Tíminn - 09.04.1963, Síða 7

I
UtgefandU FRAMSÓKNARFLOKKURINN
F’ramkvæmdastjóri: Tómas Arnason Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G Þorsteinsson Fulitrúi ritstjórnar: Tómás Karlsson Auglýs-
íngastjóri: Sigurjón Davíðsson Ritstjórnarskrifstofur I Eddu-
núsinu Afgreiðsla. auglýsingar og aðrar skrifstofur 1 Banka
stræti 7 Símar: 18300—18305 - Auglýsingasími: 19523. A1
greiðslusimi 12323 - Askriftargjald kr 65.00 á mánuði innan
lands t lausasölu kr. 4.00 eint — Prentsmiðjan Edda h.f. —
i____________________________________
Kosningadagurinn
Ríkisstjórnin hefur rofið Alþingi frá og með 9. júní
og ákveðið, að þingkosningar skuli t'ara fram þann dag.
Ýmsum mun hafa komið þessi ráðstöfun nokkuð á óvart,
einkum það að færa kosningarnar frá hinum lögtekna
kosningadegi, sem er síðasti sunnudagur í júní. Þó að
segja megi, að þetta skipti ekki stórmáli, er þó ýmislegt,
sem mælir gegn réttmæti þessarar ráðstöfunar.
Af því er séð verður af túlkun stjórnarblaðanna, er
ástæðan helzt talin sú, að verði kosningarnar dregnar
bangað til síðast í júní, verði margt sjómanna farið til
síldveiða norður og erfitt fyrir þá að neyta atkvæðis-
’-éttar. Þetta er þó haldlítil röksemd; því að gera má ráð
ivrir, að 9. júní verði sjómenn einnig dreifðir um ýmis
mið og verstöðvar engu síður. Líklegt er, að síldveiði
standi enn yfir sunnan lands og verulegur hluti flotans
einnig kominn á síldarmið fyrir norðan, því að fiski-
iræðingur sagði í fyrra, að þá hefðu veiðarnar fyrir norð-
an byrjað þremur vikum of seint.
Vafalaust má telja, að 9. júní sé óheppilegri kjördag-
ur fyrir sveitirnar, enda verður vorönnum þá varla lokið
og sumarsamgöngur ekki alveg öruggar. Þegar kosninga-
lögin voru se,tt var um það rætt að hafa kjördag snemma
í júní en sveitirnar óskuðu yfirleitt eftir honum síðar, og
lnnn lögfasti kjördagur síðan ákveðinn með samkomu-
lgai allra þingflokka og í sem fyllst.u samræmi við al-
mennar óskir. Af þessum sökum er óeðlilegt að breyta
kjördeginum, nema ríkari ástæðu.r úggi til.
Þá er og þess að geta, að mjög illt er fyrir ýmis
félagssamtök að geta ekki með löngum fyrirvara gengið
út frá því á reglulegu kosningaári. hvenær kiördagur
er. Ýmis stór þing eru boðuð með margra mánaða fyrir-
vara og illt er að láta breytingar á kjórdegi hagga slíku
IvTá til dæmis nefna, að kennarastéttin hafði ákveðið fyrir
alllöngu að halda uppeldismálaþing sem venjulega eru
mjög fjölmenn, 9. júni í sumar. Nú lenda kennarar <
vandræðum með þing sitt. Vafalaust hafa fleiri sett þin?
fundi á þennan dag og verða nú að oreyta því.
Hvað er í pokanum?
En allir vita raunar, að rök þau sem stjórnin færir
fram, eru tylliástæður einar. Ástæöan fyrir tilfærslu
’nördagsins er allt önnur. Hún er einfaldlega sú, að
stjórnin er sem á glóðum um allan sinn hag og sinna
mála. Hún veit ofurvei að kómið er að því að logi upp
úr þeim bálkesti sem hún hefur hiaðið. Hún veit, að
éðadýrtíðin er að því komin að sprengja allar hömlur
og hlevpa af stað nýrri og miklu stói telidari launahækk-
nnarskriðu en áður Hún óttast ið þessi sprenging
verði og eldurinn brjótist út fyrir mnílok Hún óttast
bað líka. að eitthvað það gerist ‘ EBE-málinu sem sýni
enn betur en orðið er óheilindi nennar og óþjóðhollustu
í málinu. Hún óttast samningaþófið við opinbera starfs-
menn.
Tilfærsla kosningadagsins sýnir það eitt, að stjórmn
p.r með lífið í lúkunum og setur alla von sína á það. að
koma kosningum af. áður en eldurinn gýs upp úr þeim
glóðum. sem hún treður nú Með hv' að kjósa 9. júní
vonar hún að ekk; verði eins mikið i dunið af því, sem
nú vofir yfir. Hún ve’t að það munai um hvern daginr
i þeim efnum.
Von hennar er öll við bað bundm a8 geta láti ðdap
dómíins líða — og líða sem fyrsi — án þess að burfa
sýna þjcðinni, hvað er í pokanum og geta svo efti:
kosningar hellt úr honum yfir þjóðina.
Hvers konar aðild að EBE
er íslendingum hættuleg
í umræðunum um Efna-
hagsbandalagið í sameinuðu
Alþingi á laugardag tóku m.
a. til máls þeir Jón Skaftason
og Páll Þorsteinsson. Fer hér
á eftir örstuttur útdráttur úr
ræðum þeirra:
Jón Skaftason vék í upphafi
máls síns að þeim atburði, er slitn-
aði upp úr samningaviðræðum við
Breta. Það var með dálítið skrýtn-
um hætti, sem
ríkisstj. og blaða
kostur hennar
brást við þessum
tíðindum. Þau
þóttust að vísu
og sérstaklega þó
viðskmrh. harma
þessi endalok, en
þó leyndi sér
ekki ánægja
þeirra yfir því, að de Gaulle hefði
með þeirri framkomu, er hann
sýndi í samningum þessum, hjálp-
að þeim til að fela mál, sem þeú
vildu mjög gjarnan hafa rólegt
um o.g helzt ræða sem minnst í
þeim kosningum, sem framundan
eru. Iívernig stendur á þessu? —
Skýringin hlýtur að vera sú, að
hæstv. ríkisstj. finni sjálf innra
með sér að málsmeðferð hennar og
stefna eða ætti ég heldur kannski
að segja stefnuleysi,: sé ekki allt
of vinsælt hjá þjóðinni. Ég er
ekki í vafa um. að þrátt fyrir samn
■ ingaslitin á milli EBE-þjóðanna og
Breta verða samningar teknir upp
fljótlega á ný og að yfirgnæfandi
líkur eru til þess, að einhvers kon-
ar samningar náist þar á milli og
í kjölfar þeirra fylgi fleiri þjóðir
Efnahagsbandalagsmálið er þvi
sannarlega enn þá mjög á dagskrá
o.g það er mikilvægara en flest ann
að fyrir íslendinga að gera sér vel
grein fyrir þeim vanda, sem það
hefur skapað okkúr og við hvern
ig honum eigi að bregðast
Stjórnmálaflokkunum ber ein-
mitt í komandi kosningabaráttu
siðferðileg skylda til þess að tjá
| stefnu sína og afstöðu til málsins
skýrt fyrir kjósendum. því að mjög
miklar líkur má telja til þess, að
einmitt sú í’íkisstj., sem tekur við
á næsta kjörtímabill, fái það hlut
verk að semja um tengsl okkar við
Efnahagsbandalaglð, hvort þau
verði laus eð'a náiin.
Það er ómöguiegt að loka aug-
unum fyrir þeirri hættu, sem er
á vexti auðhringa og stórfyrir-
tækja við það skipulag, sem Efna-
hagsbandalagið byggir á og þau
áhrif, sem af slíku mundu leiða
fyrir stjórnmálastarfsemina i
þeim ríkjum, sem innan bandalags
ins kynnu að verða. Reynslan á
þessu sviði síðan 1958 er heldur
ekki uppörvandi fyrir þá, sem eru
andvígir stórkapitalisma og
flokkum, sem hann gerir út. í
ölium iöndum Efnahagsbandalags
ins hefur síðan 1958 þróunin verið
sú að stærri fyrirtækin hafa í
æ ríkara mæli keypt upp þau
smærri eða ef það ekki hefur tek-
izt, þá hafa þau hreinlega sett
þau á hausinn með óheiðarlegri
samkeppni. Fullyrt er t. d., að tvö
félög í Hollandi, Philips og Royal
Duch Shell, eigi orðið um helm-
ing alls þjóðarauðs Hollendinga
og hafa þessi stórfyrirtæki fyrir
nokkru síðan hafið æðisgengið
kapphlaup U1 þess að kaupa upp
fyrirtæki og úlvíkka slarfssvið
sitt.
Um 2/3 hlutar allrar éinkafjár-
festingar í Belgíu síðustu árin hef
ur verið stjórnað af tíu fjármála-
fyrirtækjum, þ. á. m. Sósitil Cener
iai, sem svo rækilega kom við
sögu í Katanga og slaðið hefur að
baki Tshombe í mörgum óþurftar-
verkum hans þar syðra.
Hækkun sú, sem varð á tollum
af fiskinnflutningi íslendinga til
Efnahagsbandalagsrikjaíina þýðir,
að íslendingar hefðu orðið að
greiða af innflutnin.gi sínum eða
af sjávarafurðum árið 1961 til sex
veldanna og þeirra ríkja annarra,
er sótt hafa um aðild og aukað-
ild, um 80 millj. kr. meira í tolla
en þeir gerðu. En hver getur full
yrt um það í dag, að tollur þessi
verði ævinlega svona hár? Margt
bendir til þess að svo verði ekki
og vil ég þá vitna i fyrstu röð U1
þess, sem segir í Rómarsamningn-
um sjálfum, að þátttökuríki hans
hafi skuldbundið sig til þess að
vinna að frjáisari heimsverzlun
með því smátt o,g smátt að afnema
innflutningshöft og lækka tolla.
Þáu eru ennfremur öll aðilar að
efnahags- og framfarastofnuninni
og alþjóðatollamálastofnuninni.
sem vinna í sömu stefnu hvort á
sínu sviði. Það er mjög áberandi
og hröð þróun í þá átttina í heimin
um síðustu árin að gera heims
verzlunina sem frjálsasta og hafta
minnsta. Ég vil aðeins nefna eilt
dæmi þessu til sönnunar, er sýnir
þetta vel og er það samþykkt
trade inpersion-laganna sem ný-
verið voru samþykkt á þingi
Bandaríkjanna og vejta forsetan
um heimild til þess að semja gagn
kvæmt um allt frá 50% til 100%
lækkun á tollum við í'íki Efnahags
bandalagsins. sem svo aðrar þjóð
ir myndu n.ióta góðs af samkv
reglum GATT.
Ríkis=tjórnin talar nú um tvær
færar leiðir. þ. e. að tengjast
bandaiaginu sem aukaaðili samkv
238 gr Rómarsamningsins eða
gera við það viðskipta- og tolla-
samning Ljóst er, að margt er
enn um þessár leiðir óvitað og
óskýrt í dag, sem vitneskja fæst
um siðar
Nauðsynlegt er að íslendingar
geri það upp við sig hvora leiðina
þeir vilja fara, áður en þeir reyna
að hafa áhrif á mótun sameiginlegr
ar stefnu um meðferð sjávaraf
urða. Þetta er nauðsynlegt vegna
þess að afstaða okkar til mótunar
slíkrar stefnu, hiýtur að vera gjör
ólík eftir því, hvort við sækjumsi
eftir að ná aukaaðildarsamningi.
er tryggi hömlulausan og tollfrjáls
an innflutning fisks til EBE-svæð-
isins, ellégar við sækjumst eftii
að ná tollasamningi við bandalag
tryggja einhverja tollalækkun. —
íð, sem e. t. v. kynni aðeins að
Sem aukaaðili — og ef við kepp-
um að því marki, þá hefðum við
hag af því, að ytri tollar banda
lagsins á innfluttum sjávarafurð
um væru sem hæstir og hömlurnar
mestar fyrir fiskinnflutning þjóða.
er utan vébanda Efnahagsbanda
iagsins kynnu að standa. Við mynd
um vilja, að Efnahagsbandalagið
ræki verndarpólitík tii hags fyrir
fiskveiðiþjóðir þær, sem innan
þess eru.
Ef við hins vegar kepptumst
eftir að ná samningum um tolla-
mál og viðskiptamfU við bandalag-
ið, myndum við vinna þveröfugt.
Þá mundum við vilja, að ytri toll-
urinn yrði sem iægstur og hömlu
minnstur innflutningur, þ. c„ að
viðskipti með sjávarafurðir yrðu
sem frjálsusl. Mér finnst ekkert
vafamál, ettir hvorri leiðinni við
eigum að vinna. Ef við fáum tæki-
færi til þess að hafa áhrif á mót-
un sameiginlegrar stefnu. en radd
ir eru ruí uppi um það innan vé-
abnda Efnahagsbandalagsins að
gefá f'skveiðiþjóðum í Vestur-Evr
ópu a. m. k. tækifæri U1 að taka
þátt í ráðstefu, er móti slíka stefnu
alveg óháð því, hvort þessar þjóð-
ir hafi sótt um tengsl við banda-
lagið eða ekki. Það er m. a. vegna
þessa. sem við Framsóknarmenn
höfum hiklaust lýst því yfir, að
v'ð teldum rétt fyrir íslendinga
aö sækja eftir tollasamningi við
Efnahagsbandalagið og við viljum
miða allar aðgerðir okkar í við-
skiptum við bandalagið við það.
Við teljum áhættuna fyrir sjálf-
stæði og hagsmuni þjóðarinnar
svo mikla, ef játast á undir sam-
stjórn, sem óhjákvæmilega mundi
fylgja aukaaðiidartengslum og
gerir það ómögulegt fy,rir okkur
að fallast á þá leið.
Það liggur ljóst fyrir, að á móti
réttindum er aukaaðild fær með
samningi koma tilsvarandi skyldur.
Réttindi og skyldur eiga að vera
að dómi samningsaöila svipuð. —
Þetta er mikilvægt, að vel sé liaft
í huga. Ef við viljum fá mikinn
rétt hjá bandalaginu eftir aukaað-
ildarleiðinni verðum við líka að
vera reiöubúnir til þess að taka
á okkur miklar skyldur. ef fara á
hana.
Bjarm Benediktsson lagði sig
mjög í framkróka i umr. til þess
að reyna að gera mun á aukaaðild
arleið og tollasamningsleið sem
minnsta og ógreinilegasta. Sjálfur
Rómarsamningurinn sker úr þessu
og þarf ekki mikið um það að deila
Tollasamningur hefur stoð í 18 gr
Rómarsáttmálans. en aukaaðild i
238. gr. og sýnir það út af fyrir
sig, að höfundar samningsins gera
á þessu mikinn mun
Af fræðimönnum, sem skrifað
hafa um Efnahagsbandalag Evrópu
og tekið til meðferðar bæði 237
gr _ og 238. gr eða þær greinar
samningsins, sem fjalla um fulla
aðild og aukaaðild, sýnist mér. að
fiestum eða öllum beri saman um
eftirfarandi: Þeir telja, að þó að
aukaaðild byggðist á tollabanda-
lagi mundi hún tvímælalaust hafa
svipuð áhrif eins og full aðild
hvað tekur til afnáms allra hindr
ana á viðskiptum bandalagsríkj-
anna sín í milli Sömu áhrif á
setningu sameiginle.gs ytri tolls
gagnvart þriðju þjóð og sameigin-
legrar viðskiptastefnu gagnvart
rikjum, gr utan bandalagsins
stæðu. Sömuleiðis virðast þeir allir
sammála um. að ef aukaaðild ætt'
að byggja á fríverzlunarsamningi
mundi slíkur samningur ná til svip
aðra atriða, að því einu undan
skildu, að þá væri aukaaðildin
ekki skuldbundin til að sæta sam
eiginlegum vtri tolli gagnvart
þriðju þjóð.
Aukaaðildartengsl verða skv
þessu að innihalda skuldbindingar
um að lúta flestum aðalákvæðum
Rómarsamningsins og er fram líða
stundir, verði smáþjóð sem er
aukaaðili bundin á svipaðan hátt tú
Framhald á 15. síðu.
T í M 1 N N, þriðjudagur 9. apríl 1963. —
%