Tíminn - 04.05.1962, Qupperneq 6

Á þessum fyrsta kosningafundi
B-listans vegna borgarstjórnar-
kosninganna 27. þ.m. þykir mér
rétt að gera örstutta grein fyrir
þeim málefnum, sem við fram-
bjóðendur Framsóknarflokksins
munum leggja höfuðáherzlu á í
borgarstjórn á næsta kjörtímabili,
eftir því sem aðstaða okkar þar
veitir okkur bolmagn til. En áður
en ég kem að því, langar mig að
víkja aðeins að öðru. Eins og okk-
ur öllum er kunnugt hefur Fram-
sóknarflokkurinn átt 1 fulltrúa í
borgarstjórn síðan 1950, og allan
þann tíma hefur semi maðurinn
gegnt þessari vandasömu og oft
vamþakklátu stöðu, Þórður Björns-
son, sakadómari. Hefur hann svo
sem kunnugt er, rækt þetta starf
af frábærri skyldurækni og alúð
og er það almannarómur og þá
ekki sízt álit þeirra, sem hafa ver-
ið samtímis honum í borgarstjórn
að betri og starfhæfari fulltrúi
hafi tæplega í borgarstjórn komið.
Þegar hann nú, samkvæmt eigin
ósk, og þrátt fyrir þrábeiðni flokks
manna sinna, um að halda áfram,
lætur af þessum störfum, vildi ég
leyfa mér fyrir hönd allra Fram
sóknarmanna í Reykjavík, að
á því að í næstu borgarstjórn
verði sem allra öflugust andstaða
gegn meirihluta Sjálfstæðisflokks
ins. Mundi hún tvímælalaust gsra
hið mesta gagn á þann hátt að
þoka góðum málefnum áleiðis,
þótt hún hefði ekki í fyrstu lotu
bölmagn til að taka völdin. Menn
skulu varast að gleyma því, að
snar þáttur þess hve Sjálfstæðis-
meirihlutinn er værukær og svifa
seinn hér í borg er einmitt sigur-
vissa þeirra og sjálfstraust. Þess
vegna þarf að sýna þeim í næstu
kosningum að Reykvíkingar láta
ekki bjóða sér hvað sem er og
neyða þá þannig til bættra stjórn-
arhátta, því sýnilegt er að lagfær-
ingar fást ekki á þennan hátt. Það
er líka óumdeilanleg staðreynd, að
enda þótt aðeins sárafáir úrbóta-
tillögur minnihlutans hafi á undan
förnum árum komizt gegnum leð-
urhlustir íhaldsins, þá hafa þó
sum atriði gagnrýninnar verið svo
sterk og á svo traustum rökum
reist, að jafnvel það hefur ekki
alveg þorað að hunza þau. Þegar
þannig hefur til tekizt, hafa ein-
hverjir fulltrúar meirihlutans
lön.gu seinna fengið leyfi sinna
yfirmanna til að taka tillögurnar
hér áður. Alþýðubandalagið lýtur
yfirráðum kommúnista og þeir
framámenn þar á bæ, sem af ein-
lægni reyndu að sveigja stefnu
flokksins inn á þióffhollari braut-
ir, eru ýmist farnii þaðan eða á-
hrifalausir með öllu. Þess vegna
er það Framsóknarflokkurinn einn
sem getur látið í té þá forustu,
Einar Ágóstsson
reynslan hefur sýnt að slíkt sé
hagkvæmt.
2. Hafnarmál Reykjavíkur eru
mjög aðkallandi og er óhjákvæmi-
legt að taka þau nú þe.gar föstum
tökum. Núverandi höfn er orðin
of lítil og hindrar það eðlilegan
atvinnurekstur í borginni. Höfnin
var byggð fyrir nærri 50 árum og
hefur sem vænta má ekki getað
annað þeim stórauknu verkefnum,
sem skapazt hafa á undanförnum
áratugum, glæsilegasta framfara-
tímabili þjóðarinnar frá upphafi.
Við leggjum áherzlu á að hraðað
verði svo sem unnt er athugun
þeirri, sem nú á sér stað um nýja
höfn fyrir Reykjavíkurborg og að
hafizt verði handa um byggingu
hafnarinnar jafnskjótt og nauðsyn
legum rannsóknum er lokið. Þá
viljum við leggja á það áherzlu, að
sem fyrst verði hafizt handa um
byggingu þurrkvíar og dráttar-
brautar svo að hægt sé að auka
báta- og skipasmíði.
Hin litla höfn getur ekki sinnt
þorfum sívaxandi verzlunar, sam-
gangna og útgerðar. Afleiðingin
hefur orðið sú, að útgerðin situr
á hakanum, aðstaða bátaflotans er
algjörlega óviðunandi og aðbún-
og samræma verklegar fram-
kvæmdir borgarinnar.
4. Þá er það hitaveitan. Ljóst er
nú orðið að miklu meira heitt vatn
er til i borgarlandinu en vitað var
um til skamms tíma. Árum áaman
hafa Framsóknarmenn bariz't fyrir
því í borgarstjórn, að tekið væri
lán til hitaveituframkvæmda, hita-
veita lögð í ný borgarhverfi og
heita vatnið gjörnýtt, en allar til-
lögur í þessa átt hefur íhaldið
fellt. Með þessari afstöðu, með því
að draga framkvæmdir eins og
gert hefur verið, nota jafnvel ekki
allt fé hitaveitunnar sjálfrar, til
aukningar, hvað þá að útvega láns-
fé til viðbótar, hefur borgarbúum
verið bakað milljónatuga tjón og
þjóðfélagslega skoðað eru fram-
kvæmdir í hitaveitu ein bezta fjár
festing, sem völ er á hér á landi.
Það er því ástæða til að fagna
að meiri'hluti borgarstjórnar skuli
nú hafa látið undan og fallist á
aukningu hitaveitunnar og lántöku
til þeirra framkvæmda.
Við Framsóknarmenn leggjum
mjög ríka áherzlu á að við þetta
verði staðið og að allir borgar-
búar hafi fengið hitaveitu eigi
síðar en í lok næsta kjörtímabils.
Reykvíkingar eru framtakssamir en
borgarstjórnarmeirihiutinn duglaus
Ræða Einars Ágústssonar á kosninga
fundi B-listans í fyrrakvöld.
flytja Þórði alúðarfyllstu þakkir
fyrir það stóra framlag, sem hann
hefur innt af höndum, í þeirri bar
áttu, sem háð hefur verið til þess
að efla Framsóknarflokkinn í
Reykjavík, baráttu, sem stendur
yfir.
Það er allt annað en auðvelt
verk að taka við af svona manni,
en sú er bótin að Þórður er enn
sem fyrr boðinn og búinn til hvers
þess liðsinnis, sem óskað er af
hans hálfu og fyrir það vil ég
persónulega þakka honum alveg
sérstaklega.
Almennt mun álitið, að þrátt
fyrir allt, sem aflaga hefur farið
um stjórn borgarinnar undanfarna
áratugi, verði þó gæfan ekki hlið-
hollari Reykvíkingum en svo, að
enn verði stjórnartímabil Sjálf-
stæðisflokksins framlengt um
næstu 4 ár, enda er meirihluti
þeirra nú svo mikill að fyrr gæti
óhönduglega til tekizt hjá þeim en
að þeir glopruðu honum úr hendi
sér. Það hefur sannazt hér í
Reykjavík eins og löngum, að
hægara er að kalla ógæfuna yfir
sig en rata út úr henni. Hingað
til hefur Sjálfstæðisflokknum allt
af tekizt með f-ulltingi sinnar vel-
smurðu flokksvélar og í krafti síns
sterka Morgunblaðs að skapa hér
algjörlega ástæðulausan ótta hjá
mörgu saklausu fólki við þær ógur
legu afleiðingar, sem þeir útmála
að verða mundi af því að þeir
misstu meirihluta sinn hér í borg.
þessu efni hefur óspart verið
stuðzt við hina illræmdu glund-
roðakenningu og sjálfsagt verður
hún dregin upp úr skúffunni einu
sinni enn, þegar líða tekur að
kosningum. Er þó mála sannast að
samstarf stjórnmálaflokka tveggja
eða fleiri í ýmsum kaupstöðum
landsins, hefur í mörgum tilfell-
um tekizt svo vel að engin ástæða
er til að örvænta um framtíð
Reykjavíkur, þótt íhaldsins missti
við.
En vegna þess, hve íhaldið má
nú teljast hafa sterkar líkur til
endurkjörs, svo sterkar, að jafn-
vel við andstæðingar þess treyst-
um okkur ekki til að halda öðru
fram, mætti kannski í fljótu
bragði virðast að úrslit þessara
kosninga væru ekki svo ýkja þýð-
ingarmikil, og svo sem nokkuð
sama hve mörgum atkvæðum and
staðan hefði yfir að ráða og hvern
ig þau skiptast.
Þessu er þó allt annan veg farið
og nauðsynlegt að gera sér vel
grein fyrir því. Hið rétta er, að
Reykvíkingum er hin mesta þörf
upp og bera þær fram sem sínar
eigin með tilheyrandi uppslætti á-
samt.mynd í Morgunblaðinu. Það
er því stórávinningur ekki aðeins
fyrir Framsóknarmenn, heldur
jafnframt borgarbúa alla að and
staðan verði á næsta kjörtímabili
sem allra sterkust, þannig að Sjálf
stæðisflokkurinn þori hreinlega
ekki annað en taka tillit til henn-
ar.
Sú sterka andstaða verður að
mínum dómi bezt tryggð með því
að veita Framsóknarflokknum sem
allra mest brautargengi. Staðreynd
er, að Framsóknarflokkurinn er
næst stærsti stjórnmálaflokkur
landsins og hefur sannað óum-
deilanlega að hann dugar bezt í
því að standa íhaldinu snúning.
Þar sem forusta íhaldsandstöðunn-
ar hefur verið hjá Framsókn, þar
hefur gengið vel, þar sem aðrir
hafa haft forustuna, þar hefur
gengið illa. Nægir í því sambandi
að vitna til reynslunnar hér í
Reykjavík. Aðalandstaðan hér var
framan af í höndum Alþýðuflokks
ins, þeir voru eitt sinn sterkir og
áttu marga bæjarfulltrúa, en þeir
dugðu ekki, þeir glötuðu trausti
fólksins og eiga nú aðeins 1 full-
trúa í borgarstjórn. Þá urðu komm
únistar stærsti andstöðuflokkur-
inn, sú forusta tókst þannig, að
þá komst Sjálfstæðisflokkurinn í
fyrsta sinn upp í 10 borgarfull-
trúa, og kommúnistar hafa að und
anförnu alltaf verið að tapa og
mega teljast góðir núna ef þeir
halda sínu. Það er því kominn
tími til þess fyrir Reykvíkinga,
að reyna forustu Framsóknar-
manna, reynslan af hinum er
hvort eð er ekki svo beisin að úr
háum söðli sé að detta. Frjáls-
lynt og umbótasinnað fólk verður
að átta sig á því og það sem fyrst,
ef ekki á illa að fara, að þróun
stjórnmála hér á landi stefnir óð-
fluga að sömu flokkaskiptingu og
gilt hefur um alllangt árabil í ýms
um nágrannalöndum okkar. Þar
eru annars vegar hægri flokkur
eða íhaldsflokkur en hins vegar
sterkur vinstri flokkur, og svo
lítið flokksbrot kommúnista. Al-
þýðuflokkurinn er nú genginn
íhaldinu á hönd og hefur varpað
fyrir borð öllum gömlum stefnu-
málum og hugsjónum, er greiddu
honum götu að hugum fólksins
sem hér þarf til að koma.
Ég mun ekki að þessu sinni
flytja langt mál til gagnrýni á
þeirri stefnu, sem ráðandi hefur
verið hér undanfarna áratugi um
málefni borgarinnar eða sýna
fram á mistök meirihlutans með
ákveðnum dæmum. Aðrir ræðu-
menn munu geva þeim hlutum skil
hér á eftir. Ég kýs frekar að verja
þeim tíma, sem mér er ætlaður,
til þess að gera grein fyrir nokkru
af því, sem við höfum jákvætt til
mála að leggja. í sambandi við það
verður þó ekki hjá því komizt að
geta þess að nokkru, hvernig á
borgarmálefnum hefur verið hald
ið, því að vitanlega eru umbæt-
urnar flestar þannig vaxnar að
þær hefðu átt að vera komnar fyr
ir löngu og ástæðan til þess að
svo er ekki, er fyrst og fremst
vanrækslusyndir borgarstjórnar-
meirihlutans undanfarin ár og ára
tugi.
Ég vil þá í stuttu máli víkja að
nokkrum þeirra mála, sem við
Framsóknarmenn viljum beita okk
ur sérstaklega fyrir.
1. Við viljum leggja ríka áherzlu
á að gætt verði ítrustu hagsýni og
fyllsta sparnaðar í öllum rekstri
og framkvæmdum borgarinnar,
þannig að hægt sé að verja sem
allra mestum hluta af tekjum borg
arsjóðs til úrlausnar aðkallandi
verkefnum. Verkefni Reykjavíkur
eru eðlilega mörg kostnaðarsöm’
þar sem byggð hefur vaxið svo ört
hér að undanförnu og stjórn mála
um langt árabil verið þannig, að
allt of mikið er ógert af því, sem
þó var framkvæmanlegt. Við telj-
um stjórn borgarinnar hafa verið
allt of kostnaðarsama og fram-
kvæmdum illa stjórnað og leggj-
um áherzlu á nauðsyn þess að úr
þeim útgjöldum verði dregið stór-
lega. Kemur þar ýmislegt til
greina, fyrst og fremst bætt vinnu
tilhögun og sameining stofnana
borgarinnar eftir því, sem við
verður komið. Mætti á þann hátt
gera allan rekstur einfaldari og
skapa aukið hagræði fyrir borgar
ana. Þá teljum við að langtum
meira beri að gera af því að bjóða
út þau verk, sem borgin þarf að
láta vinna og kostað kapps um að
borgin eignist í sem allra ríkustum
mæli nauðsynleg tæki og búnað
til starfsemi sinnar, þar sem
aður orðinn fyrir neðan lágmark,
vöruskemmur verður að byggja
langt inni í landi og mætti þannig
lengi telja. Sýndartillögur eins og
þær, sem íhaldið kom fram með
rétt fyrir kosningarnar 1958, um
svonefnda Engeyjarhöfn, sem ekki
stóðust verkfræðilega athugun
eins og frægt er orðið, leysa hér
engan vanda. Raunhæfar úrbætur
fást ekki með slíkum vinnubrögð-
um.
3. Eitt hið nauðsynlegasta í nú-
tíma menningarborg, þar sem eru
margir bílar og mikil umferð, eru
ryklausar og greiðfærar götur með
afmörkuðum gangstéttum. í þess-
um* efnum er Reykjavík illa á vegi
stödd, þar sem meira en tveir
þriðju hlutar eru moldar- eða mal
argötur án gangstétta. Við fram-
sóknarmenn teljum þetta óviðun-
andi og leggjum til að nú verði
gert stórt átak í gatnagerðarmál-
um borgarinnar og að því stefnt
að allar götur verði á næstu ár-
um gerðar úr varanlegu efni og
gangstéttir hellulagðar. Ásigkomu-
lag gatnanna er einn áþreifanleg-
asti votturinn um það sleifarlag
sem í borgarmálefnum hefur ríkt,
enda algjörlega óviðunandi eins
og borgarbúum er öllum ljóst og
hafa daglega fyrir augum. Ástand
þessara mála er líka alltaf að
versna, hlutfallið milli fullgerðra
gatna annars vegar og moldar- og
malarstiga hins vegar, verður með
hverju árinu óhagstæðara fyrir
borgaryfirvöldin og er fyrirsjáan-
legt að verkefnið verður algjör-
lega óviðráðanlegt, ef ekki verður
nú þegar tekið duglega í streng-
inn. Ófremdarástand gatnanna er
einn leiðasti bletturinn á þessari
fögru borg og það sem stingur
erlenda gesti hvað mest í augum,
en þótt leitt sé að þurfa að bera
kinnroða gagnvart útlendingum
fyrir bor.gina sína að þessu leyti,
eru það þó vitanlega hreinir smá-
munir hjá því, hve moldarslóðirn-
ar valda miklum óþrifum og óholln
ustu, að ekki sé minnst á það fjár
hagslega tjón sem þeir valda á
samgöngutækjum. •
Hér þarf stórátak að koi.ia til,
en til þess það megi takast er m.a.
nauðsynlegt að stórbæta tækni,
skipulag og vinnubrögð öll við
gatnagerðina. Þarf í þessum efn-
1 um að nýta reynslu annarra þjóða
Munum við fylgjast vandlega með
framkvæmd þessa mikla hags-
munamáls borgarbúa.
5. Skipulagsmál. Án efa er það
einsdæmi í siðmenntuðu landi, að
byggð sé höfuðborg án þess #ð
nokkur áætlun sé til um heildar-
skipulag gatna og bygginga, en því
miður er þetta svo hér. í skjóli
handahófs og ringulreiðar hefur
þrifist ýmislegt brask og spilling,
sem er Ijótur blettjir á öllum
borgarbrag, én - á-; : sama tíma er
synjað um byggingarleyft. til ým-
issa aðkallandi . pg . pa^Ssynlegra
framkvæmda ' og vöritUh a skipu-
lagi bbrið við. Ljóst er, að algjör
lega e'r óhjákvæmilegt að ákveðið
verði heildarskipulag Réýkjavíkur
og næsta nágrennis, og verði þá
tekið tillit til vaxandi fólksfjölda
og stóraukinnar umferðar.
Skipulag miðbæjarins þolir enga
bið og höfuðnauðsyn að gera greið
færar samgönguæðar milli ein-
stakra borgarhluta og út úr borg-
inni. Þá þurfa borgaryfirvöldin að
beita sér fyrir endurskipulagningu
stórra hluta borgarinnar innan
Hringbrautar, svo aðeins séu
nefnd nokkur þeirra atriða sem
fastast knýja á í þessu efni.
6. Húsnæðismál. Fátt er eins
mikilvægt og heilnæmt og gott
toúsnæði, enda hafa húsnæðismál
jafnan verið meðal brýnustu hags
munamála Reykvíkinga. Borgin
hefur byggzt upp fyrir framtak
einstaklinga og félaga svo sem
byggingarsamvinnufélaga og bygg-
ingarfélaga verkamanna. Því telj-
, um við Framsóknarmenn að borg-
in eigi að efla framtak þessara
aðila og einkum styðja þá einstak
linga, sem vinna að því að koma
upp eigin íbúð af hóflegri stærð.
Framsóknarflokkurinn telur að
borgin eigi sjálf að byggja íbúðir
og leigja á viðráðanlegu verði,
þeim, sem búa í heilsuspillandi
húsnæði eða hafa eigi fjárhags-
getu til að eignast íbúð. Álítur
flokkurinn að íbúðarbraggar séu
vansæmandi fyrir jafn menningar
lega borg og Reykjavík og því
beri forráðamönnum borgarinnar
að sjá svo um, að öllum bragga-
íbúðum verði útrýmt og braggarn
ir rifnir á næstu tveimur árum.
Þá leggjum við ríka áherzlu á, að
borgaryfirvöldunum beri skylda
til að hafa ávallt nægar byggingar
lóðir til ráðstöfunar. Framsóknar
flokkurinn hefur frá fyrstu tíð
haft forustu í byggingarmálunum
og hefur hver löggjöfin annari
merkari verið sett um þau mál
Framhald á 15. síðu.
6
T f MIN N, föstudaginn 4. máí 1962