Tíminn - 29.04.1962, Blaðsíða 6

Það mun vera rétt, að
nokkru fyrir þinglokin hafi
einn elzti maðurinn í þingliði
stjórnarflokkanna látið falla
orð á þessa leið:
— Eg er nú eiginlega ekki
orðinn til neins, nema að
sitja á þingi.
í ummælum þessa aldna
þingmanns kemur það vel í
Ijós, að það er ekki mikið
starf fyrir stjórnarþingmann
að sitja á þingi. Til þess þarf
ekki annað en að halda sig
hæfilega nálægt þingsalnum
og vera tilbúinn að greiða at-
kvæði, þegar ríkisstjórninni
þóknast að lá;ta fara fram
atkvæðagreiðslur, en það mið
ast við hentugleika ráðherr-
anna. Öll mál, sem stjómin
leggur fyrir þingið, eru und-
irbúin og umsamin af henni
áður en þau eru látin koma
til meðferðar í þinginu.
Stjórnarþingmenn fá þar
engu að breyta, nema þá ein-
hverjum minniháttar atrið-
um. Tillögur andstæðinganna
eru felldar, jafnt þær, sem
eru sjálfsagðar og réttmætar
og hinar, sem orka tvímælis.
Valdalíti! stofnun
Þegar litið er á þingstörfin
frá þessari hlið einni, mun
dómurinn um Alþingi því
verða sá, að það sé orðið
harla valdalítil stofnun. Méiri
hlutinn er fyrirfram hand-
járnaður og múlbundinn og
því er það sannmæli, að vel
má skipa hann mönnum, sem
vegna hrumleika eru orðnir
ófærir til annarra starfa. Rík
isstjórnin er ekki aðeins bú-
in að leggja framkvæmda-
valdið alveg undir sig, heldur
einnig löggjafarvaldið. Rétt
er að láta það koma fram, að
núv. ríkisstjórn ber ekki ein
ábyrgð á þessu. Þetta hefur
verið að gerast smátt og
smátt á undanförnum ára-
tugum. Sök núv. stjórnar er
hins vegar sú, að hún hefur
gengið lengra í þessum efn-
um en nokkur fyrirrennari
hennar hefur gert. Enginn
þingmeirihluti hefur verið
jafn þrælbundinn af ríkis-
stjórninni og sá, sem nú sit-
ur á Alþingi.
Þegar að því kemur, að ís-
lendingar setja sér nýja
stjórnarskrá, hlýtur það að
vera eitt af því, sem lögð verg
ur megináherzla á, að endur-
reisa vald Alþingis að nýju
og gera löggjafarvaldið óháð
ara framkvæmdavaldinu. Þar
þarf að vera hæfileg aðgrein
ing, því að ella vofir yfir sú
hætta, að of mikið vald drag-
ist á fáar hendur.
Réttur minpihlwtans
Þótt Alþingi sé valdalítil
stofnun, ef litið er frá þeirri
sjónarhæð, sem rætt er 'um
hér á undan, er alrangt að
telja það áhrifalaust með
öllu. Áhrif þess felast nú fyrst
og fremst í því, að stjórnar-
andstaðan hefur þar aðstöðu
til að koma fram gagnrýni á
hendur stjórninni og halda
uppi sókn fyrir umbótamál-
um. Þannig skapar Alþingi
minnihlutanum möguleika til
áhrifa, sem hann hefði ekki
ella. Fjölmörg dæmi má
nefna því til sönnunar, aö
Alþingi hefur þannig skapað
minnihlutanum aðstöðu til
að hafa óbeint meiri eða
minni áhrif á stjórnarstefn-
una.
Af þessum ástæðum verð-
ur Alþingi alltaf þýðingar-
mikil stofnun, jafnvel þótt
meirihlutinn þar sé handjám
aður og múlbundinn. Alþingi
tryggir þannig rétt og áhrif
minnihlutans, en það, sem
öðru fremur skilur milli lýð-
öðru fremur skilur m'illi lýð-
ræðis og einræðis, er einmitt
það, að einræðið einskismet-
ur og fótumtreður rétt þess,
sem er í stjómarandstöðu.
Alþingi er framar öllu öðru
trygging þess, að stjórnarand
staðan hafi möguleika til að
njóta sín.
Umbótamálum þok-
að áleiðis
Ef litið er yfir störf sein-
asta þings, sést það glögglega,
að á ýmsum sviðum hefur
sókn stjórnarandstöðunnar
borið talsverðan árangur. Að
eins nokkur dæmi skulu
nefnd:
Ríkisstjórnin setti á síðastl.
sumri bráðabirgðalög um
lausaskuldir bænda. Efni
þeirra var að útvega bænd-
um skuldabréf, sem þeir gætii
notað til greiðslu á lausa-
skuldum, en þetta kom hins
vegar að litlu gagní. þar sere
sala bréfanna var ekki
tryggð. Framsóknarmenn
gagnrýndu þetta harðlega og
varð það til þess, að stjórnin
tryggði sölu bréfanna.
Fyrir áramótin fluttu þeir
Þórarinn Þórarinsson, Jón
Skafta'Son og Halldór E. Sig-
urðsson frv. um lántöku, sem
notug yrði til að fullgera við-
byggingarnar við Landspítal-
ann, sem er mikið nauðsynja
mál. Frumvarpið var sent
landlækni til umsagnar, sem
mælti með því. Þetta varð til
þess, að í þinglokin flutti
stjómin frumvarp um sama
efni.
Á þingi í fyrravetur flutti
Þórarinn Þórarinsson frv.
um aukna aðstoð við verka-
mannabústaði og flutti það
aftur I þingbyrjun nú, ásamt
Jóni Skaftasyni og Ingvari
Gíslasyni. Þetta varg til þess,
að síðar á þinginu lagði
stjórnin fram frv. um svipað
efni.
í byrjun þingsins fluttu Jón
Skaftason og fleiri þingmenn
Framsóknarflokksins frum-
varp þess efnis að hækka
íbúðalán Byggingars.jóðs úr
FRÁ SETNINGU ALÞINGIS
SÍÐASTL. HAUST
100 þús. kr í 200 þús. kr Þetta
varð til þess að nokkru síðar
flutti ríkisstjórnin frv. um að
hækka íbúðalánin í 150 þús.
kr.
Þannig mætti nefna ýms
fleiri mál, sem sýna það,
hvernig ríkisstj órnin hefur
ekki talið annað fært en að
láta undan sókn stjórnarand-
stæðinga fyrir ýmsum um-
bótamálum, þótt hún í flest-
um tilfellum hafi gengið of
skammt. En betra er þó að fá
nokkuð fram en ekki neitt.
Yiðoámið gegn
, viðreisninni”
Ótalið er enn hið veiga-
mesta, sem Framsóknarflokk
urinn hefur komið fram sem
stjórnarandstöðuflokkur, en
óumdeilanlegt er, að barátta
hans hefur knúið stjórnina
til að fylgja ekki fram „við-
reisnarstefnunni“, eins og
hún var mörkuð í upphafi.
Vegna hinnar hörðu bar-
áttu Framsóknarflokksins
gegn vaxljaokri „viðreisnar-
stefnunnar", neyddist stjórn-
in til þess strax í árslok 1960
að lækka vextina aftur sem
svaraði helmingi vaxtahækk-
unarinnar, sem var ákveðin
fyrr á árinu. Þetta hefur dreg
ig mjög úr samdráttaráhrif-
um „viðreisnarstefnunnar“.
Þá hefur barátta Framsókn
arflokksins gegn því að dreg
ið yrði úr framlögum til verk
legra Jramkvæmda, tvímæla-
laust borið þann árangur, að
niðurskurður þeirra hefur orð
ið miklu minni en ætlað var
samkvæmt „viðreisnarstefn-
unni“ upphaflega. Þetta hef
ur einnig dregig verulega úr
samdráttaráhrifum hennar.
Þetta þrennt, ásamt batn-
andi aflabrögðum, hefur át.t
meginþátt í því að koma í
veg fyrir þann stórfellda sam
drátt og atvinnuleysi, sem
hæglega hefði getað skapazt,
ef „viðreisnarstefnunni"
hefði verið fylgt, eins og hún
var ráðgerð í upphafi.
Gengisíækkunin
afhiúpuð
Ef litið er yfir störf nýlok-
ins Alþingis, verður það ótví
rætt athyglisverðast, að þar
var svo greinilega sýnt fram
á, að gengislækkunin í fyrra
var með öllu óþörf, að ráð-
herrarnir höfðu alveg gefizt
upp við að réttlæta hana, þeg
ar þinginu lauk. Þetta kom
berlegast fram í eldhúsum-
ræðunum. Andstæðingarnir
sýndu fram á meg óhrekjan-
legum rökum, að þær ástæð-
ur, sem ríkisstjórnin og Seðla
bankinn færðu fyrir gengis-
lækkunni, væru með öllu
hrundar til grunna á þann
veg, að reynslan sjálf hefði af
sannað þær. Hún hefði eink-
um verið rökstudd með spá-
dómum um léleg aflabrögð,
sem engan stað hafi hlotið í
veruleikanum. Atvinnuvegirn
ir hefðu hæglega getað risið
undir þeirri hóflegu kaup-
hækkun, sem samið var um
í fyrra, og hefði þeim grund-
velli ekki verið hróflað,
myndi nú ríkja hér jafnvægi
í efnahagsmálum, góður
vinnufriður og þjóðin getað
horft vongóðum augum fram
á við.
Öllu þessu hefur gengis-
lækkunin kollvarpað. Dýrtíð-
in hefur magnazt stórlega að
nýju. Fleiri og fleiri stéttir
knýja fram kauphækkanir
til þess að mæta kjaraskerð
ingunni af völdum gengisfalls
ins. Alger upplausn ríkir nú
í launamálum, og rikisstjórn
in hrekst þar eins og strá 1 i
vindi. Einn daginn lofar
hún, að hinir lægstlaunuðu
skuli fá kjarabætur, en hin:i
daginn stimpla blöð hennar
það ábyrgðarleysi, ef minnt
er á þetta loforð hennar.
Yantrúin á framtak
^inna mörgu
Sú stjóm, sem hefur skap
að slíkan glundroða og geng
islækkunin i fyrra hefur vald
ið, er sannarlega ekki fær
um ag stjórna.
Því meiri ástæða er til
þess að hnekkja stjórnarstefn
unni, að þessi heimskulegi
verknaður, gengisfellingin I
fyrra, var ekki aðeins gerð af
fávísi og hefndarhug, heldur
einnig af þeim ásetningí að
breyta alveg eigna- og tekju
skiptingunni í landinu, þ. e.
að endurreisa hér hjóðfélag
„hinna gömlu og góðu daga“,
þegar fáir voru ríkir og allur
fjöldinn fátækur. Til þess að
ná því marki eru gengisfell
ingar bezta leiðin, því að þær
gera hina ríku ríkari og hina
fátæku fátækari. f öllum vest
rænum löndum er nú keppzt
við, nema á íslandi, að halda
gengi gjaldmiðilsins sem stöð
ugustu, og forðast genglsfell
ingar eftir fremsta megni. í
þessum löndum er líka vfir-
leitt stefnt að því að bæta
efnahag almennings. nema
hér á íslandi, þar sem haldið
er í þveröfuga átt.
Það er trú stjórnarinn-
ar, að þjóðfélaginu muni farn
ast bezt undir handleiðslu
fárra auðmanna og auðfé-
laga. Stjórnin hefur ekki trú
á framtaki hinna mörgu. —
Þess vegna þrengir hún hag
þeirra með gengisfellingum
og dregur úr hver.s konar
stuðningi við framtak hins ó-
breytta borgara. Þessi stefna
er ekki aðeins röng, heldnr
þjóðhættuleg. Sökum fá-
mennis þjóðarinnar, veltur
hvergi meira á því en hér. að
valinn maður sé í hverj.u
rúmi. Þess vegna ber að
styrkja sem mest sjálfsbjarg
arviðleitni og framtak hlnna
mörgu. Þess vegna þarf að
hnekkja þeirri stjórnarstefnu
sem nú er fylgt. og koma
þannig í veg fyrir að kiara
bætur hinna mörgu verði
eyðilagðar með endurteknum
gengisfeHingum.
‘ I t ' V s t, < t t t l . » • t
N I I I II j j j»’ '.',11 I \
6
T I M I N N, sunmidagur 29. apríl 1962