Tíminn - 03.02.1959, Blaðsíða 7

T 1 MIN N, þriðjudaginn 3. febrúar 1959.
2
Ríkisstjórnin fylgir stefnu Lúðvíks 15.
Þetta draslar meðan ég lifi en eftir-
menn mínir munu fá að vita af því
Herra forseti. í nál. mínu,' sem
fyrsta minni lil. fjhn., á þskj. 213
hef ég vikið að meðferð þessa
onáls, með tilliti til þess hvaða
ikoslur þessari hv. d. er gefinn til
a athuga málið sérstaklega.
Ræða Bernharðs Stefánssonar, fyrri þingmanns Eyfirðinga við
aðra umræðu um vísitölufrumvarpið í efri deild.
Hv. Nd. hafði máliö til meðferð
ar í núma viku. Það mun hafa
íyrst verið rætt þar á föstudegi
■og síðast á næsta föstudegi. En
það kemur fyrst til umr. hór í hv.
d. í ga?r á öðrum fundi d. og var
tekið á dagskrá strax og Nd.
íhafði frá Iþví gengið. Og nú er það
aftur til 2. umr. Eg, sem forseti
deildarinnai-, hef talið það rétt
og skylt, úr því sem komið er, að
reyna að flýta málinu sem mest,
þar sem frv. ber það með sér, að
■ef það á að verða að lögum á ann
að barð, þá þarf það að verða á
imorgun. Og hugsanlegar eru breyt.
(hér í tiv. d. og þá mundi ekki:
veita af fjmri hluta dagsins á:
morgun fil þess a ljúka málinu, ef
breyt. yrðu gerðar hér í hv. d.
Samkvæmt stjórnarskránni eru
háðar d. þingsins jafnréttháar og
hafa sama vald í almennum lög-
gjafaratriðum. En það er þó oft og
tíðum eins og hv. Nd. álíti sig vera
[þingið, enda er ekki dæmalaust
að þingmenn þar hafa kallað þá
deiid aðaldeild þingsins.
Það er ekki þar fyrir að þetta,
að .Ed, Alþingis er gefinn lítill
tími, 'hefur oftar komið fyrir held
rur on íiú og það ihéfur komið fyrir,
(það ákal ég játa, þegar ég hef
stutf. hlutaðeigandi ríkisstj., svo
ég er ekkert sérstaklega að deila
á þessa hsestv. ríkisstj. sem nú sit
ur, fyrir þetta, heldur yfirleitt
vii ég mótmæla því, að það sé
gert að sið hér 1 Alþingi, á meðan
deildarskipting helzt, að Ed. sé
i raun og veru ekki annað ætlað
■en að segja já og amen til þess
;sem Nd. gerir eða þá að fella mál-
ið með öllu, því að oft er það, að
iþað er lítið tóm til að gera nema
annað hvort þetta.
Leiíjrétting á kaupi
bóndans
Hvað sem úrsiifum þessa máls
í heild sinni líður og þó að það
yrði .samþykkt, sem ég geri ráð
fyrir að sennilega verði, þá verð
ég að lýsa sérstakri óánægju minni
yfir einu atriði í frv., sem er það,
að það er alveg ómótmælanlegt að
bændastétt iandsins verði fyrir mis.
rétti, ábr. við aðrar sambæriiegar
stéttir eins og t. d. útgerðarmenn
og sjómenn.
Itv. þm. Strand. (Hermann Jón-
asson) vék að þessu í gær, þegar
málið var til 1. umr. og ég skal
því ekkí fara um þetta mörgum
orðum, því að það yrði endur-
tekning. En í tilefni af þessu, hef
ég leyft imér að bera fram tvær
brtt. á þskj. 216, sem báðar fjalla
um það, að leiðrétta þetta mis-
rétti.,
Fyrri brtt. er við 7 gr. frv. og
ihún er í stuttu máli um það að
hækka beri laun bónda og verka- (
fólks hans í verðlagS'grundvellin-'
um urn 3,3%. Og síðan, þegar
þessu toefur verið bætt við, lækka i
þennan iið í samræmi við það sem '
annars staðar er gert. Þetta staf-
ar af því eins og hefur verið marg
tekið fram, að þar sem kaup hækk
aði hér í Reykjavík svo að segja
samtímis því, að því er landbún-
aðarvörur snertir, þá var ekki í
ve r ðl agsg ru í; dvell i land'búnaðar-
ins tekiö tillit til þeirrar hækk-
unar og telja fróðustu menn að
bændur hafi þannig verið sviptir
3.3% af vinnulið þeirra og verka
fólks jþeirra. Eg álít forsvaranlegt
að 'bera þessa till. fram. því að hér
er um mjög lága upphæð að
ræða og till. er borin fram til
þess að krefjast jafnréttis en ekki
sökuin þess, að ég álíti bændum ó-
bærilegt að standast þetta. Hér er
aðeins um að ræða upphæð í eitt
skipti fyrir öii, því .að þegar verð
lagsgrundvöllurinn verur reikn-
aður i haust þá kemur samanlagt
kaup annarra stétta, grunnkaup
og visitala, til greina.
Kunnugir menn álíta að sú
upphæð, seni hér uni ræðir, sé
um það bil sú sama, eins og
bændum er ætlað að greiða á
fjórum ánnn til búnaðarmála-
sjóðs til þess að hægt sé að
byggja það hús, sem allir vita
uin, og ýmsir þeir, sem felldu
sams konar till. eins og ég ber
hér frani í hv. Nd., hafa talið
það óbærilega kvöð á bændum
að greiða svipaða upphæð á fjór
um árum eins og hér á að taka
af þeini á einu ári, og þeir
greiddu atkvæði með.
Sjálfsagt jafnrétti
Önnur brtt. mín á þessu sama
þskj. er við 8. gr., fyrri málsgr.
hennar, a-liður um að 2. málsliður
fyrri máisgreinar falli niður, en
þessi 2. málsliðuf fyrri er um það
að verðhækkun hjá bónda komi
þvi aðeins til greina í byrjun við-
komandi tímabils, að vísitalan hafi
hækkað um 2 stig. Eins og frv. var
lagt fram átti þetta að vera 5 stig
en á þessu fékkst þó nokkur leið
rétting í hv. Nd.
Það er ekkert sambærilegt á-
kvæði um nem önnur laun eða
nein önnur kjör annarra stétta.
Ef svo væri ákveðið að kaup-
greiðsla samkvæmt vísitölu hækk
aði ekki til launþega nema um
2ja stiga vísitöluhækkun væri að
ræða og ef sama gilti ttm fisk-
verð og sem sagt annað, sem hlið
stætt má telja, þá væri ekkert
við þessu að segja. En um þetta
er það sama að segja eins og um
fyrri till. mína, að hér er um jafn
réttiskröfu að ræða.
Þá er iiður þessarar sömu till.
um umorðun á síðasta málslið 1.
málsgr. Er till. þannig, að hafi
heimild til hækkunar afurðaverðs
samkvi 1. málslið þessarar igrein
ar ekki verið notuð að einliverju
eða öllu leyti, þá er ekki skylt að
lækka afurðaverð samkvæmt
næsta málslið hér á undan nema
kaupgreiðsiuvísitalan iækki niður
fyrir þá vísitölu, sem afurðaverð
var síðast ákveðið efth-, í staðinn
fyrir það, sem er í frv., það er að-
eins talað um að lækki kaup-
greiðsluvísita]an niður fyrir 102
stig, þá skal fella niður þá hækk
un afurðaverðs, sem leitt hefur
af lækkun kaupgreiðsluvísitölunn
ar er umfram eitt stig frá grunn-
vísitölu samkvæmt 1. og 2. málslið
þessarar greinar.
Hér er um svipað að ræða. Þetta
er jafnréttiskrafa til samræmis við
aðrar stéttir.
Otrygg undirstaía
Eins og ég hefi tekið fram í
nál. mínu, þá virðist mér að þetta
frv., sem hér liggur fyrir, enda
mun það vera viðurkennt, sé ekki
nema einn þáttur efnahagsmál-
anna, það sé í raun og veru þrí-
þæít, það mikla vandamál, — og
ég tel að það sé mjög erfitt að
taka ákvörðun um einn þátt þess-
ara mála eingöngu, heldur væri
nauðsynlegt að allt máiið lægi fyr-
ir í einu eins og oftast hefur
verið þegar þessi mál hafa veriö til
meðferðar í Alþingi og síðast í
maí s. 1., að !þá var allt þetta
mál lagt fyrir í einu frv.
Og sá þátturinn, sem mjög lítið
er vitað um, en er þó undirstaða
Bernharð Stefánsson
undir því, að þetta frv. og það
frv. um útflutningssjóð, sem nú
er búið að leggja fyrir n. d. fái
staðizt, það er fjármálahliðin, eða
hvernig ríkisstj. húgsar sér og get-
ur framkvæmt það að hafa til fé
til þess að standast þær ráðstaf
anir, sem hún ráðgerir í heild. Það
kostar að vísu ekki fé beinlínis
að lækka vísitöluna úr 185 stigum
! í 175, e.n það kostar mikið fé, sem
að einhverju leyti hefur þegar ver
ið lagt fram, að lækka vísitöluna
með niðurgreiðslum, svo að hægt
' sé að miða við 185 stig, og að hér
sé aðeins um 10 stiga eftirgjöf
að ræða, til þess að koma vísitöl-
unni ofan 1 175. Það er hugsan-
legt að hæstv. ríkisslj. geti um
tíma velt þessu á einhvern hátt á
i undan sér með Iánum og með því
! að eyða því sem nú er til, en það
kemur að skuldadögunum. Mér
virðist réttmætur sá grunur, að
hæstv. ríkisstj. hugsi ekki til
langra lífdaga, en hún hugsar þá
kannski eins og einn forn konung
ur, að „til frægðar skal konung
hafa, en ekki til langlífsis“, og
væri þá óskandi að hún gæti unnið
sér eitthvað til frægðar á þeim
stutta ævitíma sem hún auð-
sjáanlega 'býzt við, og skal ég
ekki vera með neinar hrakspár
um það, þó að ég sjái ekkert enn,
sem gefi mér von um það, að hæst.
ríkisstj. vinni sér sérstaklega mik-
ið til frægðar, þó að ég gjarnan
vildi óska þess, því að allir eru
hæstv. ráð. góðir vinir mínir, ef
svo má a orði kveða, eða a. m. k.
góðkunningjar, og vildi ég gjarnan
unna þeim sem bezt hlutskiptis.
í fótspor Lúívíks
Eg get ekki betur séð en að
hæstv. rikisstj. hugsi eitthvað tölu
vert svipað því, sem sagt er að
Lúðvík 15 Frakkakonungur hafi
sagt, þegar allt var í ólestri undir
stjórn hans i Frakklandi og ýmsir
voru að spá því að þjóðir mundi
rísa upp og velta honum, þá sagði
hann: Nei, það er engin hætta á
því, þetta draslar allt á meðan ég
lifi, en eftinnaður minn fær að
vita af því. Og ætli það verði ekki
þannig', að sú stjórn, sem á eftir
þessari hæstv. stjórn kemur, fái
að vita af því að sjá fyrir fjár-
magni, sem þá verður sumpart
eytt af því, sem nú er til og
sumpart verður skuldað. (Gripið
fram í), Eg heid að núv. stjórn
hafi enga ástæðu haft til að segja
þetta, því að það sem núv. hæstv.
stjórn býggir á og er eift af því
sem 'húa telur til, að hægt sé að
standast' þessar ráðstafanir, er
einmitt það hvað fyrrverandi rík-
isstjórn skilcli vel við, skildi við
tekjuafgang í ríkissjóði og fleira,
sem mér virðist nú að sé talið
hemii til iasts.
í mími ungdæmi var það ekki
talin búmennska, ef bóndi eyddi
ölitipi Iieyfyrningmn eftir gott
sumar og setti svo á næsta haust
í trausti þess, að veturinn yrði
sérstaklega góður og gjafmtldttr,
en niér virðist eins og hæstv. rík
isstjórn stefni töluvert í þá átt,
seni líkja má við þess konar á-
setningi bónda og þess konar bú-
skaparlag. Þetta er kannski orð-
in búmennska nú á Jiessutn miklti
framfaratímum, sent við lifum nú
á, en það fór . oftast þannig í
gamla daga, að þeir sem þetta
búskaparlag höfðtt, endtiðu með
þvi að drepast úr hor.
Mér finnst það ekki beinlínis
góður grundvöllur að byggja á,
sem hæstv. forsætisráðherra hef-
úr hvað eftir annað tekið fram um
þetta atriði, nefnilega að það muni
rnega hækka tekjuáætíun fjárlag-
anna, mig minnir a ég hafi heyrt
hann nefna um 80 millj. kr. eða
þar yfir í því sambandi, og einnig
megi skera niður á útgjaldahlið
fjáriaganna um háa upphæð, ég
hefi heyrt nefndar 40 millj. kr. í
því sambandi.
Tekjuáætlun fjárlaganna
Þó að tekjuáætlun fjárlaganna
sé hækkuð, þá get ég ekki séð
að fjármunir í ríkissjóði vaxi neitt
við það. Það er áætlun, sem hugs-
anlegt er kannski að standist, e.f
það verður sérstaklega gott tekju-
ár, en sem vitanlega ekki stenzt
með nokkru móti, ef árið verður
að því leyti slæmt. Er ekki skyn-
samlegast þegar gerð er áætlun
uni tekjur ríkissjóðs að miða við
meðalár? Mér finnst ekki megi
áætla óvarlegar en það að miða
við það. Nú, hvað þennan' niður-
skurð á fjárlögum snertir, þá er
það algert nýmæli nú um ára-
tugi a.m.k. að það hafi tekizt
að Iækka útgjaldahlið fjárlaga í
meðförum þingsins. Venjulega hef
ur það öfuga' skeð, að þingið hef-
ur hækkað útgjöld fjárlaganna frá
því, sem er í stjórnarfrv. og meira
að segja, það er komið beinlínis
fram, að sá flokkitr, sem hefur lof
að að verja stjórnina fyrir vond-
um mönnum, þó að hann segist
ekki vera beint. stjórnarflokkur,
nefnilega Sjálfstæðisflokkurinn,
hefur aiis ekki viðurkennt að
hann hafi gengið að þeim sarnn-
ingum að skera niður margar
millj. á fjárlögum og ætli hv. þm.
N-lsf. t. d. vilji ekki fá alikin fjár
framlög í einhverja vegi við Djúp-
ið. Eg gæti haldið þaðv og þar
sem hann er áhrifamikill þingmað
ur, þá efast ég ekki um að honum
tekst að fá einhverja slika upphæð
hækkaða.
Kauphækkanirnar
teknar aftur
■Eg skal jáia, að þetta, sem ég
hefi nú sagt, á ekki beinlínis við
þetta frv., en er því þó viðkom-
'andi á þann hátt, sem ég hefi gert
grein fyrir. Þetta frv. er borið
frarn í þeim tilgangi að lækka dýr
tíðina, og segja má, að í þvi felist
tilraun til þess, hvort sem hún
tekst nú eða ekki, en á því tel ég
(Framhald á 8. síðu).
A víðavangi
Seinheppnir sáiuféiagar
Einn af hinum upprennandi
fyrirliðum Aiþýðuflokksins er
Eggert G. Þorsteinsson. Má vera,
að frami hans í flokknum eigl
sér nokkra sögtt, en tnargir þeir
sem álengdar standa, munu þó
fyrst hafa veitt ltonum teljandi
athygli, er hann brá á það ráð á
s.l. vori, að beita sér gegn efna-
haigsaðgerðuhi ríkisstjórnarinriar
og slóst þar í fylgd nte'ð núver-
andi flokksbróður sínum, komm
únistaráðherranum fyrrverandi
Aka Jakobssyni. Þetta vakti enn.
meiri athygli en elia, vegna þess,
að upphaflega var Eggcrt lögun
um fylgjandi, þegar rætt var us
þau í þingflokki Alþýðuflokksiti
eu snerist svo gegn þéim í íg1
manna nefndinni.
Látum það nú vera, þó að Egs'
ert og íálufélagi hans tækji
þessa afstöðu í vor. Að víStt ntá
það þykja íiokkrum tíðindun,
sæta, að þeir Áki, setn almennt
erri álitnir hneygjast fremur lii
hægri áttar en vinstri, skyldu
þannig einir manna úr þingliði
Alþýðuflokksins, líma sig upp'a®
rauðasta byltingamannimnti inn
an þingsalanna, Einari Oligeirs
syni. En þá skyldu nienn líka
muna hverju megin íhaldið stq?
og skeggið er jafnan skylt liök-
unni.
En hvað um það, þeir háfs
auðvitað eins og aðrir indriri,
fullt leyfi til þess að hafa 'Síriá
skoðun á málunum og við skul-
um gera ráð fyrir því, að afstaðf
þeirra hafi mótast af .upihyggju
fyrir verkalýðnum, þótt ýmsunr
finnist nú raunar að fðk þéifrs
fyrir því, að skipá Séf þahnigi
við hlið fyrrverandi stjóíriarárid'
stöðu, hefðu mátt vera haldbetfi.
Hlutverk AlþýSusam-
bandsþings
En nú víkur sögunni að A1
þýðusambandsþinginu í vetur. —
Því var vnikill vandi á höndum.
Ríkisstjórnin lýsti því yfjr í vor.
að ef kaupgjald hækkaði unifraœ
það, seni ákveðið var í efnahagí
málafrv. hennar, þá yrði ekki
undan því vikist, að leita riýfra
ráða í haust, sem m.a. lytu aí'
því< að taka að einhverju leyti
aftur af mönnum það, sem þeir
höfðu ofheimt í sumar. Allir
vissu ,að um þetta lilaut Alþýðtt-
sambandsþingið m.a. að fjálla,
þar sem það var þá líka yfirlýsí-
ur vilji ríkisstjórnafinnar óg
enda eitt af þeitn grundvallarat-
riðum, sem hún byggði á, að hafa
samstarf við stéUasamtökin i
Iandinu um lausn efnahagsmál-
anna.
Foringjar eSa sprek
Af ástæð,um, setn ekki skúlu
ræddar hér, var þing A.S.I. lValcF
ið seinna en búist hafði vérií>
við. Því lattk í nóv.lok. Með ilés
emberbyrjtin skall yfir 17 stigt,
vísitöluhækkun. . ForsætisrácV-
herra mæltist til þess við þingið
að það veitti ríkisstjórninni mán
aðar frest á greiðslu fuilrar vísi-
töluuppbótar, nieðan tun þaíi
skyldi rætt hvernig vandanuir,
yrði mætt, þannig að sein
minnst kærni við alþýðtt manna
i landinu. Ætla mátti að tilmælí
forsætisriáðherra reþndist auð-
sótt tnál við þingið, þar Sem
stuðningsflokkar ríkisstjórnar-
innar höfðu þar márgfaldan.
meirihluta. En þá gerðust þati
undur, að ýmsir mektarmemt.
þ.á.m. Eggert, risu upp hver um
annan þveran, og lýstu yfir þvt
að þá skorti umboð til þess a®
veita hinn umbeðna frest. Mönri
uin eins o>g Árna Ágústssyii
þotti þetta firn mikil. Þarna
vortt saman komnir margir aí'
hinum svonefndu „verkalýðsfo:
ingjttm“ i landinu. Árni stóð á
þeirri meiningu, að foringjar
ættu að leiða fóikið en ekki láta
leiðast af því. En þingið reyrnl
ist því miður furðu fátækt af'
forustumönmim á borð við Árna
Ágústsson. . Kannske „kallasf
hann ekki foringi i fylkingu
(Framhald á 8. síðu).