Tíminn - 08.08.1962, Blaðsíða 7

Wéwwm
Úígefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri Tómas Arnason Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson iáb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Auglýs-
ingastjóri: Sigurjón Davíðsson Ritstjó.rnarskrifstofur í Eddu-
húsinu: afgreiðsla. auglýsingar og aðrar skrifstofur i Banka.
stræti 7 Símar: 18300—18305, Auglýsingasími' 19523 Af.
greiðslusími 12323. — Áskriftargjald kr 55 á mánuði ínnan.
lands. f lausasölu kr. 3 eintakið. — Prentsmiðjan Edda h.f. —
Stríðið gegn kaup-
getu almennings
Ef menn eru í einhverjum vafa um. að ríkisstjórnin
hafi látið sér sæmilega líka þær framleiðslustöðvanir,
sem hafa orðið á þessu ári, geta þeir sannfærst um það
með því að kynna sér það, sem sérfræðingar stjórnar-
innar láta nú hafa eftir sér í blöðum og útvarpi. Það,
sem haft er eftir sérfræðingum stjórnarinnar, er í stuttu
máli það, að hinar auknu þjóðartekjur, sem hlotist hafa
af góðærinu og uppbyggingarstarfi fyrri ríkisstjórna, sé
í þann veginn að skapa ofþenslu og „viðreisnin“ fari út
um þúfur, nema gerðar verði ráðstafanir til að draga úr
eftirspurninni. Hvað hefði þá þessum mönnum þótt, ef
umræddar framleiðslustöðvanir hefðu ekki orðið og þjóð-
artekjurnar væru orðnar mörgum hundruðum króna
meiri en þær eru?
Það ætti að vera orðið mæta vel kunnugt, hvað
sérfræðingar stjórnarinnar eiga við, þegar þeir eru að
tala um ráðstafanir til að draga úr eftirspurninni. Það,
sem þeir eiga við, eru ráðstafanir, sem draga úr kaup-
getu almennings og minnka þannig eftirspurn eftir vör-
um og þjónustu.
Það er samskonar ráðstöfun og 2% launaskattur-
inn ,sem var lagður á bændur á seinasta þingi. Þennan
skatt þurfti ekki að leggja á vegna lánasjóða landbún-
aaðrins, þar sem frysta spariféð í Seðlabankanum
nemur nú orðið mörgum hundruðum milljóna króna
og því auðvelt að bæta úr þörfum lánasjóðanna, án
nokkurra skattaálaga. Skatturinn var eingöngu lagður
á til áð skerða kaupgetu bænda og minnka eftirspurn
þeirra eftir vörum og þjónustu.
Það, sem ríkisstjórnin og sérfræðingar hennar, eru
alltaf á glóðum yfir, er að kaupgeta almennings verði
svo mikil, að hún standi í vegi þess, að hér geti risið
upp stórfyrirtæki og stórkapitalistar. Þess vegna bein-
ist aðaláhugi þessara aðila að því að gera ráðstafanir til
að draga úr eftirspurninni, þ. e. að minnka hina almennu
kaupgetu.
Þess vegna fyllast þeir irafári í hvert skipti, sem þjóð-
arframleiðslan eykst eitthvað og láta sér ekki illa líka
þótt framleiðslustöðvanir verði, eins og togaraverkfallið
og verkbannið á síldveiðunum í vor.
Þess vegna hrópa þeir nú, þegar góðærið hefur aukið
þjóðartekjurnar, á ráðstafanir til að draga úr eftirspurn-
inni!
Hafa þeir ekkert lært?
Áður en ríkisstjórnin og hagfræðingar hennar leggja
út í ný ævintýri til að draga úr eftirspurninni, væri ekki
úr vegi að beina þeirri spurningu til þessara aðila, hvort
þeir hafi ekki lært neitt af atburðum seinasta árs.
Þá flönuðu þessir aðilar út i algerlega tilefnislausa
gengislækkun vegna þess, að þeir héldu sig þurfa að gera
eitthvað til að draga úr eftirspurninni — þ. e. skerða
kaupgetu fjöldans.
Hvað uppskáru þeir? Glundroðan, sem hefur ríkt j
launamálunum á þessu ári.
Hér á íslandi vilja menn yfirleitt vera efnalega sjálf- N
bjarga og geta notið framtaks síns. Þess vegna heimta
menn fulla hlutdeild í þjóðartekjunum. Menn sætta sig
ekki við kjaraskerðingar til þess eins, að hér geti risið
upp stórfyrirtæki og stórkapitalistar. Það ter kannske
hægt að bjóða upp á þetta á Spáni og í Portúgai, en ekki
á íslandi.
f í M I N N , mi'ðvikudaginn 8. ágúst 1962
| WaSíer Litrpmann rifar um alþfóðamál’
Vakning hinna vanþróuðu þjóða
veldur átökum um viða veröld
Fámennar og spiltar yfirstéttir hindra víða eðlilega þróun

FRÁ PERU til Alsír og Kon-
go til Suður-Viet-Nam blasa við
sannindamerkin um það, hve
bylting vorra tíma — vakning
hinna vanþróuðu þjóða — er
margbrotin, mikil og langdreg-
in. Hin gömlu heimsveldi
misstu völdin fyrir stuttu í
Alsír og Afríku, en þau féllu
í Ameríku fyrir meira en öld.
En það er ákaflega erfitt að
öðlast viðhlítandi sjálfsstjórn,
eins og borgarastyrjöld Banda-
ríkjanna sannar bezt.
Við stöndum að alveg sér-
stakri tilraun í Suður-Ameríku.
Okkur hefur orðið það Ijóst, að
ekki getur orðið um neina var-
anlega festu að ræða, nema tak
ast megi að bæta lífskjör fjöld-
ans til muna. En jafnframt hef-
ur okkur orðið það Ijóst, að
þjóðfélagslegar framfarir eru
ólíklegar meðan stjórnin er í
höndum fámennrar og spilltr-
ar yfirstéttar. Áður en varir er-
um við farnir að reyna að koma
á friðsamlegri og mjög hægfara
byltingu innanlands, bæði í fé-
lagslegum efnum og stjórnmál-
um, til þess að við völdum taki
stjórnir, sem færar séu um að
nota aukinnar volmegunar þá
fjármuni sem við érum fúsjr
að lána þeim.
VIÐ HÖFUM lært það í
Perú, Argentínu og víða-r, að
það er ekki auðvelt að upp-.;
skera árangur byltingar,. áþ
þess að bylting sé gerð- Yfir-
stéttirnar, sem eiga sterk ítök
í yfirstjóm hersins, gefast ekki
að óreyndu upp fyrir framfara
áætlun Suður-Ámeríku.
Við verðum að halda áfram
að gera allt, sem við getum,
hvar sem við getum, en samt
megum við ekki blekkja okkur
sjálf. Völdum og áhrifum Banda
ríkjanna hefur hrakað til mik-
illa muna í Suður-Ameríku síð-
an í byrjun aldarinnar. Á árun
um milli heimsstyrjaldanna
höfnuðum við hvað eftir ann-
að hátíðlega rétti til hernað-
arlegra afskipta í álfunni. Við
getum að vísu enn sýnt sóma-
samlegan styrkleika meðfram
ströndum Mið-Ameríku, en í
Suður-Ameríku höfum við að-
eins þau áhrif, sem við höfum
fyrir.
Að svo miklu leyti sem
„Framfaraáætlun Suður-Ame-
ríku“ veltur á stjórnmálalegum
og félagslegum byltingum í
Suður-Ameríkuríkjunum, þá
hefur hún ekkert vald að baki
sér, aðeins dálítil áhrif.
SVO langsóttar sem framfar-
ir eru í Suður-Ameríku, sem
hefur lotið eigin stjórn um
langt skeið, þá eru þær þó
miklum mun torsóttari í Afr-
íku og Asíu. í Afríku eru þær
svo erfiðar viðfangs, að ekkert
er ýkt þó að sagt sé, að úrslita-
a'flið sé framkoma stórveld-
anna.
í Kongo kemur þetta skýrt
fram. Saga Kongó skiptist í tvo
meginkafla. í fyrri kaflanum,
sem hófst með flýttri burtför
Belga, var meginviðfangsefnið
að einangra Kongó og halda
því utan kalda stríðsins. Dag-
Hammarskjold tókst þetta með
því að grípa mjög djarflega til
Sameinuðu þjóðanna. Núna,
Bræðurnir ROUL og FIDEL CASTRO
áhrifin frá byltingu þeirra valda ekki sízt ólgu í Suður-Ameriku
ári síðai;, getum við því sagt,
að Sovétríkin og Atlantshafs-
ríkni eigi ekki í hernaðarátök-
um í Kongó.
Síðari kafianum er ekki lok-
íð, en meginviðfangsefnið þar
eru tilraunir til að fá þá Kongó
búa, sem lúta forustu Adoula í
Leopoldville og hina, sem lúta
Tshombe í Katanga, til þess að
sameinast. En leiðtogar Kongó-
búa eru því aðeins færir um
þetta, að stórveldin utan Afr-
íku, sem þeir njóta styrks frá,
þrýsti þeim til einhvers konar
einingar. Ríkisstjórn Bandaríkj
anna er aðalaflið að baki Ad-
oula. Að baki Tshombe kveður
mest að hagsmunum einstakl-
inga og stórfyrirtækja í Stóra-
Bretlandi og Belgíu. Lyklarnir
ag friði í Kongó eru því geymd
ir í London, Brussel og Wash-
ington.
í ALSÍR kemur það enn
einu sinni fram, hve breitt bil-
ið er milli frelsis og sjálfs-
stjórnar. Eins og sakir standa
er útlitið ekki mjög slæmt, því
að ekki verður séð, að neitt
stórveldanna láti að marki til
sín taka í Alsír-deilunni. Verði
unnt að komast hjá afskiptum
þeirra hljóta hagsmunir Alsír-
búa að leiða til náinna tengsla
við Frakkland.
Hvað Suð-Austur-Asíu snert-
ir, þá tel ég engar líkur á að
þar takizt að korna á kyrrð og
festu heima fyrir. Framtíðin
veltur á stórveldunum, eink-
um þó aðalveldunum tveimur.
Sovétríkjunum og Bandaríkjun
um. En bæði eru þau vissulega
langt frá því að vera alls-ráð-
andi. Suð-Austur-Asía liggur á
útjöðrum áhrifasvæða beggja
veldanna. Sovétríkin hafa mik-
il áhrif í Norður-Viet-Nam, eins
og Bandaríkin í Suður-Viet-
Nam. En hvorugt er alls-ráð-
andi. Mikilvægara kann það að
reynast, að sennilega hafa Sov-
étríkin úrslitavald til að hindra
að Rauða-Kína hefji mikla styr-
jöld með því að leggja Suð-
Austur-Asíu undir sig. Og auð-
vitað höfum við vald til að á-
kvarða, að stríðsathafnir í Viet-
Nam keyri ekki úr hófi fram
Lyklarnir að friði — eða öllu
heldur ekki of stórfelldum ó-
friði — í Austur-Viet-Nam eru
geymdir í ‘Moskvu og Washing-
ton.
ALÞJ ÓÐADÓMSTÓLLINN
hefur nú kveðið upp úrskurð
sinn um lagalegan rétt Samein
uðu þjóðanna til þess að skatt-
leggja meðlimarxkin vegna
kostnaðar við að halda uppi
friði á Gaza-svæðinu og í Kon-
gó. Ef gert er ráð fyrir að Alls-
herjarþingið fallist á úrskurð-
inn, — sem telja má líklegt, —
er það aðeins spurningin,
hvort ríki þau, sem hafa þrjósk
ast við að greiða, muni viður-
kenna hann og hlýða honum, en
atkvæðamest þeirra eru Sovét-
ríkin og Frakkland.
Neiti þau eftir sem áður að
greiða, verður það alvarlegt á-
fall fyrir Sameinuðu þjóðirnar.
Það veikir ekki aðeins fjárhags-
aðstöðu þeirra, heldur einnig
aðstöðu þeirra sem allsherjar-
samtök til varðveizlu friðar.
Það veltur á mjög miklu fyrir
Bandaríkin, að takast megi að
bjarga Sameinuðu þjóðunum.
Að vísu eru þær ekki færar um
að ráða niðurlögum allra erfið-
leika í heiminum, en þær hafa
þó sýnt, að þær ráða við suma
þeirra, þó að þeir gerist alvar-
legir og mikilvægir.
Neiti Rsúsland og Frakkland
að greiða, sýnist mér rétt fyr-
ir Bandaríkjamenn að reyna að
hindra eyðileggingu Samein-
uðu þjóðanna með þvi að sam-
eina stuðningsríki þeirra um
að hlaupa undir bagga, og láta
síðan kalla saman stjórnlaga-
samkundu. til þess að endur
skoða og breyta sáttmála Sam-
einúðu þjóðanna.

7