Tíminn - 28.10.1962, Blaðsíða 9

— Hvernig gengur búskapur-
inn hjá þér í sumar?
—. Heldur illa, fyrst og fremst
vegna kals, en ekki slæms tíðar-
fars.
— Það er mikið kal hér í
Fnjóskadalnum?
— Já, þetta er nú annað árig í
röð, sem við Fnjóskdælir fáum
ag kenna á kalinu.
— Þarftu að fækka fé?
— Já, ég geri ráð fyrir því. í
sumar fæ ég hálfan heyskap á
borg við meðalárferði. Eg fékk
1100 hesta í hitteðfyrra, en þykist
mjög góður núna, komist ég í sex
hundruð. Þú getur getið þess,' að
Fnjóskadalurinn er eina sveitin
hér í sýslu, sem verður fyrir kal-
inu tvö ár í röð.
— En hafa heyin hrakizt hjá
ykkur í sumar?
— Nei, nei. í fyrra var mjög
mikig óþurrkasumar, en ég fékk
allt hey óhrakið með aðstoð
góðrar vélvæðingar. Þessi góða
nýting á heyi hjá mér byggist á
því, að ég hef einkarafstöð. Það
er að segja, það eru tveir bæir
um þessa stöð. Vig þurfum ekki
annað en að skrúfa meira frá raf-
stöðinni til að fá aukið rafmagn
um 12 kílówött.
— Þú hefur súgþurrkun?
—. Já, sakir hins óeðlilega litla
heyfengs undanfarin ár hef ég
komig öllu heyinu í hlöðurnar.
Ég byggði fyrir tveim árum 700
rúmmetra hlöðu og ætlaði að
byggja 30 kúa fjós, en viðreisnin
hefur stöðvag það eins og annað.
Sem ungur bóndi vildi ég reyna að
Telur búnaðarþróunina
liggja til félagsbyggju
Hvað segir ungi bóndinn? Tryggvi Stefánsson á
Hallgilsstöðum í Fnjóskadal er i hópi yngstu
bænda, aöeins 25 ára gamall, og búinn þó að
búa í nokkur ár. Við lögðum leið okkar heim
að Hallgilsstöðum einn sólríkan síðsumarsdag,
því að okkur langaði að vita skoðanir ungs
bónda á því ástandi, sem nú ríkir í málum sveit-
anna. Og það stóð ekki á svörum hjá Tryggva,
eins og þið nú sjáið:
auka bústofninn með það fyrir
augum að geta byggt upp á jörð-
jnni.
„Stórhrökun fyrir dyrum,
ef ekki........."
— Og hvað viltu annars segja
um ástandig í landbúnaðarmálun-
um í dag, Tryggvi?
— Mér lízt ekki betur á ástand-
ið en svo, að ég sé ekki betur en
stórhrökun sé fyrir dyrum í þess-
ari atvinnnugrein, verði ekki ský-
laus breyting á í verðlagsmálum
landbúnaðarins.
— Áttu við, ag bændur flosni
upp?
— Já, raunverulega. Menn geta
þó í rauninni heldur alls ekkki
flosnað upp. Mönnum er haldið
hér í eins konar skuldafangelsi.
Það er ekki hægt að koma jörð-
unum í verð. Jafnvel beztu jarðir
er ekki hægt að selja
Verðlækkunin er
grundvallaratriSi
— Og hvað finnst þér þá eink-
um og sér í lagi að í landbúnaðar-
málunum?
— Ég álít, að grundvallaratriðið
sé það að hækka verð á landbún-
aðarafurðum, einkum þó sauðfjár-
afurðum. Ef við fengjum það fyr-
ir afurðirnar, sem útreikningar
óhlutdrægra manna sýna, að við
eigum að fá, þá mundi mikið lag-
ast með fjárhag fjölda bænda,
þannig að þeim yrði gert kleift að
stórbæta framleiðsluaðstöðu sína,
sjálfum sér og þjóðfélaginu í
heild til hagsbóta. Ég álít, að tvö
síðustu árin hafi bændur og aðrir
vinnandi. menn þurft að leggja
miklu meira á sig til að geta lifað
á vinnu sinni en mörg ár þar á
undan.
Ég er ekki að mæla með iðju-
| leysi, en það má á milli sjá. Mér
j virðist nefnilega þróunin stefna
j í þá átt i dag, að vinnandi menn
• á Islandi séu að verða eins konar
í vinnudýr. Við megum til dæmis
alls ekki vera að því að lesa góðar
bækur eða vera í félagsstörfum.
Ég álít, að þetta sé einmitt hættu
legasta afleiðing þeirrar stjórnar-
stefnu, sem nú ríkir.
Og þegar svona er einmitt kom
ið, að hafinn er m.a. áróður fyrir
því, að innganga þjóðarinnar í
Efnahagsbandalagið yrði henni
hagkvæm, og þegar við erum kom
in út úr öllu nema vinna, vinna
og getum ekki lengur með nokkru
fylgzt, þá verðum við smá.tt og
smátt utangátta og auðveldir leik
soppar þeim, sem vilja beita okk
ur falsrökum.
Landið hefur upp á
mikiS að bjóða
— Hvað álítur þú um framtíð
búskapar í landinu, Tryggvi?
— Ég álít fyrst og fremst, að
landið hafi upp á mikla möguleika
að bjóða, ef þjóðfélagið ber gæfu
til að skilja þýðingu landbúnaðar-
ins og nytja landið á skynsam-
legan hátt.
— Alítur þú, að einyrkjabúskap
urinn sé framtíðin?
— Nei, ég álít, að einyrkjabú-
skapurinn verði aldrei annað en
þrældómur, því að hvað stoðar
það, þó ag menn geti aflað sér
tekna, ef tíminn til að lifa, til að
vera maður, er blá.tt áfram eng-
inn.
Þróunin hlýtur að liggja í átt-
ina til einhvers konar félags-
hyggju í landbúnaði. Slíkt fyrir-
komulag gefur mönnum miklu
frjálsari hendur, við verðum því
ekki aðeins bundin og í einyrkja
búskap. Auk þess arna yrði hægt
að fara út á leiðir, sem ókleifar
eru fyrir einyrkjann. Þannig er
það. að mörg tæki eru alltof dýr,
til þess að menn geti notið arðs
af þeim sem einyrkjar, þótt þau
hins vegar gætu borið góðan arð
á samvinnubúi.
Já, svo skaltu segja í lokin, að
ég sé mjög uggandi um hag ís-
lenzkt landbúnaðar, ef við eigum
Framhald á 13 síðu
SKÚLI GUÐMUNDSSON, alþingismaöur:
Ríkisstjórnin og Jón
JÓnSSOn sparifjáreigandi
Undanfarið hefur mikið verið
skrifað í blöð ríkisstjórn-
arflokkanna um sparifé og ríf-
legan hagnag sparifjáreigenda
af hækkun vaxtanna. Ef mark
væri takandi á þeim ritsmíðum
mætti ætla, að stjórnin hefði
alveg sérstaklega borið hags-
muni sparifjáreigenda fyrir
brjósti og ráðstafanir hennar
hefðu fært þeim mikinn gróða.
Á forsíðu Morgunblaðsins 19.
okt. segir, að sparifé hafi aldrei
verið meira en nú, og komi
þar fram
„HeiIIavænleg áhrif viðreisn
arstefnunnar“.
Næsta dag, 20. okt., er rit-
stjórnargrein í Morgunbi. um
apiariféð. Þar segir m.a. að ungt
fólk hafi sparað saman fé „til
þess a'ð geta byggt upp heim-
ili ,keypt atvinnutæki eða veitt
sér einhver Iífsins gæði.“
í framhaldi af þessu er skrif
að, að verðbólgustefna undan-
farinna ára hafi oft leikig þetta
fólk grálega, sparifé þess hafi
rýrnað, því að dýrtíð hafi höggv
ið ný og ný skörð í krónuna.
En svo kemur gleðiboðskapur-
inn, þannig hljóðandi:
„Viðreisnarstjómin sneri
blaðinu við. Hún stöðvaði
vöxt verðbólgunnar.“
f Alþýðublaðinu 19. okt
stendur þetta:
„Skýrði Gylfi frá því, að
síðan ríkisstjórnin hóf við-
reisnina hefði vaxtahækk-
unin til sparifjáreigenda
numið 170 millj. króna.“
Svo er það Vísir. Þar er djarf
lega til orða tekið, ekki síður
en í hinum stjórnarblöðunum.
í ritstjórnargrein í blaðinu 20.
okt. segir m.a., ag eitt eftir-
tektarverðasta atriðið sé hið
stórum vaxandi traust, sein al-
menningur hafi á krónunni, og
ag 2% vaxtahækkun hafi fært
sparifjáreigendum
„hvorki meira né minna en
170 milljónir króna.“
Þremur dögum síðar, 23. okt.
er Vísir heldur betur búinn að
færa sig upp á skaftið. Rit-
stjórnargrein þann dag ber yf-
irskriftina
Ágóði sparifjáreigenda.“
í þeirri grein segir:
„vaxtahækkunin, sem fram
kvæmd var i upphafi við-
reisnarinnar, hefur fært
sparifjáreigendum hvorki
meira né minna en 476
milljónir í auknum vöxt-
um.“
Miklar fréttir eru þetta um
gróða sparifjáreigenda. Þann
20. okt. var ágó'ði þeirra af
vaxtahækkuninni talinn 170
milljónir, en 23. okt. er liann
kominn upp í 476 milljónir.
En hvað segir Jón Jónsson
um þetta mál?
Árið 1959 átti Jón Jónsson
100 þúsund krónur í banka.
Hann hafði haft góða atvinnu
næstu árin á undan og sparað
þetta saman, því ag hann var
reglumaður. Og hann var að
hugsa um að byggja íbúðarhús,
en ætlaði ekki að hafa það
stórt. Fékk uppdrátt af húsi,
sem var um 300 rúmmetrar að
stærð, og byggingarfróðir menn
áætluðu, að það myndi kosta
370 þús. kr. Það lenti þó í und
andrætti hjá Jóni að byrja að
kaupa byggingarefni. Það átti
ekki að gera svo mikið til, því
að Alþýðuflokksráðherrarnir,
sem þá stjórnuðu landinu með
stuðningi Sjálfstæðisflokksins,
sögðust hafa stöðvað dýrtíðina.
Og svo kom bókin.
Þetta var snotur bók, og
skjaldarmerki íslands var utan
á henni. Það ætti að vera óhætt
að taka nokkurt mark á því,
sem stendur í bók með slíku
merki. Nýja ríkisstjórnin, sem
kom til valda seint á árinu
1959, gaf út þessa bók, en lét
ríkissjóð borga kostnaðinn, svo
að þetta var ríkisútgáfa. Stjórn
in gekk ríkt eftir því við allar
póstafgreiðslur, að bókin yrði
borin á hvert einasta heimili.
Bókin kom þangað, sem Jón
Jónsson átti heima, og hann
fór að blaða í henni. Þar las
hann það, að stjórnin ætlaði
að hækka vexti af sparifé, því
að ef þeir væru of lágir, mynd
aðist fjármagnsskortur, sem
gæti haft í för með sér peninga
þenslu og verðbólgu. Hækkun
verðlags hefði í för meg sér
yfirfærslu eigna frá sparifjár-
eigendum til þeirra. sem væru
skuldugir, en þetta væri órétt-
látt og hættulegt efnahagslegu
jafnvægi. En það væri einmitt
stefna ríkisstjórnarinnar að
koma á efnahagslegu jafnvægi.
Líka var sagt í bókinni, að
gera mætti ráð fyrir ag vaxta-
hækbunin hamlaði gegn verð-
hækkun fasteigna.
Jón Jónsson hætti við að
kaupa byggingarefnið en hugs-
aði sér að njóta háu vaxtanna
og auka við spariféð áður en
hann færi að byggja, til þess
að þurfa minna lánsfé þegar
þar að kæmi.
Árin liðu og vextir voru færð
ir inn í bankabókina hans Jóns
Jónssonar. Af 100 þús. kr. inni-
eigninni fékk hann 9400 kr. í
vextir árið 1960 og 1961 voru
vextirnir 9846 krónur, eða sam
tals 19246 kr. á þessum 2 ár-
um. En nú þurfti Jón ag fara
að byggja, því að hann var að
stofna heimili. Hann dró fram
gamla uppdráttinn og fór að
afla sér upplýsinga um vænt-
aniegan byggingarkostnað. Ný
áætlun sýndi, að nú myndi hús
ig kosta 490 þús. kr. í staðinn
fyrir 370 þúsund árið 1959.
Hækkunin var 120 þús. kr.
Þarna sá Jón á eftir allri
innstæðunni, sem hann átti
1959, 100 þús. kr„ að viðbætt-
um vöxtum næstliðin 2 ár, til
ag borga verðhækkunina, sem
orðið hafði á húsinu vegna auk
innar dýrtíðar á valdatíma nú-
verandi ríkisstjórnar.
Hvað gerir nú Jón Jónsson?
Skyldi hann ganga í annan
hvorn ríkisstjórnarflokkinn, til
þess að geta mætt þar á fund
um og tekig bátt í lófaklappi,
þegar ráðherrarnir flytja þar
ræður um stórgróðann, sem
þeir telja að stefna ríkisstjórn
arinnar hafi fært sparifjáreig-
endum í hendur?
Skúli Guðmundsson
T f M I N N, sunnudagurinn 28. október 1962
ð