Tíminn - 04.12.1962, Qupperneq 9

ANDRES KRISTJANSSON SKRIFAR UM
iNDLANDSFARI SEGIR FRÁ
Sigurður A. Magnússon:
VH) ELDA INDLANDS
ísafoldarprentsmiðja.
fslendingar hafa lengi átt eina
fræga reisubók frá Indlandi. Nú
hafa þeir eignazt aðra, sem meira
að segja kynnir sjálfa sig sem
fyrstu íslenzku ferðabókima um
Indland í heild, því að Jón Indía-
fari hafði aðeins ritað um Suður-
Indland.
Sigurður A. Magnússon, blaða-
maður, hefur ferðazt um Indland
í þrjá mánuði, og síðan ritað bók-
ina, sem er rúmlega hálft þriðja
hundrað blaðsíður og „dregur
upp ljósa mynd af framandi og
margsl'ungnu lífi einnar sérkenni
legustu þjóðar á yfirhorði jarðar“,
eins og segir í bókarkynningu á
kápu.
Að vísu er hætt við, að margur
SlgurSur A. Magnússon
muni hugsa sem svo, að þrír mán-
uðir sé heldur stuttur tími til þess
að byggja á ritverk, sem haslar
sér völl, og eftir lestur bókarinn-
ar kemst maður heizt að þeirri
niðurstöðu, að það sé einmitt
mesti galli bókarinnar, að höfund
ur gerir tilraun til þess að láta
hana vera meira en reisubók,
meira en ferðalýsingu á því, sem
fyrir augu ber og ferðalanginn
hendir, reynir að vefa inn í ferða
söguna brot úr sögu Indlands, trú
arbrögðum Indverja og heimspeki.
Slfk smáágrip á víð og dreif ná
engan veginn tilgangi sínum en
rjúfa línu frásagnarinnar hvað
eftir annað og verða eins og leiðin
legar tafir í ferð. Þetta er að vísu
gömul fallgryfja ferðasöguritara,
en óþarft ætti að vera fyrir þjálf-
aðan blaðamann að hnjóta í hana.
Til dæmis lendir lesandinn allt
í einu í þvælu, þar sem Mógúl-
keisarar eru kynntir með æviágrip
um hver fram af öðrum. Auk þess
verður ærið oft vart langdreginna
lýsinga á musterum og öðrum
stöðum með allt of miklu_ ættar-
móti við upplýsingapésa. í góðri
ferðabók á lesandinn að meðtaka
allt slíkt af ferskri skynjun og
lýsingum höfundarins. Er jafnvel
betra að eitthvað skorti á fræði-
lega fyllingu, en að höfundurinn
láti leiðbeiningarpésa víkja sjálf-
um sér til hliðar.
En þetta er sem betur fer alls
ekki heildarsvipur bókarinnar,
heldur hnökrar á stöku stað, eins
og af og til gæti þreytu hjá höf-
undinum, hann hafi farið heldur
hratt yfir, ætlað sér of mikið, og
þegar skynjun hans sjálfs og á-
lyktunargáfa eru ofhlaðnar leiti
hann um of á náðir nærtækra
'heimilda. En þess á milli fer hann
á kostum, er hrifinn og næmur,
gerhugull og sjálfstæður í skoðun
og athugun, lýsir því sem fyrir
ber af hjartans lyst, beitir hæfi-
leg hugmyndaflugi, tekur hressi-
lega til orða, gagnrýnir og dæmir
á sjálfstæðan og persónulegan
'hátt. En bókin ber það óneitan-
lega með sér, að höfundur ofreyn
ir sig, enda er það varla furða,
slíkt verk sem hann hefur færzt
í fang á þremur mánuðum.
Sigurður hefur för sína í Bombay
þar sem vestræn menning hefur
náð mikilli fótfestu, þó að gamm
arnir éti enn líkin í turnum þagn-
arinnar. Þaðan heldur hann til
Dehlí, hittir landsfeður og flytur
fyrirlestra í háskólanum, heimsæk
ir „meistara" og ræðir jafnvel við
Dalai Lama. En ekkert af þessu
er sérlega frásagnarvert í bók.
Miklu forvitnilegri verður frásögn
hans af Benares- og Ganga-fljóti,
þar sem líkbrennslan fer fram,
enda leynir sér ekki, að það —
eins og daglegt líf þjóðarinnar í
trú og brauðstriti — fangar hug
hans miklu meira og þá rís frá-
sögnin öll. Höfundur ferðast síðan
stað úr stað, austur til Kalkútta
og suður til. Madras og Kerala.
Þetta verður stór hringur og
margt ber fyrir augu. Ferðasagan
öll er mjög fersk og skemmtileg,
og lýsingar þess þjóðlífs, sem birt
ist höfundi sjálfum í ferðinni og
kynnum á áningarstöðum eru
snjallar og bregða upp Ijóslifandi
myndum. Hið sama má segja um
lýsingar á þeim trúarathöfnum,
sem höfundur verður vitni að, og
þeirri stórbrotnu list, sem auga
hans mætir í fornum musterum.
Mikill fjöldi ágætra mynda er í
bókinni, prentaðar á sérstakan
myndapappír. Sumar þeirra hefur
höfundur tekið sjálfur, en aðrar
eru augsýnilega úr pésum og af
póstkortum eða teknar að tilhlut-
an þeirrar indversku stjórnarstofn
unar, sem bauð honum í ferðina
til landkynningar.
Höfundur efndi til sýningar á
íslenzkum málverkum í Nýju Dehli
(hafði með sér 30 eftirprentanir
Helgafells) og birtir hann nokkra
dóma indverskra blaða um sýn-
inguna.
Þegar á allt er litið, er þetta mjög
fróðleg bók og skemmtileg og
yfirleitt rituð á kjarngóðu, hressi
legu og snjöllu máli. Lesandinn
verður óneitanlega töluvert fróð-
ari um líf þessarar merkilegu og
samslungnu þjóðar af lestrinum.
—AK
r
ADTIL HEIMAHAGA
agnús Gíslason, Frostastöðum
segir frá bændaför Skagfirðinga
Það var árla verið á fófum á
Víðivöllum. Morgunsvöl golan
blés framan Fljótsdalinn. Er-
lingur frændi spáði góðu veðri
þennan síðasta dag ferðalags-
ins, því nú var ætlunin að ná
heim með nóttinni. Og niður
hjá Lagarfljótsbrú þurftum
við að vera mætt kl. 9. Á milli
liggja rúmir 50 km.
Allt okkar ráð er í Brlings
hendi. En hann hefur heitið okk-
ur því, að við verðum ekki stranda
glópar svo við drekkum morgun-
kaffið í algeru áhyggjuleysi þótt
engan sjáum við bílinn. Og svo
kom jeppinn og að skilnaði
skenkti Rögnvaldur frændi minn
Erlingsson mér myndarlega hrein
dýrskrónu. Er slíkur gripur sjald-
séður í Skagafirði.
Babb í bátinn
Nokkur bið varð á því, að lagt
væri upp frá Lagarfljótsbrú. Étö
man ekki betur en klukkan væri
farin að halla í 11 þegar búizt
var til brottfarar þaðan. Ekið var
greitt norður yfir Hróarstunguna,
yfir Jökulsá á Dal og inn Jökul-
dalinn. Og þar, hjá Hofteigi, henti
það slys, sem yfir hafði voíað upp
á síðkastið en allir voru þó farn-
ir að vona að ekki yrði af. „Kálfsi“
litli gefst upp. Hann hafði alltaf
ófrískur verið síðan hann festi
sig í einni Suðursveitaránni en þó
dummað þetta samt og mátti það
úthald heita með ólíkindum að
því er þeir sögðu mér, sem þekk-
ingu hafa á líffærafræði bíla. En
nú fékkst sá stutti með engu móti
lengur til að hreyfa legg né lið.
Horfði nú báglega hagur okkar
um sinn. Kom foringjaráðið sam-
ín til fundar undir stjórn Ragn-
ars yfirgenerals okkar og ræddi
neð sér á hvern veg skyldi við
vandanum snúazt, en almúginn lá
í leti út um lautir og bala og virt-
ist áhyggjulaus með öllu, rétt eins
og það skipti svo sem engu máli
hvort þessi áttunda dagleið end-
aði þarna á Jökuldalnum eða að
úr henni tognaði eitthvað frekar.
Sýndi það sig hér sem oftar, að
sá annmarki vill iðulega fylgja
góðri stjórn, að þegnarnir gerist
áhyggjulitlir og værukærir um of.
Þess vegna getur stundum verið
gott að fá það, sem menn annars
kalla slæma stjórn. Hún vekur.
Eirin kostur aðeins virtist fyrir
hendi um framhald ferðarinnar og
þó ógóður. Hann var sá, að bæta
farþegum „kálfsa" í hina bílana
þrjá. Möguleiki var það með því
móti, að ekki hefðu allir samtímis
sæti. En nú kom í ljós, að hér var
sá nær en vitað var, sem breytti
þessari atburðarás allri. Að bar
áætlunarbíl neðan úr fjörðum, á
leið til Akureyrar. Og hann gat
auðveldlega innbyrt það af okkar
liði, sem ekki komst með sæmi-
legu móti í hina bílana.
Hófst nú ferðin norður yfir
fjöllin í sólskini og sumarblíðu.
Hjá Rangalóni við Sænautavatn
stigum við snöggvast út og skoð-
uðum menjar þær um mannabyggð
sem þar eru enn sjáanlegar en
það eru helzt húsatóftir mjög
greinilegar og standa sumir vegg-
ir enn uppi til miðs og meir. En
þessara veggjabrota bíður sjálf
sagt ekki annað en molna niður
og hverfa að síðustu með öllu inn
í heiðakyrrðina, eins og gerzt hef
ur að mestu saga þess fólks, er
þarna háði sína lífsbaráttu. Bjart
ara var nú að miklum mun yfir
öræfunum en er við fórum hér um
á austurleið. Sást t.d. vel til fjalla
drottningarinnar Herðubreiðar,
sem ýmsir telja fegurst fjall og
stílhreinast á íslandi.
Með Mývetningum
Nú var hugmyndin að leggja leið
ina um Mývatnssveit. Fórum við
því yfir Jökulsá hjá Grímsstöðum
og vestur Mývatnsöræfi. Höfðum
við skammt farið í áttina til Mý-i
vatnssveitar er maður nokkur,
mikill vexti og hinn hvatlegasti,
skálmaði í veg fyrir okkur. Varð
þá einhverjum að orði, að þar
mundi kominn útilegumaður úr
Ódáðahrauni, og væri vissara að
gæta vel að kvenfólkinu. Annar
taldi til lítils fyrir þá að fara með
kvenmann á fjöll, sem ekki gæti
gætt hans fyrir einum útilegu-
manni, jafnvel þótt úr Ódáða-
hrauni væri En hér kom ekki til
þess að neinn þyrfti að reyna karl
mennsku sína, því komumaður var
enginn annar en Pétur í Reyni-
hlíð, sá er til Rómar gekk um
árið og fyrir páfa, líkt og áður
hafði gert Sturla Sighvatsson og
fleiri góðir menn. En þar skildi
með þeim Pétri að hann þurfti
ekki að biðja páfa fyrirgefningar
á neinu. Var Pétur nú að líta eft-
ir vegagerð þar austur í öræfum
og tók sér far með okkur til Mý-
vatnssveitar. Þekkir hann hverja
þúfu á þessum slóðum og miðlaði
okkur miklum fróðleik. Óneitan-
lega hefði nú verið ástæða til þess
að staðnæmast um stund í Náma-
skarði, skoða brennisteinshverina
og sjá yfir Mývatnssveitina, en
fararstjóri mun hafa talið að nú
leyfði tíminn ekki annað en ekið
væri beint til Reynihlíðar, þar
sem beið okkar málsverður í boði
Búnaðarfélags íslands. Mun svo
hafa verið til ætlazt í öndverðu að
það yrði hádegisverður, en úr því
sem komið var, fékk það nafn
varla staðizt, því nú var komið nær
miðaftni, klukkan að ganga 6, —
Hafði mikill hópur Þingeyinga beð
ið þarna eftir okkur frá því um
hádegi. Þótti ýmsum biðin ærin
orðin og ástandið raunar alvar-
legt, eftir þeirri lýsingu, sem Bald
ur á Ófeigsstöðum gaf, er setzt
var til borðs í hinum glæstu salar
kynnum Hótel Reynihlíðar:
„Skuggaleg varð ævin enn,
innantómur virtist maginn,
og heppni að urðu ei 100 menn
hungurmorða veizludaginn“.
En er menn höfðu bragðað sil-
unginn og skyrið, gleymdust óðara
undangengnar armæðustundir og
Baldur mælti:
„Lifnar nú allur líkaminn,
lofar þig Ragnar, vinur minn.
Drottinn blessi þig út og inn,
þótt Ingólfur borgi reikninginn'
Vísur þessar birti ég án höfund
arleyfis, að mig minnir, og má það
ef til vill kallast nokkuð djarft
þegar minnzt er Morgunblaðs-
Matthíasar og hans „helgi“-ljóða.
En ef til kemur, býst ég við, að
víð Baldur getum jafnað okkar
sakir, án þess að gera lögfræðing-
um okkar ómak. Og úr því að kom
ið er út í kveðskapinn þá ætla ég
að skjóta hér að einni vísu, sem
mun hafa orðið til austanlands.
Kona nokkur fékk far með einum
bílnum dálítinn spöl. Hlaut hún
sæti við hlið Jóns í Djúpadal. Er
ekki annars getið en vel færi á
með þeim, enda er Jón hinn mesti
riddari í allri umgengni við kven-
fólk. Er umrædd kona var horf-
in úr bílnum lá tala eftir í sætinu,
því tölur geta gefið eftir víðar
en í Lystigarðinum á Akureyri.
Kom þá þessi staka á kreik:
Þótt hún honum færi frá
og fargaði glæstum vonum,
minnir talan manninn á
margt af örnefnonum".
Annars varð töluvert til af kveð
skap í ferðalaginu eins og að lík-
um lætur, en vandséð er, hvar
staðar skuli numið ef farið er út
að tíunda hann að nokkru ráði.
Já, við vorum stödd í veizlunni
í Reynihlíð. Undir borðum var lag-
ið tekið og ræður fluttar að venju.
Reið fararstjóri á vaðið, þá Bald-
ur á Ófeigsstöðum, Jón á Hofi,
Gísli í Eyhildarholti, Hermóður í
Árnesi og Ketill í Baldursheimi.
Er upp var staðið frá borðum var
gengið til hins nýja og veglega
guðshúss í Reynihiíð og þar söng
Karlakór Mývetninga mörg lög
undir stjórn sr. Arnar Friðriksson
ar, öllum til óblandinnar ánægju.
Hér fór sem fyrr að dvölin varð
styttri en hugur stóð til. Hefði
ég sannarlega þegið lengri farar-
frest og þá ekki síður kona mín,
sem er skotin í öllum Þingeying-
um. Lái ég henni það ekki. Og
ekki á kvenfólk í sveitum það of
gott þó að það fái að láta það eftir
sér að vera hrifið.
Klukkan 7,30 fórum við frá
Reynihlíð. Ketill í Baldursheimi
fylgdi okkur eftir á meðan við ók
um um hina undurfögru og sér-
kennilegu Mývatnssveit og sagði
vel og skilmerkilega til bæja og
örnefna. Var slæmt, að ekki var
unnt að skoða þar þá staði, sem
sérstæðastir eru, því fullviss er ég
þess, að ýmsir voru þeir í förinni
sem ekki höfðu áður komið til Mý
vatnssveitar. En klukkan rak vægð
arlaust á eftir. Og enn var fram-
fl'ramh. á 15. síðu
TÍMINN, þriðjudagur 4. desember 1962. —
9