Tíminn - 29.09.1960, Blaðsíða 16

Fimmtudaginn 29. september 1960.
218. blað.
Að Borg á Mýrum má sjá ömurlegt dæmi um reisn sumra
íslenzkra prestsetra i dag. Prestsetrið brann til kaldra kola
fyrir meir en tveimur árum, og enn hefur ekki verið hafizt
handa um endurbyggingu þess, en prestur situr í Reykjavík.
Önnur prestseturshús hanga uppi en eru varla mönnum bjóð-
andi og lítið fé fæst til viðhafds og nýbygginga.
FÖRUKLERKAR I REYKJAVlK
Sú var tíðin að prestsetur
voru miðstöðvar sveitanna,
bæði í menningarlegu tilliti og
veraldlegu. Þar stóðu frægir
garðar og rausnarbú, en prest-
ar voru í senn gildir guðs-
menn og höfðingjar á veraldar
vísu. í þann tíð voru klerkarn-
ir iðulega forustumenn sveit-
unga sinna í flestum efnum,
— enda var svo að klerkum
búið að þeir gátu valdið því
hlutverki,
Nú er þessi öld liðin, og
enginn fær gert við því. En
eftir því sem völd og vegar
presta hafa þorrið hefur all
ur aðbúnaður þeirra rýrnað,
og af þeim sökum m.a. er nýtt
afbrigði prestastéttarinnar
ag myndast, bæði í Reykjavík
og annars staðar. Þessa
presta mætti nefna útilegu-
presta eða föruklerka: þedm
eru engin húsakjmni búin í
sóknum sínum, en verða að
búa annars staðar og vitja
sóknarbama og embættis-
verka oft um langan veg. Ein-
ir fjórir slíkir klerkar hafa
aðsetur í Reykjavík um þess
ar mundir, og fleiri eru úti
um land sem búa við lítt sæmi
leg skilyrði.
Prestleysur
Horfur eru á að eitt pró-
fastsdæmi [ nágrenni Reykja
víkur verði með öllu prest-
laust nú í haust. Tveir klerkar
þaðan hafa þegar hrökklazt
á mölina og þjóna sóknum
sínum frá Reykjavík, en pró-
fastur hefur sagt embætti
sínu lausu og er að flytjast
suður. Munu horfur á að em-
bættið verði ekki veitt aftur
fyrr en að vori, en prófastur
þjóni frá Reykjavík að dæmi
presta sinna í vetur. Prests-
setrið að Borg á Mýrum
brann til kaldra kola fyrir
rúmlega tveimur árum og
stendur þar síðan ömurleg
brunarúst, en ekkert hefur
veriö gert til að koma upp
húsi yfir prestinn, sem ekki
gat fundið húsaskól nær
sókn sinni en í Reykjavík.
Annar prestur í Mýraprófast
dæmi ætti að sitja að Staðar
hrauni, en íbúðarhús staðar-
ins hefur verið leigt ábúanda
jarðarinnar til lífstíðar. Prest
ur situr í Reykjavík og boðar
sóknarbörnum sínum guðs-
ríki þaðan.
Þriðji föruklerkur í Reykja
vík þjónar Mosfelli í Gríms-
nesi. Þar er að vísu íbúðarhús
uppistandandi, en hefur ver
ið dæmt óíbúðarhæft að opin
berum eftirlitsmanni prests-
setra, enda hjallur mikill og
hniginn að aldri. Þar á að
hefja byggingu prestsseturs
einhvern tíma árs 1962. Þar
til það verður fullgert hefst
prestur við á víxl f Reykja-
vík eða á Selfossi, en sóknar
böm eiga allt undir bifreið
hans komið hvort þau fái
notið þjónustu hans í embætt
inu.
Sá klerkur í Reykjavík með
sókn úti á landi, sem á um
lengstan veg að sækja, þjón-
ar Bránslæk á Barðaströnd.
Staðurinn er húsalaus með
öllu og allt i óvissu um hve-
nær fé fæst til að koma upp
prestsetri. Prestur situr í
Reykjavík.
í tjaldbúð á prestsetrinu
Pleiri munu útileguprestar
í Reykjavík ekki vera að sinni,
en þótt aðrir klerkar hýrist
í sóknum sínum mun ekki allt
vera í sómanum um aðbúð
þeirra sumra hverra. Þannig
er blaðinu kunnugt um einn
prest sem þjónar prestseturs
lausri sókn, en fer sjálfur eins
og niðursetningur milli sókn-
arbarna sinna og hefur búið
á mörgum stöðum í stuttum
prestskap. Hann mun síðast
hafi fengið inni í súðar-
kamesi hjá oddvita sóknar-
innar. — Annar ungur prestur
kom fyrsta sinni í sókn sína
að vorlagi fyrir þremur árum.
Þegar hann sá íbúðarhús það
sem presti var ætlað tók hann
þann kost að slá upp tjaldi
í túnfæti og bjó þar sumar-
langt. Þegar haustaði freist
aði hann þess þó að flytja inn
í húsið og tók niður tjaldið.
En ekki leið á löngu þar til
hann varð að slá upp tjald-
inu að nýju, en að þessu
sinni innanhúss með því að
prestsetrið hélt hvorki vatni
né vindi. Og þar situr prestur
enn í tjaldi sínu að því er bezt
verður vitað-
Þannig mætti lengi rekja
dæmin um ömurlega vist —
eða vistarleysi — íslenzkra
presta. Þess ber að geta að
lögum samkvæmt á að sjá
prestum fyrir húsnseði með
hagstæðum kjörum, en fram
angreind dæmi bera þess ljós
an vott að þau lög komast
engan veginn í framkvæmd
eins og nú standa sakir. Og
eru brauð auglýst laus til um
sóknar án þess að mannsæm
andi húsnæði sé til handa
presti, — hvernig sem hann
á svo að gegna embætti sínu
í heilsuspillandi húsnæði eða
jafnvel alls engu. Á fjárlög-
um er nú veitt fé til nýbygg
inga og viðhalds prestsetra
að upphæð 1 milljón og 800
þúsund krónur, en sé það fé
meðtalið sem ætlað er til úti
húsa og annarra mannvirkja
nemur veitingin alls 2.5 millj.
Prestsembætti á landinu eru
hins vegar 117 talsins og þar
af um 100 veitt. Það verður
ekki ýkja mikið fé á hvem
stað ef viða þarf aö byggja í
senn.
Hálfur prestur — og ekki það
Blaðið sneri sér til eins
þeirra klerka sem þjóna sókn
um sínum frá Reykavík og
innti eftir hvemig væri að
starfa við slík skilyrði. Séra
Rögnvaldur Finnbogason á
Mosfelli í Grímsnesi svaraði
greiðlega:
—•. Það er fljótsagt að með
þessu móti verða persónuleg
samskipti prests og safnaðar-
fólk lítil sem engin — þótt
þau skipti hinu mesta máli I
preststarfinu. Presturinn
brunar til messu í bíl sínum,
drekkur kannski kaffi með
kirkjugestum að messu lok-
inni en verður síðan að hypja
sig hið bráðasta aftur. Enn
verra verður þetta ef mess-
að er á tveimur stöðum sama
daginn, þá er ekki tími til
annars en hespa messurnar
af og fara síðan sína leið. Og
til allra annarra embættis-
(Framhald á 15. síðu).
Séra Rögnvaldur Finnbogason
Hjóhælar settir i bann
Margt er manna bölið, stend-
ur einhvers staðar, og margt
er það vissulega, sem maður-
inn þarf við að giíma Bæjar-
ráðið í Sorc í Danmörku fékk
t. d. næsta óvenjulegt mál til
meðferðar nú fyrir skemmstu
— í sambandi við hæla á kven-
skóm. Það varð niðurstaða
hins virðulega ráðs, að mjóir
hælar á kvenskóm skyldu
hreinlega bannaðir í skólum
bæjarins.
Ástæðan til þessarar á-
kvöröunar er sú, að þessir
mjóu hælar eru sagðir eyði-
leggja dúkana á gólfinu og
þar sem, segir í ályktun
bæjarráðs, það kostar mörg
þúsund króna að leggja nýja
dúka, er ekki annað hægt til
þess að forða tjóni en setja
hæla þessa- í bann.
Ekki annað að gera
Pumræðum um málið, sagði
bæjarstjórinn m.a. að hann
hefði sjálfur kjmnt sér mál
þetta og' það væri hræðilegt
að sjá, hversu gólfdúkurinn
væri allur í holum eftir þessa
mjóu hæla. Þetta var mun
verra en ég hafði gert ráð
fyrir, sagði hann.
Hins vegar var það skóla-
eftirlitsmaðurinn, Harald Ni-
elsen, sem lagði fram tillög-
una um bann við þessum
margnefndu hælum. Við höf
um sem sé, sagði oiaður sá,
tekið eftir því um langt skeið,
að það eru þessir bannsettu
hælar, sem valda skemmdum
á gólfdúknum umfram allt
annaö og hreinlega eyðileggja
hann á skömmum tíma. Það
er dýrt að kaupa nýjan dúk,
bætti hann við. Þetta er hag
fræðilegt spursmál. Það hefur
þegar orðið mikið tjón. Hér
verður að stinga við fæti.
En ganga nú skólastúlkurn
ar á svona hælum, spyrja
menn. Nei, síður en svo. Þær
kunna margar hverjar ekki að
ganga á háum hælum. Hinir
miklu syndarar eru nemend
ur á kvöldnámskeiðum, en
þeir eru komnir af barnsaldri
og þessi kvöldnámskeið eru
haldin í skólum bæjarins. Hér
varð að sporna við, segja
bæjaryfirvöldin, nú er bara
það eftir, hvort banninu verð
ur hlýtt og hver verður þá
refsingin við broti á því.