Tíminn - 08.08.1962, Blaðsíða 8

Löngnm hafa þær Bergþóra á
Bergþórshvoli, Guðrún Ósvífurs-
dóttir og Þorgerður Egilsdóttir
verið' taldir mestir kvenskörungar
í íslendingasögum. Þær voru kon-
ur ráðríkar og stórlyndar og
hvöttu menn til hefnda og víga að
sið þeirra tíma. Auður í Máva-
hlíð var kvenhetja af annarri
gerð og því hefur verið hljóð-
ara um nafn hennar. Þegar bar-
dagi varð í túninu í Mávahlíð,
reyndi hún að ganga á milli, kast-
aði klæðum á vopn og fékk aðrar
konur til að gera hið sama. Hún
missti aðra hönd sína, en lét ekki
á neinu bera fyrr en lokið var
bardaganum.
Mér finnst Bryndís Sigurjóns-
dóttir vera ein þeirra kvenna, sem
hefðu getað brugðizt við á líkan
hátt og Auður í Mávahlíð í
Mávahlíðarbardaga. Hún lagði gott
til allia mála og gerði jafnan sitt
ítrasta til að eyða deilum og mis-
klíðarefnum. En Bryndís átti ekki
aðeins þá góðvild og hjálpsemi, er
vildi allt milda og græða. Að baki
hinu hæverska og hógværa fasi
hennar, bjó skapfestan og hugrekk
ið, sem dugði Auði í Mávahlíð
til að bera klæði á vopn og
kvarta ekki, þótt hún missti hönd
sína. Þetta sást m.a. vel á því,
hverriig Bryndís mætti sjúkdómi
sínum.
Bryndís var fríð kona og glæsi-
leg, er hvarvetna vakti athygli,1
og framkoma hennar var svo hátt-
prúð og viðfeldin, að hún átti að
því leyti fáa jafningja. Þegar hún |
dvaldi vestan hafs, var sózt eftir
að fá hana til að gerast fyrirsætu,
og sýningardís, en allt slíkt var1
henni fjarri skapi. í hugum vina
hennar verður það þó samt ekki
mynd hinnar glæsilegu konu, sem
lifir lengst, heldur hinnar góðu
konu, sem vildi öllum vel og
flutti með sér yl og birtu, eins og
þeir gera jafnan, sem gæddir eru
góðvilja og hreinu hugarfari.
Bryndís var fædd í Reykjavík
9. júlí 1928. Foreldrar hennar
voru Alexandri Jónsdóttir og Sig-
urjón Sigfússon, bæði búsett í
Reykjavík. Móðir hennar er af
kunnum vestfirzkum ættum, en
faðir hennar á að telja til merkra
ætta í Rangáivalla- og Árnessýsl-
um. Bryndís ólst upp hjá móður!
sinni. Hún stundaði fyrst nám við j
gagnfræðaskólann í Reykjavík, en j
las síðasta veturinn undir gagn-
fræðapróf á Akureyri og lauk því \
þar. Að loknu gagnfræðaprófi,:
vann hún á skrifstofu hjá Magnúsi
Andréssyni útgerðarmanni í
Reykjavík, en fór svo vorið 1946,
6V1 e N N ING:
Bryndís Sigurjónsdóttir

þá tæpra 18 ára, til náms í Banda-
ríkjunum. Hún var þá heitbundin
Magnúsi Blöndal Jóhannssyni,
sem farinn var áður vestur til tón-
listamáms. Hún hóf þegar nám við
menntaskóla kvenna í New York
og stundaði það i tvö ár. Þá inn-
ritaðist hún í Columbiaháskóla og
las þar næstu missirin tungumál,
bókmenntasögu og sálfræði.
Magnúsi giftist hún 5. júlí 1947 og
bjuggu þau í New York um sjö ára
skeið. Þau eignuðust þar tvo
drengi, Jóhann Magnús, nú 14 ára,
og Kristján Þorgeir, nú 9 ára.
Fljótlega eftir heimkomuna, hóf
Bryndís störf við Tímann og vann
þar næstu árin við auglýsingasöfn-
un og ýmsa skrifstofuvinnu.
Nokkru eftir heimkomuna, tók
hún einnig að sér umsjá óskalaga-
Norðmenn geta ekki
selt Rússum saltsíld
Fréttatiikynning frá síldarútvegsnefnd
Sendiráð íslands í Osló hefur
staðfest, að Norðmönnum hafi
hvorki í ár né í fyrra tekizt að
selja neina saltsíld til Sovétríkj-
anna, og er þetta staðfest skv. öðr-
um áreiðanlegum heimildum.
Fregnir, sem birtar hafa verið
opinberlega um að Norðmenn
hafi í ár og undanfarin ár selt
350 þúsund tunnur saltsíldar til
Sovétríkjanna árlega, eru því
gripnar úr lausu lofti.
Út af fregn, sem höfð er eftir
Arbeiderbladet í Bergen, þann
28. júlí, þar sem talað er um „æp-
andi skort á saltsíld í Noregi",
hefur Síldarútvegsnefnd fengið
staðfest frá formanni samtaka
síldarútflytjenda i Noregi, að
fregnin í Arbeiderbladet sé algjör-
lega villandi (total misvisende)
og að Norðmenn geri ráð fyrir
að geta saltað upp í gerða samn-
inga.
Síldarsöltun norskra skipa, sem
stunda veiðar við ísland, byggist
að mestu á sænska síldarmarkaðn
um og að takmörkuðu leyti á
sölu til Bandaríkjanna, e>n kaup-
endur í þessum markaðslöndum
hafa gert það að skilyrði fyrir
kaupum af Norðmönnum. að síld-
in sé veidd síðari hluta júlímán-
aðar og í ágúst eða september
Hins vegar hefur megin hluti
þeirrar síldar, sem íslendingar
hafa flutt út undanfarin ár, verið
saltaður fyrir þann tíma, sem til-
skilinn er i norsku sölusamning-
unum.
Fréttatilkynning þessi var sam-
þykkt með atkvæðum allra nefnd-
manna.
(Frá Síldarútvegsnefnd.)
þáttar sjúklinga í Ríkjsútvarpinu
og flutti síðasta þáttinn fimm dög-
um áður en hún dó — frá sjúkra-
beði á Landspítalanum. Undir
stjórn hennar varð þetta vinsæl-
asti þáttur útvarpsins.
Bryndís vann öll þau störf, sem
henni voru falin, með mikilli
skyldurækni og kostgæfni. Hún
vann sér vináttu og traust allra,
sem unnu með henni, og munu
stai'fsfélagar hennar við Tímann
jafnan minnast hennar með virð-
ingu og þakklæti.
Bryndísi var búið að vera það
Ijóst í mörg ár, að hún gekk með
ólæknandi sjúkdóm, er þjáði hana
meira og minna. Vissuna um þenn-
an sjúkdóm sinn bar hún með fá-
dæma þreki og leyndi fyrir öðrum
eftir megni. Við vandamenn sína
og vini, lét hún sem minnst á veik-
indum sínum bera, og treysti jafn-
an þá von þeirra, að þetta myndi
batna og allt snúas-t til betri veg-
ar. Trú og öryggi hennar sjálfrar,
duldi það fyrir öðrum, hvert
stefndi. Þess vegna kom fráfall
hennar svo óvart.
Hjónaband þeirra Bryndísar og
Magnúsar var frábærlega gott, en
á vissan hátt óvenjulegt. Mér
fannst oft, þegar ég var með þeim,
að þau minntu mig helzt á ung leik
systkin, þar sem aldrei féll skuggi
á leikinn. Þau felldu ung hugi
saman og tókst án nokkurrar fyrir-
hafnar eða uppgerðar að láta Ijóma
og leik æskuáranna haldast yfir
samlífi sínu, þótt árin færðust yf-
ir. Þau áttu flest hin sömu áhuga-
mál og var því auðvelt að gerast
góðir félagar. Þau unnu hvort
öðru innilega og var því létt að
taka gagnkvæmt tillit. Við þetta
bættist svo hin góða skapgerð
Bryndísar, sem gerði sitt til . að
allt gekk svo léttilega. Þótt
Magnús, sem er fjölhæfur lista-
maður með mörg járn í eldinum,
ætti oft annríkt, gáfu þau sér
jafnan tíma til að vera saman og
varpa af sér áhyggjum hversdags-
stritsins. Bezt tókst þeim að hverfa
aftur á svið æskuáranna, er þau
ferðuðust saman, enda fóru þau
í ferðalag um flestar helgar og
svo í lengri ferðalög, er þess var
i kostur. Hið seinasta, sem Bryndís
| sagði mér rétt áður en hún lagðist
hina hinztu legu, var það, að
fljótlega eftir að hún kæmi af
spítalanum, myndi hún fara í
ferðalag með Magnúsi út á land og
j myndu þau velja sér tjaldstæði á
1 fögrum stöðum. Það leyndi sér
ekki, að hún hlakkaði til farar-
innar. Örlögin urðu þau, að næsta
ferðalag hennar varð annað og
meira, en vera má, að hún verði
samt ekki fjarri Magnúsi í næstu
I ferðum hans.
i Þvi má ekki gleyma, að heim-
ili þeirra Bryndísar og Magnúsar
átti sinn verndarengil, þar sem
var móðir Magnúsar, Þorgerður
Magnúsdóttir. Hún dvaldi á heim-
ili þeirra frá upphafi og var því
ómetanleg stoð. Milli Þorgerðar og
Bryndísar tókst strax mikil vin-
átta, er styrktist þó með árunum.
Eg varð þess oft var, að Bryndís
unni Þorgerði mikið og eigi mun
Þorgerður hafa unnatf hennl
minna.
Faðir Magnúsar, ‘ Jóhann M.
Kristjánsson, reyndist þeim Magn-
úsi og Biyndísi jafnan góður hauk
ur í horni og þá ekki sízt meðan
þau dvöldu við nám vestanhafs.
Bryndís bar mikið traust til hans
og eins til stjúpföðurs síns, Páls
Ólafssonar, en heimili móður henn
ar var henni mjög kært, og dvaldi
yngri sonur hennar þar löngum.
Með fráfalli Biyndísar Sigur-
iónsdóttur er að vandamönnum
hennar kveðinn mikill harmur.
Samúð okkar, sem vorum vin-
ir og kunningjar Bryndísar,
nær skammt til að bæta þann
| harm. En vei má hér renna
j huganum að því, hvernig Bryn-
dís sjálf mætti örlögum sín-
um og hvernig hún myndi hafa
brugðizt við, ef hún stæði í spor-
um þeirra, sem nú sakna hérna
megin landamæranna. Ef þetta er
rifjað upp, getur Bryndís enn hald
•ið áfram að veita vandamönnum
sínum styrk, trú og bjartsýni, eins
og hún gerði svo ríkulega í lif-
anda lífi. Þ. Þ.
Bjarni M. Gíslason
1.
AÐ UNDANFÖRNU hafa far-
ið fram margvíslegar umræður
um framtíð Skálholts, og að því
er mér virðist, bera þessar um-
ræður því vitni, að hinn frægi
sögustaður höfðar til íslenzkrar
þjóðarvitundar sem helgidómur.
En það eru ekki einungis ísl.,
sem meta sögu Skálholts lið-
inna alda, heldur ýmsir mætir
menn meðal bræðraþjóða okk-
ar. Þá menn er þó einkum að
finna í flokki lýðháskólamanna
víða um Norðurlönd. Þeir álíta,
að þjóðum þeirra hafi borizt svo
mörg menningarverðmæti frá
íslandi, að þeim beri á einhvern
hátt að bindast samtökum við
þá menn, sem vilja reisa lýðhá-
skóla í Skálholti og jafnvel
styrkja þannig skóla að ein-
hverju leyti efnalega.

BJARNI M. GÍSLASON, rifhöfundur:
L ÝÐHÁSKÓU
í SKÁLHOL 77
Umræður um þetta eru nú að
vakna á Norðurlöndum, og þess
vegna ber íslendingum að at-!
huga vel, hvort enilurreisn Skál
holts sem lýðháskólasetur sé ekki j
einmitt í samræmi við þann
hljómgrunn, sem staðurinn virð
ist eiga með þjóðinni. Sannleik-
urinn er sá, að skólahugsjón
Gruntvígs, sem varð undirstaða
lýðháskólahreyfingarinnar, sótti
frjósöm íhugunarefni til íslenzkr
ar menningar. Hann lagði stund
á guðfræði, heimspeki og nor-
ræna goðfræði, en frá henni
sneri hann sér að kirkjumálum
og skólamálum. Eftir hið erfiða
langskólanám komst hann að
þeirri niðurstöðu, að prófskólarn
ir fullnægðu ekki hlutverki upp
alandans hjá nemandanum, en
kæfðu hins vegar persónuleika
hans undir ösku venjubundinna
athafna. Og þegar hann aftur frá
forneskju snerj sér að skólamál-
unum og í kenningum sínum
barðist fyrir próflausum alþýðu
háskóla, sem umfram allt átti
að vekja einstklinginn til ábyrgð
ar á sínu eigin lífi, kom hann
auga á íslenzku heimiliskennsl-
una og kvöldvökurnar. Aðalinn-
takið í þessan heimiliskennslu
var að hans dómi lífsgildi trúar-
bragðanna, því að skynsemistrú-
in gat aldrei fullnægt þrá manns
hjartans og jafnvel ekki brúað
efasemdir skynseminnar sjálfr-
ar. Grundvig gafst aldrei tæki-
færi til að kynna sér íslenzku
heimilin af eigin reynd, en það
er óhætt að segja, að sem frjó-
magn hafi islenzk menning orð-
ið væntanlegri lýðmenntun hans
að miklu liði. Samt sem áður eru
íslendingar sú þjóð á Norður-
löndum, sem minnst hefur af
honum lært, og svo virðist sem
þeir hrærist ekki lengur í þeim
hluta menningar sinnar, sem
snýr að uppeldismálum heimilis
fræðslunnar gömlu, en séu hins
vegar reiðubúnir til að fela opin
berum „laboratorium" sálargæzl
okkar allra. Af öllum íslenzkum
þjóðarverðmætum hefur þó ekk-
ert haft jafn mikilvæg áhrif á
þjóðlífið og heimiliskennslan og
kvöldvökurnar- í skauti þessara
verðmæta varðveitti ísland tungu
sína, sagnagáfu og ást á fögrum
ljóðum. Enginn íslenzkur þjóð-
helgidómur á sér réttlátari kröfu
um að rísa úr öskustó en ein-
8
T í MIN N , miðvikudaginn 8. ágúst 1962