Tíminn - 08.08.1962, Blaðsíða 13

■
□ A G B I. A Ð
Þau sölubörn sem hafa fengið loforð fyrir sölu-
hverfi komi til viðtals k afgreiðslu dagblaðsins
Mynd, Hafnarstræti 1, eftir kl. 3 í dag. Nokkrum
hverfum óráðstafað.
Dagblaðið Mynd.
Skálholf
Framhald af 9. síðu
til grundvallar starfi, er auðvit-
að ekki hægt að byggja hana á
bollaleggingum einum saman um
hlutina. Þegar nemendur og
kennarar komi saman til að velja
á milli menningarverðmæta,
játa einhverja trú og í raun og
veru prédika boðskap, verða
þeir að hafa eitthvað við að
styðjast. Þess vegna velja þeir
söguna, trúarbrögðin og bók-
menntírnar sem bakhjall. Fyrir-
lestrar eru haldnir um ýmsa
frumherja mannkynsins og skoð
anir þeirra, en til þess að sjálf-
stæði nemandans verði ekki
raskað um of af skoðunum kenn-
aranna á þessum efnum. fylgir
hverjum skóla mikið bókasafn,
og mikil áherzla er lögð á það að
kenna nemendunum að notfæra
sér bækur. Finnst nemendanum
bækurnar of þungar og langlesn-
ar, getur hann snúið sér í blaða-
greinasafnið, en á lýðháskólun-
um er lögð stund á að koma sér
upp skráðu safni tímarits- og
blaðagreina um margvísleg efni
og frá sem víðtækustum sjónar-
miðum.
3.
Ég nefni þetta sem dæmi um
það, a8 hverju beri að hyggja,
þegar lýðháskóli verður reistur
í Skálnólti. En þar eð byggð hef-
ur verið vegleg kirkja á staðn-
um ,má geta þess, að mörgum
lýðháskólum fylgir kapella eða
kirkja, og þar hefst dagurinn
með bæn og sálmasöng. Þetta
gefur æskumanninum hátignar-
fulla tilfinningu fyrir því, að það,
sem hann er kominn til að fræð-
ast um, eru alvarlegir hlutir, sem
hafa trúarlegt og menningarlegt
gildi.
Yfirleitt fylgir lýðháskólinn
þeirri reglu, að stjaka ekki al-
mennri kennslu frá, en gera
hana sem einfaldasta. Auk móð-
urmálsins eru kennd eitt eða tvö
mál á skólunum eftir óskum nem
endanna, en enginn sérflokkur
fær að taka sér fyrir nema eitt
erlent mál, svo að orka nemnd-
anna hverfi ekki í svo margar
námsgreinar, að ekkert verði
lært til hlítar. Þjóðernisfræði og
fjölskyldufræði er einnig meðal
námsgreinanna, en lýðháskóla-
kennarar taka á því talsvert öðr-
um tökum en þar, sem einkunna
spanið er framundan. Þeir kenna
t. d. hinum ungu mönnum að
skrifa skattaframtalið sitt, svo að
í lagi sé, að géra reikninga og
bókhald yfir það starf, sem þeir
stunda eða ætla sér að stunda,
o. s. frv. Allt er þetta gert með
það fyrir augum að gera þá starf-
hæfa meðborgara og vekja hjá
þeim ábyrgðartilfinningu og rétt-
an hug til gildandi reglna í þjóð
félaginu. Þá ber bæði skólastjóra
og kennurum skylda til að hafa
mötuneyti með nemendunum,
svo að þeir myndi ekki borðsið-
ina hver eftir sínu höfði, en læri
að taka tiU.it til annarra. Um-
gengni á nerbergjunum i kring
um skólann er höfð undir eftir-
liti og reynt að blása menningar-
anda í hegðun nemenda.
Nemendur eru flestir á aldrin-
um 18—25 ára og sumir eldri,
jafnvel yfir þrítugt. í öllum þjóð-
félögum er talsvert af fólki, sem
hefur lært eitthvað í æsku, tekið
landspróf (mellemskoleeksa-
men), gagnfræðapróf eða stúd-
entspróf og svo hætt námi. Kann
ski hefur þeim fundizt tilgangs-
laust að halda áfram, og álitið
sig hafa numið nóg af stagl-
kenndum smámunum, eða þurft
að ganga til annarra starfa vegna
daglegrar afkomu. En þegar þeir
fóru að vitkast, fundu þeir kann-
ski til þess, hve lítið þeir vissu
og sérstaklega, hve þekking
þeirra var skammvinn á eðli
þeirrar tilveru, sem þeir voru
hluti af. Þá langaði ekki til að
endurtaka það, sem þeir einu
sinni höfðu rekið nefið í, en
vildu hins vegar fá meiri þekk-
ingu á vandamálum tilverunnar
og jafnvel vita dálitið meira um
grundvallaratriðin í þjóðfélag-
inu. En hvar var skólinn fyrir
þá? Þeir höfðu nú eignazt tals-
verða reynzlu, átt sínar ofætlan-
ir og vonbrigði, en gátu ekki
almennilega hugsað sér að setjast
á skólabekk með 14—15 ára börn
um. Þar að auki fannst þeim, að
prófstaglið ætti ekki við þá
þekkingu, sem þeir höfðu aflað
sér, þekkingu, sem ekki byggðist
beinlínis á ásköpuðu gáfnafari,
heldur áreynslu, sem sprottin
var af baráttu við hégóma líð-
ándi stundar. Gat það hugsazt,
að einhverjar ríkisfyrirskipanir
um kennslufyrirkomulag (kann-
ski samþykktar fyrir 50 árum)
væru svo sniðnir eftir breyti-
legum þörfum einstaklingsins,
að þær ættu samleið með fræðslu
þrá þeirra og sálarfari? Nei,
þeir óttuðust mest af öllu
menntahroka og staðnað mót
dauðans með fyrirmannsblæ í
kennslutímunum. En hvar var
skólinn fyrir þá? Á íslandi var
hann enginn. En á hinum Norð-
urlöndunum voru þeir allt að 400
að tölu. Þeir kallast lýðháskólar.
4.
Einn þessara skóla á að rísa í
Skálholti. Hann á að rjúfa skarð
í múr hinnar römmu efnishyggju,
sem er þess valdandi, að fslend-
ingar margir hverjir eru hættir
að hafa á.huga á bókmenntum,
hættir að læra ljóð og standa sem
álfar út úr hól, ef minnzt er á
hin einföldustu atriði sögu
þeirra. Skólinn á að eigriast sína
söngbók og lestrarbók, þar sem
áherzla er lögð á fagra tjáningu
og göfugra hugsana. Það er ekk-
ert aðalatriði að feta frá fortíð-
inni til nútíðarinnar eftir venju-
legu lesbókarformi, heldur að
megintilgangurinn njóti sín: —
Vakning nemandans til ástar á
helgustu hugsjónum mannlífsins.
Lýðháskólinn í Skálholti á að
vera gróðurstöð í uppblæstri efn
ishyggjunnar. Hann á að kenna
ungviðinu að hyggja að eigin rót
um og leita kjarnans í rás tím-
anna.
Bjarni M. Gíslason.
Póstsendum
TÍMINN, miðvikuda«rinp. 8. írúst 1962
NOTIÐ.
HARPO
HÖRPU SILKI
HÖRPU JAPANLAKK
HÖRPU BÍLALAKK
$0$
/péb
HORPU FESTIR
i
Jíaxpa