Tíminn - 14.09.1960, Síða 7

TÍMiJNN, miövikudiigiun 14. suptcmbcr 1960.
7
Nýtt smásagnahefti eftir
Einar Kristjánsson Frey
Nýlega er komið út fjórða
hefti Epíska ritsihs, sem Ep-
íska söguútgáfan gefur út og
flytur sögur og ritgerðir um
bókmenntir og listir eftir
Einar Kristjánsson Frey.
Þetta hefti nefnist Úr dagbók
skólasveins og flytur tvær sög
ur, aðra með fyrrgreindu
nafni, en hin heitir Mó'ður-
sorg. Síðast er nokkur grein
gerð fyrir efni næsta heftis,
og á það að helgast aö veru-
legu leyti ritgerð um heims-
Einar Kristiánsson Freyr
bókmenntirnar og Friedriche
Nietzsche, hins þýzka heim-
spekings. Segir svo um þetta
í heftinu:
„Fátt hefur haft eins mikil
áhrif á skáld og rithöfunda
og rit þýzka heimspekings-
ins Nietzsches allt frá árun-
um 1890 til 1939 er síðari
heimsstyrjöldin batt endi á
áhrif hans. Það var varla til
það skáld á vesturlöndum,
sem ekki var beint eða óbeint
vísvitandi eða óafvitandi und
ir áhrifum frá Nietcsche. Til
eru þeir rithöfundar, sem'
hafa orðið fyrir varanlegum
áhrifum frá honum. Ýmsar
stefnur í bókmenntum og list
um má rekja til verka hans.
Stjórnmálamenn, t.d. Hitler,
sóttu þrótt í verk hans. Nú
hafa verk Nietzsches verið
gefin út á ný í Þýzkalandi
vegna sérstaklega mikillar
eftirspurnar. Menn spyrja því
hver annan: Ætla listamenn
að fara að sækja þrótt á ný
í verk Nietzches? Um þetta
verður rætt í 5. hefti Epíska
ritsins, og einníg um hina
nýju endurskoðuðu útgáfu
á verkum hans.
Af rithöfundum og skáld-
um sem Nietzche hefur haft
áhrif á, má nefna Bernard
Shaw, Arthur Rimbau, Thom
as Mann, Stefan George,
Halldór Laxness, Knud Ham
sun, Ezra Pound og marga
fleiri.
Nýrómantikin, sem hófst
í kringum 1890 má rekja til
verka Nietzches, jafnvel
ítalska fúttúrismann.
Hetjurómantíkin gamla
hófst á nýtt stig, því að
Nietzsche blandaði saman á
undarlegan hátt gömlum, list
rænum hugðarefnum, nátt-
úrufræði 18. aldar og þjóðfé-
lagsmálum við nýja vísinda-
lega uppgötvun þeirra tíma
(þróunarkenningu Darwins).
Af þessum bollalengingum
Nietzsches urðu kenningar
hans um ofurmennið (super-
mann) til, og ýmsar aðrar
furðulegar kenningar, sem
jafnvel greindustu menn
hafa trúað á og skáld, rit-
höfundar og stjórnmálamenn
tileinkað sér.
En hvernig á því stóð, að
slíkur heimspekingur og Niet
zsche varð leiðarstjarna í
bókmenntum og stjórnmál-
um og jafnvel lifnaðarhátt-
um verður rætt í næsta
hefti.“
Efni fyrri hefta Epíska rits
ins hefur verið þetta: í fyrsta
hefti var saga frá stríðsárun
um og nefndist Gjajir elsk-
huganna. í öðru hefti var
sagan Borgaraleg trúlofun,
saga úr daglegu lífi. í þriðja
heftinu var ritgerð, er nefnd-
ist: Er Halldór Kiljan L«æ-
ness óheiðarlegur i sin-um rit-
störfum? og var boðað, að
þetta væri fyrsta ritgerð af
þremur um þetta efni.

Strengjasteypa
Ólafur H. Jónsson
(Framhald af 6. síðu).
Þá tók hann þátt í stofnun
Ií.iómabús og var í stjórn þess og
formaður um sinn, er reist var og
rekið í Mýrdal. Var hvatamaður
sð stofnun Pláturfél Suðurlands
og deilda:st]óri í félaginu um
f;ölda ára. Þegar Kaupfélag Skaft-
fellinga var stofnað 1906 var Ólaf;
ur einn af stofnendum þess. í
stiórn félagsins var hann kosinn
1909 og sat í henni allt, til ársins
1956, er hann baðst undan endur-
kosningu takir ellihrumleika. —
Einnig var Ólafur í stjórn h/f
SKaftfellings, er gerði út m/b
Skaftfelling til vöruflutninga að
Suðurströndinni aðallgea til Víkur,
cg var það mikið happ Skaftfell-
ingum að raðast í það fyriræki
meðan allir íiutningar að héraðinu
fóru fram á sjó. —
Húshlutar framleiddir
í verksmiðju:
BITAR
STOÐiR
VEGGPLÖTUR
LOFTPLÖTUR
ÞAKPLÖTUR
Hentugir í alls konar
byggingar:
ÚI’IHÚS í SVEITUM
IÐNAÐARHÚS
FISKVINNSLUHÚS
FRYSTIHÚS
VORUGEYMSLUR
Byggið á fljótlegan og ódýran hátt úr en^ngargóðu
efni.
n.
L£
BYGGINGARIÐJAN h=
Brautarholti 20. — Sími 22231.
Það er á engann hallað þó sagt
sé að Ólafur á Sólheimum væri ein
siyrkasta sloð Samvinnufélagssam-
takanna í Vestur-Skaftafellssýslu
rneðan kraitar leyfðu Því munu
allir samviíinumenn minnast hans
með virðingu og þakklæti fyrir
þann mikia skerf er hann lagði til
rreð störfum sínum í þágu þeirra
og öllu fordæmi og er ég einn
þeirra.
Ólafur \ar mikill félagsmála-
maður og sparaði hvorki tíma né
fyrirhöfn til þátttöku í félags-
störfum. Tii marks um þetta má
geta þess, að á árunum eftir alda-
n;6tin staríaði í Vík málfunda-
félag sem kallað var Ármann. —
ólafur var félagi þess og lagði það
á sig að -ækja reglulega fur.di
halfsmánaðarlega þó um 3—4
stunda fer’ gangandi væri að fara
og eru þó vondar ár á leiðinni.
Það lætm að líkum að í stuttri
I biaðagrein verður ekki með neinu
| R'.óti gerð skil ævistarfi manns er
I hiað hefur á 10. tug ára, þar sem
j þaö við bæt.st að sá hinn sami hef-
j ur verið forustumaður í sinni
j sveit og sýsm, enda er það ekki
j gert hér. Hér er aðeins um að
I ræða fáein orð í virítingar og
þakkarskyai, við mannvininn og
m'kilmennið Ólaf á Sólheimum.
! Þegar han í nú kveður sveit sína,
land og fói::. sem hann bar mjög
fvrir brjósa. Meðan þjóðin eignast
menn eins og hann er öllu óhætt.
Hann var mikill í öllum sínum at-
höfnum til orðs og æðis. en leit þó
ávallt á sig sjálfur sem einn>af al-
múganum. ■—
Ólafur var þéttur meðalmaður,
tiaustur á <tð líta og staðfestuleg-
uf. Andlitið var frítt, ennið hátt
og bjart og yfir allri ásjónu hans
rí'rti tign, í.nður og góðleiki.
Það er mælt að þar sem góðir
nienn fara þar séu Guðs vegir. —-
þig held það sé rétt. Þegar á allt er
litið og upp er staðið til hinztu
ferðar verður það haldbezt að hafa
byggt sér Guðsmusteri í sjálfum
sér. Ég trúi því að það hafi Ólafur
á Sólheimum gert og einnig miðlað
samferðamönnunum nokkur af
þeim andans auði.
Nú þegar faðmur þinnar fögru
byggðar umvefur þig í skauti
sír.u, ert þú kvaddur af öllum þín-
um mörgu vinum og vandamönn-
um með ást og þökk. — Yfir þeirri
kveðju hvílir birta og friður. Inni-
log hluttekmng skal vottuð dóttur
þinni og maka hennar, svo og
barnabörnum, öllum frændum þín-
um og kærnm vinum.
Megi mrdin og friðurinn, fórn-
arviljinn og framtakið sem fylgdi
hrnum lát:u heiðursmanni halda
áiram að eílast í sveitinni hans um
alla framtíð. Óskar Jónsson.
S JÖTUGUR:
Daníel 0. Eggertsson,
Hvallátrum
„Ljúfan mann leit ég þar
við bor'gir."
— Ætlarðu ekki að senda hon-
um Daníel skeyti, spurði konan
mig þegar ég kom heim úr vinnu
laugardaginn 10. þ.m.
— Hvaða Daníel, spurði ég á
móti og vissi ekki hvaðan á mig
stóð veðrið, því daglega stend ég
ekki í skeytasendingum.
,— Honum Daníel á Látrum.
Hann er sjötugur í dag.
— Hver segir það?
— Morgunblaðið. Það er grein
um hann í blaðinu.
— Eftir Gísla?
— Nei, eftir Eggert.
— Nú, jæja, það verður að hafa
það. Hann fær ekkert skeyti frá
mér.Hann hefur líka annað að gera
í dag en að lesa marklaus skeyti,
ef ég þekki Rauðsendinga rétt. —
Ég er að fara á Þingvallafund og
i gef allt slíkt upp á bátinn. Svo er
ég á móti öllum skeytum, veður-
skeytum, tundurskeytum og öllum
skeytum þar á milli. Og það veit
ég að Daníel er líka, þrátt fyr-
— En einhvern veginn hvarflaði
hugurinn oít vestur að ,Látrum
þennan dag, þrátt fyrir rosann á
Þingvöllum og tímabærar hugleið-
ingar hernámsandstæðinga. Og þó
eru kynni okkar Daníels ekki göm-
ul né ýkja mikil. Ég veit það helzt,
að hann er fæddur á Hvallátrum
vestra, eins og sagt er í Breiða-
firði, og hefur alið þar allan aldur
sinn, að undanteknum þeim vetr-
um sem hann stundað verzlunar-
nám hér í Reykjavík. Hann hefur
því ekki stundað vistaskipti um
ævina, en sannað svo sem bezt má
verða, að hollur er heimafenginn
baggi. Öllu meiri mannkostamann
þekki ég ekki.
Ýmissa kosta völ mun Daníel
hafa átt að loknu námi í verzlun-
arskólanum, því maðurinn er ráð-
svinnur og starfhæfur vel. En hann
kaus heimahagana, útkjálkann,
hrjóstrin, brimsúð hafsins og ógnir
bjargsins. Hið frjálsa líf úti í stór
skorinni náttúru. Og hann kaus
rétt. Engan mann þekki ég, sem
fellur jafn vel inn í sitt umhverfi,
en er þó hrein andstæða þess. Hin
dæmafáa háttvísi, hlýja viðmót og
mildi, stingur svo notalega í stúf
við hina snakillu núpa og hamra-
tröll allt í kringum hann. Hann er
líka hverjum manni vinsælli heima
í héraði, Ijúflingur bjargsins og
á-stvinur bárunnar. Og þó er mað-
urinn ekki jábróðir allra né veifi-
skati í skoðunum. Síður en svo.
Hann hefúr jafnan haldið hlut sín-
um, við hvern sem var að skipta
og hvað sem að höndum bar. —
Ég hygg það auðveldara, að ýta
Látrabjargi hundrað mílur á haf
út en Daníel hænufet frá sínum
heimaunnu skoðunum.
Og nú hef ég sagt það sem þarf
að segja um tryggðatröllið Daníel,
að sinni — og raunar allt sem ég
veit um hann. Ég fer ekki að rekja
það sfem hann hefur unnið fyrir
sveit sina í nefndum og ráðum,
þót-t allt hafi það að sjálfsögðu
verið vel gert, né orða afskipti
hans af þjóðmálum, sem einkum
hafa snert kirkjumál, sly-savarna-
mál og stójrnmál. Aðr'ir kunna á
því betri skil. Allt er það lítilsvert
í samanburði við manninn sjálfan.
— Kona Daníels er Anna Jóns-
dóttir, ættuð úr Dýrafirði. Hún
er furðu lík manni sínum og sam-
hent um alla hluti. Gestrisni þeirra
hjóna er mörgum kunn. Ekki hafa
þau átt börn. En fósturson áttu
þau, sem horfinn er af sjónarsvið-
inu fyrir mörgum árum, og litla
fallega fósturdóttur hef ég séð
heima hjá þeim. Mun hún nú gei-sli
þeirra í ellinni.
Svo óska ég Daníel á Látrum og
fjölskyldu hans langra lífdaga og
góðra. Og þess vænti ég, að hann
megi enn um sinn halda þeirri
sæmd, að vera útvörður byggðar-
innar á íslandi í vesturátt við óra-
víðáttu hafs og rishárra sjóa.
11/9 1960.
B. Sk.
Frá Barnaskólum
Reykjavíkur
Börn á aldrinum 10—12 ára e:ga að hefja skóla-
göngu um n. k. mánaðamót. N. k fimmtudag þurfa
börnin að koma ti. skráningar í skólana sem hér
segir:
Börn fædd 1950 komi 15. sept. kl. 1 e.h.
Börn fædd 1949 komi 15. sept. kl 2 e.h.
Börn fædd 1948 komi 15. sept. kl 3 e.h.
Foreldrar rthugið:
Mjög áriðandi er, að gerð sé grein fyrir öllum
börnum á ofangr aldri í skólunum þennan dag,
þar sem raðað verður í bekkjardeildir þá þegar.
Geti börnin ekki komið sjálf, þurfa foreldrar
þeirra eða aðrir aðstandendur að gera grein fyrir
þeim í skólunum á ofangreindum tímum
ATH.:
1. 10 ára börn í Hlíðaskólahverfi eiga að mæta
í Eskihlíðarskóla.
2. 11 og 12 ára börn í Árbæjarskólahverfi eiga
að koma í Miðbæjarskóla.
3. 10—12 ára börn, búsett við Hvassaleiti og í
nágrenni, eiga að mæta i Breiðagerðisskóla.
Fræðslustjórinn í Revkjavík
/