Tíminn - 29.08.1962, Side 6

ÞaS var heifur og annasam-
ur dagur á Akureyri, og sím-
inn hjá Arnþór Þorsteinssyni,
framkvæmdastjóra Gefjunar,
hafðí hringt látlaust allan
matartímann, enda hefur
hann á að skipa langflestu iðn-
verkafólki, ef miðað er við
aðra atvinnurekendur eða
framkvæmdastjóra iðnfyrir-
tækja í bænum, og hefur auk
þess í mörgu öðru að snúast.
Samt gaf hann sér tóm til að
svara spurningum Tímans og
fræða lesendur hans um iðn-
rekstur á Akureyri, sem verið
hefur í örum vexti á undan-
förnum árum og er nú orðinn
einn stærsti þátturinn f'at-j
vinnulífi bæjarbúa. Blaðam.
Tímans varð honum samferða
út á Gef jun eftir hádegið. Arn
þór bauð inn á skrifstofu sína,
en út um gluggánn mátti sjá
iðnverkafólkið streyma til
vinnu sinnar í sólskininu.
Manni varð hugsað á þá leið,
að það hlyti að vera dapurlegt
hlutskipti að verða að hverfa
úr öllu þessu sólskini ágúst-
dagsins inn ( verksmiðjur SÍS
á Gleráreyrum, þó að góðar
séu!
— Hve lengi hefur þú starfað
í þágu iðnaðarins á Akureyri,
Arnþór?
— Ég kom hingað í júlíbyrjun
1935 og er því búinn að starfa um
27 ára skeið við iðnað samvinnu-
samtakanna. Þá störfuðu við ullar-
verksmiðjuna Gefjun um30manns,
og framleiðsluverðmætið nam sem
næst 250.000 krónum á ári. Til
samanburðar má geta þess, að nú
starfa við verksmiðjuna um 210
manns, og mun láta nærri, að fram-
leiðsluverðmæti ársins í ár nálg-
ist 50 milljónir króna. Á þessu
tímabili má segja, að bæði húsa-
kostur og vélar verksmiðjunnar
hafi verið margfaldað frá því, sem
áður var. Árið 1935 var byrjað að
starfrækja nýja grein 1 verksmiðj-
unni, svokallaða kambgarns-
vinnslu, sem bæði var starfrækt í
þeim tilgangi að bæta dúkagerð
verksmiðjunnar og auka fjöl-
breytni í framleiðslu prjónabands.
Öllum þessum vélum, sem byrjað
var með, er nú búið að kasta úr
verksmiðjunni, ef svo mætti segja,
og við hafa tekið nýjar og mun
fullkomnari vélar. Vegna grófleika
íslenzku ullarinnar var strax Ijóst,
að ef verksmiðjan átti að full-
nægja kröfum tímans um bætta
fataefnagerð, þá var engin leið
önnur fær en að hverfa að því ráði
að flytja til landsins erlenda ull,
sem var að fínleika hæf til slíkrar
dúkagerðar. Þetta hefur verksmiðj
an gert í vaxandi mæli frá því
1951, og hefur á því tímabili tekizt
að bæta svo dúkagerð verksmiðj-
unn'ar, að margir teíja hana standa
jafnfætis hliðstæðri, erlendri dúka
gerð. Sama máli gegnir um marg-
ar gerðir af prjónagarni, sem not-
að er til heimilanna, — að það
hefur verksmiðjan unnið úr inn-
fluttri, erlendri ull og ýmist bland-
að það með styrktarefninu grillon
eða framleitt það sem hreint ullar-
garn. Þessa tvo liði, sem hér hafa
verið nefndir í starfsemi verksmiðj
unnar, má telja stærstu þætti í
starfsemi hennar í dag. Auk þessa
vinnur verksmiðjan mjög mikið úr
íslenzkri ull. Má þar til dæmis
nefna hin landskunnu Gefjunar-
ullarteppi, Gefjunar-húsgagna-
áklæði, margs konar tweed-efni,
og síðast en ekki sízt þau ullar-
teppi, er verksmiðjan framleiðir
fyrir erlenda markaði, _ eingöngu
unnin úr íslenzkri ull. í því sam-
bandi má geta þess, að í ár hefur
verksmiðjan skuldbundið sig til að
afgreiða rösk 46.000 ullarteppi til
Rússlands og á að hafa lokið þeirri
afgreiðslu fyrir 25. desember n. k.
Samhliða þarf verksmiðjan að
vinna ullargarn í 27.000 peysur, er
Fataverksmiðjan Hekla hefur selt
til Rússlands og einnig á að af-
greiða á þessu ári. Munu báðar
þessar verksmiðjur afgreiða á
Húsgagnaverkstæðið Valbjörk.
þessu ári iðnaðarvörur fyrir um
30 milljónir króna á erlendan
markað, einkum til Rússlands. Ár-
ið sem leið voru ofnir dúkar í
verksmiðjunni 175.914V2 metri,
spunnið kambgarn 61,494 kg og
spunnið loðband 162.424 kg. Við
reiknuðum út að gamni okkar í
fyrra samanlagðanmetrafjöldaþess
garns, er spunnið var í verksmiðj-
unni á einu ári, og komumst að
raun um, að samanlögð lengd þess
var rösklega jöfn vegalengdinni
frá jörðinni til tunglsins. Saman-
lagt var unnið úr rúmum 200 tonn-
um af íslenzkri ull. í ár er verk-
smiðjan að auka við vélakost sinn
með nýrri kembi- og spunavél auk
sex vefstóla, en þessi eina spuna-
vél er svo stórvirk, að líkur éru
á, að hún geti unnið úr álíka
miklu magni af ull og fjórar kembi
vélar hafa unnið árið sem leið.
(Þegar þetta er ritað, er önnur vél-
in komin í verksmiðjuna og hin
væntanleg eftir helgina). Tveir sér-
fræðingar frá viðkomandi véla-
firmum eru staddir í verksmiðj-
unni við uppsetningu vélanna. Auk
þess er verksmiðjan að fá tvær
vélar í kambgarnsdeild sína, sem
leysa af hólmi 12—14 vélar, sem
hafa stritað í sömu deild áður, og
munu auk þess bæta framleiðsl-
una að mun frá því, sem verið hef
ur. Notuðu vélarnar hefur verk-
smiðjan selt til Englands, og verð-
ur þeim skipað út í september n. k.
Eftir þessar greinargóðu upplýs-
ingar forstjórans um ullarverk-
smiðjuna Gefjun virtist sjálfsagt
að spyrja hann frekar um iðnað
samvinnumanna á Akureyri.
— Hvað viltu segja um Heklu?
— Fataverksmiðjan Hekla er
um þessar mundir að flytja í nýtt
húsnæði, sem verið hefur- í bygg-
ingu síðastliðið ár, en þeirri bygg-
ingu er nú að ljúka. Gólfflötur
þessarar nýju verksmiðjubygging-
ar er um 2000 fermetrar. Samhliða
byggingunni er verksmiðjan að
bæta við sig margþættum véla-
kosti til aukningar og endurbóta á
framleiðsluvörum sínum. Hekla
vinnur í þremur deildum, vinnu-
fatadeild. prjónadeild og undir-
fatadeild. í vinnufatadeildinni eru
unnin hvers konar vinnuföt karla
og kvenna, úlpur, frakkar og nú
að undanförnu í vaxandi mæli
tweed-frakkar úr tweed-efnum frá
Gefjun. í prjónadeildinni vinnur
verksmiðjan margar gerðir af kven
og karlmannapeysum, karlmanna-
sokka, leista og síðast en ekki sizt
peysur fyrir erlenda markaði, eins
og áður hefur verið getið. í undir-
fatadeildinni eru unnar margar
gerðir af kvenundirfötum. Þá ann
ast verksmiðjan sölu á öllum fram
leiðsluvörum „Fífu“ á Húsavík, en
það fyrirtæki er einnig eign SÍS.
Það mun láta nærri, að um 140
manns starfi við yerksmiðjuna,
mest konur, og er um þessar mund
ir mikil gróska I allri starfsemi
hennar.
— Þá er Iðunn eftir, áður en
við skiljumst við Gleráreyramar,
— Skinnaverksmiðjan Iðunn er
tvíþætt fyrirtæki. Annars vegar er
rekin þar sútunarverksmiðja' og
hins vegar skógerð. Sútunarverk-
smiðjan vinnur svo til allt yfirleð-
ur og fóðurskinn, sem skógerðin
notar. Er það allt unnið úr íslenzk
um húðum og skinnum. Auk þess
vinnur sútunin fjölda annarra
skinnategunda fyrir belta- og tösku
iðnað, söðlasmíði o. fl. að ógleymd-
um loðsútuðum gærum, sem bæði
eru seldar á innlendum og erlend-
um mörkuðum. Við sútunina
starfa rösklega 30 menn, aðallega
karlmenn. Síðastliðið ár vann skó-
gerðin 91.516 pör af ýmsum skó-
gerðum, og nam framleiðsluverð-
mætið 18.464.000 krónum. Við verk
smiðjuna störfuðu um 100 manns.
Iðunnarskór eru orðnir svo lands-
þekktir, að ekki virðist ástæða til
að fjölyrða um þá framleiðslu, því
að segja má, að á umliðnum árum
hafi annar hver maður í landinu
gengið á skóm frá Iðunni.
— Rekur SÍS hér fleiri fyrir-
tæki?
— Sambandið rekur einnig
Saumastofu Gefjunar, sem fyrst
og fremst vinnur karlmannafatn-
að, lausar buxur og frakka, herra-
sloppa o. fl. þess háttar. Við stof-
una starfa um 30 manns, og nam
framleiðsla hennar röskum fjórum
milljónum árið, sem leíð. Þá rekur
Sambandið hér ullarþvottastöð, og
mun láta nærri, að í henni sé
6
T f MI N N , miðvikudaginn 29. ágúst 1962