13% minnkiui.
' í 1. og 2. flokk fóru 6.965.601
kg. effa 96.96%.
I í 3. flokk fóru 215.679 kg. e'ffa
3.00%.
í 4. flokk fóru 2.884 kg. effa
6,04%.
Mjólkurstöð Kaupfélags
Suður-Borgfirðinga, Akranesi
Framleiffslan jókst um 4(88%.
Mjólkurstöð Suður-Borgfirðinga
itekur á móti mjólk frá bændum
úr Innri-Akraneshreppi, Skil-
anannahreppi, Strandahreppi og
Leirár- og Melasveit.
Á þessu mjólkursvæði eru um
S6 framleiðendur. •— Stöðvarstjóri
er Einar Þorsteinsson.
Iimvegin mjólk reyndist vera
1.798.156 kg. seni er 83.590 kg.
iueira magn en á árinu 1957, e'ffa
4,88% aukning.
í 1. og 2. flokk fóru 1.702.211
kg. effa 94,66%. í 3. flokk fóru
84,678 kg. eða 5,27%. í 4. flokk
fóru 1.367 kg. eða 0,07%.
Mjólkursamlag Borgfirðinga,
Borgarncsi
Framleiffslan jókst imi 8,84%.
Mjólkursvæði Mjólkursamlags
Borgfirðinga naer frá Skarðsheiði
að Snæfellsnesfjallgarði. Á þessu
samlagssvæði eru um 410 fram-
leiðendur. — Samlagsstjóri er
Bigurður Guðbrandsson.
Innvegin mjólk reyndist vera
6.684.282 kg., sem er 542.844 kg.
méira magn e ná árinu 1957, effa
8,84% aukning.
í 1. og 2. flokk fóm 6.454.300
kg. 96.56%.
í 3. flokk fóru 209.389 kg. effa
3,13%.
í 4. flokk fóru 20.593 kg. eða
6,31%.
Mjólkurstöð Kaupfélags
Isfirðinga, ísafirði
Framleiffslan jókst um 4,38%.
Mjólkursvæðið er ísafjarðar-
sýsla. Á þessu svæði eru um 127
framleiðendur. — Stöðvarstjóri er
Páll Sigurðsson.
Innvegin rnjólk reyndist vera
1.005.238 kg., sem er 42.190 kg.
meira magn en á árinu 1957, effa
4.38% aukning.
í 1. og 2. flokk fóru 970.760 kg.
effa 96.57%.
í 3. flokk fóru 26.115 kg. effa
2,60%.
í 4. flokk fóru 8.363 kg. effa
0,83%.
fVtjólkursamlag Húnvetninga,
Blönduósi
Framleiffslan jókst um 6.11%.
Mjólkursvæði Mjólkui-samlags
Húnvetninga eru Húnavatnssýslur
og Bæjarhreppur í Strandasýslu.
Á þessu samlagssvæði eru um
302 íramleiðendur. ■— Samlags-
stjóri er Sveinn Ellertsson.
Innvegin mjólk reyndist vera
2.647.116 kg., sem er 152.393 kg.
rneira magn en á árinu 1957, effa
6,11% aukning.
Mjólkurfrámleiðslan á árinu 1958
Gæíamat framleiðslunnar og nokkur or8 um
bætta meðferð mjólkur
1 1. og 2. flokk fóm 2.515.296
kg. eða 95.02%.
I 3. flokk fóru 119.756 kg. effa
4.52%.
f 41 flokk fóru 12.064 kg. eða
0,46%.
Mjólkursamíag Skagfirðinga,
Sauðárkróki
Framleiffslan jókst um 7,23%.
Samlagssvæðið nær yfir Skaga-
fjarðarsýslu, að frádregunm Skef-
ilsstaða-, Holts- og Haganeshrepp-
um.
Á þessu samlagssvæði em um
309 framleiðendur. — Samlags-
stjóri er Jóhann S. Þorsteinsson.
Innvegin nijólk reyndist vera
3.103.714 kg., sem er 209,242 kg.
meira magn en á árinu 1957, effa
7,23% aukning.
f 1. og 2. flokk fóru 2.963,742
kg. effa 95,49%.
f 3. flokk fóru 130.742 kg. effa
4,21%.
f 4. flokk fóru 9.230 kg. effa
0,30%.
Mjólkursamlag Kaupfélags
Eyfirðinga, Akureyri
Framleiffslan jókst imi 1,89%.
Mjólkursvæði Mjólkurs'amlags
Eyfirðinga: Eyjafjarðarsýsla frá
Ólafsfjarðarmúla og Svalbarðs-
strandar-, Grýtubakka- og Háls-
hreppur í Suður-Þingeyjarsýslu. Á
þessu sa'mlagssvæði eru um 564
framleiðendur. — Samlagsstjóri
er Jónas Kristjánsson.
Innvegin mjólk reyndist vera
12.849.071 kg., sem er 238.845 kg.
meira magn en á árinu 1957, effa
1,89% aukning.
í 1. og 2. flokk fóru 12.452.288
kg. effa 96,91%.
í 3. flokk fóru 381.581 kg. éffa
2,97%.
f 4. flokk fóru 15.202 kg. effa
0,12%.
Mjólkursamlag Þirtgeyinga
Húsavík
Framleiffslan jókst um 8,42%.
Mjólkursvæði Mjólkursamlags;
Þingeyinga: Suður-Þingeyjarsýsla,
að frádregnum þremur vestustu
hreppunum,.
Samlagsstjóri er Haraldur Gísla-
son. Mjólkurframleiðendur eru
um 245 að tölu.
Innvegin mjólk reyndist vera
2,976.326 kg., sem er 231.098 kg.
meira magn en á árinu 1957, effa
8,42% aukning.
í 1. og 2. flokk fóru 2.823.398
kg. eða 94.86%.
í 3. flokk fóru 140.900 kg. effa
4,73%.
:M :;3
Kári Guömundsson
í 4. flokk fóru 12.028 kg. effa
0,40%.
Mjólkurbú Kaupféiags Austur-
Skaftfellinga, Höfn,
Hornafirði
Framleiðslan jókst um 45,44%.
Mjólkurbúið tekur á móti mjólk
frá bændum frá Almannaskarði að
Breiðamerkursandi. Mjólkurfram-
leiðendur eru um 77 að tölu. —
Mjólkurbússtjóri er Gísli Arason.
Innvegin mjólk íæyndist \era
522.089 kg., sem er 163.107 kg
meira magn en á árinu 1957, effa
45,44% aukning.
f 1. og 2. flokk fóru 508.802 kg.
eða 97,46%.
f 3. flokk fóru 13.055 kg. effa
2,05%.
í 4. flokk fóru 232 kg'. eöa
0,04%.
Mjólkurbú Flóamanna,
Selfossi
Framleiðslan jókst um 3,13%.
Mjólkursvæði Mjólkurbús Flóa-
manna nær frá Mýrdalssandi að
Hellisheiði.
Mjólkurframleiðendur eru um
1130 að tölu. — Mjólkurbússtjóri
er Grétar Símonarson.
Innvegin mjólk reyndist vera
29.284.833 kg'., seni er 887.583 kg.
mcira magn en á árinu 1957, eða
3,13% aukning.
í 1. og 2. flokk fóru 27.828,125
kg. effa 95.03%.
í 3. flokk fóru 1.373.393 kg. eða
4,69%.
f 4. flokk fóru 83,315 ltg. effa
0,28%.
Eins og skýrslan ber með sér
er 3. og 4. ílokks mjóik að hverfa,
enda má segja, að meðferð mjólk-
ur hér á lándi fari stöðugt batn-
andi. þó vantar herzlumuninn.
Svo unnt sé að útrýma 3. og 4.
flokks mjólk, verður fyrst og
fremst að hafa í huga eftirfarandi
liöfuðatriði:
1. Aff ganga úr skugga um, aff
kýruar séu heilbrigðar.
2. A'ð vanda þvottinn á mjólkur
ííátunum.
3. Aff kæla mjólkina vel, þegar
eftir mjaltir.
Það er því ekki úr vegi að
drepa nánar á þessi höfuðatriði
við mjólkurframleiðslu:
Nokkur þekking á mjólk er
ómissandi öllum þeim, er mjól'k
framleiða eða með hana fara á
einn eða annan hátt. Einkum er
undirstöðuþekking í meðferð
mjólkur nauðsynleg mjólkurfram-
leiðendum og starfsfólki þeirra,
svo og starfsfólki í mjólkurbúum
og mjólkurbúðum.
Matvara, hvaða nafni, sem hún
nefnist, verður að vera falleg,
hrein, vel lyktandi og bragðgóð.
Hún verður — með öðrum orðuin
— að falla kaupendum í geð. Hún
verður að vera góð vara, úrvals-
vara.
Vöruvöndun er það atriði, sem
mestu varðar í allri framleiðslu.
Þrásinnis' hefir komið í Ijós —
bæði hér og erlendis -— að salan
hefir aukizt stórum, hvenær sem
vörugæðin hafa aukizt. Má ineff
róttu segja, aff sala eykst í réttu
hlutfalli viff vörugæffin. Þetta á
ekki sízt við um mjólk og mjólk-
•urafurðir. Og ekki má gleynra því,
að vöruvöndun, verður enn veiga-
meiri þáttur framleiðsiunnar, þeg-
ar offramleiðsla á sér stað.
Ef framleiða skal góða vöru,
verður.að vanda til hráefnis í upp
hafi. Til þess að fá úrvals mjólkur
afurðir, verður mjólkin, sem nota
á til vinnslu, að vera 1. flokks
vara. Þar kemur til kasta mjólkur-
í'ramleiðenda. Því aðeins geta
mjólkurbúin framleitt úrvalsmjólk
og mjólkurafurðir, að mjólkin só
með ágælum, er hún berst til
þeirra frá framleiðendum. — Þess
ber sérstaklega að gæta, að gölluð
mjólk blandist ekki gó'ðri og ógall
affri mjólk. Eitt fúlegg eyðileggur
stóra eggjaköku. Einn lítri af gall-
affri mjólk spillir stóru keri af
góðri mjólk. Það er vegna þessa,
að rannsaka verður vandlega
hvern mjólkurbrúsa, er berst til
mjólkurbúanna og rannsaka inni-
haldið. Er því vert að athuga þá
nokkru nánar, þ. e. a. s. hvað það
er, sem liggur til grundvallar, er
ræðir um gæði mjólkur og vöru-
vöndun.
Þegar á fyrsta stigi slíkra at-
hugana rekumst við á bakteríur,
oft kallaðar gerlar. Verður sú
reyndin á, að þeir eiga ekki lítinn
ÍSLAN L
Miólkurframleiðsla landsmanna á árinu 1958 reyndist vera 68.054.989 kg. Hún jókst á árinu um 2.318.603 kg
þátt í þeim erfiðleikum, sem £\
vegi verða.
Þegar horft er á gerla í smásjá,
getur að líta plöntur. Gerlar eru
plöntur eins og grasið, sem grær
á grænum völlum. En þær «eru
langt frá þvj að vera á stærð viff
stráin, en eru hins vegar smágerff'
ustu plöntur, sem vísindin þekjcja,,
AG vísu er heppilegt, að þær skulíl
vera svo smáar, því að ekkert ann-
að kæmist fyrir á þessari jörc
vorri, væri hver einstök þeirra á
stærð við gulrófnafræ. Súmaf
plöntur eru til hagsbóta, svo sem
alfa-alfa og smári. Aðrar eru tii
óþæginda, t. d. fífill og sóley í
túni, enn aðrar beinlínis s'kaðleg-
ar, svo sem eiturvafningurinn.
Eins og alkunnugt er valda suna
ar bakteríur (gerlar) sjúkdómum
og aðrar eru banvænar. Suma:
tegundir gerla gerbreyta bragð:
mjólkur. Þeir gera mjólkina súra,
beiska eða maltkennda. Þeír get<
breytt mjólkinni svo mjög, að adl-
ir, sem neyta hennar, fái illt :i
maga. En þar sem ógerlegt .er at
skilja góðu gerlana frá hinum
sem verri eru, verður ekki öðn
til að dreifa en losna við alla þi
gerla, sem eiga ekki heima í mjólJ
inni.
Venjulegar plöntur þróast 0|
gróa í sólskini og hreinu lofíá, eu,
gerlum líður bezt í dimmu, xökr
og hlýju umhverfi. Margir þeirrí
þróast bezt í mjólk, einkum volgr:
mjólk. Eins og mjólk kemst nars'
því að vera hin fullkomnasta fæðí
handa mannlegum verum, er húi
einnig hin ákjósanlegasta fæoi
flestum tegundum geria. Ekki ei
neinn gerill fyrr kominn í mjólit
en hann tekur til að auka kyn siti:
og æxlunin er mjög hröð.
Gerlar æxlast við beina skipt-
ingu einstakiinganna. Þeir smá
þynnast um miðju, unz þeir skipt
ast í tvo hlula, sem hvor um sig
verður ný fruma. í volgri rojólk
'tekur þessi skipting oft ekki neme
20—30 mínútur. Gerum nú ráð fyi
ir, að hópur af gerlum æxlist meff
þessum hraða. Eftir hálftíma eru:
hóparnir orðnir tveir, eftir klukku
tíma fjórir, eftir einn og fiálfar
tíma átta og eftir tvo tíma 16 ö. s.
frv. Á fimmtán klukkutímum
nnmdi þessi eini hópur hafa 'eign-
azt. ,,börn og barnabörn“, svo aff
mörgum milljónum skiptir, óg enu,
mundi fjölgunin i bezta gengi.
Þar sem gæði mjólkur eru 'svc
nátengcl gerlagróðri, vaknar sjálf
krafa sú spurning, hvemig viff
megum sigrast á honum, áðúr ea
hann verður ofan á í viðskiptum
við okkur og þær mjó&urvörur,
sem við erum að framleiða. Nú er
það ekki eins erfitt viðfari^s' og
ætla mætti. liáðstafanir í þá’ átt
eru aðallega tvenns konar: ,
1. að varna gerlum að koiúast ií
mjólkinai
2. aff stöðva vöxt og viffgang:
þeirra gerla, sem hafa komizi
í hana.
FullkomiS hreinlæti
Fyrra meginatriðið aff varna gei-J
uni aff komast í mjólkina, er í þvii
iólgiff að viffhafa fullkomið hrelm-
Iæti viff mjaltir, meðferff mjólkm:
og mjólkuríláta. Þess vegna ei
bezta vopniff gegn gerlum full-
komiff hreinlæti.
Gerlar eru svo örsmáir, áð þeii
geta vel komið sér fyrir á ry'kkorr,
um, hári, heyi, húsaskúmi og
köngulóarvefjum, sem og í hinum
ólíkustu krókum og kimum. Ei
þvi bezt að sópa þessu rusli beini
út úr fjósinu, en þó ekki fyrir
mjaltír, því að ekkert á betur við
gerla en fá tækifæri til þess aff
svífa á rykkorni beint ofan i spen-
volga níjólkurfötu.
Hrein fjós.
Fyrsta skrefið til þess að sigl'as'i;
á gerlum er að halda fjósunun.
hreinum að staðaldri. Þau skulu
vera björt og vel loítræst. Nauð-
synlégt er að kalka eða mála þau
einu sinni á ári. Áríðandi er, aff
básar og flórar séii vatiisheldir
Varast ber að hafa salerni: eðt.
kaniar í beinu sambandi við fjósiff.
Safnþróm, mykjuhúsum og ■ ,vot
heysgryfjum skal vera þanni'g fyr
ir 'komið, að ekki berist .þaðan
óþefur inn í fjósið.
(Framhald á 8. síðu) ,