Tíminn - 14.03.1959, Blaðsíða 5

‘TÍMINN, laugardaginn 14. marz 1959.
Halldór Sigurþórsson, stýrimaður:
REYKJAVIKURHÖFN
í grein minni um Reykjavíkur-
liöín, sem birtisf í Timanum 14.
janúar síðastliðinn, er getið laus-
lega um hugmynd mína varðandi
uppbyggingu þess hluta hinnar
raýju hafnar, sem yrði fyrir af-
greiðslu vöruflutninga og fiski-
skipa.
í þessari grein rœði ég meðal
annars um væntanlega skipasmíða-
stöð og staðsetningu hennar, en
hún hlýtur að verða mikilvægur
liður í heildarskipulagi því, sem að
sjálfsögðu mun verða gerf handa
ytrihöfninni í náinni framtíð.
Þar sem ekki er hægt að stunda
sjósókn og siglingar nema þess sé
kostur, að draga skipin, á land til
viðhalds og viðgerða, þarf að gera
ráð fyrir rúmgóðu og vel staðsettu
svæði til þeirra hluta. ÍEnn fremur
verður að vera hægt, að halda við
og auka skipastólinn með nýbygg-
ingum, eftir því sem þörfin kreiur.
Allar þessar kröfur verða bezt upp
fyiltar með byggingu skipasmíða-
stöðvar. .
'Suður hluti Engeyjar ásamt Eng-
eyjarrifi, cr að mn u.n ctomi heppi
legasti staðurinn uaJ.r skipasmíða
istöðina, en þá er ao sjáifs.jgðu
reiknað með því, að sundinu múli
Öi’firiseyjar og Engeyjar háfi aöur
verið lokað og þar með vegur kom-
inn út í Engey.
Er þá gert ráð íyrir, að allt Eng-
eyjarnf verði fyllt upp út á 5 m
ciýpi.
Garður komi norðan úr Engeyj-
arrifi og annar vestur úr eynni.
Milli þessara garða, sem gera má
anjög breiða, til þess að fá aukið
athafnasvæði, komi stór skipakví,
sem aðallega væri ætluð til aíftota
fyrir þau Skip, sem væri til viðgerð
ar eða í smíðum. Þarna verði tvær
þurrkvíar, og geti sú stær-ri þeirra
tekið allt að 20 þús. tonna skipum,
en hin t. d. að 5 þús. tonnum. Þá
verði og gert ráð fyrir nokkrum
dráttarbrautum af mismunandi
stærðum, eftir þvi sem bezt verður
talið henta, þegar sá tími kemur.
Öll sú tækni, sem fyrir hendi kann
að ve-rða i járnsmíðaiðnaðinum þeg
ar uppbygging stöðvarinnar hefst,
verði nýtt til fullnustu.
Til þess að auðvelda samgöngur
við skipasmíðastöðina, verði ferja
í förum milli hennar og austur-
hluta gömlu hafnarinnar, en þar
yrði útbúinn sérstakur viðlegu-
Btaður fyrir ferjuna-. Þá yrðu og
strætisvágnar í förum, að stöðinni.
Það fyrirkomuiag, sem tíðkazt
hefir til þessa i járnsmíðaiðnaði
ihöfuðstaðarins, að verkstæðum í
þessari iðngrein sé dreift víðsveg-
ar um bæinn, getur ekki talizt
lieppilegt, ef þeim er ætlað að
vinna að viðgerðum skipa. Smá-
verkstæði, oft i lélegum húsakynn
«in og óhentugum, með lítinn véla
kost, verða aldrei samkeppnisfær
Við stóríyrirtæki á þessu sviði, sem
þúið væri fullkomnustu tækjum í
rúmgóðum o g hentugum verk-
émiðjuhúsum og staðsettum svo til
við hiið þeirra skipa, sem væru
í viðgerð eða smíðum.
Slíkt fyrirtæki kostar hins veg-
ar meira fé í uppbyggingu og
d'ckstri, en líklegt sé að nokkur hér
lenaur einstaklingur eða einkafyr-
írtæki gætu útvegað cg. þarí' því að
ILeita'lausnar á þessu niali með öðr
um hætti.
Það er hugmynd mín, að íslerizka
ríkið ásamt' Reykjavíkurbæ og
þeim einstaklingum í þessum iðn-
aði, sem teldu sér hag að slíku,
6ameinist um rekstur skipsmíða-
Btöðvarinnar. Samvinna þessara að
ila ætti að tryggja þann bezta
rckstrargrundvö 11, sem völ er á.
Það skiptir litlu máli hvort þessi
Bamsteypa yrði kölluð samvinnufé-
lag eöa hlutafélag, en eitt er yíst,
aö takist ekki slíktir rekstur með
Bárnvmnu, þá tekst hann ekki bet-
ur án hennar.
Skiþasmíðastöð er risavaxið fyr-
irtæki á okkár mælikvarða, þó
ekki sé þar gert ráð fyrir smíði
6tórra skipá. Eg tel hins vegar, að
við gætum gert okkur ánægða með
að starfsrækja hér stöð, sem srníða
inælti Í fiskiskip og minni gerðir
flutningaskipa. Hér eru fyrir hendi
margir ágætir járnðnaðarmenn,
sem sökum lélegra vinnuskilyrða fá
ekki notið hæfileika sinna sem
skyldi, en með stórbættum vinnu-
skilyrðum, ætti að vera hægt að
nýta afkastagetu þeirra til fiulln-
ustu. Þá hafa íslenzkir skipasmiðir
og S'kipflverkfræðin'gar sýnt í verki
hvers þeir eru 'megnugir, ef þeim
er gefið tækifæri til að nota þekk-
ingu sína, svo engu þarf að kvíða
í þeim efnum, þegar hafizt verður
handa um smíöi itré og járnskipa
hér á landi fyrir alvöru.
Ekki er hægt að ræða svo um
framtíðarskipulag Reykjavíkur-
hafnar, að ekki sé jafnframt
minnzt á olíu. Olía í ýmsum myncl
um, er orðin svo samtvinnuð dag-
legu lífi okkar, að án hennar er
ekki lengur hægt að vera í nútíma
þjóðfélagi. Það má því segja, að
hún sé þarfur þjónn, en hún getur
líka oröið að hörðum húsbónda ef
svo her undir, þar sem miklar
birgðir af olíu, t. d. í olíugeymslu
stöðvum, hafa ávailt í för með sér
nokkra áhættu, sér i lagi, ef þétt-
býli er i nálægð olíustöðvanna. —
En einkvers staðaa’ verður vondur
að vera og svo er og um olíuna, að
henni verður að ætla stað tií
geymslu, meðan hún bíður þess, áð
veita okkur hina fjölþættu þjón-
ustu sína.
Víða erlendis, er olíugeymsla
orðin að óþægilegu vandamáli, því
illa fara saman miklar olíubirgð-'
ir og þéttbýli. Þótt olíustöðvar hafi
upphaflega verið staðsettar utan
bæja og borga, em þær áður en
varir komnar inn í úthverfi þeirra,
sökum hins öra vaxtar viðkomandi
staða. Ekki er endaláust hægt að
flýja með olíustöðvarnar undáif
vaxandi byggð, og hefir því veríð
leitað annarra ráða til að leysa
þessa þraut. Má nefna sem dæmi,
að olíugeymar hafa súms staðar:
verið grafnir í jörðu staðsettir úti1
í eyjum, þar sem þær eru fýrir
hendi, eða byggðin stöðvuð í á-
kveðinni fjarlægð írá olíustöðvun-
um.
í Reykjavík eru nú staríræktar
þrjár olíugeymsluStöðvar, og eru
þær allar frekar óheppilega stað-
settar, sé tekið tillit til vaxtar bæj-
arins hin síðari ár, og þeirrar þró-
unar, sem gera má ráð fyrir, að
verði í uppbyggingu hans, á næstu
áratugum. . j
Það er því þegar sýnt, að hér er
að skapast sams konar vandamál
og hjá fjölmörgum öðrum þjóðum,
að mikið magn af olíu, senx geymt
er í þéttbýli, setur miklar hömlur
á vöxt þess bæjarhhita, sem hún.
er staðsetl í. , j
Mér er ókunnugt um, hvort gerð
ar.hafa verið ráðstafanir af hálfu-1
bæjaryfirvaldanna til þess að fjar-
iægja úr bænum að einangra á ann
an hátt, frelcar en nú þegar hefir
verið gert, þær olíugeymslustöðv-
ar, sem hér eru. Þó geri ég freftar.
ráð fyrir, að það muni ekki hafa
farið framhjá svo mörgum ágætum
mönnum, hvert stefnir í þessúm
máluin, og að vænta megi ein-
hverra aðgefða til úrbóta, áður en
langj' um líður. I
Ilér inni á sundum liggiu' ein af
okkar fegurstu eyjum, Viðey. —
Heyrzt hefir talað um,.að þar eigi
að koma upp byggðasafni, ásamt
skrúðgarði, og eru þær hugmyndir
sjálfsagt báðar góðar. En Viðey er
margt veí gefið, og lega eyjarinnar,
við bæjardýr Reykjavikur, býður
meðal annars upp á einhvern þann
bezta stað. sem völ er á til geymslu
á oiíum og benzíni.
1 suðaustur hluta eyjarinnar
væri hægt að reisa stóra oliu-
geymslustöo, og gætu starfancli
olíufólög haft þar sína landspild-
una hvert til umr.áða'. Aðsigling að
þessuin hluta eyjarinriar ei* mjög
góð, hrein og djúp siglingafleið,
alveg upp að landi. Auðvelt er,
að gera þarna góða bryggju, sem
þau olíufltilnihgaskip', sem hingað.
sigla, gætu.Tegið við, meðan þaú
væru afgreidd og er sýnt, að slíkt
yrði til mikils hagræðis víö.Tösún:
olíunnai', borið saman við það, sem
verið hefir.
Eftir sem áður myndi samt vera
nauðsynlegt, að hafa einhverjar
olíubirgðir staðsettar við höfnina,
t. d. í Örfirisey og Laugarnesi. Þar
yrðu þó eingöngu geymdar þungar
olíur. Af þessum geymum mætti
svo afgreiða olíu til skipa í höfn-
inni og til húsa í bænum.
Benzín, bæði fyrir bíla og flug-
vélar, þarf einnig að. geta verið
nærtækt, og kernur mér helst til
hugar í því sambandi að þær birgð
ir, sem nauðsynlegt væri að hafa
við hendina til þess að fullnægja
daglegri þörf bíla og flugvéla, yrðu
geymdar í olíustöðirini við Skerja-
fjörð, svo lengi, sem Reykjavíkur-
flugvöllur verður starfræktur. Þeg
ar hins vegar þar að ‘kemur, að
völlurinn verður tekinn undir
byggingar, sem sjálfsagt mun
verða gert í framtíðinni, verða
vonandi fundin önnur og betri ráð
til geymslu á benzíni.
Að sjálfsögðu yrði að banna all-
ar húsabyggingar innan ákveðinna
takmarka frá olíustöðinni, og
myndu sérfróðir menn ákveða,
hver þau takmörk yrðu.
Frá oliustöðvunum í Viðey, væri
olíunni dreift með bílum og litlum
oiíuflutningaskipum. Enn fremur
káemi til greina, að dæla olíunni
úr eynni eftir leiðslum, er kæmu
á- land, þar sem nú er ólíustöð BP >
í Laugarnesi.
Brú yrði býggð milli Viðeyjar
ög .Gufuness, eri sundið þar á milli
er mjög grunnt og brúarsmíði auð
veld. /
Oliuflulningaskipin, sem notuð
yrðu til flutninga úr Viðey til
Reykjavikur og Skerjafjarðar,
þýrftu að geta flutt um 50(1 til
800 tonn af olíu í ferð og vera bú-
in afkastamiklum dælum, en með
því móti væTÍ vel. séð fyrir olíu-
þörf Reykjavíkur.
Sem stendur, cr fjárhagur þjóð-
arinnar sagður frekar þröngur, og
því kann einhverjum að þykja, sem
ekki sé tímabært að ráðgera stór-
felldar-og fjárfrekar framkvæmdir
1 liafnarmálum. á sama tírna og
fyllsta sparnaðar er þörf 'á opin-
berum rekstri. En ekki er ráð
nema í tíma sé tekið og allur sá
margvíslegi undirbúningur, sem
nauðsynlegur er áður en hægf er
að hefjast handa um sjálfa hafnar-
‘gerðina, er mjög tímafrekur.
Því má gera ráð fyrir, að þegar
öilurti undirbúningi að verkinu er
lokið, sem væntanlega mun taka
nokkiir ár, og framkvæmdir geta
hafist hafi okkur vaxið svo fiskur
um hrygg, fjárhagslega, að við telj-
um okkur færa um, að standa und-
ir þeim kostnaði, sem af þessu
leiðir.
Enn fremur skulum við hafa það
hugfas-t, að hafnargerðin verður
að sjáifsögðu unninn í mörgum á-
föngum og á mörgum áratugum,
svo að allur kosfnaður a£ verkinu
dreil'ist yfir á langt tímabil, því
eru heldur engin takmörk sett, hve
nær þessum miklu framkvæmdum
skuli ljúka, þannig að höfnin telj-
ist fullgerð, því lcngi er hægt að
bæta við nýjum maoinvirkjum og
endurbæta þau, sem fyrir eru. Ef
uppbygging hafnarinnar verður
miðuð við fjárhaglega getu þjóð-
-arinnar hverju sinni, þarf ekki að
öttást, að háfhargerðin verði okk-
um um megn.
Sennilegt er, að erlendum verk-
tökúm með hafnargerðir sem sér-
grein, yrði falið að sjá um ein-
hvern hluta framkvæmdanna við
nýju höfnina, t. d. garðinn milli
Örfiriseyjar og Engeyjar, og að
þessir verktakar útveguðu þá um
leið, hagstæð lán tli verksins, á-
samt þeim tæknilega útbúnaði,
sem ekki vérður án verið, við slik-
ar framkvæmdir.
Þá er vert að minnast þess, að
um næstu aldaiTiót, er gert ráð fyr-
ir að íslendingar verði orðnir um
■300 þúsund og með svipaðri þróun
og verið hcfir í uppbyggingu cin-
$tákra landshluta, ættu um 200
(Framhald á 8. síðul.
Fjórði þáttur 1959
Lýðveldið Guinea.
Eins og mönnum er í fersku
minni máttu íbúar frönsku nýlencln
anna velja um réttarstöðu þeirra
gagnvart heimalandinu er de
Gaulle stofnaði hið fimrnta franska
lýðveldi síðast liðið haust. Við at-
kvæðagreiðsluna í frönsku Guineu
í Afríku fóru leikar svo að meiri
hluti landsmanna valdi þann kosL
inn að segja sig úr lögum við
Frakkland og stofna sjálfstætt
ríki. Nú hefir þetta nýj-a riki haf-
ið úitgáfu frímerkja og komu hin
fyrstu út í byrjun þessa árs. Ilór
var um að ræða yfirprentanir á
eldri merkjum, sem fengu nú á-
letrunina Republic de Guinee.
Þe-tta eru 10 franka blómamerki
og 20 franka merki með mynd af
bananarækt og nýju verðgildi, 45
frönkum. Hafinn er undirbúning-
ur að útgáfu nýrra merkja og
verða þau prentuð í Englandi. Sagt
er að Guinea mun fá sér umboðs-
sala í New York og síðan verður
væntanlega hafin mikil auglýsinga
heríerð að dæmi Ghana og verður
fróðlegt að sjá hver árangurinn
verður.
Júgóslavíu — — — 25.00
Hollandi — — — 19.00
Noregi — — — 40.00
Bandariskur frímerkjakaupma'ð-
ur auglýsir pakka með 50 mismun-
andi ísl. merkjum á $ 1,65 og anr.-
ar ísl. merki fyrir $ 14.00. írskur
kaupmaður selur 150 mismunand'.
ísl. merki fyrir £ 2:7:6.
Nýtl finnskt merki.
í íilefni þess að á þessu ári erií
liðin 150 ár frá opnun þingsins :
Bogá árið 1809 mun verða gefið ú:
nýtt frímerki 22. þessa mánaðar,
og birtum við hér mynd af þvi,
Merkið sýnir málverk af atburðir.'
um eftir finnska málarann R. W.
Ekman. Upplagið er 2 milljóni:,
Útgáfudagurinn 22. þ. m. verðu:.’
merkið aðeins til sölu í pósthúsin ,
í Borgfi, en frá og með 23. man
verður það seit í öllum finnskur.j
pósthúsum.
Ný íslenzk nierki.
Póststjórnin hefir enn ekki fii-
kynnt neit-t um hvaða frímeri:.
verði gefin út á þessu ári. Okkui’
grunar þó, að búið sé að ákveð::,
útgáfu nýrra merkja hinn 5. mal
næstkomandi, en þá verða iiðic.
Ný frímerki frá Sviss
République Malgache
íbúar Madagaskar vöidu aftur á
móti þann •kostinn að vera ófram
innan franska sambandsins undir
nafninu Républiciue Malgache. Nú
hafa verið gefin út fyrstu merkin
með nafni þessa nýja ríkis. Það
var i tiiefni tíu ára afmælis Mann
réttindadags Sameinuðu þjóðanna
hinn 10. desember sí'ðast liðinn að
út voru gefin tvö merki með fyrr-
greindu nafni.
ísíenzk merfci fyrir erlend.
Við sjáuni stundum auglýsingar
frá erlendum söfnurum þess efnis
að þeir óska eftir að skipta á er-
lendum merkjum fyrir jafnmörg
íslenzk. Það getur verið að byrj-
endur taki sliku boði, en þeir sem
hafa einhverja reynslu munu varla
láta freistast af slíkum tilboðum.
Margir erlendir frimerkjakaup-
menn auglýsa pakka með mismun-
ancli mörgiun merkjum og lölurnar
hér að neðan gefa til kynna íslenzk
merki eru torfengnari í slíkum
pökkum, en merk frá mörgum öðr-
um löndum. Norskur kaupmaður
auglýsir 300 mismunandi merki frá
ísiandi fyrir norskar kr. 375.00
200 ár frá dauða Jóns Thorchiliiu
rektors Skálholtssskóla. Jón var
sonur Þorkels bónda Jónssonar '
Innri Njarðvík og þar fæddisn
liann árið 1697. Hann stundaði guð-
fræðinám í Kaupmannahöfn og síd
ar bóknám i Kiel, en gerðist svc
rektor í Skálholti um skeið. ITanrj
varð aðstoðarmaður Harboes í eft-
irlilsferðum hans um landið en fór
síðan til Kaupmannahafn-ar og þar
andaðist hann ókvæntur og barn-
laus. Hann átti miklar eignir og
gaf þær allar til skólahalds £
Kjalarnesþingi handa fátækum og
munaöarlausum börnum. Hann va-r
að mörgu á undan sinum tíma.
Hann var og mikill fræðimaður, og
eru rit hans ‘og þýðingar til í hand
rilum en annað hefir komið .
prenti.
Belgísu — —
Búlgaríu — —
Danmörku —
Finnlandi — —
Frakkiandi —
Grikklandi —- . -
Ítalíu — —
Nýtt frá Sviss.
Sviss er eitt vinsælasta söfnuii-
arlandið meðal ísl. safnara, end.
eru svissnesku merkin mjög falleg.
9. þ. m. komu út íjögur ný
merki. Þau eru: 5 rappa merki í
áróðursskyni fyrir aukna samrinni:
í samgöngumálum. 10 rappa imerkL
í tilefni frímerkjasýningarinnar .
St. Galle 21.—30. ágúst 1959. M-erk
ið ber mynd af skjaldarmerki Sr.
12.00 Galíen. 20 rappa merki í áróðuri-
25.00 skyni fyrir dýraverndun. 50 rapp,
28.00 merki í tilefni 400 ára afmæiis Há-
42.50 skólans í Genéve. Einnig kemur c ■
11.00 tö’kkuð örk með mynd af 10 og 2C
28.50 rappa merkjum. Verð arkarinnai
11.50 verður tveir frankar.
nr*

TÚRKÍYE
•si'A-'.jjs tarír\úSESi