Tíminn - 13.05.1962, Side 14

i'xvm'm-ap

*
Fyrrí hluth VndanhaM, eftir
Arthur Bryant. Heimildir eru
ferðinni áfram meg suðlægari
stefnu.
Seinna: Komum að landi hjá
Cape Bretan Island og þaðan á-
fram til Nova Scotia. Því miður
skýjað loft og' enginn landsýn. —
Fljúgum nú í 5000 feta hæð, en
fórum yfir Newfoundland í
1500 feta hæð, til þess að sjá jartd-
ið sem bezt . . . “.
Og þvílíkt land; ekkert nema
klettar og vötn og einstaka skóg-
lendi á milli. Strandlergian var
öllu viðfelldnari, með litlum fiski
þorpum.
„Seinna: Eftir brottförina frá
Cape Breten Island lentum við í
þéttri þoku, sem tafði för okkar.
Um það leyti sem við kom im til
Cape Cod uppgötvuðum vif, að
þokan og mótvindurinn höfðu 1 af-
ið okkur það mikið, að enginn tími
var nú til þess að breyfa stefn-
unni og skoða New York. Við flug-
um því beint áfram til Washing-
ton og lentum á Totomac eftir
tuttugu og sex klukkustunda stanz
laust flug.
Hitti hjá Halifax þá Lee, Dill o.
fl. Halifax bauð mór til miðdegis-
48
upp á líf og dauða. Það er stund
um óskapa átak að skila jarðlífinu
afkvæmi sínu. Það fékk frú Ragn
heiður að reyna. Meira en sóla-
hring hafði Sveinn staðið við
hvilu hennar gert margar tilraun
ir, sem allar mishepnuðust, að
þvi er sýndist. Ef til vill leit lækn
irinn það þó öðrum augum. Oftar
en einu sinni varð hann að víkja
frá. Og allajana ag skýra horf-
urnar fyrir heimilisföðurnum.
Kjarkur hins unga læknis bilaði
ekki. Kannski vissi hann líka bet
ur en allir aðrir. Víst var það, að
sýslumaður kom jafnan vonbetri
af fundum þeirra. Loks hafði
gefið konunni svefnlyf. Nokkra
tíma naut hún værðar. Þá lagði
hann sig líka. Nývöknuð hlaut
hlaut hún svo ag sinna kollhríð-
inni. Átakanleg, kveljandi stund
var runnin upp. Skerandi neyðar
óp læstu sig um hvern kima hins
stóra bæjar. Allt heimilisfólkið
stóð á öndinni. Heimilisfaðirinn
flýði með litla meybarnið sitt upp
í hvamminn góða. En þangað, alla
leig þangað, bárust ópin, er hæst
heyrðist. Loks fetaði sýslumaður
heim reiðubúinn að krefjast þess
af lækninum, að hann bjargaði
móðurinni ef þess væri kostur,
og léti barnið, En er hann sté
á hlaðið, þögnuðu allt í einu hin
sáru óp. Sýslumann greip ótti.
Var allt búið? Já, búið var hið
langa, mikla og erfiða stríð. Barn
var í heiminn borið, meybarn, ó-
vanalega stórt ag þroskamikið
Móðir og barn lifðu. Móðirin var
máttfarin. En friður sá og tign
sem einkenndi hana, skipaði enn
sess í andlitsdráttum hennar.
Sýslumaður þakkaði Sveini hlut-
deild hans í hinum mikla sigri.
Og dvaldi hann nokkra daga í
verðar, svo að ég varð að flýta mér
heim til Dills, til þess að fara í bað
og hafa fataskipti, áður en ég færi
til sendiherrabústaðarins, þar sem
forsætisráðherrann dvelur .....
Koma okkar til Washington er
einn þeirra atburða, sem enn helst
jafn Ijóslifandi í huga mér, og
hann hefði gerzt í gær. Hin vel
skipulagða og fagurlega byggða
borg i hálfrökkri kvöldsins; Toto-
mac, sem lá eins og mjór silfur-
borði í gegnum hana miðja. Á
næsta andartaki lækkaði hinn
stóri Clipper-flugbátur flugið og
settist á vatnið, eins og voldugnr
svanur. Mér revndist erfitt að gera
mér fulla grein fyrir því, að ég
hefði í einu stökki farið yfir svæð-
ið frá Stranraer Lock til Totomac.
Árla næsta morguns flaug Chui-c
hill til fundar við Roosevelt í Hyde
Park til skrafs og-ráðagerðar. En á
meðan ræddu þeir Brooke og Dill
við embættisbræður sína í Wash-
ington þá mikilvægu og knýjandi
spurmingu, hvort gera ætti innrás
á meginlandW árið 1942.
„19. júní: Ók klukkan 10 f.m.
til skrifstofu Dills og átti við hann
Hvammi, unz móðirin var úr allri j
hættu. Áður en hann fór heim
hafði sýslumaður lofag honum að
útvega hjónaefnunum í Ási gifting
arleyfl.
Nú var það ráðið að Þóroddur
léti af námi og tæki við þriðja
parti Áss á móti gömlu frúnni,
sem hélt tveim þriðju jarðarinn-
ar vig handleiðslu ráðsmannsins.
Áður hafði Sveinn skilað og
gert upp reikninga sýslumanns
og afhent Guðmundi sýslumanni
Hafði þag allt gengið með kyrrð,
eins og vera bar. Enda jafnan
ríkt traust vinátta á báða bóga
hjá sýslumanni og Sveini. Vinátt
an hafði þó um skeið beðið áfall
við giftingu stúdentsins. En nú
reis hún með nýjum mætti við
heimkomu Sveins og hina farsælu
hjálp á sýslumannssetrinu
Hvammi vig barnsburðinn.
Um haustig sigldi Sveinn til
frekara náms. Fékk hann svo mik
ig org á sig þegar í læknadeild
háskólans, að hann var, að námi
loknu, ráðinn spítalalæknir úti í
Danmörku, kvæntist danskri konu
og kom aðeins sem gestur til ætt
jarðarinnar. Var því einn þeirra
dáðadrengja, sam ísland átti á
bak ag sjá, meðan þjóðin barðist
fyrir tilveru sinni, einangruð, kúg
ug og vinafá. En nú var að
morgna fyrir nýjum degi, er þjóð
vor reyndi að rísa á legg. og
klæða fjallið. Seint um haustið
kom giftingarleyfi Þóroddar. Þá
var Sveinn farinn. Þegar leyfið
var fengið, var undir eins farið
að undirbúa brúðkaupið. Frúir
gamla sá um það. Voru brúðhjón
in gefin saman í safnaðarkirkj-
unni. Og veizlan haldin í Ási.
Margt fyrirmanna sótti veizlu.na!
að boði sýslumannsfrúarinnar.
langar viðræður. Fór klukkan 12.
30 e.m. á sameinaðan herforingja
fund, þar sem ég skýrði frá orsök-
um þessarar heimsóknar okkar.
Eftir hádegisverð átti ég viðtai við
Marshall, þar sem við skýrðum nán
ar stefnu okkar fyrir árin 1942 og
1943. Vorum sammála í flestum
aðalatriðum. Borðaði miðdegisverð
heima hjá Dill. Er sæmilega ánægð
ur með árangur þessa fyrsta dags,
en hefði gaman af að vita, hvað
forsætisráðherrann og forsetinn
eru að brugga sín á milli.
20. júní: Óbærilega heitur dag-
ur! Fór klukkan 11 f.m. á annan
herforingjafund og hitti þar King
aðmírál i fyrsta skipti. Fundurinn
árangursríkur að mínu áliti. Sem
hermenn vorum við a.m.k. sam-
mála um það, hvaða stefnu við
skyldum fylgja. En okkur var það
fullkomlega ljóst, að mar.gs konar
erfiðleikar kynnu að mæta okkur,
þegar þau áform kæmu tii fram-
kvæmda, sem forsetinn og for-
sætisráðherrann höftiu verið að
koma sér saman um í Hyde Park.
Við óttumst það versta og e.vum
I Og hún stóð fyrir hófinu. Var
hún enn hin fríðasta kona. Stjórn
j aði hún mannfagnaðinum með
miklum skörungsskap.Gaf brúð-
hjónunum hinar dýrustu gjafir.
Kvað hún þetta vera sitt síðasta
boð, þakkaði öllum vel fyrir kom
una og óskaði hverjum og einum
velfarnaðar í bráð og lengd. Þess
var lengi minnzt hve vel frúin
hefði staðið sig í brúðkaups-
veizlunni. Eftir þriggja daga sam
felldan veizlufagnað voru gestirn
ir leystir út meg gjöfum. Sögðu
margir, að þetta allt væri líkt
því sem rausnargyðja fornaldar
hefði stigið fæti á jörðu niður.
XXXVIII
Þegar leið að jólum skipti um
tíðarfar. Var janúar leysinn. Þó
var ekki hægt ag tala um harð
indi. Oftast naeg jörð, en við-
sjált veðurlag. Komu byljir
öðru hverju fyrirvaralaust. Og er
þá jafnan háski á ferðum. Nokkr
ir menn urðu úti og aðrir grófu
sig í fönn og björguðust þannig.
Skepnur hrakti víðar en á einum
stað. En lítið var samt um fjár-
skaða. Þó gerðust þau undur á
einu heimili í næstu sveit við
Hvamm, eð sjö eða átta hesta
hrakti ofan í hamrahlíð mikla.
Tvo bar fram ’af hömrunum og
fórust þeir þegar, hinir komust
í svo mikla sjálfheldu ag aðeins
tveimur var bjargað. Hina varð
að drepa á staðnum og hrinda
þeim svo fram af björgunum.
Þóttu það hinar verstu aðfarir.
Það fylgdi fréttinni að bónd-
inn sem hestana átti hefði um
haustig fyrirvaralaust tekig hest
húskofa af húsmanni sínum, fá-
tækum barnamanni og neytt
hann þann veg til þess að selja
: þrjá hesta, sem hann átti og fella
þann fjórða því að hvorki. gat
B
sannfærðir um það, að áformin um
landgöngu í Norður-Afríku og
Norður-Noregi á árinu 1942 muni
verða þungamiðjan í tillögum
þeirra, enda þótt við teljum þau ó-
framkvæmanleg . . .
Að loknum fundi snæddum við
hádegisverð með Marshall hers-
höfðingja í yndislegu húsi : m á
milli trjánna. Eftir það skoðuðum
við Lee Memorial — gamla húsið
hans, sem cnn í dag er nákvæm-
lega eins og það var, þegar hann
bjó þar. Eg var mjög hrifinn af
því og gat auðveldlega gert mér í
hugarlund þær stundir, þegar hann
var þar sjálfur. Borðaði loks mið-
degisverð með hermálaráðherran-
um“.
í stað þess að dvelja í Hyde Park
til sunnudags, eins og áður haíði
verið gert ráð fyrir, héldu þeir
Churchill og Roosevelt af stað um
kvöldið til Washington í einkalest
forsetans. Dagbók Brooke segir frá
því, er skeði daginn eftir:
„21. júní (sunnudagur). Hafði
ætlað að hvíla mig og njóta kyrr-
látrar morgunstundar með Dill, en
slíkt átti þá ekki fyrir mér að
liggja. Þegar við komum til skrif-
stofunnar var okkur kunngert, að
ég ætti að borða hádegisverð með
forsetanum í Hvíta húsinu. (Við
höfðum ekki átt von á forsætisráð
herranum og forsetanum til Wash
ington fyrr en um kvöldið). Litlu
síðar hringdi „Pug“ Ismay til mín,
til að segja mér, að forsætisráð-
■herrann vildi finna mig þegar í
stað og, að han:r væri mjög æstur
vegna ákvarðananna, sem teknar
hefðu verið á Sameinaða herfor-
ingjaráðsfundinum daginn áður. í
fyrstu var hann önugur og illur
viðureignar, en eftir klukkust.und-
ar viðræður tókst mér að róa hann.
Þvi næst fór ég með honum til
fundar við forsetann. Eg varð
mjög hrifinn af honum. Óvenju-
lega aðlaðandi persónuleiki. Þeir
Harry Hopkins og Marshall komu
þangað líka og við höfðum almenn
ar umræður um alhr mögulegar
árásaraðgerðir í Frákklandi, Af-
ríku og Mið-Austurlöndum.
Þessi fundur minn við Roose-
velt hafði mjög mikil áhrif á mig.
Eg var í gömlum fötum, vegna
þess, að ég hafði ætlað að haía
hægt um mig þennan dag og hvlla
mig, eins og fyrr segir, og þegar
ég heyrði, að ég ætti að fara á
fund forsetans, þá bað ég Winston
leyfis til að skreppa heim og fara
í einkennisbúning, en hann neií-
aði því algerlega og kvaðst vilja
hafa mig með sér.
Óska eftir
aukavinnu
helzt við vélritun eða þýðing-
ar á ensku.
Upplýsingar í síma 22-1-33.
TRÚLOFUNAR
H
R
I
N
G
A
R
ULRICH PALKNER
AMTMANNSSTÍG 2
BJARNI ÚR FIRÐlV
Stúdentinn
í Hvammi
hann byggt sér griphús, né viljað
láta hestana berjast úti á hjarn-
inu vetrarmánuðina. Þótti ýmsum
því líkt sem forsjónin léti þess
ekki óhegnt er mannskepnan,
þjónn konungsins, greip fyrir
kverkar samþjóni sínum. Rifjuð
ust upp mörg dæmi er hnigu í
sömu átt, virtust vitna um afskipti
himnaföðursins, er harðneskja
mannsins keyrði úr hófi.
Það kom brátt í ljós er Guð-
mundur Guðmundsson í Hvammi
var orðinn sýslumaður, að hann
fór ag vinna að hagsmunamálum
sýslunnar. Og sveitina sína vildi
hann einnig hefja til vegs og geng
is. Árin sem hann var sýslumað-
ur komust á reglubundnar póst-
ferðir. Og varð Hvammur póst-
afgreiðslustaður. Mættust þar póst
ar þriggja landsfjóröunga. Jók
það á nrikilvægi staðarins. Ekki
minnkaði heldur hróður sýslu-
manns, er skip tóku að sigla inn
á fjörðinn, með nauðsynjavörur
og selja þar í vorkauptíð. Áður
höfðu menn orðig ag sækja allan
verzlunarvarning langa vegu, yfir
fjöll og firnindi, straumþungar
ár, og margs konar vegleisur.
Flestir fögnuðu þessum framför-
um.
Þó voru til menn, sem töldu
þessar lífshægðir fremur tjón en
hagnað. Töldu þeir að nærtækur
nauðsynjavarningur myndi auka á
fátækt hinna snauðu, sem sjaldn
ast kynnu fótum sínuan forráð.
Og fleiri slíkar spár gerðu vart
vig sig í héraðinu.
Og nú sem fyrr urðu harðvítug
átök milli Bjargar á Straumi og
Sigurlaugar á Grund.
Sigurlaug fylgdi nýbreytninni
með lífi og sál rómaði sýslumann
og varði framtak hans með fjöri
og hita. Hún var bókelsk. Og
henni fannst því líkt sem hún
hefði himin höndum tekig er bréf
og tímarit gistu Hvamm og
dreifðu sér þaðan um nágrennið.
Og verzlun komin í héraðið. Hver
hefði trúag því? Þótt það væri
aðeins fljótandi verzlun. Verzlun
sem kom og fór. Þá var þag stór
kostlegt. Hrífandi sjón að sjá
glampa á skipshliðina,
steinda yfir sjó, og bláu siglutréin
gnæfa hátt, strengd margþættum
tógbúnaði. A'u maður ekki talaði
um seglin dí'ifhvit er þau tjöld-
uðu farkostim stafra á milli, þeg
ar shútan sigldJ. með fullum
skrúða inn á hnTrina. S.igurlaugu
fannst sera hún hcfði yngst um
T f M 5 N N, smwnudwgu. ii.u 13. maí 1S62.
14