Tíminn - 03.09.1960, Blaðsíða 8

8
TÍMINN, laugardaginn 3. scptcmber 1960.

■-' :;: :•: ;:
Sú var tíðin að fiskimiðin
voru talin þau ein auðævi
sem vert væri að nefna á
íslandi og landsmenn ósjálf
bjarga um flesta þá hluti
sem þarf til að heita sið-
menntuð þjóð. Hér finnast
hvorki dýrir málmar í
jö.rðu né bylgjast kornöx á
blómlegum ökrum, landið
virtist dæmt til fátæktar
um alla eilífð og flesta nauð
synjahlufi varð að flytja
frá útlöndum gegn ærnu
gjaldi.
En tækni og vísindi nútím-
ans hafa kennt mönnum að
fleira er matur en feitt ket.
Og fslendingar hafa uppgötvað
að vísindaleg þekking breytir
gildi hlutanna.
Ólgandi fljótið er ekki leng-
ur hættulegur farartálmi, held-
ur dýrmætur orkugjafi, útkuln-
uð eldíjöll birgðageymslur af
byggingarefnum og vellandi
hverir ómetanleg upphitun.
Þannig getur tæknin og vísind-
in breyít því í auðævi sem áð-
ur var einskis nýtt.
Að vísu hafa íslendingar
kunnað að hagnýta sér þang
og þara allt frá því land byggð
ist, en aðeins í smáum stíl við
sjávarsiðuna. Nú er unnt með
hjálp tækni og vísinda að vinna
úr þessum sjávargróðri fóður-
bæti svo mikinn að nægir að
öirgja upp landið og spara þann
g gífurlegar fúlgur í erlendum
gjaldeyri Nokkrir áhugasamir
einstaklingar hafa haft hér for-
ystu í merkilegri nýjung.
— Það er ánægjulegast að
fást við eitthvað sem ekki hef-
ur áður verið reynt, sagði Ósk-
ar Sveinbjörnsson forstjóri og
leyndi sér ekki hugur braut-
ryðjandans. En Óskar stjórnar
framkvæmdum austur á Stokks-
eyri þar sem unnið er fóður-.
mjöl úr þangi og gafst blaða-
mönnum kostur á að kynna sér
framkvæmdirnar fyrir skömmu.
Þangið er skorið í fjörunni
framan við Stokkseyri, síðan
■er það dregið í þar til gerðum
netatrossum í land þegar fellur
að. Því er lyft úr flæðarmálinu
með krana, hlaðið á bila og
flutt i fiskimjölsverksmiðju
þar í grcnndinni. Þar er þangið
saxað sundur, þurrkað við há-
an hita og loks malað i kvörn
unz það verður að grænleitu
mjöli.
Sigurður V. Hallsson efna-
verkfræðingur er með í förinni
en hann hefur undirbúið hina
vísindalegu hlið þessarar nýju
framleiðslu. Sigurður starfar á
vegum raforkumálaskrifstofunn
ar og hefur kynnt sér þang-
mjölsframleiðslu ytra.
Hann fræðir okkur á því að
þangmjölið sem hér er fram-
leitt standist allan samanburð
við erlent fóðurmjöl. í þangi
eru yfir 60 frumefni sem greini
lega hafa haft bætandi áhrif
á heilsu, afkvæmi, frjósemi og
útlit alls kyns dýra, aukið vöxt
þeirra og viðgang. Þangmjölið
er gefið kúm, sauðfé. hrossum,
loðdýrum, alifuglum, hænsn-
um, silungi o. fl. dýrum.
Sigurður Hallsson hóf rann-
sóknir þar eystra árið 1958 og
síðan varð það að ráði að nota
beinaverksmiðjuna á staðnum
til framleiðslunnar. Verksmiðj
Fóðurmjöl
unnið úr þangi
á Stokkseyri
an hafði áður ekki verið notuð
nema 3 mánuði ársins. Óskar
Sveinbjörnsson tók að sér að
sjá um framkvæmdir og nú í
sumar hafa verið framleidd 220
tonn af þangmjöli.
Það ex dumbungsveður og
kaldi þegar blaðamennina ber
að í fjöruna hjá Stokkseyri.
Framundan blasir við skerja-
garðurinn, þar sem þangið
bylgjast í aðfallinu, sjálfsánir
akrar haisins. Við klöngrumst
upp í trillubát og krækjum
milli skerjanna eftir þröngurr.
álum og sundum.
Við þangskurðinn vinna 8—9
menn ur.dir verkstjórn Guð
mundar Einarssonar. Þeir
vinna í ákvæðisvinnu og vinnu-
dagurinn getur orðið langur en
aunin góð að sama skapi.
Eftir stutta siglingu er hægt
á ferðinni og báturinn stöðv-
aður viö sker utarléga í skerja-
garðinum. Karlarnir stökkVa út
úr bátnum og breiða netatross-
urnar á skerið. Annarri hendi
taka þeir um þangbrúskana of-
fengnar hafi verið sigðir sem
notaðar eru erlendis við þang-
skurðinn, en piltarnir á Stokks-
eyri voru vanari að bregða
hnífnum. Sigðirnar hafa því
legið óhreyfðar en kutanum
beitt í staðinn. En handtökin
jbeir mala
gu.il
úr grænum
skógum sjávar
arlega, skera síðan á með einu
hnífsbragði og fleygja lausu
þanginu í netið. Þannig er
haldið áfram unz netið er fullt,
þá er þvi lokað með trollhnút.
Netin eru tengd saman og
dregin í land 10—15 í lest.
Sigurður segir okkur að
eru sýnilega þjálfuð og fum-
Iaus, netið er ekki lengi að
fyllast.
Ágúst Bjarnason hefur unnið
við þangskurðinn fiá byrjun.
Hann er fæddur og uppalinn á
Stokkseyri og segir okkur frá
því, hvernig þarinn og þangið
var noíað áður fyrr.
— Þangið var ákjósanlegt til
eldiviðar, það var notað með
mónum og fuðraði upp. Það
var breitt hér á sandinn og
látið þorna, seltan látin rigna
úr. Svo var því staflað 1 hús
og logaði vel í hlóðunum. Þar-
inn þótti fyrirtaks áburður,
hann var látinn rotna yfir vet-
urinn og síðan borinn á garða
Dg tún. Og svo var fénu beitt í
fjöruna, iátið éta þara og söl.
Það sparaði mikið fóður því
aldrei voru jarðbönn í fjör-
unni.
Trillubáturinn er nú kominn
að með 15 net í eftirdragi.
Það er lítill vandi að halda
þessum „böggurn" á floti, blöðr
urnar í þanginu eru fullar af
lofti og verka því eins og flot-
holt. Einhver hefur orð á því
að gömlu mönnunum hefði
þótt þetta skrítin heybandslest
pegar báturinn silast upp að
fjörunni.
f flæðarmálínu stendur stór
vörubíii með krana og lyftir
netapokunum hverjum á fætur
öðrum upp á pallinn, þar stend
ur maður og kippir í svo pok-
inn opnast og þangið fellur á
pallinn. Verkið gengur fljótt og
snurðuiaust. Löndunin á þang-
inu var eitt mesta vandamálið
við öflun þess en úr því hefur
Sigurður Hallsson leyst á
snjallan hátt.
Við fáum að fylgjast með
þanginu á leiðarenda. Skammt
utan við þorpið stendur fiski-
mjölsverksmiðja sem er eign
frystihúsanna á Stokkseyri og
Eyrarbakka. Þar er unnið beina
mjöl úr þeim afla sem berst á
land á vetrarvertíð. Verksmiðj-
an hefur starfað síðan 1954, en
ekki nema 3 mánuði ársins.
Það verður því ekki tölum talið
hvílíkt fapp þangframleiðslan
er fyi'ir staðarmenn. Hægt er
að nota allar vélar verksmiðj-
unnar við þangmjölsvinnsluna
og engu þurfti að bæta við ,
nema venjulegum heysaxara.
Hann er notaður til að saxa
þangið áður en það fer í þurrk-
arann.
í vcrksmiðjunni vinna 4
menn undir stjórn Egils Þor-
steinssonar. Hann segir okkur
að verksmiðjan geti framleitt
12 poka af þangmjöli á klukku-
stund og framleiðslan sé orðin
220 tonn þá 3 mánuði sem
verksmiðjan hefur starfað. Af-
köstin eru mun meiri en þegar
framleitt er fiskimjöl, þá skilar
verksmiðjan 7—8 pokum. Von
:r á fullkomnari kvörn til að
mala þangið svo afköstin munu
enn aukast.
Óskar Sveinbjörnsson segir
(Framh á ló síðu.)

Trlllubáturinn með 15 þangnet í eftirdragi.