Tíminn - 28.05.1960, Blaðsíða 2

2
T f MIN N, laugartlaginn 28. maí 1960.
Gagnkærði lögreglumanninn
en svaraði ekki ráðuneytinu
Herra ritstjóri!
Vegna blaðaskrifa, sem að
undanförnu hafa átt sér stað
vegna kærumáls, sem saka-
dómari hefur haft til meðferð-
ar, að fyrirlagi dómsmálaráðu-
neytisins, í sambandi við
meintar ávirðingar Magnúsar
Slgurðssonar, lögregluvarð-
stjóra og Magnúsar Guð-
mundssonar, lögreglumanns,
leyfi ég mér, sem skipaður
réttargæzlumaður hins síðar-
nefnda að taka fram eftirfar-
andi:
Magnús Guðmundsson semdi
kæru sína til dómsmálaráðumeyf-
isins með bréfi, dags. 15. marz
s. 1., varðandi ýmiiss konar mis-
ferli Magnúsar Sigurðssonar í
starfi, sem hann telur augsýnilega
beiint gegn sér, sem undirmanni
hans. Rakti Magnús Guðmundsson
í kærubréfi sínu margs konar óvið-
unaindi og vítaverðar aðfarir lög-
varðstjórans í sinm garð, allt frá
þvl í ársbyrjun 1956 og fram á
þetta ár. Með kærunni sendi
Magnús nokkur fylgiiskjöl til árétt-
ingar málstað sínum.
Kæra gegn kæru
Hinn 29. maiz ritaði ráðuneytið
lögreglustjóra bréf með ósk um að
hann léti í ljós'i umsögn sína varð-
andi áminnzta kæru Magnúsar
Guðmundssonar. Næsta dag, 30.
marz, barzt ráðuneytinu svar lög-
reglustjóra. Segir í svarbréfi hans,
að kærubréf Magnúsar Guðmunds-
sonar hafi „inni að halda mjög
óviðurkvæmilegar aðdróttanir á
hendur Magnúsi Sigurðssyni
og kvaðst lögreglustjór-i af þeim
ástæðum „og öðrum“ telja nauð-
synlegt, að máli lögregluþjónsins
verði vísað til meðferðar fyrir
dómi. Hins vegar svarar lögreglu-
stjórí engu um það, sem um var
spurt, en gagnkærir þess í stað
lögreglumanninn fyrir sakir, sem
hann telur hann hafa tilunmið
gagnvart sér og öðrum yfirmönm-
um lögreglunnar.
Trúlega sami höfundur
f bréfi sínu til ráðumeytisins
er lögreglustjóra tíðræddast um
blaðagreimar með „ . ,. mjög
ærumeiðamdi ummælum .... og
aðdróttunum . . . “ um yfirmenn
lögreglunnar. Tekur hann fram, að
líklega séu greinar þessar ritaðar
af sama höfundi, og að rökstudd-
ur grunur hafi beinzt að Magnúsi
Guðmundssyni í þvi sambandi.
Ekki er þó í svarbréfinu einu orði |
að því vikið, að fyrrnefndar blaða-;
greinar feli í sér neims konar trún-1
aðarbrot, heldur eingöngu meið-
yrði, en refsikröfur af þeim verkn-
aði væru löngu fyrndar að lögum;
og það jafmvel þótt greinarhöf-
umdur fyrirfyndist innan lögregl-
unnar, sem engar sönnur eru að;
færðar.
Ritvélin þekkfist
f öðru lagi kærir lögreglustjóri
út af hótunarbréfum „ mjög
a’varlegs eðlis ... . “ og þess sér-
staklega getið, að annað tveggja
hótunarbréfanna beri augljós
merki „stafaskipunar“ ritvélar.
Kveðst lögreglustjóri við eftir-
grenmslan hafa fumdið þá ritvél og
sé húm núna í hans vörzlum. Ekki
er þess getið, hvenær, hvar eða
livemig lögreglustjóri komst yfir
þessa ritvél og dómsrannsókn
skýrir það ekki nánar.
Verjandi Magnúsar Guðmundssonar lögreglumanns
| hefur sent blaðinu eftirfarandi greinargerð:
i Brotlegur í starfi
I f þriðja lagi er Magnús Guð-
mundsson borinm sökum fyrir að
hafa gerzt brotlegur í starfi, ..
bæði með óreglusemi og van-
rækslu ....“, án þess þó að lög-
j reglustjóri færi nein rök að þess-
um kærulið í bréfi sírnu til ráðu-
neytisims. Meðfylgjandi úrdrættir
úr geiðabókum lögreglunmar, sem
eiga að staðfesta þenmam þátt kær-
unnar eru ómerkilegar tiltínslur,
sem naumast er orðum’að eyðandi.
Vikið frá starfi
Þessu gagnkærubréfi lögreglu-
stjórans lýfcur síðan með því, að
hamm telji ..... eigi verða hjá
því komizt að víkja Magmúsi Guð-
mundssyni, lögregluþjóni, frá
starfi um stundarsakir, á meðan
ranmsókn í máli han-s stendur
yfir ....“. Þegar rannsókn máls
þessa var nýs'keð hafin, hinn 4.
apríl s. 1., kom Ólafur Jónsson,
fulltrúi lögreglustjóra, í dóminn
og af'henti Magnúsi uppsagnarbréf-
ið. Þrem dögum seinna birtist
þessi sami fulltrúi í fylgd með lög-
reglukonunni Sigríði Sumarliða-
dóttur á heimili Magnúsar og hitti
þar fyrir eiginkonu hans og fjög-
ur ung þörn, til að bjóða fram
aðstoð, enda hafði Magnús Guð-
mundsson þá verið úrskurðaður
jafnlöngu áður í öryggisgæzlu til
geSheilbrigðisrannsóknar. Þetta
vinsamlega og snyrtilega boð lög-
reglustjóra um hjálp við fyrir-
vinnulaust heimili var kurteislega
afþakkað af frúnni.
Ryðguð byssa
Frá upphafi snerist rannsókn
málsins um kæruatriði lögreglu-
stjóra, en hin upphaflega kæra
Magnúsar Guðmundssonar var lát-
in bíða. Magnús Sigurðsson kom
ekki fyrir rétt fyrr en 12. apríl,
eða átta dögum eftir að dómarinn
hófst handa um rannsókn málanna
beggja. Málasteypa þessi hafði tek
ið þá óvæntu stefnu, að Magnús
Guðmundsson var úrskurðaður í
öryggisgæzlu, meðan geðrannsókn
læknis á honum færi fram. Lítil
byssa, sem við athugun reyndist
ryðguð og ónothæf hafði fundizt í
vasa Magnúsar, þegar honum var
vísað í fangaklefa, en það var eðli-
leg afleiðing þeirrar kæru lög-
reglustjóra, að Magnús hefði sent
sér morðhótunarbréf. Menn eiga
því ekki almennt að venjast, að
þegar þeir koma fyrir dóm sem
kærendur máls, séu lagðar fram
gagnkærur á hendur þeim um
morðhótanir o. fl. Hingað til hefur
kærandi máls mætt í rétti til að
gera nánari grein fyrir máli sínu
og sakaratriðum kærunnar — í
stað þess að opnaðar séu fyrir hon
um tugthúsdyr og síðan sóttur geð
veikralæknir til að rannsaka heil-
brigði kærandans.
SamkomulagsboS
Geðsjúkdómalæknirinn, sem
rannsakaði Magnús, komst fljót-
lega að raun um geðheilhrigði
hans og þá var Magnús látinn laus
úr öryggisgæzlu, en þar hafði
hann setið í fimm sólarhringa. —
Meðan Magnús sat í gæzlu og beið
úrskurðar læknisins fékk hann
heimsókn Ólafs fulltrúa Jónssonar,
sem flutti gæzlufanganum
komulagsboð yfirboðara
Mun ég síðar gera grein fyrir
þessum þætti málsins, enda er
hann ekki ómerkastur, þótt hvergi
sé bókaður. Það eitt er víst, að
fulltrúinn fór ekki í grafgötur um
heilbrigði Magnúsar, þó að lækn-
irinn hefði ekki gefið vottorð sitt,
því naumlega trúi ég því, að mað
•ur í stöðu lögreglufulltrúa og með
lögfræðimenntun, hefði gert ráð
fyrir að gera gildandi samning við
„snarvitlausan" mann, ef mér leyf
ist að orða það svo.
Las hótunarbréfið
Sigurjón Ingason, lögreglumað-
ur, var leiddur fyrir dómara sama
dag og Magnús var úrskurðaður í
öryggisgæzlu. Þetta vitni vann eið
að því að hafa séð Magnús rita
annað morðhótunarbréfið og
kveðst hafa lesið það yfir. Ekki
segist Sigurjón hafa talið ástæðu
til að aðvara lögreglustjóra og eng
ar ráðstafanir gerði hann til að
hindra sendingu bréfsins. Segist
Sigurjón hafa verið vaktmaður í
Stjórnarráðinu, þegar furðuverkið
skeði og hafi Magnús skrifað hót-
unarbréfið á ritvél blaðafulltrúa
utanríkisráðuneytisins. Taldi Sig-
urjón hótunarbréfsritunina ekki
svo merkilega, að orð væri á ger-
andi, enda lét hann kyrrt liggja
um stund. Við „yfirheyrslu“ hjá
Erlingi Pálssyni, yfirlögregluþjóni
rúmum mánuði síðar segist Sigur-
jón hafa horft á Magnús taka upp
úr tösku sinni tvö smáblöð, er
hann kveður Magnús síðan hafa
lesið upp fyrir sig og geymdu þau
efnislega sömu hótanirnar og lög-
reglustjóra barst um miðjan janú-
ar. Lögreglustjóri hefur fyrir dómi
borið það, að hann hafi sent saka-
dómara bæði hótunarbréfin, er
honum barst hið síðara, hinn 22.
jan. s. 1. Hins vegar segir Sigur-
jón, lögregluþjónn, að Magnús
hafi lesið sams konar bréf fyrir
sig ca. viku af febrúar, eða hálf-
um mánuði eftir að nafni hans,
lögreglustjórinn, hafði sent saka-
dómara sín bréf.
Alsendis ókunnugir
Nokkrir lögreglumenn, aðrir en
Sigurjón Ingason, hafa verið yfir-
heyrðir fyrir dómi og hafa þeir
allir borið það, að þeim sé alsend-
is ókunnugt um nokkur hótunar-
bréf. Sammerkt eiga þessir lög-
reglumenn það, að þeir hafa enga
vissu fyrir því, að Magnús Guð-
mundsson sé höfundur blaðagrein-
anna, en sumir telja eða halda að
svo sé. Byggja lögreglumennirnir
þessar skoðanir sínar ýmist á eig-
in áliti eða styðjast við sögusagnir
annarra og einstaka menn hafa
séð Magnús meðhöndla blöð og
pappíra.
vert fyrir hann að æskja dóms-
rannsóknar, ef svo væri. Athyglis-
vert er það einnig, að lögreglu-
stjóri hefur enn eigi kært ábyrgð-
armenn dagblaðanna, ,sem á sínum
tíma birtu greinar þær, sem
Magnús Guðmundsson er nú vænd
ur um að hafa skrifað. Hér sýnist
ekki allt með felldu, en ritstjórar
dagblaða í Reykjavík mega eftir
atvikum vel við una frjálslyndi
lögreglustjórans í þessum efnum.
Ekki „innanríkismál"
Fyrir sakadómi hefur lögreglu-
stjórinn í Reykjavík viðurkennt,
að hann hafi fengið ýmsa undir-
menn sína til að aðstoða sig við
rannsóknina á iþví, hver eða hverj-
ir væru höfundar margnefndra
blaðagreina. Ekki sakar að geta
þess, að lögum samkvæmt er það
í verkahring sakadómara að rann-
saka slík mál, séu áminnztar blaða
greinar taldar saknæmar. Þangað
bar lögreglustjóra þvl að leita, en
ekki til Erlings Pálssonar og Ólafs
Jónssonar. Það væri hreinasta
fjarstæða að halda því fram, að
þessi mál, frekar en önnur refsi-
mál, væru eins konar „innanríkis-
mál“ lögreglustjóraembættisins.
Þetta hefur lögregiusitjóri lok séð,
því þegar hann í kærubréfi sínu
til dómsmálaráðuneytisins æskir
dómsrannróknar á blaðaskrifun-
um, viðurkennir hann heimildar-
leysi sitt til slíkrar gjörðar. Betra
er seint en aldrei, því ef undir-
menn lögreglustjóra hefðu haldið
áfram „yfirheyrslum" sínum á
vegum iögreglustjóra í trausti þess
að þeir ræktu embættisskyldur sín
ar, sýnist mér öldungis óvist, hvern
ig lögreglustjóri hefði komið kæru
sinni að, ef Magnús Guðmunds-
son hefði ekki kært Magnús Sig-
urðsson. Er ekki annað að sjá en
Magnús Guðmundsson hafi hér
leitt blindan yfir götu.
Nýtur fríðinda
Að marggefnu tilefni þykir mér
rétt að upplýsa, að Magnús Guð-
mundsson fær greidd full laun úr
bæjarsjóði Reykjavíkur, svo sem
hann fékk áður, enda er hann
fastur starfsmaður bæjarins í lög-
regluliðinu. Magnús heldur enn þá
einkennisbúningi sínum og ein-
kennismerkjum lögreglunnar, með
sama hætti sem verið hefur, enda
þótt hann gangi ekki vaktir að
fyrirlagi lögreglustjóra. Eigi að
síður er hann starfsmaður í þjón-
ustu lögreglustjóra, en nýtur að
sönnu talsverðra fríðinda umfram
stéttarbræður sína þessar vikurn-
ar. Ýmsum kann að þykja kæru-
mál og framkoma lögreglustjóra
nokkuð kynlegri fyrir bragðið, en
það er önnur saga.
sam-
sinna.
Ábyrgðarmenn ekki kærðir
Þeir Erlingur Pálsson, yfirlög-,
regluþjónn og Ólafur Jónsson, full
trúi, virðast bgðir hafa verið mjög
athafnasamir um langt skeið við
rannsókn blaðagreinamálsins og
„yfirheyrðu“ þeir nokkra lögreglu
menn og borgara án nokkurs ár-,
angur.s. Hvaðan þessum undirmönnj
um lögreglustjóra kemur heimild
til slíkra starfa er mér eigi ljóst.
Lögreglustjóri fer ekki með neins
konar dómsvald að lögum, né nokk
urt vald til að rannsaka sakamál,'
end,- hefði ekki verið ómaksins'
Furðuleg blaðaskrif
Mér þótti rétt, þegar dómsrann
sókn þessara mála er lokið, að
rekja í stórum dráttum aðdrag-
anda og framvindu kærunnar á
hendur Magnúsi Guðmundssyni.
Þótti .uér þetta nauðsynlegra fyTÍr
það, að furðulegustu blaðaskrif
hafa spunnizt út af málinu, á með-
an rannsókn þess stóð yfir. Lög-
reglustjóri hefur sjálfur talið sér
sæma að hafa viðtal við eitt dag-
blaðanna, þegar rannsóknin var á
frumstigi og fæst ég ekki um það.
Smekklegra hefði mér samt fund-
izt að láta slíkt kyrrt liggja, þar
til rannsókninni var lokið fyrir
dómi, en sitt sýnist hverjum.
Stór blaðabunki
Ég hef hér að framan stiklað á
meginatriðum málsins, eins og
það keimur mér fyrir sjónir við
yfirlestur, en blaðahunkinn sem
'hrúgazt hefur upp af kæru Magn-
úsar Guðmundssonar, er orðinn
nánast ótrúlega stór og fyrirferðar
mikill. Dómsrannsóknin ein er
skráð á tæpar 90 vélritaðar blað-
síður, en þar að aUki eru fylgi-
skjöl öll frá rannsóknarlögreglu,
tæknideild, úr blöðum og gerðar-
bókum, að ógleymdum pappírs-
feiknum þeim, sem Erlingur Páls-
son og Ólafur Jónsson hafa sent
dómaranum til fróðleiksauka um
málavexti.
Þrátt fyrir langloku mína hér að
framan hef ég sneitt hjá einstök-
um atriðum málsins, en er reiðu-
búinn til að gera grein fyrir þeim
síðar, ef þess er óskað, eða tilefni
þykir annars til.
Launung hvílir aMs engin á mál-
inu, enda fóru réttarhöld fram fyr
ir opnum dyrum og dómarinn
taldi aldrei ástæðu til að loka
dómi fyrir utanaðkomandi. Bæði
mér og öðrum er því í sjálfsvald
sett að skýra frá rannsókninni, ef
svo ber undir.
Að lokum undirstrika ég það,
að ég hef tekið að mér, skv. beiðni
Magnúsar Guðmundssonar og skip
un dómarans, að gæta réttar
Magnúsar lögreglumanns í máli
þessu. Mun ég einskis láta ófreisL
að til að verja hagsmuni hans,
hvort heldur er fyrir dómi eða á
öðrum vettvahgi í sambandi við
málarekstur þennan. Skrif sumra
dagblaðanna hór í bæ hafa tekið
á sig pólitiskan blæ — að ófyrir-
synju fyrir mál þetta. Harma ég
per.sónulega mest, að lögreglustjór
inn skuli sjálfur hafa tekið þátt í
■þeim loddaraleik með blaðaviðtali,
þegar rannsókn málsins var
skammt á veg komin.
Sigurjón Sigurðsson, lögreglu-
stjóri, er sjálfur kærandi máls
gegn umbjóðanda mínum, Magnúsi
Guðmundssyni, og jafnframt er
hann húsbóndi hans ennþá. Hinn
kærði lögregluþjónn, Magnús Guð
mundsson, lét ekkert blaðanna
hafa eftir sér eitt eða neitt, með-
an rannsókn stóð yfir, en kærand-
inn, Sigurjón Sigurðsson, lögreglu
stjóri, þóttist þurfa að taka til
varna og gerði það í vfðlesnasta
dagblaði landsins. Mér sýnist að
framkomu kæranda og kærða
verði ekki saman jafnað í þess-
um efnum og hika ekki við að telja
hlut lögreglustjóra ámælisverðan.
Skoðun mín er sú, að lögreglu-
stjóri Reykjavíkur, sem gegnir
hinni ábyrgðarmestu stöðu embætt
ismanns gagnvart borgurunum,
hljóti að gæta allrar varúðar í
starfi og fyrirmyndar í öilum at-
höfnum, enda myndi hið gagn-
stæða vera til þess fallið að rýra
nauðsynlegt traust og .sjálfsagða
virðingu almennings fyrir lögum
og rétti og þá jafnframt þcirrj
mönnum, sem falin er löggæzlan
undir hans stjórn. Misbrestir mega
hér ekki eiga sér stað.
Reykjavík, 26. maí 1960.
Guðl. Einarsson.
(Millifyrirsagnir blaðsins).