Tíminn - 18.07.1959, Blaðsíða 5

T í MI N N, laugardagim. 18. júlí 1959
.... •• . - - I
Bréf frá Vínarborg:
Þriggja alda gömul ádeila á nútímann
Minning: Guðmundur Jakobsson,
Brattahlíð
Vínarborg, 3. júní.
Úreltur? Sagð'i einhver úreltur?
Að boðskapur Moliéres ætti ekki
erindi til þjóðfélagsþegna vorra
daga? Þá þyrfti þessi einhver að
sjá ,„Le Misa|nthrope“. Engum
getur dulizt skyldleiki þeirra á-
galla, sem Moliere deilir á, við
samtíðarmenn sír.a, og mein-
semdir nútíma hugsunarháttar.
Höfuðpersónan, „mannfælan" Al-
ceste, er í þessu dæmi eina já-
kvæða persóna leiksins, öfugt við
t.d. þann ímyndunarveika eða
þann nízka í öðrum verkum
hans. Flestar eða allar persónur
leiksins hafa sýkzt af hinni lang-
lífu bakteríu tíðaranda allra tíma,
lyginni, lygi í öllum mynd-
um. — Nei, Moliére gamÖi er
ekki úreltur, og hann á eftir að
tala til margra næstu kynslóða,
er ég hrædd um. Eða fer heimur
batnandi? Fækkar persónum eins
og Céliméne, Acaste og Clitandre
á sviði vorra daga? Ganga fleiri
Alcestar um meðal áheyrenda nú
þ: ;
• '' -
Volkstheater
Moliére *
en fyrir tæpum þrjú hundruð ár-
um? Ég leyfi mér að efast
Ernst Ginsberg, einn hinna
þriggja þýzku gesía, fór með a@-
aihlutverkið. Túlkun hans á Al-
ceste var svo mannleg, svo auff-
skilin, að hann vann undir eins
hylli allra. Ekki mátti hánn
hverfa af sviðinu, svo að allt
6kyífi ekki af fagnaðarlátum.!
Ágnes Fink, gestur gerði Céliméne
einnig frábær skil, hin stóíska ró
ýfir svip hennar var stórkostleg.
Ekki fannst miér hún samt nægi-
lega brjóstumkennanleg í lokin,
það lá nærri við, að maður reidd-
gwiwmmgmmmnwmmiiuiana
Athugið
að við tökum í umboðssölu all-
ar búvélar og bifreiðir.
Bfla- og búvélasalau
Baldursgötu 8. — Sími 23136.
ist Céliméne. Þriðji gesturinn var
leikstjórinn, Kurt Horwitz. Aðrir
þátttakendur voru alliir úr liði
„Volkstheater“, en þar var leik-
urinn sýndur. Er það annað
stærsta leikhús Vínarborgar, þó
þykja mörg hinna smærri mun
skárri. Engu að síður sjást stund-
um góðar sýningar á sviði Volks-
theater, og lof á sú stofnun skilið
fyrir leiklistarkynningarstarfsemi
sína: Flokkur frá leikhúsinu ferð
ast um úthverfi Vínar og þorpin
í kring, og heldur þar sýningar,
oft við ömurlegustu aðstæður, í
kvikmyndahúsum o-g j'afnvel ve't-
vngastöðum. Er tekið fyrir. eitt
verk á mánuði og ferðazt með það
hringinn. Þetta hefur skiljanlega
nælzt ákaflega vel fyrir. — Sýn-
ingin á „Le Misanthrope“ er að
;ögn kunnugra einhver sú albezta,
iem sézt hefur á þessu sviði um
irabil. Að sjálfsögðu áttu gestirn-
r mikinn þátt í því, en þó var
hlutur hinna „innfæddu“ litlu
minni, hvort sem verið hefur af
sjálfsdáðum eða vegna stjórnar
Horwitz. Sérstakt hrós á Maria
Gabler skilið fyrir meðferð sína
á Eliante, og Egon Jordan fyrir
Oronte.
Upphaflega hafði ég ætlað mér
að hlusta á „Wozzeck“, óperu eft-
ir Alban Berg, í kvöld, en varð
of sein til að fá miða. Eins og
flest nútímaverk er hún ekki
.sýnd nema einstöku sinnum. Vín-
arbúar eru hræðilega afturhalds-
samir á þessu sviði. Ég held að
þetta sé í þriðja sinn, sem hún er
sýnd á þessu leikári, og jafnvel
þann heiður á hún sjálfsagt að
þakka þeirri hrifningu, sem hún
vakti vestan hafs, undiir stjórn
Karls Böhm. En á sama tíma fer
önnur ópera Bergs, „Lulú“, sig-
urför um Þýzkaland. Meðan á há-
tíðavikunum stendur, er svo graf-
ið fram allt það, sem Vín á til
af nútímalist, — þeirr .r svo sem
Ijóst, að þeir eru einir urn þenn-
■an smekk sinn, og að útlendingar
vilja fá að heyra fleira en Mozart
og Schubert, — að þeim ólöst-
uðurn. — Þótt ég 'hefði gjarna
viljað sjá „Wozzeck“ liggur við
að ég fagni því, að ekki varð af
því. Leiksýningin var einstæð-
ur viðburður. S.U.
•«a.
v/.v.v.v.v.v.-.v.-.-.-.-.v
Akranes
Til sölu er .iárnklætt timb-
urhús (einbýlishús) á góð-
um stað í bænum. Eignar-
lóð. Nánari upplýsingar
veitir Valgarður Kristjáns-
son, lögfræðingur, Akra-
nesi. Sími 398.
r.,.v.v.v.v.'.v.%wAV.%v%
Minning: GuSeinitdur Einarsson,
Blöndudalshólum
Þriðjudaginn 14. júlí var borinn
til grafar að Bólstaðarhlíð, Guð-
mundur Einarsson, bóndi í Blöndu-
dalshólum. — Guðmundur var
fæddur 28. nóvember 1893 í Hof-
staðaseli í Skagafirði. Foreldrar
hans voru Hólmfríður Eldjárns-
dóttri og Einar Guðmundsson.
Guðmundur átti fjögur hálfsyst-
kini. Tveimur þeim eldri: Kristínu
Einarsdóttur, er fór til Ameríku
og Hannesi Einarssyni, er bjó í
Keflavík, kynntist hann ekkert, en
milli hans og yngri bræðranna var
góður kunningsskapur, en þeir eru
Jóhannes Hallgrímsson, bóndi í
Þverárdal og Sigurður Einarsson.
bóndi á Hjaltastöðum.
Gúðmundur ól-st upp hjá for-
eldrum sínum, þar til hann misst
þau bæði, 11 ára gamall. Eftir
fráfall þeirra íór hann að Reykjum
í Hjaltadal og naut þar góðs at-
lætis, þótt hjá vandalausum væri.
Úr Hjaltadalnum fluttist hann
austur í Þingeyjarsýslu árið 1915.
Þá róðist hann fljótlega til Sigur-
mundar Sigurðssonar læknis á
Breiðumýri og konu hans Önnu
Eggertsdóttur og fluttist síðan
með þeim suður í Árnessýslu. Hjá
þeim var hann, að uridánskildum
tveimur árum, er hann var hjá séra
Eiríki Stefánssyni á Torfastöðum
og konu hans Sigurlaugu Erlends-
dótlur og þar til hann fluttist
norður í Húnavatnssýsiu árið 1931.
Á því, hvað Guðmundur hafði
sjaldan vistaskipti, má glöggt s-já
vinsældir hans ag undrast það eng-
inn, sem Guðmundi kynntist, því
að hann var gæddur stakri sam-
vizkusemi og það ásamt verklagni,
■skarpri athygli og dugnaði, gerði
hann eftirsóttan starfsmann. Enda
liéldu þessir húsbændur hans sam-
bandi við hann eftir að hann flutt-
ist norður og þeirra miuntist hann
ætíð með hlýjum huga.
Árið 1933 réðist Guðmundur að
Blöndudalshólum. Hann byrjaði
búskap á hluta jarðarinnar árið
1936 með Sigríði Björnsdóttur frá
Glæsibæ í Skagafirði. Þar hafa
þau síðan búið af .sérstakri snyrti-
mennsku. Mun sá tími hafa verið
hamingjúríkasti tími ævi hans.
Þau Sigríður áttu engin börn, en
við börnin á hinu búinu nutum í
ríkum mæli kærleika þeirra og
barnelsku. Það var eins og það
væri okkar annað heimili, og er
Hinn 31. maí s.l. andaðist að
heimili sínu, Bráttahlíð í Bólstað-
arhlíðarhreppi, Guðmundur Jakobs
son, bóndi þar. Er þar til moldar
genginn einn af hinum hljóðlátu
þegnum þjóðarinnar, sem sjaldan
kvaddi sér hljóðs á þingum eða
mannfundum, og aldrei freistaði
þess að olnboga sig fram til met-
orða eða mannaforráða. Var það
þó ekki fyrir það, að hann skorti
til þess greind eða einurð. Til
þessa lá fyrst og fremst hlcdrægni
hans, en það rann og sem stoð
undir þessa háttu hans, að hann
unni mjög vandamönnum sínum,
heimili sínu og heimastörfum, og
helgaði því — og þeim — hug sinn.
og handtök. Hitt er annað mál,
að þótt svo væri um hann, var
honum svo farið, að fárra fylgd
var fremur kosin, þegar til mann-
dóms skyldi kvakað, enda oft því
fyrr til hans leitað, sem af honum
voru nánari kynni.
Guðmundur fæddist 17. ágúst
1884 í Syðra-Tungukoti í Blöndu-
dal (nú Brúarhlíð). Foreldrar
hans voru hjónin Anna Lilja Finn-
bogadóttir og Jakob Benjamíns-
son, er þar bjuggu um allmargra
ára skeið. Voru þau bæði hún-
vetnsk að ætterni, þó ekki verði
það hér rakið.
Syðra-Tungukot var frá náttúr-
unnar hendi nytjaríkt smábýli, og
lá þó undir skattheimtu nokkurri
af hendi liðinna kynslóða, svo sem
títt var um slíkar jarðir. Foreldrar
Guðmundar áttu 7 börn er nokkuð
komust á legg, þó aðeins 5 þeirra
næðu fullum þroska. Var heimili
þeirra því skorinn þröngur stakk-
ur, svo sem þekkt var við slíka að-
stöðu. Við þetta bættist svo harð-
ræði veðurfarsins, sem sjaldan
mun hafa ó síðari öldum hert öllu
grimmilegar tök sín á Húnvetning-
um, en á 9. tug 19. aldarinnar.
Guðmundui' var því hvorki fæddur
til fjár eða metorða, og keppti
eftir hvorugu eins og áður er bent
til. Hann dvaldizt hjá foreldrum
sínum aðeins fram á 9da árið. Var
það saga allmargra á þeim árum,
er upp voru aldir við líkar að-
stæður. Þeir urðu að fara að
„vinna fyrir sér“ strax og þeir
höfðu úr þeirri orku að spila, að
geta rétt einhverja hjálparhönd.
Myndi það þykjíV til nókkuð mik-
ils mælzt nú á dögum. Guðmund-
ur ólst upp á ýmsum stöðum eftir
9 ára aldur, sjálfsagt að einhverju
leyti við misjöfn kjör.
Guðmundur dvaldist mestalla
ævi sína í sveit þeirri, er fyrst
sýndi honum dágsbirtuna. Henni
var hann tengdur böndúni, ©r hon-
um myndi ekki hafa verið sársauka
laust að slíta, ef til hefði komið.
Að vísu dvaldist hann um nokkurra
ára skeið í Skagafirði um og eftir
tvítugsaldur. Þar kynntist hann
eftirlifandi konu sinni Bjarnveigu
Jóhannesdóttur, skagfirzkri að ætt,
Hittust þau vorið 1906, og höfðu
því vérið þremur árum betur en
hálfa öld i hjónabandi er hann
lézt. Fluttu þau fáum árum eftir
brúðkaupið hingað í sveitina, og
hafa dvalizt hér nær óslitið síðan.
Dvöldust þau á ýmsum -stöðum, unz
þau festu kaup í Brattahlíð, og
mér ljúft að þakka það fyrir hönd
okkar systkinanna. Sérstaklega er
mér minnisstætt, þegar ég fékk að
fylgja honum við fjárgæzlu, því. að
meiri umhyggjusemi fyrir málleys-
ingjunum er ekki hægt að hafa.
Guðmundur mætti ýmsum erfið-
leikum á lifsleiðinni, en þeirra
mestur mun foreldramissirinn hafa
verið. En þrátt fyrir það var
aldrei vart við beiskju hjá honum.
Síðustu árin átti hann við mikla
vanheilsu að stríða, en .vildi þó
halda áfram starfi sínu sem bóndi.
Þannig vann hann af sömu alúð og
fyrr þar til kallið kom í lok erfiðs
starfsdags 6. þ. m.
Allt heimilisfólkið og vinir
þakka þér samveruna og biðja þér
blessunar C-uðs. Megi minningin
um góðan dreng og trúin á endur-
fundi, draga úr söknuöi lífsföru-
nauts þins og annarra vina.
íluttust þangað vorið 1935. Þar
hafa þau dvalizt síðan í nánu sam-
býli við einkason þeirra Valtý og
konu hans. Hefur búið að sjálf-
sögðu færzt smám saman meira í
hendur yngri hjónanna, eftir því
sem aldur og slit hefur ásótt hir.
eldri. Guðmundur átti og við van-
heilsu að stríða hin síðustu missiri,
Þetta er í fáum dráttum saga
Guðmundar Jakobssonar, og verð-
ur að játa að hún er hér stutt og
iábrotin ,enda er ósagður sá þátt-
E. B.
urinn, sem mestu varðar, þáttur-
inn, um manninn sjálfan. En hanr.
verður ekki heldur sagðúr hér
nema í enn rýrara ágripi. Hanr.
var verkmaður ágætur, og nutu
þess margir, meðan hann dvaldist
hér á ýmsum stöðum. Stundaði
hann þá oft algenga daglaunavinnu
hér um .sveitina, drjúgan hluta
ársins. Var hann þá eftirsóttur, og
þó einkum vegna þess glæsibrags,
sem hvíldi yfir störfum hans,
hverju nafni sem þau nefndust.
Mátti heita, að frá hans hendi sæ-
ist ekkert handtak nema með sér-
stæðum snyrtibrag og hreinleik.
Svo var öll hans umgengni og um-
hirða.
En það, sem gerir hann minnis-
stæðastan vinum hans, var hesta-
mennska hans, og þó einkum
hestavinátta hans. Hestar hans
voru ekki aðeins þjónar • hans,
heldur engu síður vinir hans og
félagar. Var öll umgengni hans við
þá á þá lund. Hann átti líká löng-
um ágæta hesta, og mat þá mjög
að verðleikum. Hann var manna
öruggastur ferðamaður, skjótráður
og ráðslyngur, enda flestum fljót-
ari í förum, þegar mikið lá við.
Var því ósjaldan til hans gripið,
er skjótlega þurfti að leita læknis,
meðan þeirra þurfti að v-itja á
hestum. Mun í slíkum ferðum fá-
um hafa dugað að etja kappi við
hann eða hest'a hans. — Einn ’þátt-
ur í fari hans sem hestamanns, er
mér minnisstæðastur. Það er mat
hans og virðing fyrir vitsmunum
og skaphöfn hestanna. Hann mat
ekki aðeins snilld og þol góðhests-
ins, — iþróttir hans — heldur
engu síður vitsmuni hans, og kunn:
ótrúlega glögg skil^ á gáfnafaiú
hans og lunderni. Á þessu ma.ti
hvíldi öll umgengni Guðmundar
við hesta. En það mátti raunar
segja hið sama um samskipti hans
við önnur þau húsdýr, er hann
umgekkst. Þau einkenndust öll af
vináttu hans í þeirra garð. —
Guðmundur var glæsimenni, —
hinn vörpulegasti á velli og fríður
sýnum. Hann var gleðimaður, er.
naut hennar bezt, ef ekki var um
fjölmenni að ræða. Að því við-
stöddu naut hann sín síður og því
löngum heilastur heima, enda unni
hann heimili sínu og fjölskyldu,
heilshugar.
Ég vildi ef ég mætti, senda hon-
um við þessi vegamót, vinarkveðju
og þökk fyrir samfylgd, gleði, ör-
yggi það, sem ég naut í svo ríkum
mæli þegar við vorum samari, fyrir
handtakið hlýtt og traust, fyrir ára
tuga vinátlu. Sendi og ásftvinuni
haiis, innilegar samúðarkveðjur.
Guðm. Jósafatsson.
WiV.W.W.W.W.V.V.V.V
Bókamenn
Hæslaréttardómar
Sýslumannaævir
Biskupa'sögur BókmenntaféL
Fornaldaisögur NorðinTanda
Riddarasögur
Dvöl, Blanda o. m. fl.
Forubókav. Kr. Kristjánssónar
Hverfisgötu 26. Simi 14Í79