Tíminn - 03.10.1961, Qupperneq 7

7
xlMINN, Þriðjudagiiui 3. október 1961.

BLEIKIR AKRAR
Dönsk lestrarbók
Fyrir nokkrum dögum var
frá því sagt, að fulltrúum dag-
blaðanna hefði verið boðið aust
ur að Hvolsvelli á Kangárvöll
um til þess að kynnast þar nýj-
ungum í framleiðslu og nýt-
ingu íslenzks jarðargróða.
Segja m'á með nokkrum
hætti, að um flestar nýjungar
í lífsbaráttunni fari á tvenn-
an hátt. Annaðhvort fara þær
af stað með miklum bæigsla-
gangi og auglýsingum, er tekið
með kosturn og kynjum, rísa
stundum hátt og skjútt eins og
alda 'á grunnsævi, sem brotn-
ar fyrr en varir, eða þá að þær
fara hægt og hljóðlega af stað,
mæta tregðu fólksins, en end-
ast vel og verða að lokum þýð
ingarmikill þáttur í atvinnu-
lífinu.
Um mörg undanfarin ár
hafa verið gerðar stórmerkar
tilraunir með kornrækt undir
stjórn og leiðsögu hins merka
brautryðjanda, Klemenzar á
Sámsstöðum. Nokkrir bjartsýn
ir áhugamenn hafa víðs vegar
um landið fetað í fótspor hans
og notið reynslu hans og kunn
áttu og reynt kornrækt í sm'á
um stíl. Sumir hafa gefizt fljótt
upp, öðrum vaxið ásmegin.
Nú lrtur xit fyrir, að reynsla
undanfarinna ára, bæði á S'áms
stöðum, og annars staðar, ásamt
nýjungum í tækni og kunn-
áttu, sé að leiða til kapítula-
skipta í íslenzkri kornrækt, að
hinum trúuðu áhugamönnum i
verði að trú sinni og þcssi þátt I
ur í öflun jarðargróðans verði |
á næstu árum þýðingarmikill i
í lífsbaráttu þjóðarinnar.
Samband ísl. samvinnufélaga h
hefur nú gripið þarna inn í 'á fi
mýndarlegan hátt. Auk þess I’
byrjað á nýjung í nánum tengsl &
um við kornræktina, þar sem f
heymjölsframleiðslan er. Lík- ?
legt er, að SÍS gefi í þessurn |
efnum fordæini um félagsleg §
átök. Trúlegt er, að mynduð |
verði samvinnufélög um korn- g
rækt og ef til vill heymjöls- ®
vinnslu 'á ýmsum stöðurn ||
landinu, þar sem aðstaða, sam |
kvæmt fenginni reynslu, er lík- |
leg til að vera góð. Þessi smá-
félög rækti svo korn í stórum í
stíl og noti nútíma tækni or "
þekkingu út í æsar. Reynslan fi
mun sýna, að þarna er verð- S
ugt og heppilegt verkefni fyrir ||j
félagshyggjumenn. Lögmál sam i
vinnustefnunnar mun henta *
vel við lausn þessa merka máls. fi
íslenzk gróðurmold er rétt- A
lát í viðskiptum sínum við *
mennina. Hún skilar uppskeru s
eins oig s'áð er til. Hún bendir |
á og styður mcð kenningu |
sinni sömu stefnu í skiptingu í
arðsins. Samvinna og samhjálp á
mun þar reynast happadrýgst. j§
pl° jj
wmmmmm-'F*!*-
Mig langar til með þessum lín-
um að vekja athygli á útkomu
nýrrar kennslubókar, sem hlýtur
að marka tímamót í samningu
kennslubóka í erlendum málum
hérlendis, en það er Dönsk lestr-
arbók fyrir menntaskóla eftir þau
Bodil Sahn menntaskólakennara í
Reykjavik og Erik Sönderholm,
lektor í dönsku við Háskóla ís-
lands.
Það hefur lengi verið Ijóst öll-
um þeim, sem við kennslu erlendra
tungumála hafa fengizt, að breytt
viðhorf í samskiptum íslendinga
við umheiminn hljóta að kalla á
breyttar kennsluaðferðir. Tungu-
málanám miðast ekki lengur ein-
göngu við að verða læs á málið og
geta tjáð sig skriflega, heldur gera
aukin ferðalög fólks hingað til
Iands og héðan nauðsynlegt, að
hið talaða mál sitji í fyrirrúmi í
kennslunni. Þess vegna er vaxandi
viðleitni í þá átt í þeim skólum,
sem ekki eru bundnir á klafa lands
prófsins, í þá átt, að fá nemendur
til þess aö tala og hugsa á hinu
erlenda máli. En fyrir því
hafa kennslubækur oft staðið í
vegi. Mál þeirra hefur verið bók-
menntamál, sumt meira og minna
gamaldags og æfingar hefur vantað
til þess að skapa grundvöll sam-
ræðna á málinu. Ofhleðsla kenn-
ara, sem vegna kennaraskorts og
lélegra launakjara hafa neyðzt til
þess að taka að sér kennslu langt
fram yfir það, sem æskilegt má
teljast, hefur valdið því, að þeir
hafa ekki getað tilreitt efnið sem
Söngför Fóstbræðra
Hinn 25. sept. 1961 lauk þriggja
vikna söngför karlakórsins Fóst-
bræðra til Finnlands og Sovétríkj-
anna.
Fyrsti samsöngur kórsins var í
Helsingfors hinn 8. september.
Gagnrýnendur fóru einkar lofsam-
legum orðum um sönginn, m. a.
í Suomen Sosiaalidemokraatti 10.
sept. á þessa leið:
„Raddlega var kórinn vel sam-
stilltur og náði þannig glæsilegum
árangri. Hæst náði kórinn samt
sem áður í litríkum og létturh
söng, og nákvæmri meðferð (pree-
ision). Hinn ungi söngstjóri Ragn-
ar Björnsson er greinilega hæfur,
áhrifaríkur stjórnandi, sem hefur
nákvæmt og gott vald á kórnum“
... „Einsöngvarar voru þeir Erling-
ur Vigfússon og Kristinn Hallsson.
Sá fyrrnefndi hefur hressilega, en
ekki mikið skólaða tenorrödd, en
sá síðarnefndi hefur óvenju sterka
og hljómfagra baryton-rödd. Carl
Billich annaðist undirleik fyrir
kórinn af öryggi og smekkvísi.
Áheyrendur á samsöng þessum
voru venju fremur margir“.
Meðan dvalið var í Helsingfors,
nutu Fóstbræður mikillar gestrisni
og margháttaðrar fyrirgreiðslu
hins kunna karlakórs Muntra Mus-
ikanter, svo og aðalræðismanns ís
lands, herra Kurt Juuranto. Þá tók
forseti Finnlands, herra Urho
Kekkonen á móti kórnum í forseta-
höllinni hinn 9. september. Við
það tækifæri sæmdi fararstjórinn,
Ágúst Bjarnason, forsetann heið
ursmerki kórsins úr gulli, og af-
henti forsetafrúnni gjöf frá kórn
um.
Frá Helsingfors var haldið hinn
11. sept. með langferðabifreiðum
til Leningrad og þaðan flogið sam-
dægurs með þotu til Moskva Á
flugvellinum þar tók á móti kórn-
um dr. Kristinn Guðmundsson
ambassador og Ingvi Ingvarsson,
sendiráðsritari, sem skipaður var
af utanrikisráðuneyti fslands far-
arstjóri kórsins í Sovétríkjunum.
En auk þeirra fulltrúar frá sovézka
menntamálaráðuneytinu og Gos-
consert, er annast um skipulagn-
ingu erlendra listamanna um land-
ið. Gististaður hafði Fóstbræðrum
verið búinn á Hotel Ukraina,
stærsta og nýjasta hóteli borgar-
innar með 1100 herbergjum. Dag-
inn eftir var samsöngur haldinn í
Tchaikowsky-konsertsalnum, ein-
um kunnasta og glæsilegasta hljóm
leikasal borgarinnar. Salurinn var
fullskipaður, um það bil 1600
manns, og var samsöngnum út-
varpað. Viðtökur og fagnaðarlæti
áheyrénda voru innilegri en Fóst-
bræður hafa áður kynnzt, og er
ekki að orðlengja að kórinn varð
að endurtaka fjölda laga á söng-
skránni og syngja 8 aukalög, en
samsöngurinn stóð samfleytt í
tvær klukkustundir og 45 mín.
Blaðadómar voru undantekningar-
laust afar lofsamlegir.
í Moskva sat kórinn hádegis-
verðarboð menntamálaráðherra
Sovétríkjanna, frú Furtsevu, auk
veglegs hófs ambassadors íslands,
dr. Kristins Guðmundssonar. Þá
áttu þátttakendur ógleymanlega
kvöldstund á heimili fararstjórans,
Ingva Ingvarssonar og frú Hólm-
fríðar.
Meðan dvalizt var í Moskvu áttu
þátttakendur kost á m. a., að hlýða
á blandaðan kór undir stjórn hr.
Svesnikovs, en sá kór er talinn með
beztu kórum borgarinnar, og kennd
ur við hinn fræga stjórnanda sinn.
Þá var kómum boðið til stórkost-
Iegrar ballettsýningar í Bolshoi-
leikhúsinu.
■~Frá Moskva var haldið til Riga
a? kvöldi hins 15 september. Þar
var tekið á móti kórnum af full-
trúa menntamálaráðuneytisins, sem
ávarpaði kórinn og bauð hann vel-
kominn.
Haldnir voru tveir samsöngvar í
borginni, þann 17. og 19. sept.
fyrir troðfullu húsi. Var fyrri
samsöngnum sjónvarpað, en hinum
síðari útvarpað. Til marks um mót-
tökur áheyrenda skal tekið fram
að samsöngurinn stóð yfir í fullar
3 klukkustundir, og varð að end-
urtaka mörg lög, auk þess sem
sungin voru af kór og einsöngvur-
um alls 12 aukalög. Kórnum bárust
vinsamlegar kveðjur víða að, m. a.
frá þekkíasta karlakór Sovétríkj-
anna, Academiska kórnum í Tallin
í Eistlandi, sem óskaði eftir að
Fóstbræður legðu lykkju á leið
sína og kæmu þar við, en úr því
gat ekki orðið að þessu sinni. Með-
an dvalizt var í Riga átti kórinn
þess kost að sjá og skoða ýmsa
merka stað: í borginni og nágrenni
hennar, fanð var m. a. í óperuna.
Frá Riga var haldið með flugvél
þann 20. sept. og komið til Lenin-
grad laust eftir hádegi. Þar í borg
voru haldnir 2 samsöngvar og var
þeim síðari útvarpað. Bæði skiptin
var sungið fyrir fullu húsi áheyr-
enda og endurtók sig sama sagan
sem fyrr, að kórnum var frábær-
lega tekið og sungin mörg auka-
lög.
Ummæli gagnrýenda voru mjög
lofsamleg eins og fram kemur m. a
í blaðinu Pravda-Leningrad, sem
birti ritdóm á útsíðum, ásamt stórri
mynd af kórnum og öðrum ein
söngvara hans, Erlingi Vigfússyni
Kórnum hafði verið valinn dvalar
staður á bezta gistihúsi borgarinn
ar. Hotel Astoria Gafst Fóstbræðr
um kostur á að skoða Vetrarhöll
ina, svo og Sumarhöllina „Peter
hof“. Kór ríkisháskólans. sem tal
inn er með beztu kórum borgar
innar. bauð Fóstbræðrum heim og
söng fyrir okkur í um það bil
klukkustund Var söngur þess kórs
frábær. Á eftir sungu Fóstbræður
nokkur lög við mjög vinsamlegar
undirtektir.
í Fóstbræðrum er ljúft að taka
fram,' að þessi söngför var ágæt-
lega skipulögð, og fyrirgreiðsla og
i , Framhald á 15. síðu.
skyldi sem samræðugrundvöll og
þá gjarna leitað til erlendra
kennslubóka, sem út af fyrir sig
er þó ekkert athugavert við.
Nú hefur það hins vegar skeð,
að út hefur komið bók, sem byggð
er upp í samræmi við breyttar
kröfur. í hinni nýju dönsku lestrar
bók eru úrvalskaflar úr bókmennt-
ium, blaðagreinar og kaflar úr
fræðilegum ritum.
j Aftan við bókina eru svo æf-
ingakaflar, sem eru þannig samdir,
að jöfnum höndum eru spurning-
ar, mál- og hljóðfræðilegs eðlis, og
spurningar um efni kaflanna, sem
lesnir voru, þannig að hægt er að
ganga úr skugga um skilning nem-
enda á efninu án þess að farið
sé út í beina þýðingu á íslenzku.
Hefur við samningu þessara æf-
inga auðsjáanlega komið í góðar
þarfir kennarareynsla frú Bodil
Sahn, sem kennt hefur við mennta-
skólann um langt skeið og er, að
ég hygg, fyrsta konan, sem skipuð
hefur verið fastur kennari við
menntaskóla hérlendis.
Þessar æfingar tel ég megin-
kost bókarinnar og þó að sumum
finnist ef til vill, að efnisspurn-
ingarnar séu gagnslitlar, þá tel ég,
að einmitt þær skipti höfuðmáli
vegna þess að með þeim er vísað
á veg til þess að gera nemendum
kleift að ná valdi á málinu, sem
talmáli, án þess að þurfa alltaf að
finna íslenzka orðið í liuganum,
með öðrum orðum að hugsa á
málinu.
Þessi bók er tilraunaverk og
höfundar geta þess í formála, að
von sé annars bindis á næsta ári.
Vonandi er, að viðtökur þessa
bindis verði slíkar, að af því verði,
en auðvitað fer það eftir þvi, hvort
þessu hefti verur tekið með opn-
um huga fyrir þeirri nýju stefnu,
sem þarna er farið inn á, hversu
mikig gagn verður af útgáfunni.
Skoðanir verða eflaust skiptar
um efnisval bókarinnar og persónu
lega finnst mér, að einstakir kafl-
ar bókarinnar séu of misþungir,
þ. e. a. s. þeim er ekki raðað eftir
þyngd og þess vegna verður að
hlaupa nokkuð fram og aftur í
bókinni til þess að velja samstæða
kafla að þessu leyti.
En höfuðatriðið er, að bókin er
komin út og að hún gengur í þá
átt, sem óhjákvæmilega verður
farin í framtíðinni í tungumála-
kennslu. Þess vegna er vonandi,
að viðtökur kennara þess stigs,
sem hún er ætluð, verði slíkar, að
þær verði hvatning til áfram-
halds á sömu braut, ekki aðeins
í þessu tungumáli heldur öðrum
og ekki eingöngu á þessu skóla-
stigi, heldur öllum.
Kostir bókarinnar og gallar
koma fyrst í ljós, þegar farið er
að nota hana, en fordæmið er gott
og framtak höfundanna lofsvert.
Því flyt ég þeim beztu þakkir
fyrir þessa bók.
Snorri Þorsteinsson,
Bifröst
.■■VAW.V.V.V.V.V.V.V.V
Heimilishjálp
Tek gardínur og dúka í strekk-
ingu.
Upplýsingar í síma 17045,
WWWWVWWWVWWVV.V,
Á víðavangi
Víxiíl til þriggja mánaða
Ríkisstjórnin hefur með út-
g'úfu bráðabirðalaganna varðandi
lcaup sjúkrasamlagslækna frest-
að um sinn þeirri upplausn
sjúkratrygginganna, sem var
yfirvofandi. Þessi frestur er þó
aðeins til þrigigja mánaða.
Fátt sýnir betur en öll með-
ferð þessa máls, hvílíkt öng-
þveiti er nú að skapast í m'ál-
um þjóðarinnar. Deila læknanna
og sjúkrasamlaganna er búin
að standa mánuðum saman.
Ekkert raunhæft er gert til að
leysa deiluna. Loks á seinustu
stundu, þeigar allt er komið í ó-
efni, er gripið til ofbeldisaðgerða
til þess að tryggja þriggja mán
aða frest.
Þegar stjórnin kom til valda,
var það eitt helzta loforð henn-
ar að reyna að koma efnahags-
málum þjóðarinnar á varanleg-
an grundvöll. Niðurstaðan er sú,
að aldrei hefur ríkisstjórn treyst
meira á bráðabirgðaúrræði, um
það vitnar bezt þriggja mánaða
víxillinn í Iæknadcilunni.
Beíií eftir síldarveríi
Annað dæmi um þá stefnu
ríkisstjórnarinnar, að fljóta sof
andi, unz allt er komið í óefni,
er seinadrátturinn á þvi, að á-
kveða verðið á síld, veiddri sunn
anlands. Sjómenn héldu fund um
þetta mál um helgina, til þess
að reka á eftir verðákvörðun-
inni. Ef hún dregst nokkuð úr
þessu, getur það orsakað meiri
eða minni stöðvun þessara veiða.
Það hefur tafið aðgerðir ríkis
stjórnarinnar í þessu rnáli, að
ráðherrarnir hafa verið flestir
út í löndum um lengri eða
skemmri tíma undanfarið, og
íjórnin því verið ófær um að
taka nokkrar meiriháttar ákvarð
anir.
Bjarni og Eyiólfur
Seinustu vikurnar hefur verið
öllu meiri menningarbragur á
Mbl, en um langt sekið. Um sein
ustu helgi versnaði þetta þó
skyndilega aftur. Þeir komu þá
jafnsnemma heim til landsins,
Bjarni Benediktsson, forsætisráð
herra, og skósveinn hans við
Mbl., Eyjólfur K. Jónsson. Síðan
hefur Mbl. verið skrifað að nýju
í anda John Birch-istanna ame-
rísku. Reynt er að setja komm-
únistastimpil á allt, sem ekki fell
ur í smekk Bjarna og Eyjólfs.
Það m'á þó Gunnar Thoroddsen
eiiga, að liann lætur ekki Vísi
ganga alveg eins langt í því að
fylgja fordæmi þessara öfga-
fullu Bandaríkjamanna, sem
stimpluðu Hammarskjöld dygg-
asta þjón kommúnista.
ForsetakjöríS 1959
Mbl. birti nýlega Staksteina-
grein um Einar Olgeirsson og
lýsti honum sem öfgafyllsta
kommúnista. Áreiðanlega var
Einar þó ekkert öfgaminni sum-
arið 1959, þegar allur þingflokk
ur Sjálfstæðisflokksins kaus
hann til að gegna öðru áhrifa-
mesta embætti Alþingis, forscta-
embættinu í neðri deild.
Þjóðviljinn birti nýlega grein
um Bjarna Benediktsson og lýsti
honum sem versta afturhalds-
segg, Bjarni var þó ekki hótinu
skárri sumarið 1959, þegar allur
þingflokkur Alþýðubandalagsins
kaus hann til að vera forseta
saineinaðs Alþingis.
Það, sem gerðist fyrir tveimur
árum, getur hæglega gerzt aft-
ur, hvað sem líður skrifum Mbl.
og Þióðviljans.