Tíminn - 07.03.1962, Side 9

Um 50 fjár fórst í
áhlaupinu fyrir jólin
Rætt við Pétur Jónsson, hreppstjóra í Reyni-
hlíð vid Mývatn
Pétur Jónsson, hreppstjóri
( Reynihlíð og fréttaritari
Tímans þar um slóðir, hefur
að undanförnu dvalizt hér í
Reykjavík, og gripum við því
tækifærið og spurðum hann
frétta úr Mývatnssveit.
— Ertu búinn að vera lengi í
bænum, Pétur? /
.5étur Jónsson
— Eg er búinn að vera hér síð-
an 2. febrúar og hef verið bæði að
skeimmta mér og einnig út af at-
vinnu.
— Hvaða fréttir segirðu að norð
an?
— Eg hef nú lítið samband haft
við sveitina síðan ég kom suður,
hef bara tekið mér hvíld og hugs-
að sem minnst um þetta. Það hef-
ur verið heldur vond tíð, snjór og
ill veðrátta, og þó líklega ekki
verri en hér.
— Urðu bændur í Mývatnssveit
fvrir miklum fjársköðum í vetur?
50 kindur fórust
— Nei, það var ekki mikið, eitt
livað um 50 kindur hafa farizt.
íkestir gátu nú smalað fénu, þar
I sem það var í heimalöndum, og þó
náðist það ekki alls staðar. Það er
búið að tala og skrifa nóg um þetta
í blöð, svo það er ekki á það bæt-
andi.
Eg veit ekkert um silungsveiði,
hvort hún er nokkur þennan mán-
uð. Það var engin veiði áður en
ég fór að heiman, aðeins eitt og
eitt net. Eg er hræddur um, að
hún sé lítil líka. Netin eru höfð
undir á veturna, það byrjaði 1.
febrúar almennt; það er gott að
því leyti, að þá drepa netin ekki
fuglinn.
Hjónagleði og spilamennska
— Hvað segirðu um skemmtana
líf í Mývatnssveit í vetur?
— Það er nú ungmennafélag í
sveitinni, sem hefur aðallega hald
ið uppi skemmtanalífi og svo
(Framh a ia siðu

i &/JMHTL. Mmmuiíig vmu gréðmfín, sern grafið bnfa
lUíykvíkl'ngmn MtmUiru<t r n»r bi>r;u~
: ixr kvi'ójiir i rjiíUjórílsr* i.x ió 'nv, í fjiittíím ór“ n.m
! W-m í „Titotmum'1. Pur vt frv. pviíú mhuúr ú |
' <«í:.ó ura ; „mrií j.eírm j»:g;ir , Tímim:.“ Ii'kli Esj-
> spíiitu ftérgmbings,- og fjáir ktmni við úirmmími íjós-
iumi'. Ilni þctta iiafur :i
híifuðbnrg'Snnf «r fjaljnð f
‘nrmsurmt* gm>n í dag,
Ejó miyttduri Mtrrg «ú-
hÍ8rhvl»<&, Oiiit'ar K. M&i'rt-
únfMn, tók Jiéssú mynd yÉ
ir h,m>tn ng í'Ájun:. i %mr.
Þessi mynd er eitt hið tákn-
rænasta dæmi, sem lengi hef-
ur sézt um íhaldsáróðurinn í
bæjarmálum Reykvíkinga —
áróður, sem svívirða er að
bjóða vitibornu fólki og sver
sig í nazistaættina. Tilefni
þess, að Morgunblaðið birtir
þessa inynd á útsíðu ásamt
meðfylgjandi smágrein til skýr
ingar, er forystugrein í Tíman
um sl. sunnudag, þar sem
rætt var um íhaldsstjórnina í
Reykjavík í fjóra áratugi og
sýnt með ljósum og öfgalaus
um dæmum, hvernig hún hef
ur brugðizt gersamlega í þvi
mikla hlutverki, sem borgararn
ir hafa trúað, henni fyrir,
byggja upp höfuðborg lands-
ins með sæmilegu skipulagi,
framsýni og heiðarleik.
Þetta hefur komið svo illa
við íhaldsforystuna, að engu
er líkara öðru en sturlun. Og
eina ráðið, sem haldbært þykir
er að hrópa upp gamalkunnug
fávitaorð: „Óvinir Reykjavík-
ur“, „hatur á Reykjavík“ og
reyna að telja Reykvíkingum
tru um, að gagnrýni á íhalds
stíárnina í Reykja.vík sé of
sóku á hendur ölluni borgar
búum og borginni í heild!!!
Þetta er jafnmikil vizka og því
væri haldið fram, að gagnrýni
stjórnarandstöðu á ríkisstjórn
sé ofsókn á þjóðina alla og hat B
ur á henni.
Svo lágt hefur enginn lagzt
í landsmálabaváttunni hér á
landi, en Reykjavíkuríhaldið
hefur beitt slíkum Kleppsá-
róðri gegn Framsóknarmönn-
um í áratugi, af því að þeir
hafa gagnrýnt óstjórnina í mál
um borgarinnar af mestri rök-
festu, svo að undan hefur svið
ið. F
Og enn á að beita hinu sama,
og fangaráðið er að slíta setn-
ingar úr samhengi og afbaka
og hrópa upn sem hatur á i
Rcykjavik. Slíkar aðfarir eru |
sama eðlis og nazistaáróðurinn
hversdagslegt er. Hvað er
hversdagslegra í sveitum
sumar eftir sumar en fífil-
brekkan, gróin grundin, grös
ug hlíðin, berjalautirnar,
fífusundin, flóinn o. s. frv.?
Þó er þetta kvæði skáldskap
ur, sem hefur lyft þessum
hversdagsleika íslenzkra
sveita í æðra veldi í vitund
manna kynslóð eftir kyn-
slóð. Svona undarleg geta
lögmál listarinnar verið.
Það er persónulegt og ein
staklingsbundið, hvernig
menn njóta listar og hvers
þeir njóta í listum. Þótt
menn verði þar gjarnan háð
ir ríkjandi tízku, hefur hún
aldrei allt vald yfir öllum.
Eftir hverju á þá að meta
bókmenntir fyrst fjölbreytn
in er svo mikil og öllum
hentar ekki hið sama?
Bókmenntir á að meta eft
ir gildi þeirra. en áhrifin
segja til um gildi listaverks
ins. Því aðeins er skrifað
orð — eins og raunar hið
talaða — nokkurs virði, að
það hafi jákvæð áhrif á les
andann.
Jákvæg áhrif eru marg-
vísleg. Menn greinir vitan-
lega á um það, hvað beri að
kalla skáldskap, en áróður
getur verið jákvæður, hvort
sem hann er skáldskapur
eða ekki. Bókmenntir, sem
glöggva skilning manns,
eru jákvæðar, því að þær
gera lesanda sinn vitrari
Boðskapurinn skiptir höfuð-
máli. í skáldskap eru sagð-
ar sögur og dregnar myndir
til að vekja athygli á einu
og öðru, sem máli skiptir í
mannlegri tilveru. Þannig er
oft talað til tilfinninganna
og ýtt við lesandanum til að
hugsa um einhverja þætti
mannlifsins.
Auðvitað fléttast stundum
saman jákvæð áhrif og nei-
kvæð. Neikvæð áhrif kalla
ég það t.d. að læða inn í vit
und manna, að sálarlíf
þeirra sé flóknara, óstjórn-
legra og óviðráðanlegra en
það er í raun og veru. Auð-
vitað er það alltof takmark
að að hvað miklu leyti okk-
ur er sjálfrátt, en þa^ er
þó alla vega neikvætt að
efla þó skoðun, að ósjálf-
ræðið sé okkar rétta eðli og
eina hlutskipti. Það er ai-
varlegur leikur að æsa upp
tilhneigingar manna og
duttlunga og gera að ástríð
um.
En fleira er jákvætt í
listum en boðskapur og beiri
áhrif á lífsskoðun og hugs-
unarhátt. í bókmenntum
eins og öðrum listum er
stundum sú fegurð, sem veit
ir frið og ró og þar með svöl
un og endumæringu. Þau
áhrif eru líka jákvæð og sá
skáldskapur, sem nær þeim
tökum á lesendunum, er góð
ur og uppbyggilegur. Hann
er jðkvæður í bezta lagi, því
að hvíld og sálarfriður er
manninum nauðsyn svo að
hann megi ganga til verks
með endurnærðrj orku.
Þó er heldur ekki hægt ag
ganga fram hiá því, að bær
bókmenntir, sem eru mönn
um meinlaus skemmtun og
dægradvöl. hafa líka nokkru
hlutverki að gegna.
Bókmenntirnar eru svo
víðtækar og fjölbreyttar, að
ekki er hægt að ætlast til
þess, að nokkur einn maður
kunni að meta allt það. sem
iákvætt er innan þeirra.
Þar er sumt, sem snertir
hann lítt, þó að það grípi
næman streng í briósti ann
ars og verði honum hin Ijúf
asta nautn.
Ef við skiljum þetta og
gerum okkur grein fyrir því
jafnframt, hve voldngar bók
menntatízkurnar eru, ætti
okkur að vera ljóst. að
fjölbreytni i umræðum um
bókmenntir er heppilegust
fyrir þróun málanna. En ef
við getum ekki skilið. að
neitt séu nýtilegar bók-
menntir nema það, sem á
bezt við nkkur sjálf. erum
við þröngsýn og ofstækis-
full. Og þá er ekki gott að
veita okkur einræði eða
einkarétt í þeim málum.
Prjálsar, víðtækar umræð
ur eru heppilegastar hér
sem víðar, jafnvel þó að þær
viirðist þá stefnulausar og
handahófskenndar.
Þeir, sem á annað borð
lesa greinar um bókmennt-
ir. munu fljótt kynnast skoð
unum þeirra mrnna, sem að
staðaldri skrifa í blöð urn
bækur. Við lærum hverjir
eru okkur skyldastir, með
hver.ium við eigum samleið.
Það vilja ekki allir hlíta leið
sögn hins sama og menn
læra, hverja leiðsögumenn
þeir fella sig helzt við.
Stundum er hægt að fá
nokkra sjálfstæða hugmynd
um skáldverkið af blaða-
grein um það. Það er góður
siður að birta tilvitnanir til
sýnis. ekki sízt úr ljóðum.
Ef greindur maður skrifar
af samúð um lióðabók og
birtir eitt eða tvö erindi.
sem okkur þykja tæpast i
meðallagi. þá höfum við
ekki mikils að vænta þar
Ef greinarhöfundur hins
vegar er að benda á það.
sem honum þykir illa hafa
tekizt, þá dettur okkur ekki
f hug að hann velii það
bezta. Allt gefur þetta þó
hugmynd um höfundinn og
er því þjónusta vig lesand-
ann. Skáld verða að kann-
ast við bað. sem þau hafa
látið frá sér fara, og það er
bara til athlægis að heimta
fébætur fyrir það, að sýnis-
horn séu birt í blöðum, jafn
vel bó að þau sýnishorn
veiti takmarkaða fræðslu og
verki öðruvisi en vissir rit-
dómar. Heil erindi og sér-
staklega heil lióð eru ófals-
aðar heimildir, en hitt vit-
um við auðvitað, að ágætum
höfundum hafa oft mislán-
azt sum verkin. Ósmekkleg
vísa eða andlítil getur því
aldrei sannað, að höfundur
hennar sé ekki skáld. Sé
hins vegar ráðizt, að einu
skáldi á þann veg, að birta
eitthvað hið lakara úr verk
um hans og vilja kveða upp
allsheriardóm vfir honum á
beim forsendum, væri eðli-
legt, að dáendur hans
drægju fram gullkornin og
þá mvndi vegur hans vaxa.
Þetta er hér nefnt af
gefnu tilefni, þar sem
nokkru skiptir að ekki sé
torveldað eða bannað að
ræða um kost og löst á skáld
skap og styðja mál sitt til-
vitnunum. eins og jafnan
hefur tíðkazt.
Það verður að ræða bók-
mennt.ir í blöðum. En það
eiga að vera frjalsar um-
ræður.
TÍMINN, miS'vikudaginn 7. marz 1962
9