Tíminn - 29.10.1961, Blaðsíða 12

TÍMINN, suunudaginn 29. október 1961.
Sextugur á morgun:

Guðlaugur Einarsson
Lögfræðiskrifstofa
Aðalsteinn Eiríksson,
Málflutningsstofa.
Freyjugötu 37, sími 19740
!■ ■
ÞatJ mun hafa verið vorið 1925
eða 1926, sem ég sat kennaraþing
í Reykjavik. Veitti ég þá athygli
ungum kennara, sem mér þótti
glæsilegur í allri framkómu;
snyrtimenni í klæðaburði og ör-
uggur og ákveðinn í fasi. Á þing-
inu kynntist ég svo þessum unga
kennara og féllu skoðanir okkar í
skólamálum mjög í sama farveg,
en þá þegar hafði Aðalsteinn Ei-
ríksson myndað sér ákveðnar
skoðanir á því, hvernig heppileg-
ast væri að leysa skólamál strjál-
býlisins, þannig að börn í syeit-
um landsins byggju ekki við skarð
an hlut.
Aðalsteinn Eiríksson gerðist
kennari við barnaskóla í Reykja-
vík og sýndi áhuga og dug við
kennsluna, en skólamál strjálbýl-
isins voru honum þó ríkust í huga.
Árið 1931 var hann kjörinn í
stjórn Sambands íslenzkra barna-
kennara, og jafnframt í skólaráð.
í Skólaráði voru skólamál hinna
dreifðu byggða — sveitanna —
oft til umræðu, og kom það í hlut
Aðalsteins Eiríkssonar að kynna
sér þessi mál og gera tillögur um
framkvæmdir. — Forystu í skóla-
málum hafði þá^ núverandi forseti
íslands, herra Ásgeir Ásgeirsson,
sem var fræðslumálastj óri _ og síð-
ar fjármálaráðherra. — í fram-
haldi af þessum athugunum og til-
lögum Aðalsteins var stofnsettur
heimavistar-barnaskólinn í Reykja
nesi við ísafjarðardjúp, og var
Aðalsteinn Eiríksson skipaður
skólastjóri og forvígismaður þessa
skóla.
Um aðdragandann að stofnun
Reykjanesskólans farast A. E.
sjálfum þannig otð í inngangi að
fjölrituðu riti: „Um uppeldi og
fræðslu í sveitum“, árið 1937:
„Árið 1932 voru fræðslumál
sveitanna alloft til umræðu í skóla
ráði landsins. Féll það einkum í
minn hlut að^ taka þessi mál til
athugunar. Árangurinn af því
voru tillögur þær, sem birtust í
blaði ungmennafélaganna, Skin-
faxa. það ár, og blaði kennara-
stéttarinnar, Menntamálum, árið
1933. Tillögur þessar voru lagðar
fyrir skólaráðið og fræðslumála-
stjómina. Var þeim tekið af mikl-
um velvilja. — En það var sýnt,
að mál þetta var umfangsmeira en
svo, að það yrði leyst af starfandi
kennara í Reykjavík sem skrif-
stofustarf, í fyrsta lagi vegna þess,
að starfsskOyrði eru þar allt önn-
ur en út um sveitir landsins, og í
öðru lagi vegna þess, að það sem
mest er um vert, að skipulag, sem
á að leiða til farsældar, verður að
myndast við þróun samfara íhygli
og starfi; en ekki sem hugsmíð
eingöngu. Það varð því að ráði,
að ég fékk til umráða fé úr ríkis-
sjóði, til byggingar eins heima-
vistarskóla, á þeim stað, sem skil-
yrði voru sæmileg, og aðrar að-
stæður ekki lakari _ en í meðal-
iagi. Reykjanes við ísafjarðardjúp
varð fyrir valinu. Árið 1934 var
þar byggður skóli fyrir tvo
hreppa. Um haustið það ár tók
skólinn til starfa. Síðan hefur ver-
ið leitazt við að starfa hér sam-
kvæmt áðurnefndum tillögum mín
um og því erindisbréfi, sem ég
fékk jafnhliða skólastjórastarfi
mínu. í erindisbréfinu segir:
..Skuluð þór gera tillögur um
starfshætti og námsskrá heima-
vistarbarnaskóla í sveitum. — Er
til þess ætlazt, að rannsókn yðar
og athugun beinist að öllu því, er
snertir umbætur á barnafræðslu
og uppeldi í sveitaskólum.<‘ —
Áður var nokkur reynsla fengin
fyrir , starfsrækslu heimavistar-
námssfjóri
iskóla. — Var starfsemin hér
byggð á þeirri reynslu."
--------Um 10 ára bil var Aðal
steinn Eiríksson skólastjóri við
Reykjanesskólann, sem að nokkru
leyti var komið upp sem tilrauna-
skóla, en studdist þó í fram-
kvæmd við þá reynslu, er fengizt
hafði af slíkum skólum á íslandi
undanfarandi áratug.
Starfsemi Reykjanesskólans
vakti strax athygli. Ekki einungis
heima í héraði heldur og meðal
skólamanna víða um land. Á þess-
um árum kom A.alsteinn líka á
fót héraðsskóla í samvinnu við
barnaskólann, og beitti við þá
skólastofnun sínum einstæða dugn
aði og rökfasta árpðri.---------
Á þessum árum átti ég þess
ekki kost\að koma í Reykjanes
og kynnas't skólastarfinu, en af
bréfaskiptum við A. E. og frásögn
héraðsmanna af skólastarfinu,
véit ég, að það var með miklum
ágætum. Var reynt, í starfsemi
skólans, að samræma uppeldi og
fræðslu þannig, að nemendur
fengju þar alhliða veganesti.
------Oft hef ég sagt það við
Aðalstein Eiríksson i gamni og al
vöru, að hann væri einn af örfá-
um mönnum í kennarastétt, sem
sameinaði heitan áhuga og hug-
sjónir skólastarfsins hagrænu
fjármálaviti. — Það kom líka á
daginn, er starfsárum fjölgaði, að
fjármál skólanna og rekstur
þeirra, yarð höfuðverkefni Aðal-
steins. Árið 1944 réðst hann full-
trúi á skrifstofu fræðslumála-
stjóra og hafði þar sérstaklega
með höndum allt, er snerti fjár-
mál skólanna. Hann var síðar skip
aður námsstjóri héraðsskóla og
gagnfræðaskóla utan Reykjavíkur
og síðar fjármálaeftirlitsmaður
skóla, samkvæmt nýrri löggjöf
1955. —
• Þeir, sem þekkja Aðalstein Ei-
ríksson vita það, að hann tekur
aldrei neinum vettlingatökum vá
þeim málefnum, sem honum eru
falin til athugunar og fram-
kvæmda. — Hefur hann undan-
farin ár unnið af festu og dugn-
aði að því, að skipuleggja og festa
í framkvæmd allt, sem lýtur að
samstarfi ríkis og héraða í fjár-
málum skólanna. Er starf þetta
timafrekt og vandasamt í fram-
kvæmd. — En það hygg ég þó,
að sé álit þeirra, er átt hafa skipti
við Aðalstein Eiríksson í sam-
bandi við fjármál skólanna, að
honum hafi tekizt að þræða hinn
gullna meðalveg í þessurn viðskipt
um, og beita réttsýni og sann-
girni í úrskurðum. —
Þessi fátæklegu orð eiga ekki
að vera nein skýrsla um öll þau
ábyrgu störf, sem Aðalsteini hafa
verið falin, enda á hann langan
starfsdag framundan, þótt hann
eigi líka langan starfsdag að baki,
því að ungur tók hann við ábyrgð
armikilli stöðu, — en eins vil ég
þó geta, þótt ég vilji í engu bera
skjall eða lof á vin minn Aðal-
stein, að fáa menn hef ég þekkt
traustari í vináttu eða hreinskiln-
ari. Hann er vinfastur og glögg-
skyggn á annarra hag, og hefur
sérstaka ánægju af því, að veita
vinum sínum holl ráð, og styðja
þá, ef erfiðleikar bera að höndum.
Aðalsteinn Eiríksson hefur ver-
ið hamingjumaður í einkalífi
sínu. Hann er kvæntur ágætri
konu, Bjarnveigu Ingimundardótt-
ur, ættaðri frá Patreksfirði, og
eiga þau fimm mannvæcileg börn.
Eru þau þessi talin eftir aldri:
Auður, gift Ásgeiri Valdimarssyni
verkfræðingi, Páll skólastjóri í
Reykjanesi og handavinnunáms-
stjóri, Þór verkfræðingur, Halla,
gift Sveini Þórarinssyni, Hlíð, Mos
fellssveit, og Helga María, nem-
andi í Menntaskólanum, Akureyri.
Um ættfræði er ég ekki fróður,
en ég veit þó, að góðir ættstofnar
standa að Aðalsteini í Þingeyjar-
sýslum báðum, aðallega í Þistil-
firði og Fnjóskadai),!,en 7lk5? fii?1
ég kunnleika á að rekja'þæ^ætOT.
Ég vil að lokum óska Aðel-
steini Eiríkssyni og fjölskyldu
hans allra heilla á þessum tíma-
mótum ævi hans. Ég þakka hon-
um langt og gott samstarf og
ágæta kynningu á liðnum áratug-
um.
Stefán Jónsson.
Áfengi ekki of gott
þjófönni
Framhald af 8 síðu
Til er og sú leið, að banna
innflutning brenndra vína, en leyfa
eitt vín eingöngu. Þetta er mál,
sem ástæða er til að athuga gaum
gæfilega, og enginn vafi er áþví,
að tjónið af völdum léttra vína
er hverfandi lítið á móts við það
böl, sem sterku vínin valda.
Enn íremur er það hugsanlegt
að ganga ekki lengra en það í
bili, að banna einungis sölu
sterkra drykkja úr áfengisverzlun
unum til einstaklinga, en leyfa
þeim veitingahúsum, sem upp-
fylla ákveðin skilyi'ði, að selja
gestum slík vín í staupum þar á
staðnum. Þetta mundi verulega
draga úr ölvun á heimilunum sjálf
um og á almennum samkomum,
en af mörgum þeirra fer nú held
ur ófagurt orð. Enn fremur yrði
þá allt eftirlit auðveldara með
leynisölu og smygli sterkra vína,
þar sem hver flaska. auðkennd
venjulegum merkjum slíkra áfeng
istegunda. væri hvar sem fyndist
í vórzlu manna, vottur þess, að
um ólöglega meðferð víns væri að
ræða.
í sambandi við öll þessi mál,
er þó bæði rétt og skylt að gera
sér þag ljóst, að engin löggjöf
út af fyrir sig. hversu skynsam-
leg sem er, er einhlít til þess að
leysa vandann Ti! þess þarf að
breyta almenningsálitinu sjálfu
Til þess þarf að vinna ósleitilega
og skipulagsbundið að því að
opna augu fólksins og ekki sfzt
hinnar upprennandi og ungu kyn
Tjarnarcafé
Tökum að okkur alls konar
veizlur og fundarhöld. —
Pantið með fyrirvara í síma
15533, 13552. Heimasími
19955.
/ Kristján Gíslason
Þegar Úlfhildur sór eiSinn
Framh. af 9 síðu.
Árna lögmanni Oddssyni hinn
fyrsta dag júlímánaðar, og
eru þær konur, sem með
henni sóru, nefndar Guðný
Engilbriktsdóttir og Ólöf Jóns-
dóttir. En nokkurn veginn
víst má telja, að Guðný þessi
hafi raunar verið dóttir séra
Engilberts Nikulássonar á
Þingvöllum, en hún var ein-
mitt húsfreyja í Reykjavík
um þessar mundir, kona Jóns
Ólafssonar lögréttumanns.
Úlfhildur hefur sjálfsagt
snúið sigri hrósandi heim,
þvegin af öllum grunsemd-
um fyrir mátt eiðsins. Og
ekki urðu þau firn, sem lustu
hana í Neskirkju á jóladag-
inn 1659, henni að aldurtila,
því að hún bjó langan aldur
í Nesi og dó ekki fyrr enl694,
áttræð að aldri. Hún varð
díká aðnjótandi þess sigurs,
að séra Snjólfur dó árið 1667,
og þá varð sonur hennar, Jón
prestur í Seltjarnarnesþing-
um. Henni varð að lokum að
vilja sínum, þessari geðríku
og aðsópsmiklu dóttur
Reykjavíkur.
Sjálfsagt hefur nokkuð ver-
ið rætt um eið Úlfhildar
manna( á meðal, en engum
getum verður að því leitt,
hversu hann hefur verið met
inn, allra sízt, þar sem eng-
inn kann lengur skil á mála-
vöxtum og í rauninni ókunn
ugt um viðhorf alþýðu manna
í landinu til þess fiáttar svar
daga.
Og svo var þess ekki langt
að bíða, að austur í Skálholti
gerðust atburðir, sem léiddu
til þess, að svardagar Úlfhild
ar í Nesi hyrfu í skuggann.
Eiður sá, sem Ragnheiður
biskupsdóttir hafði unnið
11. maí, varð svo miklu sögu-
legri — sögulegasti eiður sinn
ar tegundar á íslandi, því að
15. febrúar 1662 ól hún þeim
manni barn, er hún hafði
svarið fyrir.
slóðar fyrir því, ag hún er allt
of góð og efnileg og glæsileg til
þess að láta ofnautn áfengis spilla
þessum kostum, kæfa sjálfsvirð-
ingu sína og reisn og glata því
bezta, sern í sálinni finnst og um
leið lífshamingjunni. Við hljótum
að sjá þag og finna, ef við hugsum
um það, að það er hverjum manni
og hverri konu minnkun að drekka
frá sér velsæmi og vit, Og slíkt
almenni.ngsálit ber löggjafanum
á hverjum tíma að styrkja og efla
viturlegri og hagkvæmari löggjöf.
Eflum bindindishreyfinguna í
landinu og vinnum saman að því,
ag skapa heilbrigt viðhorf ti!
áfengisins. sem viðurkennir það.
seni er óhagganleg staðreynd. að
það er ekki heilsudrykkur. heldur
viðsjálft eiturlyf, sem umgangast
þarf með vakandi varúfi og gætni
Sveinn Víkingur.
Laugavegi 19
SKIPA OG BÁTASALA
Tómas Árnason hdl.
Vilhjálmur Árnason hdl.
Símar 24635 og 16307
TRÚIOFUNAR
ULRICH FALKNER
AMTMANNSSTÍG 2
Skrifað og skrafaS
(Framhald af 7 siðu )
verða sem fyrst, því að verði
samdráttarstefnunni fylgt
lengur, verði öfgum og komm
únisma boðið heim.
Vantraustsumræöurnar
munu verða til þess, að þeim
f jölgar, er gera sér þetta ljóst.
Stjórnarflokkarnir hafa ekki
upp á annað að bjóða en „við-
reisn“, sem þeir treysta sér
þó ekki til að verja, og fram-
kvæmdaáætlunina, sem er
fyrst og fremst ekki annað en
nýtt skrum. Framsóknarflokk
urinn býður upp á markvissa
framliðslu- og framkvæmda-
stefnu, er verði sem allra
flestum einstaklingúm tæki-
færi til að njóta sín. Annars
vegar er afturhalds- og kyrr-
stöðustefna, sem fyrst og
fremst hlúir að hag hinna
fáu. Hins vegúr umbóta-
stefna, sem miðar áð því að
styrkj a sj álfsbj argarviðleitni
og framtak sem allra flestra.
Hræddir menn
Vantraustsumræðurnar og
atkvæðagreiðslan um van-
trauststillöguna, leiddu það
í ljós, að stjórnarflokkarnir
óttast nú ekkert meira en
nýjar kosningar og vilja því
afstýra þeim í lengstu lög.
Bæði þetta og annað bend-
ir til þess, að forustumenn
stjórnarflokkanna séu nú um
fram allt hræddir menn —
hræddir við verk sln og
hræddir við væntanlegan dóm
kjósenda.
Hræddir menn gripa oft til
óhæfuverka. Þetta, gerir líka
ríkisstjórnin orðið í vaxandi
mæli. Bráðabirgðalögin, sem
brióta gegn stjórnarskránni,
og síðari geneislækkunin eru
augljóst merki um þetta.
Þjóðin getur átt eftir að
kynnast meira af slíkum
vinnubrögðum næstu vikur
og mánuði.
Þess vegna ber mönnum að
vera vel á verði og vinna að
bví á allan hátt að stiórnin
tel.ii það eitt eðHlpgt,
'að kiósendur fái úr-
skurðarvald sitt sem fvrst.
Þannig getur þjóðin fyrst og
bezt komið fram nauðsyn-
legri stefnubreytingu.