Tíminn - 19.03.1959, Blaðsíða 4

Tíminn - 19.03.1959, Blaðsíða 4
4 TIIVIIN N, fLuimtudaginn 19 marz 1958, GUNNAR S. MAGNUSSON ORÐIÐ ER FRJALST OPIÐ BRÉF TIL ALLRA Nokkrar athugasemdir um menningarsamskipti og væntanlega málverkasýningu íslenzka rík- isins í RáíÍ£tjórnarríkjunum GROÐUR OG GARÐAR INGOLFUR DAVÍÐSSON Útdauð tré finnast enn snarlifandi Bi'éfritara furðar mest á a3 Bandalag íslenzkra listamanna, fé Fög og sýningarnefndir myndlistar :nanna skuli þegja þunnu hljóði •em og að flestir þeir meðlimir áðurnefndra félaga, sem boð fengu fikuli athugasemdalaust hafa tekið Aoðinu í stað þess að endursenda jllenntamálaráði og þannig benda iiví á, að í þessháttar máli ber ráð nu að hafa samráð við í fyrsta : agi Bandalagið: í öðru lagi félög myndlistarmanna samkvæmt 1. gr. A liðs stefnuskrár Bandalagsins, nem er þannig „Bandalag ísl. lista nianna vinnur að því: A í almenn em málum: 1. að Bandalagið fái nillögurétt um öll opinber íslenzk istmál og lrstræn viðskipti við _. innur lönd, enda feli það hlutað úgandi sambandsfélagi meðferð mála“. Með því að hafna boði : .Ienntamálaráðs hver fyrir sig og illir félagslega hefðu myndlistar :nenn sýnt, að^jeir láti ekki bjóða iiér íélagslegt misrétti og um leið hefðu þeir stuðlað að framkvæmd iðurnefnds stefnuskráratriðis F3andalagsins. Með þessu hefðu íieir líka nú stuðlað að sama rétti ullra íslenzkra myndlistarmanna 11 þess að senda verk inn til irskurðar og dóms í sambandi við iðurnefnda sýningu. Þannig iiefðu þeir og skapað framtiðar brdæmi í stað þess sem Mennta málaráð skóp er það framkvæmdi ióm, sem það boðaði síðan bréf- ega, þar sem ráðið úrskurðaði :,uma isl. myndlistamenn hæfa til ; játttöku, en aðra óhæfa fyrirfram iið verkum þeirra óséðum. Þeir, sem tóku bréfinu, ættu að ithuga vel, að röðin gæti síðar Uomið að þeim að vera útskúfaðir, i;ins ogþað nú er hlutskipti sumra élaga þeirra, Athugið, að .íllcnhtamálaráð íslands er ekki ó jreytanlegt í rásinni sem og „póli iskur" samsetningur þess. Vonandi - kemur Menntamálaráð o'g hoðþyggjendur þess ekki með )á afsökun að það séu greinilega ninnihluti ísl. myndlistarmanna tem nú er útskúfað, fáir fullorðn r, en flestir ungir menn. Menn,. :-em verðskuldi útskúfun og að filikt sé ávallt hlutskipti minni- iilutans, (og ungra manna) því fiér rarðir ekki fyrst og fremst im það, hverjir fái að sýna — öieldur sama rétt manna — myndlistarmanna að senda verk : nn til úrskurðar og dóms. Sá 'iáttur, sem Menntamálaráð við Giafði, virkar ekki örfandi hvorki ::yrir skapandi myndlist né mann- oréttindi. Og hvað veit Menntamála tráð íslands um þau verk, sem t. d. iíörður Ágústsson eða aðrir þeir,1 ;em það ekki bauð, eru að skapa í ilag eða skópu um þær mundir, er ipað tók ákvörðun sína. Að hljóta ;ama rétt til dóms er réttlætismál; tanngirniskrafa, mannréttinda- snál, En þeir, sem senda inn sýn ngarhæf verk að dómi sýningar raefndar, sem listamenn viður- iienna, eiga að fá verk á sýningar. i'">g það er síðar annað atriði, iivernig sá dómur verka hefur ’arið fram og hvernig menn bregð ast þeim úrskurði. Framhjá rama favein þeim sem oft hefur hér orð ð í áðurnefndu sambandi hefur •áðið sennilega ætlað nú að tsneiða, en slíkt er ekki stjórn- .izka, þegar það skeður á kostnað ísekra. Og máltakið segir, sök Ibítr sekan. Guðmundur Einarsson, einn ftinna útskúfuðu ber sig skiljan ' ega illa í grein í M'bl. 28. febr. og er ekki að furða, því tilfinn :ngar og flest rök mannsins eru irétt, enda þótt það afsaki ekki ým- :s .önnur asnaspörk í menn og igaddavírsgirðingar í hans grein. Við gaddavírsgirðingar á að nota ■vettlinga og töng eins og kunn úgt er. En Guðmundi o. fl. gefst f ækifæri' til að hafa þar á verk leg áhrif í næstu alþingiskosning um. Um sýningu verkamia í þjóðminjasaf'mnu og menmngar- samskipti þetta í stuttu málL Það var ánægjulegt að fá tæki færi til þess að sjá málverkasýn- inguna, þótt of stutt væri, og enda þótt sumir aðrir salir safnsins stæðu opnir og auðir sem og að bréfritari saknaði þar verka ým- isra t. d. Harðar Ágústssonar, Hjör leifs Sigurðss., Benedikts Gijnn- arssonar, Eiríks Smith, Hafsteins Austmanns, svo að nokkur nöfn séu nefnd. Varla verður minna urn sýningarhúsnæði í Rússía en hér. Konkret málverk á sýningunni eru hlutfallslega of fá en natural abstrakt verk of mörg. Svavar Guðnason, Valtýr Pétursson, Karl Kvaran og Kristján Davíðsson eiga þarna eingöngu konkret verk 4 af 18 þátttakendum. En Þarvald ur Skúlason, Nína. Tryggyadóttir og Jóhannes Jóhannesson, sem málað 'hafa um langt skeið konkret eiga þarna eingöngu eldri natural isk-abstrakt verk. Því er t. d. ekki sýndur þróunnarferill þeii-ra og fleii’i t. d. Kjarvals sem myndlista fólks I 5 mismunandi verkum og þá minnst einu nýlegu verki. .Hvaða sjónarmið liggja áður- nefndu vali verka Þ.S., N.T. J.J. til grundvallar? Er það val verka, sem á sýn- ingunni er, ekki rangt vegna kynn ingar á ísl. myndlist í Sovét og þá /sírrsfcaklega vegna konkretl- myndlistar í dag. Og livað um þetta í sambandi við alla „Zivagóa“ málaralistarinnar sem saknað var á sýningu svartlistar frá Sovétríkj unum í Þjóðminjasafninu hér. Vestrænir segjast þó hafa skjalleg ar sannanir um þá meir að segja Ijósmyndir af þeim málandi á laun austur þar. Að hin þrönga opinbera afstaða í Sovétríkjunum gagnvart myndlist sé á yfirborðinu a.m.k. í hrópandi mótsögn við skoðanir nútíma mynd listarmanna á þeim málum er stáð reynd og fyrir 'þeirri staðreynd eins og öðrum er ekki rétt að j loka augunum, né af ihentistefnú að reyna að sveigja hjá því að skil greina, skilja og skýra fyrirbrigð- ið. SKkt sanu'ýmist ekki kröfum vorra tíma. Það er i sjálfu sér ánægjulegt ef erlend riki ekki aðeins vilja verzlunartengsl um fisk, landhelgi, herstöðvar og herbandalög, heldur menningartengsl. Fagna ber því 'sérstaklega lista- og menningar- i tengslum og það ekki síður í milli, Ráðstjórnarríkjanna og íslands en annarra. En slikt má aldrei þýða sama og að allt opinbert híjóti eða eigi að vera meir og minna mislukkað og um það eigi gin- heilög þögn ein að ríkja að undan skildum opinberum auglýsingum og yfirborðs kurteisi. Slíkt er og verður skaðlegt snobb en ekki menningartengsi. Að endingu þetta: Bréfritari leyfir sér að véfengja rétt Mennta málaráðs í málinu til þess að haga framkvæmdum eins og fyrr segir og telur mistök þess óafsakanleg ekki sízt þar sem ekki er vitað að hinir erlendu gestgjafai' sýningar innar, Ráðstjórnarríkin, hafi sett nokkur þau takmörk um tölu verka né annað, sem knúið hafi ráðið til áðurnefndra athafna. Og þetta til þeirra sem eru í félögum og bandalögum: Reynsl- an 'hefur sýnt og sannað, að ef ; þeir sem í slíkum samtökum eru, sofa í stað þess að fylgja fram sinni eigin stefnuskrá. Þá skiptir kerfi eins- eða fjöh'æði, eða hvað menn vilja kalla það, ekki mestu máli. Félag ísl. myndlistarmanna hefur í undirbúningi mótmæli gegn áðurnefndu gerræði. Gunnar S. Magnússon. P.S. Magnús Kjartansson vildi ekki að grein þessi birtist í Þjóðviljan urn. Félag ísl myndlistarnema gerði fundarsamþykkt um málið 8. marz og sendi bl. og útv. til birt ingar og skal þess getið að sú frétt birtist í Þjóðv. 13. marz G.S.M. íslandsbikarínn í knattspyrau afhent- ur Akurnesingum síðastl. sunnudag Fjórir menn í stjórn Knatt- spyrnusambands íslands komu upp á Akranes s. 1. sunnudag og afhentu Islandsmeisturunum í knattspyrnu 1958 íslandsbikar- inn, en sú athöfn gat ekki, af vissum ástæðum, ekki farið fram í lok íslandsmótsins í siunar, eins og venja er til. Afhending íslandsbikarsins fór fram í kaffisamsæti, sem íþrótta- bandalag Akraness hélt gestunum cg íslandsmeisturunum og nokkr- um öðrum knattspyrnumönnum í samkomusal íþróttahússins. — Cuðmundur Sveinbjörnsson, for- maur ÍBA stjórnaði samkomunni, og bauð gesti velkomna. Björgvin Schram, formaður Knattspyrnusambands íslands, fiutti ræðu og sagði frá fyrirætlun- um sambandsins í knattspyrnumál- um á sumri komanda. Kvað hann sumarið verða mjög viðburðaríkt, eí allt gengi að óskum, og mikið um heimsóknir erlendra knatt- spyrnumanna. í maí-lok kemur þýzkt lið í boöi Þróttar, og í júní kemur józkt lið á vegurn KR, mjög sterkt lið. Merkustu tiðindin í knattspyrnu málum er þó undirbúningur ís- ienzkra knattspvrnumanna að þátt- töku í Oiympíuleikjunum, en það er í fyrsta skipti, sem íslendingar taka þátt í þeirri grein á Olympíu leikjunum. Hvatti formaðurinn fslandsmeistarana a æfa dyggilega °g liggja ekki á liði sínu við þann undirbúning. Er Björgvin Sehram hafði lokið ræðu sinni, afhenti hann fyrirliða ! Akranessliðsins, Ríkarði Jónssyni, íslandsbikarinn. Auk þess sæmdi hann alla kappliðsmennina heiðurs peningi sambandsins. Að lokum flutti Karl Guðmunds son, þjálfari Knattspyrnusambands ins erindi um knattspyrnuþjálfun. Formaður IBA þakkaði gestun- um komuna og heiðurinn. Héldu gestirnir síðan heimleiðis. (Fréttatilkynning frá ÍBA). Nýtt frímerki frá S. I\ Af steingerðum leifum jurta og dýra í fornum jarðlögum, reyna vísindamenn að ráða hvernig gróðri og dýralifi hefir verið hátt- að fyrir tugþúsundum og milljón- um ára. Árið 1941 lýsti japansk- ur steingerfingafræðingur S. Miki að nafni, 10 tegundum slíkra stein runninna forntrjáa af ættinni Metasequo, en þessi ætt var talin liðin undir lok fyrir óralöngu. En viti menn! Árið 1945 fann kín- verskur skógfræðingur, T. Wang að nafni, dálítinn lund Metasequ- oia-trjáa vestantil í Kína. Þessi tré voru allt að 35 m há, eða á hæð við kaþólsku kirkjuna í Reykja- vík. Tveir kínverskir grasafræðing áx, H. H. Hu og Wan-Chun Cheng lýstu nákvæmlega hinni nýju trjá- tegund og gáfu henni nafnið Meta- sequoia glyptos'troboides. Þessi tegund líkist mjög einni tegund- inni sem S. Miki hafði ákvarðað eftir steingerfingum einum og er af sumum talin sama tegundin. Þessi fundur vakti alheimsathygli fyrir rúmum áratug. (Sbr. Nátt- úrufræðmginn.) Þarna var fund in bráðlifandi trjátegund sem vís- indin höfðu talið útdauða áður en sögur liófust. Metasequoia vex á miklu úrkomusvæði 900—1300 m yíir s'jó. íbúarnir þar vissu auð- vitað af þessari trjátegund og liéldu hana jafnvel heilaga. Þeir kölluðu liana Shui-sa, sem þýðir vatnsgreni. Eru elztu „vatnsgreniji" talin 600 ára gömul. Þau eru skyld risa- furu, en fella barrið á vetrum, líkt og ierki gerir hér. Barrið er fallega ijósgi-eint og tréð líkist að lögun pýramída. Prófessor Wan Chun Cliey, sem áður er nefndur, sendi fræ af hinu nýja tré að gjöf ýmsum grasgörðum o. fl. stofnunum árið 1947, Barst því fiægð þess fljótt og víða. Fræinu var m.a. sáð í grasgarðinum í Eaupmannahöfn og í trjáastöðinni Iiörsholm og spruttu upp um 10 tré. Var fyrsta smáhríslan gróð- ursett í grasgai'ðinum 1948. Þetta tré er nú 8 metra hátt og vex um 72 sm á ári. Einu sinni sviðn- sði það nokkúð vegna herbatox- úðunar í grennd, en hefir náð sér aftur og virðist harðgert í Danmörku. Þolir vel klippingu. Erfitt mjög hefir reynzt að fá fræ af vatnsgreninu frá Kína, og enn mun líða nokkuð þangað til „grasgarðati'én“ bera fræ svo nokkru nemi. En í seinni tíð hafa menn komizt á lagið með að f.jölga því með græðlingum. Mun því verðið á ungum plöntum bráð- um lækka, en ennþá eru plönturn- ar dýrar. Skógrækt ríkisins mun hafa fegnið vatnsgreniplöntur fyrir nokkrum árum, en þær þoldu ekiu flutninginn eða umskiptin og drápust. S.l. haust flutti Unnsteinn ólafsson, s'kólastjóri garðyrkju- skóians, inn eiua vatnsgreniplöntu og verðui’ fróðlegt að vita, hvort Metasequaia glypfostroboides hún lifir. Fleiri tákn og stórmerki gerast nú í heimi barrtrjánna. í Gartnertidende nr. 7 1959 er haft eftir rússnesku grasafræði- vísindariti (Bot. zhurnal nr. 4 1958) að tveir kínverskir grasa- fræðingar hafi lýst tveimur nýj- um tegundum nýrrar barrtriáaætt ar, sem fannst í V.-Kína 1955. Er ættin kölluð Cathaya og heita nýju tegundiruar C. argyropliylla og C. nanchuanensia og eru sagð- ar skvldastar greni. Einkennilegt er líka að briðia tegund þessarar ættar (C. loekri) hefir fundizt sem stcingerfingur í Þvzkalandi í Nedremain-dalnum og er taiinn vera frá því seint á tertíertíma. Þessum steingerfingi var lýst í fyrstu árið 1908. Ættin lifir sem sagt enn bótt talin væri útdauð fyrir ævalöngu. Kannske Kínverj- ar sendi einnig fræ af hinu nýja barrtré til Evrópu, ef fréttin reynist rétt. Fvrirlestur í Háskólanum Brezki send'kennarinn við Há- skóiann. Donald M. Brander, held ur fyrirlestur, fimmtudaginu 19. marz kl. 8.30 e.li. í I. kennslustofu liáskólans. Fvrirlestm'inn nefnist: Evelvn Waueli aml Snobbism. Fvr'rlesturinn verður fluttur á ensku og er öllum heimill aðgang ur. Dráttarvélaviðgerðir Tek að mér viðgerðir á diesel- og bensíndráttarvél- um. Kem á staðinn, ef óskað er. Hagkvæm þjón- usta. Vönduð vinna. Upplýsingar í síma 3-25-28. Danskur listamaður, Ole Ham- an að nafni, sem er fastur starfs rnaður í teiknistofu Sameinuðu þjóðanna í New York hefir tei'kn- að nýtt frímerki fyrir S. Þ., sern gefið verður út þann 18. maí n. k. Verðgildi þess verða tvö 4 cent og 8 cent. Þökkum hjartanlega auösýnda samúð og vinsemd viö andlát og jarðarför móður okkar og frænku Valgerðar Pálsdóttur frá Haukatungu Sérstaklega þökkum við Halidóri Hansen yfirlækni, hans miklu og Ijúfmannlega veittu læknishjálp í veikindum hennar, svo og öll- um þeiiu, sem glöddu hana með heimsóknum og á annan hátt i þjáningum hennar og sjúlcrahússvist. — Guð blessi ykkur öll. Jóhanna G. Sigurbergsdóttir, Páll Sigurbergsson, Guðriður Björnsdóttir.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.