Tíminn - 23.03.1960, Blaðsíða 6

6
T í MI N N, miðvikudaginn 23. marz 1960.
Minningarorð:
Sigurjón Steinþórsson, írá Króki
Á jóladaginn árið 1958 andað-
ist hinn merki bændaóldungur'
Sigurjón Steinþórsson , er um
langan aldur bjó í Króki í Hraun
gerðishreppi. Hann var jaiðsett-
ur að Hraungerði 3. janúar 1959,
að viðstöddu fjölmenni. Þar sem
ég hef ekki séð að Sigurjóns
hafi verið getið í blöðum þó nú
sé meir’a en ár liðið frá andláti
hans þá þykir mér hlýða að minn-
ast hans hér með fáeinum oið-
um.
Sigurjón var fæddur 3. sept
ember árið 1869 á Arnarhóli í
Gaulverjabæjarhi'eppi og var því
tæplega níræður þegar hann lézt,
en banamein hans var heilablóð-
fall. Foreldrar Sigui|óns voru
Steinþór bóndi Eiríksson Amar
hóli Freysteinssonar og kona hans
Sigríður Jónsdótlir, sem ættuð
mun hafa verið úr Húnaþingi.
Tíu voru böm þeirra Arnarhóls-
hjóna og var Sigurjón elztur
þeirra. Þrjú þessara systkina dóu
á bemskuaidri, en hin öll sem upp
komust urðu framúr'skarandi dug-
legt og myndarlegt fólk. Fljót-
lega fór Sigurjón að hjálpa til á
heimili foreldra sinna, en þau
voru fátæk, með svo stóran bama
hóp á rírri jörð og veitti því ekki
af liðveizlunni. Fór hann brátt
til sjávar eftir ferminguna og dió
björg í bú, en 25 ára gamail yfir-
gaf hann föðurgarg og fór með
aleiguna í litlum poka á baki sínu,
og réðist til sjóróðra á Álftanesi.
Var hann nú um skeið í lausa-
mennsku og stundaði meðal ann-
ars sjóróðra á skútum, en fór sfð
an til séra Ólafs Helgasonar á
Stóra-Hrauni og gerðist ráðsmaður
fyrir búi hans. Var þá stórt bú
á Stóra-Hrauni og umsvif mikil.
Vinnufólk var margt því séra
Ólafur hafði málleysingjaskóla á
heimili sínu og greiddu málleys-
ingjamir meðal annars fyrir dvöl
sína og kennslu með vinnu við
Stóra-Hrauns búið. Það var mjög
sérstætt og óvenjulegt hlutverk
sem hinn ungi ráðsmaður fékk
til meðferðar, að stjóma til vinnu
mörgu mállausu og heymarlausu
fólki, en þetta tókst honum mjög
vel og var hann alla sína bú-
skapartið talinn ágætur verk-
stjóri og hjúasæll. Hann var þrek
mikill, fjörugur og glaðlyndur,
og beitti þessum hæfileikum svo!
vel við verk með fólki sínu, að1
þrátt fyrir all mikla vinnuhörku
hafði hann vinsældir hjúa sinna
og húsbóndahollustu.
Þegar Sigurjón var á Stóra-
Hrauni þá var þar einnig mjög
efnileg stúlka á aldur við hann.
Þessi stúlka hét Þorbjörg Einars j
dóttir bónda í Sölvholti, Sæmunds !
soiíar frá Auðsholti í Ölvesi. Móð '•
ir hennar var Þorbjörg kona Ein
ars í Sölvholti Vigfúsdóttir frá
Nesjavöllum í Grafningi.
Þorbjörg Einarsdóttir var fædd
17. september 1868 í Sölvholti og
þar ólst hún upp fram yfir ferm
ingaraldur, en þá missti hún föð-
ur sinn og fór hún þá til móður-
bróður síns á Nesjavöllum og
Stefaníu konu hans og var þar í
6 ár, en síðan fór hún til prests-
hjónanna á Stóra-Hrauni og var
þar í nokkur ár.
Þau Sigurjón og Þorbjörg felldu
hugi saman, og þótti öllum, að
hin ungu hjónaefni væm ágæt-;
lega saman valin því þau vom
,bæði í alla staði vel af guði gerð j
og þau höfðu bæði framast betur ]
en algenj»t var á þeirra tíð um j
fólk í þeirra stétt vegna dvalar
á heimilum merkra embættis-
manna. |
Þessi myndarlegu hjónaefni hófu i
búskap á Lambast. í Hraungerð-'
ishrepþi við lítil efni vorið 1898 J
og gengu í hjónaband 28. október
það sama ár. En árig 1900 fluttu J
þau að Króki í sömu sveit. Voru
þau leiguliðar þar fyrstu árin,
en fljótlega réðist Sigurjón í að
kaupa jörðina. Nokkricn árum
seinna keypti hann einnig Króks-
kot og sameinaði þessar jaiðir
og bjó á þeim báðum síðan. Þegar
Sigurjón kom að Króki voru hús
þar öll úr torfi og grjóti. Túnið
var lí'tið kargþýft og óvarið. Þarna
var því mikið verkefni fyrir hönd
um.
Þau hjón létu nú líka hendur
standa fram úr ermum og leið
ekki á löngu þar til öll húsin
höfðu verið rifin og önnur miklu
stærri byggð, úr timbri og járni
í þeirra stað. Túnið var sléttað og
stækkað og girðingar settar um
tún og engi. . Á. fáum árum varð
Sigurjón í tölu i>ez\u bæn$a gin^
ar sveitar og þótt víðar væri leit
að og bjó síðan alla tíð við mjög
traustan efnahag. Hann hafði
stórt bú á þeirrar tíðar mæli-
kvarða, þar var aldrei færra en
8 kýr og hátt á þriðja hundrað
fjár. Sigurjón hafði glöggan skiln
ing á því, að bændum var nauð
synlegt að fóðra vel og bæta og
rækta búfé sitt, svo það gæfi beti'i
arð. Hófst hann fljótt handa um
kynbætur og var þar á undan
flestum öðrum. Þegar nautgripa-
ræktunarfélag var stofnað í sveit
inni og skýrslur um nythæð mjólk
urkúa gerðar í fyrsta sinn, kom
í Ijós að Sigurjón átti þrjár af
þeim fáu kúm, sem beztar reynd
ust. Hann var einnig meðal fyrstu
bænda hér í sveit til að kynbæta
fé sitt. Keypti hann hrúta frá hin
um beztu fjárræktarbændum er
hann hafði spurnir af og sparaði
hvorki til fé né fyrirhöfn. Nutu
svo aðrir góðs af þessu fram-
íaki hans með því, að fá hjá hon
um, þegar árangurinn var orð-
inn af kynbótunum, efnilega líf- i
hrúta. Sigurjón var jafnan vel
birgur af heyjum og fóðraði allar
skepnur vel; var til dæmis eftir#
takanlegt hversu hestar hans voru
fallegir, kembdir á vetrum og gljá
andi á skrokkinn, enda var hann
mikill hestavinur og átti, jafnan
góða hesta og duglega.
Þótt Sigurjón væri mikill ein- j
staklingshygjumaður þá sá hann
þó fljótt þörf bænda fyrir félags
samtök til að efla og styrkja hag
þeirr'a, hann var því einn af stofn :
endum Slátuif. Suðurl. Þá var
hann og einn af hvatamönum
stofnunar Mjólkurbús Flóam.
Sigurjón otaði sér ekki fram
til neinna opinberra starfa, en
var þó um skeið í hreppsnefnd,
hann batt sína bagga ekki alltaf
sömu hnútum og aðrir og vildi
vera frjáls. Hann var því engum
leiðitamur og gerði í því efni
engan greinarmun á mönum. Það
voru hans eigin skoðanir, sem
hann sjálfur hafði mótað í huga
sínum sem réðu afstöðu hans til
málefna en ekki fylgispekt vifj á-
róðunsmenn. Engan mann hefi
ég þekkt hreinskilnari og fals-
lausari en Sigurjón, hann sagði
hverjum manni meiningu sína án
tillits til þess hvað kom mönnum
betur eða verr að heyra. Hann
var mjög athugull í fjármálum
og nákvæmur í viðskiptum, orð-
heldinn og ábyggilegur svo að allt
stóð eins og/stafur á bók er hann
ráðgerði. Mjög var hann fljótur
að taka eftir því ef einhver vildi
leika á hann eða hafa af honum
í viðskiptum og snerist þá hart
til varnar. Mun engum hafa tjóað
að eiga slíkan leik við Sigurjón
því hann var mjög harðsnúinn og
lét aldrei sinn hlut fyrir neinum.
Sigurjón var óvenju farsæll
bóndi. Hann var búhagur vel og
snyrtimennsku hans og forsjálni
viðbrugðið. Hann las mikið um
málefni þjóðar sinnar. Hann var
umbótamaður og skildi vel gildi
félagslegra samtaka og samvinnu
til þess að efla mátt og félagslegt
frelsi bænda. Var pólitízk afstaða
hans í samræmi við þær skoðanir.
Sigurjón og kona hans ræktu
allar skildur sínar vel. Þau höfðu
oftast mannmargt heimili, og
reyndust hjúum sínum góðir hús-
bændur. Á heimilinu ríkti glað-
værð og frjálslyndi en þó góð
stjórn á öllu. Eins og áður er
sagt byggði Sigurjón fljótlega í-
búðarhús í Króki og var það með
fyrstu timburhúsum í hreppnum
og þótti þá stórt og veglegt. Ekk
ert samkomuhús var þá í sveitinni
og Vár þá oft Ieitað til Króks-
hjónanna um húsnæði fyrir
skemmtisamkomur og var það
jaínan auðsótt mál, þó mikið ó-
næði og fyrirhöfn leiddi af slfku
fyrir heiinilið. Á messudögum
riðu Krókshjónin alltaf til sóknar
kirkju sinnar þar sem þau sungu
bæði alla sína hjúskapartíð, en
þau voru söngmenn góðir og höfðu
yndi ar söng og hljóðfæraslætti.
Þeim hjónum varð þriggja barna
auðið. Dó eitt í bernsku en hin
eru: Guðbjörn fyrrv. bóndi í Jór-
vík nú handver'ksmaður á Selfossi
kvæntur Margréti Gissurardótur
frá Byggðarhorni, og Sigrún, sem
giftist Valdimar Stefánssyni frá
Arnarbæli og bjuggu þau í Hraun
gerðishreppi þar tíl Sigrún missti
heilsuna og hefur dval.ið síðan á
sjúkrahúsi. Auk sinna eigi barna
ólu þau Sigurjón og Þorbjörg
upp þrjú börn. Var talið gott að
hafa hjá þeim börn og unglinga.
Þorbjörg andaðiist árið 1930.
62 ára að aldri, en Sigurjón hélt
áfram búskap þar til árið 1937, j
að hann seldi jörð og bú. Var
hann þá fyrst á eftir eitt ár í
Hveragerði, en síðan á Selfossi til
dauðadags og hafði þar skjól og
r.ðhlynningu á hinu myndarlega
heimili sonar síns og tengdadótt
ur. Hann vann alla algenga erfiðis
vinnu þar til hann var 82 ára, en
bá fékk hann væga aðkenningu af
heilablóðfalli. Eftir það starfaði
hann ekki svo teljandi væri, en
var hress og glaður og svo ung
legur að allir undruðust. Sýnir
mynd sú, er fylgir þessari grein
hversu vel hann hélt sér, en hún
er tekin af honum 85 ára göml-
um.
Sigurjón var í hærra meðal-
lagi að vexti, beinvaxinn og kvik
ur í hreyfingum, þróttmikill og
harðskeyttur fram á elliár og
þýddi engum að etja við hann
meðan hann var í fullu fjöri.
Hann var fríður maður, djarfur
og ' jílsmannlegur í framgöngu.
Lax og silungsveiðijörð
við ísafjarðardjúp er til sölu eða leigu í vor. —
Jörðinni fylgja fleiri hlunnindi. Tún 10 ha og
annað eins í ræktun. Fjárhús fyrir 200 fjár. Fjós
fyrir 10 gripi. Gott íbúðarhús ásamt fleiri bygg-
ingum. Mjólkursala til ísafjarðar. Eignaskipti
koma til greina. Upplýsingar i síma 34688 milli
kl. 12—1 og 6—10 næstu daga
Arnardalsætt
Ein glæsilegasta afmælis- og fermingargjöf er
Arnardalsætt. Selst enn við gamla verðinu að
Laugavegi 43B, sími 15787, og Víðimel 23, sími
10647, og V.B.S. Þróttur.
Aukaaðalfundur í. R.
verður haldinn mánudaginn 25. apríl n.k Fundar-
staður auglýstur síðar.
Rostock—Kaupmannahöfn—Reykjavík
M/s Arnarfell lestar Rostock — Kaupmannahöfn
12.—15. apríl n. k.
I
Skipadeild S.f.S.

Náttúrulækningafélag íslands
Heldur fund á morgun, fimmtudag, kl. 8 30 stund-
víslega, í Guðspekifélagshúsinu, Ingólfsstræti 22.
Grétar Fells talar um Yoga og mataræði.
Guðm. Guðjónsson, óperusöngvari syngur.
Enn fremur verður kynning á hollum matvælum.
Jurtate og heilhveitikökur verða á boðstólum.
Utanfélagsfólk velkomið.
Stjórnin.
KYNNING
Reglusamur maður á bezta
aldri vill kynnast konu á
aldrinum 35—45 ára. Bréf,
ásamt mynd, sendist blað-
inu merkt „Reglusamur“.
Þagmælsku heitið.
Þessi glæsilegi og giftusamlegi
bóndi er nú allur. Hann bar höfuð
ið hátt og var sómi stéttar sinnar.
Slíkir menn eru til fyrirmyndar
o ' þeirra er gott að minnast.
Ágúst Þorvaldsson.
Kópavogsbúar
Munið Framsóknarvistina í
Félagsheimillnu n.k. föstudags-
kvöld kl. 8,30. — Góð verðlaun.
Framsóknarfélögin.