Tíminn - 29.04.1962, Blaðsíða 9

HaMsteinn Sveinsson stendur undir abstrakt-skreyttum húsgafli sínum
hann ekki langt að sækja list-
fengina, hann er bróðir Ás-
mundar Sveinssonar, mynd-
höggvara. Enda viðurkennir
Hallsteinn, að sér þyki meira
varið í höggmyndir en mál-
verk. Höggmyndir á hann þó
fáar, hefur þó fengizt sjálfur
við að gera höggmyndir, en
brotið þær jafnóðum.
Þegar eldavélin kom
— Við vorum ellefu systkin-
in, segir Hallsteinn, — ég var
þriðji yngstur. Ásmundur tíu
árum eldri en ég. Sjálfur verð
ég sextugur á næsta ári. Þá
ætla ég að bjóða öllum málur-
unum hingað og hafa bara . . .
jæja, sleppum því.
— Þú ert ættaður úr Döl-
um?
— Já, fæddur á Kolstöðum
það er í Miðdölunum. Það var
lítið kot en fólkið margt. Þar
sá maður aldrei mynd, enda
tiðkuðust ekki myndir í þá
daga á íslandi. En þar var tals
vert af bókum. Þarna bjuggum
við í gömlu baðstofunni og ég
— Við vorum öll lagtæk.
Það voru alltaf stundaðar smíð
ar heima, bræður mínir smíð-
uðu rokka í fleiri ár og við
strákarnir vorum látnir renna
pílára í rokkhjólin. Heima var
smiðja og einn bróðir minn,
Finnur, smíðaði hestajárn. Eg
hef smíðað allt frá því ég man
eftir mér, mölvaði marga
tommustokka og skar mig oft
á hnífnum. — En Ásmundur
er einn um listamennskuna.
Lokaði sig inni
— Annars hafði hann ekki
meiri námsffæfileika en við
systkinin, en hann var töluvert
öðruvísi en við hin. Hann var
heldur fáskiptinn og vildi vera
einn og dunda fyrir sig. Hann
átti erfitt með að vera með
okkur í leikjum, lokaði sig inni
og var þá að smíða, hann smíð
aði báta og flugdreka og ann-
að. Þó vildi hann skemmta sér.
hann gat verið með í því. En
hann var alltaf einangraður og
fálátur. Fólki finnst nú hann
tala hátt og mikið, það stafar
Við Háaleitisveg stendur
hús eitt f jarri öðrum húsum
og er reist á grýttum mel.
Það heitir Uppland. Á ann-
arri álmu hússins horfir
mannhæðarhár gluggi á
höllum vegg mót vestur-
himni og ókunnur vegfar-
andi mætti ætla, að hér
byggi listmálari, sem þyrfti
mikla birtu. íbúi hússins
heitir Hallsteinn Sveinsson,
nær sextugur að aldri, ein-
hleypur maður. Listmálari
er hann ekki, en líf hans er
þó tengt listinni á margan
hátt og hann hefur jafnvel
borið við að gera höggmynd
ir, sem hann hefur þó brot-
ið jafnóðum.
Við komum að manulausu
húsi og höfðum beðið nokkra
stund, er við sjáum hvar hár
maður, grannvaxinn kemur
heim traðirnar, gengur lítið
eitt álútur og hefur þrjú börn
í eftirdragi.
AAálverk, orgel og bækur
— Átt þú þessi börn, Hall-
steinn?
jj* — Nei, þetta eltir mig bara.
Börn eru góð, þangað til þau
fara að vaxa. Eg skil ekki þetta
unga fólk nú á dögum, það les
bara hasarblöð og er á böllum,
fjollar utan í hvort öðru á þess
um böllum. Eg vil ékki láta sjá
mig, þegar ég er að þessu. Og
þetta unga fólk, það skilur ekki
abstraksjón.
Hallsteinn opnar dyrnar að
verkstæði sínu og vísar okkur
inn ásamt börnunum. Þar ægir
saman ýmiss konar dóti og efni
við, Hallsteinn hefur atvinnu
af að búa til blindramma fyrir
listmálara og innramma mál-
verk. Inn úr verkstæðinu er
gengið inn í tvö lítil herbergi,
sem Hallsteinn hefur til íbúð-
ar, að öðru leyti leigir hann út
húsið. En hér er ekki í kot vís
að þótt ekki sé víðara til
veggja. Hér hanga málverk á
veggjum, svo þétt, að ekki verð
ur stungið nögl á milli. Auk
Iþess er þar orgel og bókaskáp-
ur, sem stendur á miðju gólfi,
því að ekki veitir af veggpláss-
inu. Skápurinn er með hagleik
þeim gerr, að hann snýst um
ás, enda ekki manngengt í
kringum hann. Forafálegt út-
varpstæki stingur mjög í stúf
við nýtízkuleg málverkin, þetta
eru nær eingöngu abstraktmál-
verk eftir yngri kynslóðina,
Snorra Arinbjarnar, Kristján
Davíðsson, Nínu, Sigurð Sig-
urðsson, Hafstein Austmann,
Sverri Haraldsson, Braga,
Scheving og fleiri og fleiri.
Aldrei keypt mynd
Hallsteinn býður okkur sæti
í sófanum undir gríðarstórri
mynd af Kristjáni Davíðssyni.
Hann segir börnunum að draga
af sér stígvélin. Fylgdarmaður
blaðamannsins hafði brjóstsyk-
ur og súkkulaði í fórum sínum
og lifnar þá heldur yfir börn-
unum.
— Hefurðu mikið álit á
svona gotti? spyr Hallsteinn
með efasemdarbliki í augum.
Svo dregur hann upp tóbaks-
pontu sína og fær sér duglega
í nefið.
— Hvað áttu mörg málverk?
— Eg hef aldrei talið það
saman. Eg ætlaði nú að fara til
þess, gera skrá yfir þetta. Ætli
það séu ekki ein 40 málverk og
teikningar. Annars hef ég ekki
hugmynd um það. Það kom hér
maður um daginn og vildi endi
lega tryggja þetta, hann vildi
tryggja það fyrir 200 þúsund.
En ég hafði ekki efni á að
borga iðgjaldið. Það var að
segja maður við mig í morgun:
Hvemig hefurðu eignazt öll
þessi málverk? Eg svaraði því
til, að ég hefði lifað á svo
skemmtilegu tímabili.
Eg hef aldrei keypt mynd.
Eg er alltaf peningalaus. Eg
hef fengið þetta í vinnulaun
hjá málurunum, fæ að velja úr
hjá þeim við og við. Peningarn-
ir fara allir í efnivið, mat og
fatnað og ég passa mig alltaf
að eiga neftóbak. Og svo kaup-
ir maður töluvert af sénever.
En mynd hef ég aldrei keypt,
ég hef þó hjálpað stöku manni.
þegar mikið lá við.
Bróðir Ásmundar
— Þú heldur þér við yngri
kynslóðina.
— Já, ég hef aldrei kynnzt
gömlu meisturunum, Ásgrími,
Jóni og Þórarni gamla. Og
Kjarval þekki ég ekki. Eg er
allur í abstraksjóninni. Já, ab-
straksjónin.
Hallsteinn Sveinsson þykir
einn traustastur meðal ramma-
gerðarmanna hér í bæ, enda á
man eftir hlóðaeldhúsinu, man
þó ekki eftir reykjarbragði af
matnum. Svo kom eldavélin,
það þótti mikill viðburður. Það
var meiri furðugripurinn, elda-
vélin, í okkar augum.
— Voru ekki fleiri en Ás-
mundur listfeng af systkinun-
um?
af því, hvað hann var feiminn.
En þarna á Kolstöðum var ann
ars oft margt fólk, við fórum
seint á fætur en vorum oft aö
dunda lengi fram eftir á kvöld-
in, þetta var lítið kot.
Þegar ég var rúmlega tvítug-
ur, fluttum við suður að Eski-
holti á Mýrum. Mamma var ætt
uð úr Borgarfirðinum. Það var
árið 1925. Eg var heima enn í
tíu ár, var fyrst vinnumaður
hjá bræðrum mínum. Svo fóru
karlarnir að taka mig og láta
mig byggja hús. Svo var það
árið 1940, þá fékk ég magasár,
var hálfdauður maður. Þoldi
enga erfiðisvinnu og fór þá að
dunda við þessa innrömmun og
flutti suður.
Leggjasf á sansinn
— Fyrsti málarinn, sem ég
kynntist var Snorri Arinbjarn-
ar, þar sá ég heilmikið af ab-
straktmyndum og varð mikið
hrifinn. En fólkið skildi ekki
abstraksjónina. „Þetta er ein-
hver strákaumingi, hann er að
mála eitthvað, en þó er hann
enginn málari,“ var sagt. Þetta
sagði nú fólkið um hann Snorra
Arinbjamar.
Annars sé ég alltaf eftir því
að hafa farið úr sveitinni, held-
ur Hallsteinn áfram, — ég
vildi alltaf vera í sveit. Hér í
Reykjavík er ég alltaf hálf átta
villtur, ég veit að vísu hvar átt-
irnar eru, en ég hef aldrei lif-
að mig inn í þær. Eg geng bara
eftir þessum götum. Eg passa
ekki inn í þetta.
Manni fannst nú erfitt að
púla hvern dag úti við erfiðis-
vinnu. En eftir heiisubrestinn
fannst mér stórillt að liggja
alltaf inni og gera ekki neitt.
Það er nú eitt í þessu mannlífi.
Annars er heilsan sæmileg
nú orðið. Nema timburmenn-
irnir leggjast á sansinn, ég
kalla það það.
— Þú skreppur þá kannske
í sveitina öðru hverju?
(Framhald á 12. síðu)
„ÞaS er bezt að maSur fari að vinna eitthvað" sc-gir Hallstelnn og
tekur til höndum, og Ijósmyndarinn smelllr af. (Ljósm. Tímlnn GE)
l|ífílTTWN, srannudagur 29. aprfli 1962.

nvi