Tíminn - 22.08.1961, Blaðsíða 8

8
TÍMINV, hrifHuðaffinn 22. áeúst 1961.
í þorpum og kaupstöðum
meðfram allri strönd landsins
mótast mannlífið af nálægð-
inni við hafið og því, sem úr
því er dregið, fiskinum og
vinnslu hans, þótt með nokk-
uð ólíkum hætti sé. Sumir
staðir lifa eingöngu á sjófangi
aðrir jafnframt á öðrum hlut
um, svo sem iðnaði og við
skiptum við sveitabyggðir
Höfuðstaðurinn lifir að tals
verðu leyti á iðnaði og við
skiptum, þótt hann sé í raun
inni sjávarpláss eins og hinir
staðirnir. En þótt allur þorri
þorpanna fyrir vestan, norðan
og austan eigi það sameigin-
legt að lifa að mestu á sjón-
Um, bera þau hvert sinn svip.
Á suðausturhorni landsins, á
grasi vöfðum hólum innan við
ós Hornafjarðarfljóts, er kaup
túnið að Höfn. Þar eru aðstæð-
ur allar með einstæðu móti
frá hendi þeirra máttarvalda,
er landið skópu, og gróska
mannfélagsins og atvinnulífs-
ins mun óvíða örari.
Innsiglingin í höfnina, sem ræð-
ur nafni staðarins, er um ós Horna
fjarðarfljóts, straummikinn og
brimasaman. Þetta er einsdæmi
Jökuffell vlð bryggju i Hornafirði.
HORNAFJCRÐUR
hér á landi um höfn, sem vera-ILeiðin um loftið greiðust
leg umferð er um. Ekki bærist! Hornafjörður hefur lengst af
kvika, þegar inn úr ósnum erj'veiið einangrað byggðarlag. Sam-
komið, og inn um hann komast; göngur á landi með bifreiðum í viðhlítandi akvegarsamband við
allstór skip, ef sætt er lagi á hafa verið hinar erfiðustu, þótt Hafnaikauptún. Eigi hins vegar að
liggjandann. i mikið hafi létt með brúnni yfir fara með bíl úr Hornafirði til
Hornafjarðarfljót, sem vigð var
fyrir fáum vikum, en þá komust
tvær sveitir, Mýrar og Suðursveit,
Reykjavikur, verður aö fara norð-
ur fyrir land. Hin stærri strand-
ferðaskip, svo sem Esja og Hekla,
hafa fram að þessu ekki farið um
Hornafjarðarós, og samgöngur á
sjó hafa því verið strjálar. Þá er
ekki nema ein leið eftir: loftið.
Vélar Fiugfélags íslands fara
þrjár fastar áætlunarferðir í viku
til Hornafjarðar, og það var i slík-
um fararskjóta, sem blaðamaður
Tímans fór, er hann átti leið á
Hörnafjörð fyrir skömmu.
Við jökulbrún
Það er hrífandi og mikilfeng-
legt að virða fyrir sér útsýnið á
leiðinni austur, ef flogið er sunn-
an undir Vatnajökli og eiginlega
fvllilega þess vert, þótt erindi sé
ekki annað. í þetta skiptj var lent
á Fagurhólsmýri í Öræfum eins
og jafnan, enda eru varla aðrar
samgöngur Öræfinga við Horna-
fjörð nefnandi, þótt þeir geti sel-
flutt sig á ferjum og bilum yfir
vötn og sanda. En frá Fagurhóls-
mýri er ekki löng bæjarleið í
flugvél á Hornafjörð.
Það var lent á Meleyri stundu
fyrir miðnætti. Hún er sjávar-
grandi vestan við ósinn, og er
þaðan að sjá yfir fljótið til kaup-
túnsins. Það var farið að skyggja
töluvert, en útsýni til skörðóttra
fjallanna austan byggðarlagsins og
skriðjöklanna, sem brjótast fram
milli hnjúka að vestanverðu, var
opinbeiun fyrir þann, sem ekki
hafði séð þvílíka hluti í jafn nánu
sambýli við hlýlega sveitabyggð,
en þannig er þetta að sjá frá Mel-
eyrinni og reyndar líka frá Höfn.
Lengst í vestri gnæfir Öræfajök-
ull.
Bindindismaimamótið að Húsafelli
Umdæmisstúka Suðurlands J
efndi nú í sumar eins og á s. 1.
ári til bindindismannamóts í Húsa!
fellsskógi um veralunarmannahelg-!
ina. Mót þetta fór vel fram og var
í alla staði hið ánægjulegasta og
til verðugs sóma fyrir umdæmis-
stúkuna, enda virtist allt leggjast
þar á sömu sveif; fagurt veður,
unaðslegur staður, mikið af
skemmtilegu fólki, er þarna virt-
ist mætt með það sjónarmið ofar
öllu öðru, að njóta lífsins þessi
bráðfleygu sumaraugnablik, og svo
síðast en ekki sízt hin ágæta móts-
nefnd, sem hafði haft veg og
vanda af skipulagningu mótsins,
undirbúið samkomusvæðið fyrir
komu gestanna, raðað niður dag-
skráratriðum, eftir því sem um
var vitað fyrirfram og veitti hvers
konar fyrirgreiðslu meðan á mót-
inu stóð.
Inngangseyrir að þess-u bindind-
ismannamóti var mjög í hóf stillt.
Aðgöngumiðinn, sem gilti fyrir
öll skemmtiatriðin, þar með tald-
ar 3 leiksýningar og dansinn bæði
kvöldin, var aðeins 15 krónur.
Mundu það áreiðanlega hafa þótt
litlar eftirtekjur á öðrum sam-
komustöðum þessi kvöld.
En það sem hér ræður mestu
um og vert er að veita athygli, er
sú staðreynd, að Góðtemplararegl-
an heldur ekki slíkt sumarmót um
verzlunarmannahelgina, né á nein-
um öðrum tíma, til þess að græða
á því, heldur í þeim tilgangi ein-
um, að forða ungu fólki frá því
ofboðslega svalli og siðleysi, sem
ræður ríkjum í landi voru þessa
björtu sumardaga, sem frá hendi
höfundar lífsins eru ætlaðir til að
bæta manninn og göfga,' en ekki
til að skemma hann og skrílmenna
í Ilrunadansi heimsku og siðleysis
Eftir að mótsgestir, sem töldust
vera nálægt 700 og voru vítt að
komnir, höfðu tjaldað og búið um
sig á grænílosuðum bökkum Kald-
ár, umluktum hávöxnu skógar
kjarrinu, söfnuðust þeir saman á
samkomusvæðinu, þar sem mótið
var sett af formanni undirbúnings-
nefndar, Kjartani Ólafssyni, er
lýsti tilgangi og tilhögun mótsins
og stjórnaði því með lipurri fram-
komu.
Að lokinni þessari athöfn dreifð-
ist fólkið nokkuð. Hópar af yngri
kynslóðinni héldu til knattspyrnu-
og handboltaleikja á völlunum
handan árinnar, en eldra fólkið
lét sér hægar til leikjanna, en not-
aði þess í stað tímann til þess að
skoða sig um á þessum viðkunn-
anlega stað og rabba saman.
Síðar um kvöldið hófst svo dans
af miklu fjöri og tóku þátt í hon-
um bæði ungir og gamlir. Á með-
an „danslagið dunaði og svall“
þarna í grænu skógarrjóðrinu,
bauð Freymóður Jóhannsson list-
málari mér með sér í ökuferð til
hinna ýmsu skemmtistaða héraðs-
ins, sem allir mundu þetta kvöld
fullsetnir og líkur til að upp úr
kynni að sjóða víða, ef að vanda
léti. Ferðasaga okkar verður ekki
! sögð á þessum vettvangi, eða hvers
; við urðum vísari. En ég get þessa
| hér til þess að fólki skiljist, að
1 Reglunni sem slíkri, er ekkert
mannlegt óviðkomandi. Henni er
alls ekki nóg, að standa sjálf
fyrir áfengislausum samkvæmum,
innan dyra sem utan þeirra. Hún
vill einnig hafa bætandi áhrif á
það hryllilega ástand, sem nú ríkir
í skemmtanalífi landsmanna og
er því staðráðin í, að fylgjast með
i á samkomustöðunum og fletta
miskunnarlaust ofan af ósómanum.
hvar sem hann er að finna.
Eftir þennan útúrdúr skal nú
áfram haldið, þar sem frá var horf
ið. Er við klukkan að ganga 2 um
nóttina komum úr þessum nætur-
leiðangri, var varðeldur sá hinn
mikli. sem tendraður hafði verið
fyrr um kvöldið. útbrunninn að
mestu. En í flöktandi bjarma frá
hinum dvínandi glæðum bar ein-
kennilega og næsta nýstárlega
sýn fyrir augu okkar. Stór hópur
ungmenna, yfir hundrað manns,
sat þar þögull í þéttri þyrpingu.
maður við mann, og hlustaði með
andakt á ungan mann, er sat utar-
lega í þyrpingunni og sagði sögu
af mikilli orðgnótt og mælsku. Og
vitanlega urðum við Freymóður i
brátt hluti af þessari samstæðu
hlustandi heild. Nokkru síðar brá
ég mér snöggvast heim í tjaldið
mitt, en er ég aftur kom á stað-
inn, var Freymóður tekinn við
hlutverki sögumannsins og hafði
náð óskiptri athygli áheyrenda
sinna. Þessi sérstæða og hátíðlega
athöfn minnti í einfaldleik sínum á
tvennt í senn, eitthvað fjarlæ.gt og
framandi, en þó nærtækt og gamal
kunnugt. Annars vegar siðvenjur
Austurlandabúa, en á hinu leit-
inu Sögurnar hennar ömmu. — En
umgerðin um þessa sérkennilegu
og undurfögru mynd var blækyrr
og rökkurmjúk nóttin.
Þannig leið þetta laugardags-
kvöld í Húsafellsskógi og húm-
dökk náttslikjan lagðist yfir jörð-
ina og vafði hana örmum sinum,
unz hin rósfingraða og árrisula
morgunsól birtist við austurbrún
og boðaði komu nýs dags. Það var
sunnudagur. Þennan morgun var
víðast seint risið úr rekkju. Að-
eins morgunhanarnir tóku sér smá-
göngutúra fyrir hádegið. En þegar
fólk almennt var vaknað og hafði
matazt, heyrðist tilkynnt í hátai-
aranum um Víðgelmis- og Surts-
hellisför og lýst eftir þátttöku.
Voru þeir, sem þátt vildu taka í
förinni, vinsamlegast beðnir, að
gefa sig fram hjá bifreiðunum, því
innan stundar yrði lagt af stað.
Varð nú uppi fótui og fit i tjald-
búðunum og brátt sigu bílarnir af
stað í áttina til fyrirheitna lands-
ins. Ekið var eins og leið l'ggur
inn fyrir Kalmannstungu, en síð
asta spölinn urðum við að ganga
sem enginn taldi eftir sér.
Surtshellir er sérkennilegt nátt-
úrufyrirbæri, höll i hamra greypt
Þar er húsrými, sem duga mundi
þúsundum manna til vistar og vet-
ursetu. og væri þó hvergi þröngt
um neinn Á einum stað í þessum
feikna helli eða hellum. því Surts-
hellir er samsettur af mörgum af-
hellum, er komið að gömlu beina-
musli, sjálísagt dýra og manna, en
rétt þar hjá eru 2 upphlaðnar
búðir og innst í hvorri þeirra vand
lega gerðar hlóðir, eins og þær
tíðkuðust hér um síðustu alda-
mót. Þessar gömlu minjar benda
ótvírætt til þess, að menn hafi
haldizt þarna við um eitt skeið,
enda rifjar þetta upp fyrir manni
sagnirnar um útilegumennina,
sem þar áttu að hafa búið og lifað
á sauðfé bændanna þar í nærliggj-
andi sveitum. Margir líta á þess-
ar gömlu sögur eins og hvert ann-
að marklaust hjal, en þeir sem
eitt sinn koma í Surtshelli eða
Stefánshelli og aðra slíka felustaði
fjalla og óbyggða, hljóta að styrkj
ast í trúnni á gömlu útilegumanna
söguinar og hin furðulegu ævin-
týr, sem forðum áttu að hafa gerzt
á þessum slóðum.
Það hefði verið gaman að segja
nánar frá ferðalagi okkar í hell-
ana og lýsa þeim áhrifum, er við
urðum fyrir í þessum töfraheim-
um öræfanna, en tií þess vinnst
ekki tími.
Síðla dags kom hópurinn aftur
heim í tjaldborgina, og eftir að
hafa snætt og notið næðis um
sinn, hófust skemmtiatriði dagsins.
Voru þá með stuttu millibili
sýndir 3 stuttir gamanleikir, 1 upp
færður af Reykvíkingum. en 2 af
Akureyringum, sem höfðu mætt
fjölmennir til mótsins, þótt um
langan veg væri að fara og höfðu
meðferðis prýðileg skemmtiatriði.
Var gerður góður rómur að leik-
þáttum þessum og öðru sem þarna
var á dagskrá. en á milli atriða
sungu mótsgestir fullum hálsi og
hver með sinu nefi, sem þótti gef-
ast mjög vel. í sambandi við söng-
inn vil ég geta þess, að Guðmund
ur Þárarinsson. kennari úr Hafn
arfirði. hafði oit fallegt hátíðaljóð,
ei hann tileinkaði þessum mann-
fagnaði og var útbýtt fjölrituðu
meðal mótsgesta Var ljóði Guð-
mur.dar vel tekið og það sungið
af hjartans lyst ein5 og vera bar,
en siðan var skáldið kallað fram
og hyllt með ferföldu húrrahrópi.
Þá fór fram reipdi’áttur milli
ungra Hafnfirðinga og ungra
Keflvíkinga og sigraðu þeir síðar-
nefndu með 2—0. Einnig fór fram
reiptog milli Reykvíkinga og utan-
bæjarmanna. Úrslit urðu 2—1
Reykvíkingum í vil.
Síðar um kvöldið var varðeldur
kyntur, en meðan snarkandi bál-
kösturinn sendi logatungur sínar
móti rökkurskyggðum kvöldhimn-
inm, sungu keflvískar ungmeyjar
með gítarandirleik nokkur heill-
andi og seiðmögnuð lög, sem tekið
var af miklum fögnuði. Mikill
mannfjöldi, er safnazt hafði saman
þarna hjá varðeldunum, tók sér
sæti upp eftir hárri brekku vest-
an eldanna, eins og hún væri
balkon í samkomusal. Var fögur
sjón og tilkomumikil, að sjá þessi
upplýstu andlit þarna í kvöldhúm-
inu, enda notuðu myndasmiðir og
amatörar vel þetta gullna tæki-
færi.
Eftir söng hinna keflvísku
kvenna upphófst mikill og almenn-
ur söngur Voru þar sungin fögur
ættjarðarljóð við undirleik hins
snarkandi báls Veður var sem hið
fyrra kvöldið kyrrt og rótt, svo
að ekki var „kvik á nokkru strái“.
Dásamleg stund, er seint mun
gleymast. Síðar var staðið upp frá
varðeldinum og stiginn dans fram
vfir lágnættið í þvi yndislegasta
veðri. sem hægt er að kjósa sér.
Morguninn eftir. klukkan 10.
fóru fram mótsslit með ræðum og
söng, en eftir það hélt hver hópur
til síns ökutækis með hafurtask
og dót. Nokkia- stund tók að koma
því fyrir á bílunum. en að bví
loknu var ek;ð af stað
Héðan úr Keflavik tóku um 50
manns bátt í þess” móti Farar-
stjóri var Hilmar Jónsson bóka-
vörður. en Jón P Guðmundsson
annaðist aksturinn Stóðu báðir
s:s með hinni mestu prýði
Til mótsins var ekið um Þing-
velli og niður í Lundarreykjadal,
svo kölluð Uxahryggjaleið. Fyrir
innan Meyjasæti hrepptum við
(Framíiaio a 15 síðu >