Tíminn - 07.01.1961, Blaðsíða 6

6
TÍMINN, langardaginn 7. janúar 1961.
BÆKUR OG HÖFUNDAR
Einatt vill það til að kjör-
við rekur á fjörur manna, og
bókaflóð jólanna hefur áreið
anlega skoiað ýmsum kjör-
bókum á fjörur bókaunnenda.
Ein slík barst svo þægilega
mér í fang. Hún heitir: NÚ
BROSIR NÓTTIN. Höfundur
hennar er Theódór Gunn-
laugsson að Bjarmalandi í
Norður-Þingeyjarsýslu, höf
undur bókarinnar Á REFA-
SLÓÐUM, en söguhetjan og
sá, sem ®egir frá, er Guðmund
ur Einarsson í Brekku á
Ingjaldssandi við Önundar-
fjörð.
Efni þessarar bókar á það
vissulega skilið að hennar sé
GuSmundur Einarsson
annars bón. En ég hef beðið
til Hans, sem hefur mátt og
vilja til að uppfylla þarfir
mannanna. Eg hef aldrei beð
ið um neinar stórgjafir, held
ur aðeins um hjálp til að upp
fylla sárustu þarfirnar í það
og það skiptið, og þá hjálp
hef ég alltaf fengið og oft
á ólíklegasta hátt.“
Guðmundur var oft feng-1
sæll bæði á landi og sjó. Lúðu,
dró hann eitt sinn svo væna,
að hann varð að hafa hana
aftan í bátnum, og fá svo
hest þegar á fjöruna kom, til
þess að draga lúðuna á land,
og var Guðmundur þó knár
maður. Með byssuna skeikaði
honum helzt aldrei. Á annað
þúsund refi lagði hann velli
og hlaut að síðustu verðlaun
fyrir. Læknirinn hafði eitt
NÚ BROSIR NÓTTIN
minnst og gata hennar greidd
til sem flestra, en við slíkt er
umitvennt að velja: að skrifa
langt mál um bókina og
nefna margt, sem þar er sagt
frá, eða geta hennar í fáum
orðum og leitast við að vekja
forvitni og áhuga manna á
að eignast bókina. Sennilega
má finna einhverja galla þar
eins- og í flesum ef ekki öll-
um bókum, en ekki geri ég
neina tilraun til þess, því að
það yrði svo hverfandi smá-
vægilegt við hliðina á hinu
mikla gildi bókarinnar.
í háa tíð hef ég ekki tekið
I rúmið með mér neina bók,
sem ég hef ekki getað sofnað
frá, nema þes'sa, og það er
mjög sjaldgæft að ég lesi
heila bók á örfáum dögum.
Hún er allt í senn: bráð
skemmtileg, hreinasta sæl-
gæti á köflum, alvöruþrungin
og gamansöm, mannbætandi
og trúarstyrkjandi, skýr og
fremur fáorð. í söguhetjunni
sameinast hið geiglausa, á-
ræðna og harðfenga karl-
menni, hin blíða lund og óbil-
andi guðstrúartraust. Guð-
mundur er ævintýramaðufr-
inn, elskhugi óbyggða og
fjalla og allra náttúrutöfra,
en einnig bamsins og heim-
ilisins. Hann er jafnviðkvæm
ur gagnvart mjúkum örmum
barnabarnanna um háls hans
sem gamalmennis, eins og
hann er harðfengur og ósigr
andi í stundum tvísýnum
hildarleik lífsbaráttunnar.
Hann viðurkennir þó mann-
legan vanmátt og leitar oft
hjálpar, sem sjaldan eða alls
ekki bregst.“
Þurftir þú ekki oft að biðja
um hjálp með allan þinn stóra
bamahóp? spyr klerkurinn,
sem var honum eitt sinn sam
ferða.
„Jú, ég hef oft beðið um
hjálp.“
„Og fékkst þú hana alltaf?"
„Já, alltaf.“
„Þú hefur víst stundum átt
bágt með að biðja um hjálp,
fyrst þú þurftir svona oft á
henni að halda?“
„Nei.“
Þá þagnaði prestur um
stund, segir Guðmundur, og
horfði á mig mög athugulum
augum, og mælti svo:
„Ósköp hefur hreppsppfnd
in verið hjálpsöm við þig.“
„Eg hef aldrei beðið hrepps
nefndina um hjálp, og aldrei
fengið hjálp frá nokkrum
manni, nema eins og gengur
og gerist, þegar einn gerir
sinn harðbannað honum að
stíga í fætur næstu þrjár vik
urnar, er hann átti að liggja
í lungnabólgu, en Guðmund-
ur stalst á fætur á nóttunni
og lagði að velli 16 refi á þess
um þrem vikum. Dýrbíturinn
var þá skæður í hjörðum
bænda.
Guðmundur var víst ekki
nema 11 ára, er hann átti
hina furðulegu viðureign við
mannýga bolann á Hvítárvöll
um og svo húsbóndinn þar,
Andrés. En hann var fulltíða
maður er hann háði orrustuna
við Svíana á Sólbakka í Ön-
undarfirði, en þar var heiðri
Íslendinga knálega haldið á
loft.
Þessar ævintýrasögur Guð-
mundar eru sannarlega ekki
bragðdaufar og á þeim eru
margir fletir, og sum spor
minninganna liggja alla leið
inn í dularheima tilverunnar.
Sá er oft beztur þegn þjóðar
sinnar, sem einnig er nýtur
þegn til hins ósýnilega heims.
f bókinni er mynd af þeim
hjónum, þegar Guðmundur er
80 ára. í kring um þau er þá
hinn mannvænlegi barnahóp
ur, 12 talsins, en alls voru
hjónabandsbörnin 17, 5 dóu
í bernsku. Búskapurinn í
Brekku er vissulega í frásögur
færandi og hans hefu" hka
verið getið, bæði í útvarpi og
víðar. f örstuttum formála
bókarinnar kemst Theódór
Gunnlaugsson svo að orði um
Guðmund:
„Hann er sá merkilegasti
maður, sem ég hefi kyn’->st. um
dagana, og er þá mikið sagt.
Bréfin frá honum og það, sem
þeim fylgdi, hefur oft minnt
mig á hinn forvitra Njál og
einnig á göfuglyndi Ingimund
ar gamla. Og hæfni hans, á-
ræði og skjótleiki minnir þrá
faldlega á ýmsar vinsælustu
söguhetjur vorar. Er þá ekki
nóg komið, lesandi góður, til
að vekja athygli þína á ís-
lenzkum afburðamanni? Síð-
ar mun ég finna þessum orð-
um mínum stað.
Meðan þjóð vor elur slíka
syni, er hún á réttri leið og
hefur réttan skilning á gildi
sínu. En gimist hún um of
gullnar veigar og góða daga,
og sem hæst laun fyrir helzt
til lítil afrek, ber nauðsyn
til að fletta spjöldum fortíð-
arinnar. Þar er með djúpum
rúnum rist sú lífsreynsla- og
athafnir, sem BEZT hafa dug-
að okkur íslendingum á ber-
angursgöngu liðinna alda,
þegar eldgos, drepsóttir og
ísavetur sóttu að á aðra hlið,
en á hina ófyrirleitnir eigin-
hagsmunamenn, sem létu
greipar sópa um sullið allt,
er til náðist.
Beri slíkan vanda að hönd-
um á ókomnum öldum, er það
heitasta ósk mín, að úr þjóðar
djúpinu rísi þá upp menn,
MARGIR karlar og konur,
með athafnavilja og frelsis-
þrá, hugrekki og göfuga trú
þess manns, er næstur tekur
til máls“.
Svo mælir Theódór þar sem
saga Guðmundar hefst. Þeg-
ar ég lagði frá mér þessa ein
stöku bók, leið mér eitthvað
svipað og svöngum manni,
sem tæmt hefur diskinn sinn,
en er þó ekki mettur.
Theódór og Guðmundar
hafa gefið þjóðinni bók, sem
tæpast mun gleymast í bóka-
hillum, en ætti að geta orðið
mörgum ungum manni hollur
og hvetjandi lestur, sem er
þó um leið bráðskemmtilegur.
Bó.kin er hin mesta furðu-
saga.
Pétur Sigurðsson:

Móðir okkar,
Kristín Hjálmsdóttir
andaðist að morgni hins 6. jan. á Landakotsspitala.
Ásta Hansdóttir, Guðriður Hansdóttir,
Jón Hansson, Óskar Hansson.
Innilegt þakklæti fyrir auðsýnda samúð við andlát og jarðarför
Zophoníasar Sveinssonar
Ásbrekku, Gnúpverjahrepp.
Ingveldur Guðjónsdóttir,
börn, tengdabörn og barnabörn.
Utför eiginmanns míns, föður, tengdaföður og afa,
Guðjóns Jónssonar,
trésmiðs, Grettisgötu 31,
fer fram frá Fossvogskirkju, mánudaginn 9. jan. kl. 10,30.
Athöfninni í kirkjunnl vnrSur útvarpað. — Blóm og kransar
''<sFið.
F. h. vandamanna,
Kristín Jónsdóttir.
Vélsmiöjur, vélaverkstæði, bifreiðaverkstæði
járniðnaðarmenn og vélsmiðir
Höfum nú ávallt fyrirliggjandi áhöld og efni til logsuðu og logskurðar frá hinu
þekkta sænska AGA fyrirtæki — svo sem:
Logsuðu- og logskurðartæki, stærri og minni gerð
Logsuðubrennarar, stakir
Lóðbrennarar, gasbrennarar, ýmsar gerðir
Gasmælar — Súrefnismælar
Gasslöngur
Hlífðargleraugu fyrir logsuðu og logskurð
Logsuðu-vír
°9
Logsuðuduft
Járn
Kopar
Steypujára
Alúmíníum
Silfurkveikingu
Eina sérverzlunin hérlendis með allt til logsuðu og logskurðar. Varahlutir fvrir
liggjandi í allar gerðir AGA logsuðu og logskurðartækja — Önnumst viðgerðir
á logsuðu- og logskuiðartækjum, mælum 0. fl.
Hlutafélagið I5AGA,
Rauðarárstíg 29. — Reykjavík.
Símar: 11905 — Verzlun og afgreiðsla. 13876 — Skrifstofan.