Tíminn - 08.08.1962, Side 14

— Og hverju svöraðuð þér?
— Eg verð alveg miður mín og
ég sagði það fyrsta, sem mér datt
í hug, að ég þekkti bara eina fjöl-
skyldu með þessu nafni, og hún
ætti heima í Englandi. Svo að þér
sjáið, að þér verðið að vera mjög
varkár. Mig furðar mest á því,
hvernig hann vissi, að þér hafið
afskipti af málinu.
— Það var afleitt, sagði hann
íhugull. Hann sat kyrr og lék sér
að eldspýtunum og hugsaði með
sér, að Don Manuel hefði verið
erkifífl að nefna nafn mannsins,
sem hann áleit, að ætti að aðstoða
hana. Það hafði varað hana við og
látið hana vera sífellt á verði. —
Eg hef verið þyrnir í auga for-
setans alllengi, sagði hann glaö-
lega.
— Eg veit það. Ry Evans sagði'
mér það.
— Hvað sagði hann yður fleira?
— Það var margt, sagði hún og
brosti. — Eg furða mig sannar-
lega á því, að þér þorið að snúa
hingað aftur til Santa Felice, þeg-
ar hugsað er um, meðhöndlun þá,
sem yður er heitið. Eruð þér ekk-
ert hræddur um, að einhver þekki
yður aftur?
— Þeirri áhættu verð ég alltaf
að vera viðbúinn. Skjöl mín eru
í fullkomnu lagi, og ritstjórnin í
Ameríku sótti um leyfi fyrir mig
að fá að taka myndir hér.
126
kvæmanleg. Eina herliðið, sem
þá var til taks til að gera innrás
á Rhodes, var stórfylki í Egypta-
landi og fjórar orrustuflugvéla-
sveitir; og enda þótt Maitland Wil
son, yfirhershöfðingi f Mið-Austur
löndum tilkynnti sig reiðubúinn
til að hrekja Þjóðverja brott með
þessum liðsafla, þá var ólíklegt
að hægt yrði að koma honum til
Rhodes, nema því að eins að liðs-
auki bærist, löndunarskips og
flutningaflugvélar frá Vestur-Mið-
jarðarhafssvæðinu. Og þótt Eisen-
hower hafði samþykkt í lok sept-
ember að senda nokkur löndunar-
skip til þessara aðgerða, þá urðu
allar vonir um að slíkt mætti
takast að engu, þann 3. október,
þegar þýzkir fallhlifarhermenn
hertóku Cos, og þar með einu
flugvellina, sem nota mátti til
varnar landgönguliðinu.
Jafnvel þessi ógæfa dró ekki
kjarkinn úr forsætisráðherranum.
Eins og alltaf, þegar hann stóð
andspænis óyfirstíganlegri hindr-
un, reyndi hann með öllum ráðum
að finna leið fram hjá henni.
Dagbók Brookes skýrir frá því
sem gerðist:
„4. október. Forsætisráðherr-
ann, í uppnámi vegna árásarinn-
ar á Cos. Ráðherrafundur um
kvöldið þar sem lengstum var
rætt um ástandið á Cos . . .
6. október. Herráðsfundur okkar
fjallaði nær eingöngu um það á-
stand, er skapazt hefur við árás
Þjóðverja á Cos og henám eyjar-
innar. Forsætisráðherrann vill ólm
ur og uppvægur vinna eyjuna aft-
ur úr höndum Þjóðverja, vegna
þeirra áhrifa, sem tap hennar
hefur á fyrirhugað hernám
Rhodes.
Klukkan 3,15 e.h. vorum við
boðaðir á herforingjaráðstefnu
með forsætisráðherranum. Þeir
Andrew Cunningham og Sholto
Douglas vorú þar báðir. Forsætis-
ráðherrann er nú staðráðinn í því
— Mér þykir ákaflega vænt
um, að þér eruð loksins komnir.
Eg hef orðið að vera svo gætin,
að nú tortryggi ég orðið allt og
alla. En ég er alveg viss um, að
hótelstjórinn stendur í stöðugu
'sambandi við forsetann og allar
föggur minar hafa tvisvar sinnum
verið rannsakaðar.
— Leitað í farangri yðar? Eruð
þér vissar?
— Ó, já, ég er viss, svaraði El-
enor rólega. — í fyrsta skiptið,
meðan ég var í heimsókninni hjá
forsetanum, það er þess vegna,
sem ég gruna hótelstjórann. Eg
hlýt að hafa komið aftur fyrr en
hann bjóst við, svo að allt var á
rúi og stúi. í síðara skiptið var
þag ekki jafn augljóst, sá, sem
leitað hefur þá, hafði gætt þess
vel að setja allt á sinn stað nema
nokkra vasaklúta, sem voru í einni
skúffunni. Eg hafði lagt þá þann-
igi að þeir mynduðu bókstafinn E.
Þegar ég aðgætti, sá ég, ag þeir
lágu ekki þannig.
Hann leit á hana fullur aðdá-
unar. — Og þeir hafa ekkert fund-
ið?
— Nei.
— Þér hafði svei mér fundið
öruggan felustað fyrir skjölin. Eg
vona samt að þép. hafið þau?
— Vitanlega, svaraði hún ró-
lega, og hann hikaði við. Hann gat
ekki spurt hana beint, hvar hún
geymdi þau, ekki fyrsta kvöldið,
fyrsta skiptið, sem þau ræddust
raunverulega við.
— Hvað teljið þér hyggilegast,
að vig gerum? spurði hann.
— Eg hafði vonað, að þér gæt-
uð sagt mér það.
Hann vissi ekki frekar en hún,
hvar þessi Clemente Castellon
var niðurkominn. Don Manuel
hafði sagt honum það, sem hann
vissi, og það var ekki mikið, og
aðallega ágizkanir. Það eina, sem
hann vissi örugglega, var, að nú
var f ljós komið. að Elenor Penny
hafði komið til eyjunnar til að af-
henda skjölin og hún hafði þau
einhvers staðar í sínum fórum.
— Og þér hafið ekki heyrt
neinn tala um Castellon hér?
— Aldrei, svaraði hún ákveðin
óg beið vongóð.
Jeffrey horfði hugsandi út á
hafið. Þar sem hann átti að vera
John Graham gat hann ekki geng-
ið um og spurt eilífra spurninga,
hann gat það ekki heldur sem Jef-
frey Greene, jafnvel Elenor þætti
það undarlegt, ef hann legði sig í
slíka hættu, þegar hún vissi, að
forsetinn fylgdist gjörla með
henni. Hann vissi sannast að segja
ekki, hvar hann átti að leita
mannsins, það var auðvelt fyrir
Don Manuel að segja, að hann
ætti að gera það, en ekki hafði
forsetanum og hans dyggu fylgis-
mönnum tekizt að hafa upp á
flóttamanninum Castellon. Auð-
vitað vænti Elenor þess, að hann
myndi koma með snjallar tillögur,
þar sem henni hafð; verið sagt,
að John Graham ætti að hjálpa
henni. Það gæti í rauninni verið
heppilegt, að sá raunverulegi
skyti upp kollinum á Santa Fel-
ice og reyndi að komast í sam-
band vig hana. Lopez hlaut að
geta beðið með grimmilega hefnd,
þar til hann hefði fylgt þeim til
Castellon uppi í fjöllunum. Hann
óskaði, að hann hefði vitað, hvern-
ig þessi dularfulli Graham var í
útliti. f nokkra daga væri hann
sjálfsagt öruggur hér, síúlkan
afði skjölin, og hún var svo in-
æl og falleg, að hann hafði ekk-
ert á móti því að kynnast henni
betur.
— Engin uppástunga? Elenor
virtist vonsvikin. Af einhverri á-
stæðu hafði hún ímyndað sér, að
á sama augnabliki og þessi maður
birtist, myndi allt byrja fyrir al-
vöru. Að minnsta kosti hann hefði
eitthvað jákvætt fram að færa.
— Elenor — má ég kalla þig
það? Mín fyrsta uppástunga er —
ef þú ert ekki mótfallin því — að
við tvö látum sem við séum hrifin
hvort af öðru. Þegar öllu er á
botninn hvolft — við erum bæði
ung og ógift, eða ég býst við, að
þú sért það. og hún kinkaði
seinlega kolli. — Á slíkum stað
er það ekki nema eðlilegt, að við
umgöngumst almikið. Vinir þínir
eru nýgift hjón, sem gjarna vilja
vera ein af og til. Ungur maður
birtist, það verða úr tvö pör, sem
eru saman . .
— Eg skil, hvað þér eigig við.
Fólk venst þá að sjá okkur sam-
an . . .
— Einmitt, og það er gott, að
21
þú fékkst leigðan bílinn. Hefurðu
gert nokkrar áætlanjr?
— Við förum fyrstu' ferðina á
morgun, svaraði hún. — Mario
hefur lofað að sýna okkur, hvar
við getum tínt orkídeur. Mér datt
í hug, að við gætum farið í stutt-
ar ferðir nokkra fyrstu dagana og
látið sem vig verum áfram venju-
legir skemmtiferðarmenn, og svo
seinna farig lengrl ferðir upp í
fjöllin. Eftir því sem leiðsögumað-
ur minn segir, er ómögulegt að
komast langt á bifreið, svo að við
verðum að ganga líka. Hann var-
aði mig við, að það væru ræn-
ine.iar updí í fjöllunum.
Hann rétti sig upp. — Ramingj-
ar? FlóHamenn kannski. Castell-
on?
— Hann sagði það ekki, en ég
vonaði . . . Hún hrukkaði ennið
og leit hugsi á hann. — Jeffrey,
ég verð víst að kalla þig það.
— Já, í hamingju bænum
gleymdu því ekki, hrópaði hann.
ejns og líf hans væri undir því
komið.
— Eg skal ekki gleyma þvf.
Heldurðu, að við gætum vænzt
hjálpar frá leiðsögumanni mín-
um? Hann býr einhvers staðar
í þorpinu, hann heyrir allt, sem
skrafað er meðal hinna innfæddu,
og ég er viss um, að okkur er ó-
hætt að treysta honum.
— Áttu við. að þú ætlir að
spyrja hann um Castellon?, spurði
Jeffrey skelfdur.
Hún kinkaði kolli.
— Eg get ekki gengið milli
manna og spurt, og þag getur þú
ekki heldur, og ef við geram
ekki eitthvað fljótlega, fer allt í
óefni, og ég get ekki dvalið hér í
það óendanlega. Mario er ekki
eins og aðrir eyjarskeggjar, hann
veit heilmikig um ýmis málefni,
og ég held, ag hann geti áreiðan-
að beita sér fyrir endurtöku Rhod-
es, án tillits til áhrifa þess á
Ítalíu, eða neitar a.m.k. ag horf-
ast i augu við afleiðingarnar . . .
7. október. Önnur ráðstefna
klukkan þrjú. Önnur hálfrar-ann-
arrar-klukkustundar orrusta við
forsætisráðherrann, til að verja
það sem ég álít rétt . . . Sömu
fullyrðingarnar endurteknar aftur
og aftur. Og loks sent eftir mér
klukkan 10,30 e.h. til að reyna
að sannfæra mig og fá mig til að
veita 'Samþykkti mitt í téte-a-téte
viðræðum. Loftárás stóð sem hæst
þegar ég kom og þegar ég gekk
inn kom Winston æðandi út með
Mary, sem var f leyfi, til þess að
fara með hana til loftvarnaskýl-
isins í Hyde Park. Eg slóst í för
með þeim, og þegar við komumst
á leiðarenda var loftárásin liðin
hjá. Við gengum því um nágrenni
loftvarnabyrgisins í hálfa klukku-
stund. Winston fór að rifja upp
endurminningar frá bernskudög-
um sínum og sagði mér að það
hefði verið einmitt hingað, sem
frú Everest, barnfóstran, hefði
venjulega farið með sig, þegar
hann var líill drengur, enda þótt
hann hefði sjálfan mest langað
til að hverfa aftur til tindátanna
sinna heima. Því næst sagði hann
mér þær fréttir, að ég ætti að
leggja af stað með sér næsta laug-
ardag (en nú var fimmtudags-
kvöld klukkan 11 e.h.) til ráð-
stefnu í Túnis og að við myndum
koma til baka á þrjðjudag . .
8. október . . . Eg get nú ekki
stillt hann lengur. Hann er svo
æstur að honum liggur við æða
vcgna árásarinnar á Rhodes, og
hann hefur miklað svo fyrir sér
þýðingu hennar, að hann gefur
ekki lengur séð neitt annað og
ákveðig að hernema þessa einu
eyju, jafnvel þótt það stofni í
hættu sambandi hans við forset-
ann og Ameríkumenn og framtíð-
araðgerðum á ítaliu. Ilann neitaði
Sigur vesturvelda, eftír
Arthur Bryant. Heimildir:
að hlusta á nokkur gagnrök eða
að sjá nokkrar hættur.
Hann hringdi til forsetans og
mæltist til þes’S að Marshall kæmj
á ráðstefnu í Túnis, til að ræða
málin, í þeirri von, að hann gæti
snúið fundarmönnum með per-
sónuleika sínum. Forsetjnn sendi
honum hins vegar mjög kulda-
legt svar og bað hann ag hafa
ekki áhrif á aðgerðirnar á Mið-
jarðarhafi. Þetta nægðj honum
ekki og hann hringdi aftur og bað
forsetann að endurskoða málið . . .
Ameríkumenn tortryggja hann
nú þegar ískyggilega, og ekki
mun þetta draga úr þeirri tor-
tryggni . . .
Nú er föstudagsnótt og komið
fram yfir miðnætti. Enginn okkar
velt enn hvort við eigum að legg.ia
af stað til Túnis á morgun, eða
ekki . . . “
Það varð engin ferð gerð til
Túnis. Roosevelt, sem vissi vel
um hinn hemaðarlega styrk lands
síns, vék ekki hársbreidd frá
ráðleggingum herráðsforingja
sinna. Og enda þótt brezki leiðtog-
inn, sem epn var hvergi smeykur,
hringdi næsta dag til Maitland
Wilson ly:rshöfðingja og segði að
hernaðarráðstefnan á Miðjarðar-
hafssvæðinu, næsta mánuð, væri
fólgin í tveimur orðum: „Her-
nemið Rhodes1”, þá stóð hann nú
andspænis, ekki aðeins samþykktri
stjórnarstefnu sameinaða herráðs-
ins, heldur einnig hinum óumflýj-
anlegu rökum staðreyndanna, A3
lokinni ráðstefnu, sem haldin var
þann 9. október, sendi Eisenhow-
er forsætisráðherranum skeyti.
„Vegna hins alvarlega ástands
á Ítalíu, sem hefur farið sífellt
versnandi síðustu fjörutíu og átta
klukkustundirnar, sjáum vér oss |
ekkj fært að .senda herlið eða j
skip, sem nauðsynlegt er til að
hernema Rhodes . . Það hryggir
mig persónulega að þurfa að
beita mér gegn áformum, sem þér
hafði svo mikla trú á . . . “
, Rólegur dagur heima“, skrif-
aði Brooke í dagbók sina sunnu-
daginn 10 október
„með sífelldum símahringing-
ingum í sambandi við síðasta svar
Roosevelts við skeyti forsætisráð-
herrans. Eg átti hálfrar klukku-
stundar símtal við hann og hann
fullýrti, að allir væru á móti sér,
en aðstæðurnar væru svo breyttar,
í Ítalíu, ag við yrðum að endur-
skoða og endurbæta áform okk-
ar . . . !“
Brooke sá, ekki síður en yfir-
boðari hans, hve geysilegur ávinn-
ingur næðist með því að koma
Tyrklandi í stríðið og þann harm-
leik að yfirgefa hina fimm þúsund
brezku hermenn, sem sendir höfðu
verið til Grikklandshafsins og
urðu að ofurseljast örlögum sín-
um vegna skorts á skipum og
flugvélum til að hiálpa og bjarga
þeim. En öllu varð að fórna fyrir
hersetuna á ísalíu og þann mögu-
leika að halda þýzka varaliðinu
sameinuðu j Suður-Evrópu, þang-
að til hægt yrði að hefja árásar-
aðgerðirnar yfir sundið. Að því
viðfangsefni einbeittu herráðsfor-
ingjarnir sér nú. Ef ekki tækist
að fá Ameríkumenn til að breyta
áætlunjnni um brottflutning hers-
ins frá Miðjarðarhafssvæðinu,
\
\A
T í MIN N , miðvikudaginn 8. ágúst 1963