Tíminn - 26.08.1962, Side 9

þykk og góð sósa með lauk og
alls konar út í. Skálarnar hafa
verið látnar á einn disk og ör-
lögin haga því þannig að þessi
diskur lendir ekki fjarri Mon-
sieur Klaw.
Og hann tekur hraustlega til
mátar síns, þrífur skeið af borð
inu og byrjar að háma í sig
góðgætið. Kinkar kolli hróðug-
ur á svip og sleikir út um.
„Sagði ég ykkur ekki, ég veit
nú nokk hvað ég geri“.
Dýrðin stóð ekki lengi. Ekki
færri en fimm þjónar hlupu til
í írafári og fómuðu höndum,
hrópuðu upp yfir sig, það varð
almenn örvænting á franska
vísu. Gómsæt sósan er þrifin
af borðinu í einu vetfangi,
Monsieur Klaw situr eftir með
skeiðina í höndunum og horfir
skilningsvana í kringum sig. Er
kviknað í húsinu? Er byltingin
hafin?
En Fransmönnunum í kring
er skemmt. Einhver heyrist
tuldra í barm sér: Amerikani
í París.
Monsieur Klaw styður alnbog
um á borðið, súr á svip. Já, þeir
geta talað um Ameríkana i
París, segir hann dapurlega, en
látum þá bara koma til New
York. Ætli þeir fölni ekki upp
þegar þeir sjá skýjakljúfana og
alla umferðina. Ætli verði mik-
ið úr þeim við hliðina á Empire
State Building!
Anna María er ekki alin upp
í skjóli skýjakljúfana í New
York. Hún er frá Rhode Island
eins og ég sagði áðan og hún
trúir okkur fyrir því, að pabbi
hennar sé „truck driver“. En
sjálf hún sinn eigin sportbíl,
MG. Þetta er Ameríka, eins og
kallinn sagði.
Anna María er mjög draum-
lynd yngismær ef marka má af
þeim sögum sem hún segir okk-
ur. Hún segist „elska það að
fara á fætur fyrir sólarupprás",
setja sportbílinn sinn í gang og
aka í rólegheitum upp á hæð
eina í grennd við bæinn, ein
síns liðs, og bíða þar eftir því
að sólin komi upp. Þetta var
eitt mesta yndið í hennar lífi.
Enn fremur elskaði hún það að
spila verk Johans Sebastians
Bachs af grammófónplötum.
Þessi ofurást á sólarupprás-
inni og Jóhanni Bach kom
stúlkukindinni á kaldan klaka.
Fjölskyldan skaut á leynilegri
ráðstefnu og það var samþykkt
að koma stúlkunni til sálfræð-
ings svo hún fengi bót meina
sinna.
Nú er Monsieur Klaw á för-
um til Sviss, hann ætlar sér að
skreppa þangað með kærust-
una og dvelja eina helgi. Förin
er ekki farin út í bláinn, tilgang
ur hennar er sá, að kaupa kú-
kú-klukku. Það er mjög merki-
legar klukkur. Á hálfum og
heilum tíma leika þær gjarn-
an angurvær þjóðlög og síðan
opnast á þeim hleri og út mars-
érar heil hersing af litlum fígúr
um í skrautlegum búningum og
hneigja sig og pata með hönd-
unum, ganga síðan inn aftur
Það hefur lengi verið draum-
ur Monsieur Klaw að eiga sér
svona klukku. Að vísu má fá
þær í New York og raunar einn
ig í París. En þær ku vera upp-
runnar í Sviss og Monsieur
Klaw vill hafa það ekta, hann
ætlar að skreppa til Sviss og
kaupa sér svona klukku. Hann
verður kominn aftur á mánu-
dagsmorgun þegar fyrirlestrar
byrja að nýju, hann vill ekki
missa af neinu. Það er varla
það mikið að skoða í Sviss.
Aldarminning:
Klemens Jónsson
landritari
Á morgun verða liðin hundr
að ár frá fœðingu Klemens
Jónssonar landritara. Hann
fæddist á Akureyri 27. ágúst
1862 og var sonur hjónanna
Jóns Borgfirðings Jónssonar
og konu hans, Önnu Guðrúnar
Eiríksdóttur bónda að Vöglum
og Botni í Eyjafirði Sigurðs-
sonar.
Jón Borgfirðingur, faðir Klem-
ens, var kunnur og afkastamikill
fræðimaður, þótt skólagöngu nyti
hann engrar. Jón var fæddur á
Svíra, koti einu skammt frá
Hvanneyri og nú löngu í eyði,
30. sept. 1826. Hann var sonur
Guðríðar Jónsdóttur, er þá var
vinnukona á Hvanneyri, og faðir
að honum var talinn Jón Jónsson,
síðar bóndi að Norður-Reykjum.
Var það faðernj þó dregið mjög
í efa, að rétt væri, og sjálfur
var Jón þess fullviss, að hann væri
sonur séra Jóns Bachmanns, sem
þá var prestur á Hesti í Borgar-
firði.
Jón ólst upp á Svíra og var síð-
an í vinnumennsku í Borgarfirði
um hríð, en flutti til Reykjavíkur
árið 1852 og lagði þar stund á
prentstörf og bóksölu um tveggja
ára skeið. Þá flutti hann norður
yfir fjöll, nam bókband og sett-
ist að á Akureyri. Þar kvæntist
hann Önnu Guðrúnu og bjuggu
þau nyrðra allt til ársins 1865, er
Jón fluttist til Reykjavíkur og
gerðist þar lögregluþjónn.
Þau hjón Jón Borgfirðingur og
Anna Guðiún eignuðust sex börn,
sem öll náðu fullorðinsaldri. Var
Klemens þriðji í röðinni að aldri,
en hin voru: Guðrún f. 7. ágúst
1856, giftist ekki og lézt í Reykja-
vík 22. júlí 1930, tveimur dögum
síðar en Klemens bróðir hennar,
en hjá honum hafði hún lengst
af átt heimili. Finnur, f. 29. maí
1858, d. 31. marz 1934, dr. phil.,
piófessor í Kaupmannahöfn. Guð-
ný, f. 5. ágúst 1865, d. 30. nóv.
1930, gift Birni Bjarnarsyni sýslu-
manni á Sauðafelli í Dölum. J
Vilhjálmur, f. 30. ágúst 1870, d. |
8. febr. 1902, lagði stund á bók- i
KLEMENS JÓNSSON
Klemens, eins og reyndar þorri ís-
lenzkra stúdenta, lagðist á sveif
með hinum róttækari og frjálslynd
ari öflum og kvað talsvert að hon-
um. Hann var kjörinn hringjaii á
Garði árið 1886, og mun ekki nema
cinum íslendingi öðrum hafa
hlotnazt sú upphefð.
Lögfræðiprófj lauk Klemens í
júní 1888 og fór þá til íslands.
Hann gegndi ýmsum störfum í
Reykjavík um eins árs skeið, en i
gerðist síðan aðstoðarmaður við
íslenzku stjórnardeildina í Kaup-
fyrir Eyjafjarðarsýslu árið 1892,
og var hann alltaf endurkjörinn
meðan hann var sýslum. nyrðra,
stundum með öllum greiddum at-
kvæðum. Á þingj beitti hann sér
einkum fyrir vegabóta- og sam-
göngumálum. 1895 var hann for-
maður samgöngumálanefndar
neðri deildar og bar þá fram til-
lögu um, að landið léti smíða
gufuskip til strandferða og skyldi
það geta tekið 100 farþega. Einn-
ig lagði hann til að srtjómin léti
leggja síma til landsins.
menntir og málfræði við Hafnar-
háskóla, en lauk ekki prófi, síðar
póstafgreiðslumaður í Reykjavík,
en lézt aðeins 31 árs að aldii. Ing-
ólfur, f. 23. sept. 1874, d. 13. maí
1956, stúdent. verzlunarstjóri í
Stykkishólmi og síðar gjaldkeri í
Reykjavík.
Af þessum barnalista má ráða.
að Jóni Borgfirðing hefur verið
mikið í mun, að synir hans mættu
verða þeirrar menntunar aðnjót
andi, sem hann varð sjálfur að
fara á mis. Allir bræðurnir gengu
í skóla og luku stúdentsprófi, en
slíkt mun hafa verið næsta fátítt
um syni ólærðra og efnalítilla
manna á íslandi í þá daga, enda
segir Ólafur Davíðsson um Jón, að
„eins dæmi muni það vera, að!
leikmaður hafi lagt jafnmikið'
kapp og hann á það, að mennta
hörn sín.“
Klemens Jónsson lauk stúdents- J
prófi 1883 með fyrstu einkunn og ,
sigldi siðan utan til laganáms í J
Kaupmannahöfn. Á Hafnarárun ■
um tók hann talsverðan þátt i fé-1
lagslífi háskólastúdenta, sem var j
allfjörugt um þær mundir, enda J
talsverðir umbrotatímar í Dan-
mörku. Meðal stúdenta voru tals-
verðir flokkadrættir. endurspegl-
un þeirra átaka, sem þá áttu sér
stað i dönskum þjóðmálum.
mannahöfn. Þar starfaði hann til
ársins 1891, er hann var settur
sýslumaður i Eyjafjarðarsýslu og
bæjarfógeti á Akureyri.
Sýslumannsembættinu gegndi
Klemens í rúm tólf ár og þótti
mjög röggsamt yfirvald. Fljótlega
eftir að hann kom norður gerðist
hann einn helzti forgöngumaður
um framfaramál héraðsins. Hann
fékk því m. a. til leiðar komið,
að Akureyrarbær festi kaup árið
1893 á Eyrarlandi, sem lá að
bæjarlandinu að vestan og skipti
bænum í tvo hluta. Þótti mörg-
um í djarft vera ráðizt, kaupverð-
ið var 13,500 krónur, en íbúar
innan við 1000. En við þessi kaup
eignaðist bærinn mikið land, sem
hefur síðar orð'ið honum drjúg
lyftistöng. Þá beitti Klemens sér
mjög fyrir bættum samgöngum,
og kom m. a. fram með tillögu þess
efnis, að föstum ferðum gufubáts
yrði komið á milli Akureyrar og
nálægra hafna Var að frumkvæði
hans haldinn fundur urn málið á
Akureyri árið 1894, og nokkrum
árum síðar varð þessi hugmynd
að veruleika Klemens átti og
drjúgan þátt í umbótum á höfn-
,nni á Akureyri, og hann var hvata
maður þess. að vatnsleiðsla var
lögð um kaupstaðinn.
Kiemens var kjörinn þingmaður
Klemens fylgdi heimastjórnar-
flokknum að málum á þingi, en
var þó aldrei flokksmaður af því
tagi, sem sér hvergi ljósan blett
í málflutningi andstæðings. Var
hann því stundum talinn linur,
einkum á þinginu 1901, er deilurn
ar um valtýskuna stóðu sem hæst.
En samt naut Klemens stöðugt
virðingar samþingmanna sinna og
1901—’03 var hann forseti neðri
deildar.
Ártð 1903 urðu þáttaskil í ís-
lenzkri stjórnmálasögu. Það ár var
merkum áfanga náð í sjálfstæðis-
baráttu þjóðarinnar, er íslending-
um var veitt eigið stjórnarráð og
innlendur ráðherra, sem var á-
byrgur gagnvart alþingi. Fyrsti
ráðherrann var Hannes Hafstein
og tók hann formlega við embætti
1. febrúar 1904. Stjórnarráðinu,
sem þá var stofnað, var skipt í
þrjár deildir og var sérstakur
skrifstofustjóri yfir hverri, en yf-
irmaður alls stjórnarráðsins var
landritari Vat Klemens Jónsson
fenginn til að gegna því starfi, og
rækti hann það þar til í ársbyrj-
un 1917, að ráðherrum var fjölgað
og landritaraembættið lagt niður.
Landritari var nánasti samstarfs
maður ráðherra, fulltrúj hans og
vfirskrifstofustjóri A þingunum
1907, 1909, 1913 og 1914 var Klem-
T í MI N N , sunnudaginn 26. ágúst 1962
I »
'/r f rt-r V f » l I • * T T • I r r"f T f T !.l "
ens fulltrúi ráðherra á alþingi.
Flestar stjórnarráðstafanir hafa
gengið f gegnum hendur landritara
og er ekki að efa, að hann hefur
haft margvísleg áhrif á það, sem
gert var. Ráðherrar komu og fóru
eins og svipbyljir, en landritarinn
sat um kyrrt. Hann var eins konar
fulltrúi samhengisins í stjómar-
störfunum. En hvern þátt Klemens
hefur átt í að móta stjórnarstefnu
ráðherra þeirra, sem hann staif-
aði með á árunum 1903—’17, brest
ur mig þekkingu til að ræða. Það
atriði mun lítt kannað, en væri
þó óneitanlega merkilegt rann-
sóknarefni fyrir sagnfræðinga.
Eftir að landritaraembættið var
lagt niður, lagði Klemens einkum
fyrir sig fræðimennsku og rit-
störf. Þó greip hann aftur niður
í stjórnmálaliaráttuna. 1922 var
hann skipaður atvinnumálaráð-
herra í ráðuneyti Sigurðar Eggerz
og gegndi því 'embætti til 1924.
Hann átti sæti á þingi fyrir Rang-
æinga kjörtímabilið 1923—’27 og
fylgdi þá Framsóknarflokknum að
málum, en við sigurinn í sjálf-
stæðismálinu 1918 hafði hin gamla
flokkaskipan riðlazt algerlega og
nýir flokkar, miðaðir við nýjar
aðstæður, leyst hina gömlu af
hólmi.
Hugur Klemens Jónssonar stóð
ætíð til sagnfræðistarfa, þótt hann
gæti ekki sinnt þeim að marki
fyrr en eftir að hann hafði látið
af embætti. Hann átti sæti í stjórn
Sögufélagsins frá 1906 til dauða-
dags, og annaðist útgáfu á nokkr-
um bókum félagsins. Heiðursfé-
lagi þess var hann kjörinn 1917.
Hafði hann öðlazt geysimikla þekk
ingu á embættisskjölum 19. aldar
og var afar fróður í ættfræði. Tók
hann saman ættarskrá einnar fjöl
mennustu ættar Eyftrðibiga
(Sveinsætt), en sú skrá mun ekki
prentuð. Klemens ritaði einnig
fjölmargar greinar í tímarit, eink
um Skírni og Andvara, og tók
saman allmargar bækur. Helztar
þeirra eru Saga Reykjavíkur I—II,
Rvík 1929, Fjögur hundruð ára
saga prentlistarinnar á Islandi,
Rvík 1930, Grund I Eyjafirði. Saga
hennar Rvlk 1923—’27, Saga Ak-
ureyrar, Ak. 1948, Lögfræðinga-
tal, Rvík 1910, TJm fógetagerðir,
Ak. 1903.
Klemens var tvíkvæntur.
Fyrri kona hans var Þorbjörg (f.
3. júní 1866, d. 30. jan. 1902)
Stefánsdóttir sýslumanns Bjarnar-
sonar. Þorbjörg var systir Bjöms
sýslumanns á Sauðafelli, sem Guð-
ný systir Klemens, var gift. Þau
gengu I hjónaband 6. júll 1889
og eignuðust þrjú börn. Elzt þeirra
var Anna Guðrún, f. 19. júiní
1891 í Kaupmannahöfn, ekkja
Tryggva Þórhallssonar fyiTum for
sætisráðherra, og er hún ein
þeirra alsystkina enn á lífi.
Síðari k°na Klemens var Anna
Maria (f. 1. júní 1879, d. 8. nóv.
1961) dóttir Hendrik Schiöth
bakarameistara, síðar bankagjald-
kera á Akureyri. Þau gengu í
hjónaband 16. október 1908 og
eignuðust tvö börn, telpu, sem
lézt í æsku, og Agnar Kl. Jónsson,
sendiherra í London.
í minningargrein, sem maður
nákunnugur Klemens, Hallgrímur
Hallgrímsson bókavörðiur, skrif-
aðj um hann í Andvara, farast hon
um m. a. orð á þessa leið:
„Klemens Jónsson var mikill
að vexti og rammur að afli. Hann
var að öllu hinn höfðinglegasti
ásýndum og þótti mjög sópa að
honum og hann vera yfirvaldslegri
en almennt gerist. Er það haft eft
ir þýzkum ferðamönnum, að hann
líktist mest prússneskum liðsfor-
ingja að útliti og framgöngu. Hann
hafði sterka rödd og var hinn á-
heyrilegasti ræðumaður.
Þegar Klemens var sýslumaður
í Eyjafirði, samdi hann sig mjög
að siðum bænda á ýmsan hátt, og
líkaði það vel. Hann var gleði-
maður mikill og sló ekki hendinni
á móti gæðum lífsins. Hann tók
jafnan mikinn þátt í veizlum og
(Framhaid á 13. siðu.i
n
▼ 1 > V 'r V T