Tíminn - 29.08.1962, Page 4

ga’nga á háfjöll, þar sem eru jök-
ulfannir.
Fjórðungssjúkrahús
Sjúkrahús Akureyrar á sér langa
og merkilega sögu, sem hér er ekki
rúm til að rekja. Sú saga hófst,
þegar Akureyri fékk bæjarrétt-
indi. Danskur maður, Fr. Gud-
mann stórkaupmaður, lagði fyrst-
ur manna fram allmikla fjárfúlgu
til stofnunar sjúkrahússins. Elzta
sjúkrahús Akureyrar, er nefnt var
„Gudmanns Minde“, var vígt 7.
júli 1874 með mikilli viðhöfn að
viðstöddum landshöfðingja. Var
hús þetta inni á Akureyri. Árið
1899 var tekið í notkun nýtt
sjúkrahús, er bærinn hafði látið
reisa í brekkubrúninni, rétt fyr-
ir norðan Búðargil. Þetta var stíl-
fallegt og myndarlegt hús, en svo
kom, að það þótti ekki nægja bæn-
um. Var þá fjórðungssjúkrahúsið
reist sunnan við Lystigarðinn í
Eyrarlandstúni. Það tók til starfa
árið 1953. Gamla sjúkrahúsið var
þá rifið, og efniviðurinn lagður til
skíðahótels í Hlíðarfjalli sem áður
s'egir.
Fjórðungssjúkrahúsið er mikil
bygging, og útsýni frá_ því hið
fegursta í allar áttir. Útbúnaður
þess er og hinn vandáðasti, þar
starfa nú, og hafa áður starfað við
sjúkrahús Akureyrar, landskunn- öllum aldri, allt frá ungbörnum til
ir læknar. i gamalmenna.
seta íslands og erlendum þjóð-
höfðingjum. Flesta sumardaga er
fjölmenni í garðinum, bæði heima-
menn og aðkomumenn, fólk
r loroungssiuKran usio a MKureyri.
skólanum, hafa verið gerðar tvær
tjarnir, sem nefndar eru Andapoll-
urinn. Til þeirra hafa verið flutt-
ar ýmsar andategundir og svanir.
Á vetrum safnast þar saman fjöldi
villianda, syo að pollamir eru i>á
þess vart, að börn bekkist til við
fuglana.
Ekki er það að efa, að Andapoll-
urinn og Lystigarðurinn hafa mik-
il menntandi áhrif á börn og ung-
linga Akureyrar.
smiðjur á Akureyri en voru sam-
einaðar síðarnefnda árið.
Fjögur stjórnmálablöð koma út
á Akureyri og auk þeirra nokkur
önnur blöð og tímarit. Bókaútgáfa
hefur og jafnán verið allmikil á
Akureyri frá aldamótum.
Leiklist og söngmennt
Um 1850 er talið, að fyrst hafi
verið sýndir sjónleikir á Akureyri.
Leikið var í vörugeymsluhúsi.
Stundum fóru leikir þessir fram á
dönsku, enda voru sumir leikend-
urnir danskir. Eftir 1890 fór í
alvöru ag færast líf í leiklist bæj-
ar _búa.
Árið 1890 var leikritið „Helgi
magri“ eftir Matthías Jochumsson
sýnt á héraðshátíð Eyfirðinga, sem
haldin var til minningar um land-
nám Helga magra fyrir 1000 árum.
Einn af leikendum var 10 ára
stúlka, Margrét Valdimarsdóttir,
sem síðar lék 55 hlutverk, sýndi
framúrskarandi leikhæfileika, var
glæsileg kona, en dó ung.
Árið 1917 var fyrst stofnað Leik
félag Akureyrar, sem síðan hefur
sýnt sjónleiki á ári hverju. Ýmsir
hæfileikamenn og konur hafa kom-
ið þar fram á leiksvið, þótt nöfn
þeirra verði ekki talin hér.
Akureyringar hafa einnig haft
mikinn áhuga á sönglist. Á fyrstu
árum Akureyrarprentsmiðju gaf
hún út fyrstu frumsömdu kennslu-

M**t‘»***mii*m
kftffTmtorn
Lystigarðurinn
Ofan við Eyrarlandsveg, milli
lóða Menntaskólans og sjúkrahúss-
ins, er Lystigarðurinn. Það voru
tvær konur, sem unnu mest og
bezt að því, að Lystigarðurinn varð
til, og lögðu mikið verk { hann,
meðan þeim vannst þróttur. Báðar
þessar konur voru danskar að
uppruna, frú Anna Schiöth og
tengdadóttir hennar, frú Margar-
ethe Schiöth. Smátt og smátt hef-
ur garðurinn verið stækkaður, og
hafa hinir færustu garðyrkjumenn
verið valdir til að stjórna honum
og vinna í honum. Hann mun vera
stærsti trjá.'garður sinnar tegun.d-
ar her á jandi,.Neðan til í honum
er brjóstmynd á háum stalli áf
Matthíasi Jochumssyni. Ofan til í
honum er brjóstmynd á stalli af
frú M. Schiöth, er Fegrunarfélag
Akur'eyrar lét gera og færði Akur-
eyrarbæ að gjöf á áttræðisafmæli
frúari.nnar með hátíðlegri viðhöfn,-
hinn 31. júlí 1951. Réttum tíu ár-
um áður hafði bæjarstjórn Akur-
eyrar gert frúna að heiðursborgara
í þakklætisskyni fyrir hið mikla
framlag hennar til fegrunar bæj-
arins.
f Lystigarði Akureyrar mun nú
vera eitthvert fjölbreyttasta lif-
andi jurtasafn, sem til er hér á
landi. Stórfögur rjóður eru í garð-
inum, og hefur þar verið tekið 'á
móti ýmsu stórmenni, sem hefur
heimsótt Akureyri, svo sem for-
Vonandi líður ekki á löngu, þar
til Akureyringar stækka Lysti-
garðinn allt niður að Hafnar-
stræti. Beint niður af garðinum er
víðáttumikill, fagur og fjölbreyti-
legur hvammur. Þyrfti þá að grafa
nokkurra metra lö,ng göng undir
Eyrarlandsveg til að fá samband
við hvamminn ofanverðan. í
hvamminn er gengið neðan frá
Hafnarstræti. Er þar neðst f hon-
um norðanverðum hús, sem var
SíSasta amtmannssetur
Norðurlands
Þar bjó Páll Briem, amtmaður
Norðuramtsins og Austuramtsins.'
Hann var einn af þeim mörgu
borgur.um Akureyrar, sem hafa
lagt sitt fram til þess að prýða
bæinn, m.a. með góðu skipulagi
á götum og húsbyggingum. Þegar
stjórnarskrárbreytingin kom til
framkvæmda 1904, var amtmanns-
cmbættið lagt niður, og Páll Briem
fluttist til Reykjavíkur. En marga
áratugi þar á eftir var hús þetta
skrifstofu- og íbúðarhús bæjarfó-
getans á Ákureyri og sýslumanns-
ins í Eyjafjarðarsýslu. Góðu heilli
hefur bærinn keypt húsið og
hvamminn, sem það stendur í,
miðja vegu milli .Akureyrar og
Oddeyrar.
Andapollurinn
f Grófargili, neðan við Sund-
höllina og norður af Gagnfræða-
oft þéttsetnir, en Akureyrarbær
leggur fram fé og lætur mann sjá
um, ag engir fuglar, sem á poll-
inn setjast, hvort sem þeir eru
tamdir eða villtir, þurfi að svelta.
Auk þess færa börn og unglingar
fuglunum fæðu. Aldrei verður
Menntaskólinn á Akureyrl.
Amfmannshúsið og hvammurinn.
Gróðrarstöðin
Innan við aðalbyggð Akureyrar
er gróðrarstöð Ræktunarfélags
Norðurlands. Fer þar fram fjöl-
breytt vísindaleg ræktunarstarf-
semi. Standa þar á stöllum brjóst-
myndir af tveimur helztu forgöngu
mönnum félagsstofnunarinnar,
Páli Briem amtmanni og Sigurði
Sigurðssyni búnaðarmálastjóra.
Söfn á Akureyri
Amtsbókasafnið á Akureyri er
stærsta bókasafn landsins utan
Reykjavíkur. Það er í húsi, sem
bærinn á, við Hafnarstræti,
skammt fyrir innan Hótel KEA.
Þar er og vísir að náttúrugripa-
safni.
Dálítið njálverkasafn á bærinn,
enn fremur er hann að koma upp
minjasafni í félagi við Eyjafjarðar-
sýslu, og nýlega hefur verið keypt
íyrir það húsið- Kirkjuhvoll, sem
er langt inni á Akureyri. Við það
hús er mjög fallegur trjágarður. í
honum munu vera einhver hæstu
tré á íslandi.
Áður hefur verið minnzt á
Nonnasafn og Matthíasarsafn.
I
Blaða- og bókaútgáfa
Frá því um síðustu aldamót hafa
tvær prentsmiðjur verið á Akur-
eyri, Prentsmiðja Björn Jónsson-
ar, sem áðui1 er getið, og Prent-
verk Odds Björnssonar. Á milli
1875 og 1886 voru og tvær prent-
bókina í söngfræði, sem út kom á
landinu. Var hún eftir Ara Sæ-
mundsen umboðsmann.
Nafnkunnum söngkórum hafa
Akureyringar haldið uppi. Má þar
fremsta telja karlakórinn Heklu,
karlakórinn Geysi, Kantötukór Ak-
ureyrar og Karlakór Akureyrar.
Fyrsti íslenzki söngkórinn, sem fór
í söngför til útlanda, var karlakór-
inn Hekla. Var sú för farin til
Noregs 1906, undir stjórn Magnús-
ar Einarssonar, organista og tón-
skálds. Gat kórinn sér ágætan orð-
stír í för þessari.
Landskunn tónskáld hafa um
langan tíma átt heima í bænum.
Athafnabær *
Eg fór fyrst að heiman, austan
af Fljótsdalshéraði, og lagði leið
mína í skóla norður til Akureyrar
haustið 1903. Eg fór með skipi,
og þegar siglt var inn Eyjafjörð,
þá var það fyrsta, sem sást af Ak-
ureyri, fjöldi skipsmastra sem skóg
ur væri. Þegar nær dró, sást að
möstrin voru á skútum, sem dregn-
ar höfðu verið á land á Oddeyrar-
tanga til geymslu yfir veturinn.
Ekki veit ég, hve mörg þessara
skipa hafa verið í eigu Akureyr-
inga sjálfra, en þau hafa sjálfsagt
verig allmörg. Skútuöldin var enn
ekkj liðin, þótt senn væri komið
að lokum hennar.
Jafnan hefir útgerð verið nokk-
ur frá Akuieyri, en vegna þess
hve bærinn liggur langt inni í
4
T I M IN N , miðvikudaginn 29. ágúst 1962