Tíminn - 29.04.1962, Blaðsíða 14

ákveða nýjar tillögur um vopn
handa Rússum. Því næst aftur tii
hermálaráðuneytisins, til viðtals
við Archie Nye. Flýtti mér loks
heim til að hafa fataskipti, áður
en ég borðaði miðdegisverö í
Savoy með þeim Anthony Eden,
de Gaulle og Peake. Fór þaðan
aftur til Ðowning Street á fund
með Hopkins, Marshall o.fl. Mik
ilvægur fundur, þar sem við sam
þykktum uppástungu þeirra um
árásaraðgerðir í Evrópu, e.t.v. ár-
ið 1942 og áreiðanlega 1943. Þeir
eru ekki enn farnir að gera sér
grein fyrir öllum afleiðingum
þessa áforms og þeim erfiðleik-
um, sem við eigum í vændum.
Eg óttast mest ag þeir einbeiti
sér að þessari árás á kostnað alls
annars. Við höfum því í viðræð-
um við þá lagt sérstaka áherzlu
á mikilvægi þess, að séfj yrði fyr
ir bandarískri aðstoð á Indlands-
hafi og í Mið-Austurlöndum ...“
Á þessum miðnæturfundi með
þeim Hopkins og Marshall var
það samþykkt, að Bretar skyldu
fallást á tillögur forsetans í meg-
in-atriðum. Churchill fagnaði form
lega þeirri ákvörðun Bandaríkja-
Stjórnar, að líta á Þýzkaland sem
höfuðóvininn, en fór jafnframt
orðum um mikilvægi þess, að
vernda Indlandshaf og Mið-Aust-
urlönd. Eftir að Marshall hafði
skýrt frá áætlun sinni og lýst yf
ir þeirri skoðun sinni, að hægt
yrði að sigrast á erfiðleikunum
við að útvega nauðsynleg skip og
innrásarbáta, minnti Brooke fund
armenn á hið hættulega ástand á
Indlandshafinu. Ef ekki yrði
hægt að stanza framrás Japana
meðfram . suðurströnd Asíu,
myndu þeir innikróa og einangra
hálfa milljón hermanna í Mið-
Aus'turlöndum og ná Indlandi al-
gerlega á sitt vald. Tyrkland yrði
umkringt, olíubirgðir Rússa í Kák
asus yrðu í ýfirvofandi hættu,
bæði að sunnan og norðan, og
Bretar myndu tapa olíulindunum
í Pers-íu og íraq. Rússland, sem
þá yrði gersamlega einangrað,
myndi neyðast til að gefast upp
og allar árásir á Þýzkaland yfir
Sundið yrðu óframkvæmanlegar.
Fundinum lauk með því, að
samþykkt var, að hafinn skyldi
rm^wmmmxmmaaasBimma
37
um leið og bærinn opnaðist, og
ósköpuðust. Með komumanni var
feikna stór hundur, sem tók á
móti heimaseppum, og sló umsvifa
laust í bardaga. Voru það hörku
áflog og rifrildi. Aðkomuhundur-
inn lagði hvern af öðrum og beit
með mikilli grimmd, svo að völl
urinn varð allur blóði drifinn.
Hann þurfti líka að spjara sig.
Einn á móti fjórum. Var hann
sjáanlega vanur tuskinu og
kunni tökin á andstæðingunum.
Fylgdarsveinninn reyndi að stilla
til friðar, en hlaut brátt að sinna
hestunum, sem ókyrrðust við læt
in. Má vera að þessi atburður
hafi magnað Sólbjörgu gömlu.
Samtal hennar og Jóhannesar var
þetta: ,,Er sýslumaður heima?“
spurði Jóhannes. „Já, hann kom
í dag. Viltu honu.m nokkuð?“
spurði kerling stutt í spuna. „Eg
ætla að biðjast gistingar." „Hér
verður ekki t.ekig á móti fleiri
gestum. Það komu þrír með sýslu
manni og því er hvert rúm skip-
að. Nema gesturinn vilji sofa hjá
mér,“ sagði kerling. „Segðu sýslu
manni, að Jóhannes.á Kirkjubóli
sé kominn og beiðist gistingar,"
sagði komumaður og var nú þung
ur í máli. „Vill ekki gesturinn
hafa sig burt?“ sagði kerlingin
og brýndi raustina ekki síður en
komumaður. „Sýslumaður leyfir
engum manni yfirgang né frekju
Flyttu erindi mitt, kerling. eða
ég geng í bæinn.
í þessu kom sýslumannsfrúin
fram á ganginn. „Hvað er um að
vera, Sólbjörg? Hvað gengur á?“
spurði hún myndug. „Hér er
kominn karl, sem nefnist Jóhann
es á Kkkjubéli. Hann krefst gist
ingar. En ég tók mér það valda
að úthýsa honurn." „Guð almátt-
ugur, Sólbjörg,” hrópaði frúin.
„Þúar þú prófastinn á Kirkjubóli,
og leyfir þér óskammfeilni.“
Nokkru lægra: „Komdu inn, og
láttu sem minnst á þér bera.“
Frúin gekk nú fram, sagði nafn
sitt og stöðu og heilsaði prófasti
virðulega. Sagði hún gistingu vel
komna og bað prófastinn þess
lengstra orða að taka ekki mark
á elliæru gamalmenni, sem aldr,
ei hefði kunnað mannasiði. Leiddi
hún prófast til stofu og bað ráðs
manninn fyrir hestana. Sló nú
öllu í logn að nýju.
Stóri hundurinn stikaði um bæ
inn og gerðist heimakomi.nn. En
heimarakkar þorðu sig hvergi að
hreyfa, enda allir sárir eftir við-
ureignina. Sólbjörg skammaðist
sín ekki. Hún hafði hægt um sig
þegar frúin var nærri, en flutti
heimafólkinu söguna um viður-
eign sína og prófasts og kryddaði
góðmetið sjálfri sér í vil. Og var
hlegið að. En þrátt fyrir þessa
lægð hjá Sólbjörgu, var hún ekki
alveg úr leik. Seinna um kvöldið
hrópaði hún svo hátt á ganginum
mikla, sem tengdi saman vistar-
verur stórbýlisins, að heyrast
mátti til gestastofunnar: „Hvað
er að tarna. Sigga, Gunna, komið
og sjáið. Það er auðséð, að hér
er kominn höfðingi, prófasturinn |
á Kirkjubóli. Það er allt lapið úr,
hundaaskinum og þurrsleiktur
innan kálfsdallurinn. Og held ég
þó, að honum hafi verifj gefinn
malur á við þrjá.“
í’rúin kom þegar fram úr stof
unni og sagði: „Sólbjörg, Sól-
björg. Ilvað á þessi munnsöfnuð
ur að þýða? Þú ert ekki húsum
hæf, ef þú hagar þér svona.“
„Má maður ekki segja sannleik-
ann? Komdu sjálf og sjáðu,“
nú þegar undirbúningur að mynd-
un bandarísks land- og flughers
í Bretlandi til að gera stórárás
yfir Sundið, á Þýzkaland árið
1943 og e.t.v. skyndilandgöngu |
árið 1942. Til þess að fýrirbyggja
hættuna á frekari sókn Japana
til' Mið-Austurlanda, skyldi banda
rís'kur liðsauki einnig sendur til
Indlands og Indlandshafs.
Churchill talaði um hinar tvær
þjóðir, sem nú hefðu gengið í göf
ugt bræðralag og Hopkins símaði
til Roosewelt, að brezka stjórnin
hefði fallizt á meginsjónarmið
Bandaríkjanna.
En þeir Marshall og Brooke
voru ekki jafnbjartsýnir. Eins og
S'á fyrrnefndi benti á í bréfi heim
til sín, þá hafði samkomulag ein
ungis náíjst í undirstöðuatriðun-
um og flestir hluttakendur settu
skilyrði viðvikjandi þessu eða
hinu. Og þótt ameríski hershöfð-
inginn væri þess albúinn að draga
saman eins mikið herlið og hægt
væri á Bretlandseyjum, á kostn
að Kyrrahafsvarnanna, þá hafði
Brooke tekið það skýrt fram, að
hann teldi varnirnar á Kyrrahaf-
sagði Splbjörg. Hún var eina hjú-
ið, sem þúaði sýslumannshjóain
bæði. „Eg tala ekki við þig.“
sagði frúin. „Þú veizt betur en
þú lætur. Og nú verðurðu að hafa
lágt það sem eftir er kvöldsins."
Ef prófasturinn skilur ekki mælt
mál, þá má hann eiga það, sem
hann vill,“ sagði Sólbjörg og
hafði nú lækkað róminn ofan í
hvísl.
Prófastur hafði fréttir að segja.
Presturinn, frændi frúarinnar,
hafði fastnað sér konu. Var það
ein prófastsdóttirin frá Kirkju-
bóli. Og kom hann nú frá því að
fylgja hjónefnunum á leið
Presturinn tók heitmey sína með
sér til þess að sýna henni heim-
ili sitt og börnin fimm. Prófast-
ur var hinn glaðasti yfir þessu
hlutskipti dót.tur sinnar. „Það er
gott, að hann fær góða konu,“
sagði frúin. Og hugurinn hvarfl
aði til erindisi.ns í Ás.
Nú var sýslumaður kominn
heim. Ekki minntist hann einu
orð á bónorð prestsns vð fóstur-
dóttur sína. Hefur kannske ekki i
vitafi það. En frúin sagði honum'
í kyrrþey, að Guðrún hefði haft
orð á því, að bindast almúga-|
manni. Kvaðst hann ekki trúa því
enda vissi hvorugt þeirra, við
hvern var átt. En gatan sú leyst
ist fyrr en þau grunaði
xxVIII
Einn bjartan vormorgun kom
Guðrún til fósturforeldra sinna,
þar sem þau nutu vorblíðunnar
og morgunglaðnings í svefnher-
bcrgi sínu. Guðrún bauð góðan
.daginn. „Þið sitjið hér að
drykkju, en ég hef gengið vorblíð-
unni á hönd úti í glaðb.iartri nátt
ú.runni," mælti hún. „Við njóturn
hennar líka,“ mælti frúin. „Þú

inu allra mála mikilvægastar.
Ekki hafði sá síðarnefndi og em-
bættisbræður hans^ heldur skuld-
bundifj sjálfa sig til að gera árás
yfir Sundið á árinu 1942 eða ’43.
heldur einungis fallizt á. að slíkt
væri æskilegt, ef — og aðeins ef
— skilyrði væru þá þannig, að
góður árangur væri líklegur Það,
sem Bretarnir hiifðu raunveru-
lega samþykkt, var, að hefja und
irbúning að áformi, í samráði við
Bandaríkin, um innrás í Evrópu
og fallast á það, að Bandaríkin
sendu sem mestan land- og flug-
her til Englands — þar sem
hann kæmi að mestu gagni, hvort
sem Rússland héldi velli og gerði
inrás á meginlandið mögulega
eða þafj félli og veitt þar með
Hitler enn einu sinni tækifæri til
að gera árás á England.
Viðvíkjandi áætluninni um að
gera áhlaup á strönd norðvestur-
Evrópu, fyrir augunum á þrjátíu
eða fjörutíu þýzkum herdeildum,
þá vissi Brooke fullkomlega,
hversu óraunveru.legir slíkir
draumórar voru. Bandaríkjamenn
irnir voru enn ekki farnir að gera
sér fulla grein fyrir yfirburðum
Þjóðverja í vopnabúnaði og þá
sérstaklega hvað skriðdreka
snerti. ..Það var vissulega ekki
hægt að taka „loftkasta]a“ Mars-
halls alvarlega,“ skrifaði Brooke.
„Japanir ógnuðu Ástralíu og
Indlandi. Við höfum a. m. k. u.m
st.undarsak.ir glatað yfirráðum okk
ar á Indlands'hafinu, Þjóðverjar
ógnuðu Persíu og olíubirgðum
okkar, Auchinleck átti við mjög
mikla erfiðleika að stríða í eyði-
mörkinni, og kafbátarnir sökktu
skipum í vaxandi mæli. . Okkur
skorti tilfinnanlega skip og gát-.
u.m ekki' framkvæmt neinar meiri
háttar hernaðaraðgerðir. nema
bætt yrði úr þeim skorti".
Jafnvel þótt Bandaríkjamönnum
tækist að flytja nauðsynlegt her-
lið. flugvélar og hergögn yfir Atl
antshafifj á tilsettum tfma, þá
yrðu ekki næg skip til að flytja
þá og hina brazku félaga þeirra
yfir Sundið.
Daginn eftir. þann 15. apríl,
hé]t Brooke áfram viðræðum sín
um við Marshall.
„Eftir hádegisverð dvöldum
vjf\ Mar ha]l næstum tvær klukku
stundir á skrifstofunni minni,
meðan ég útskýrði fvrir honum
fyrirætlanir okkar Eg býst við.
að hann sé góður ati safna her og
sjá um hin oauðsynlegu tengsl
milli hins hernaðarlega og póli-
tíska hers, en herstjórnarhæfileik
ar hans _ hafa hreint engin áhrif
á mig. f raun og veru er hann
að mörgu mjög hættulegur mað
ur. iafnframt því sem hann er
óvenju hrífandi persónuleiki.
Hann kvartaði undan því, að King
flotaforingi væri stöðugt að verða
harðari og harðari í kröfum sín-
um um hernaðaraðstoð á Kyrra-
hafinu . . . í Ástraiíu krefst Mac-
Arthur einnig aukins herliðs til
þess að geta hafið sókn frá Ástra
líu. Til þess að mótmæla áform-
um þeirra beggja hefur Marshall
lagt höfuðáherzu á fyrirhugaða
sókn í Evrópu. Það er hyggilegur
leikur, sem kemur vel heim við
núverandi stjórnmálaskoðun og
löngunina til að hjálpa Rússlandi.
En áætlun hans nær ekki lengra
en til landgöngu á ströndinni
handan við Sundið. Eg spurði
hann: „Förum við í vestur, suð-
u.r eða austur, éftir landgöng-
una?“ Hann var ekki byrjaður að
hugsa um það.
„Viðræður mínar við Marshall
þetta kvöíd,“ skrifaði Brooke síð
ar, „veittu mér þýðimgarmiklar
upplýsingar. Eg komst að því, að
hann hafði ekki kynnt sér nein
þau hernaðareg vandkvæði er ár
ás yfir Su.ndið hlaut að hafa í för
með sér. Hann fullyrti, að þyngsta
þrautin yrði sú, að ganga á land.
Eg viðurkenndi að það myndi
vissulega ekki reynast.neinn hægð
arleikur, en samt myndu þó hinir
raunverulegu erfiðleikar fyrst
byrja eftir landgönguna. Eg
ert ung. Við erum gömul. Þínu
aldursskeiði hentar- útivistin og
útiljós. En við njótum dásemdar-
innar bezt við baðstofuylinn".
„Ég kem með fréttir", sagði
Guðrún. „Eg játaðist manni í morg
un. Eru það ekki góðar fréttir?“
„Það fer eftir því, hver hann er“,1
sagði sýslumaður. „Hefur nokkur
komið?“ „Enginn“. „Jæja, telpa'
mín. Hvað ertu þá að segja?“
„Ég er að segja ykkur trúlofun
mína“. ;
„Hverjum ertu heitin, barnið
gott?“ spurði sýslumaður.
„Gettu?“ sagði Guðrún.
„Nei, stúlka mín. Nú gengur
gamnið úr hófi frarn. Þú veizt við
hverja þú talar“, sagði sýslumað-
uf.
„Elskhugi minn er Þóroddur",
sagði Guðrún. ;
„Þá veit maður það“, sagði
sýslumaður. „Hví kemurðu ekki
með drenginn?"
Guðrún horfði hvasst á fóstur-
föður sinn. Hún vissi, að þegar
hann tók svona á máli, sem hcmr.r
likaði miður, mátti vænta alls.
Sýslumaður hló. „Hvað á bntt?
brúnaskot að þýða?“ sagðj har.n.
Guðrún sneri sér að frúnni.
„Hvað segir þú, mamma?“
„Ekkert".
„Ekkert“, endurtók Guðrún.
„Minna gat það ekki verið“.
„Jæja, Guðrún mín, barnið mitt.
Ég er gömul og sein að átta mig.
Það verður þú að skilja“, sagði
frúin og klökknaði.
„Hún tárast og jafnar sig, en ég
hristi haminn. Á því sérðu, stúlka
mín, hversu miklar gleðifréttir þú
færir okkur“, sagði sýslumaour.
„Og nú vil ég hafa tal af piltinum.
Það er það minnsta, sem hægt er
að krefjast".
„Sjálfsagt", sagði Guðrún og
var nú öll hlýja horfin úr róm
hennar og svip. „En mundu það,
pabbi. að ég held fast á mínu“.
Og Guðrún snaraðist út.
„Ilvað ætlar þú að gera?“ sagði
frúin, er þau voru tvö ein.
„Ég ætla að horfast í augu við
piltinn og gara kröfur. Það cr það
minnsta, sem hann verður að gang
ast undir, oí i'ann ætlar ao bijót-
ast inn í rn!na ætt“.
„En göTi '••i.'l.'óí. ir.iim. Vertu
nJfki vond'ir. CuRún vcrður að
ráör. sér. Anmð cr ógæxa“, sagði
frúin.
,,Ég hc-f u.eira að rcgja í þessu
mál: t.n bú. h'-.MIir: féð. Gvorún er
skyldan m€i cu þír“.
:.príl lúU(2.
14