Tíminn - 23.04.1963, Qupperneq 9

t
OG KOMMUNISMA
Myndirnar hér efst á síðunum eru
teknar yfir súlnasialinn allan með-
an setning þingsins fór fram. Ey-
steinn Jónsson sést í ræðustól
lengst til haagri. Gefa myndimar
nokkra hugmynd um þa'ð fjöl-
menni, sem fylltl þessi glæsilegu
salarkynni.
ar, unz þar er komið að hún nái
um allt landgrunnið.
Verndun fiskstofnanna
Koma þarf í fram-
kvæmd öllum þeim ráðstöf-
unum, sem nauðsynlegar eru, til
að tryggja fiskstofninn og koma
í veg fyrir ofveiði í landhelginni.
Tryggja þannig, ávaxta og efla
þann stórkostlega fjársjóð, sem
Islendingar eiga í sjónum umhverf-
is landið. Sá fjársjóður er svo
stórfelldur, að segja má með nokkr
um rétti, að þegar íslendingar
mega gera ráð fyrir því að fá 10
fiska úr sjó á heimamiðum, þá
eigi aðrar þjóðir flestar aðeins
von á einum. Ættu allir að geta
gert sér grein fyrir, hvílíkur fjár-
sjóður þetta er.
Þjóðin og landið
Við eigum ekki aðeins hafið um-
hverfis landið, við erum líka svo
lánsöm að eiga stórt og gjöfult
Jand, þar sem óþrjótandi mögu-
leikar blasa við, hvarvetna. í
þessu tilliti er aðstaða okkar ólíkt
betri en fjöimargra annarra þjóða,
sem hafa fuiinotað náttúruauðlind-
ir sínar. Það er mikil gæfa að eiga
s!íkt land, en það fylgja því líka
stórfelldar skyldur við landið. Við
verðum að játa, að við höfum ekki
rækt þær, að öllu leyti sem skyldi,
þótt margt hafi landinu verið gert
til góða á siðustu áratugum.
Eg hrökk vig í vetur, þegar ég
hitti einn þeirra ungu manna, sem
starfs síns vegna fylgist manna bezt
með gróðuríari landsins og hvern-
ig ástatt er í þeim efnum. Eg
spurði hann, hvort meira gréri upp
cn blési, ems og nú stæðu sakir.
Hann kvaðst ekki vera í neinum
vafa. Það blési meira upp, en gréri
af nýju. Þetta eru sannarlega geig
vænleg tiðindi. Það er ófagurt til
þess að hugsa, ef landið er enn að
f.iúka á sæ út undan fótum þjóð-
arinnar og það á því herrans ári
1963. Og má alls ekki svo til ganga
lengur.
Við viljum eiga þetta land og
ætla það niðjum okkar. En hvern-
ig getum við búizt við því, að rétt-
ur okkar til landsins verði virt-
ur um alla framtíð, ef við sýnum
því ekki meiri sóma en svo, að við
gætum þess ekki einu sinni, að það
ckki fari minnkandi vegna foks og
annarrar eyðingar af náttúrunnar
völdum.
Hér verður ag kveðja til hina
beztu og færustu menn í þessum
efnum og gera sér fulla grein fyrir
því, hvar þjóðin stendur að þessu
Jeyti og síðan í framhaldi af þvi,
gera fullnægjandi ráðstafanir til
að úr þessu verði bætt. Vörn og
undanhaldi í þessum efnum verði
snúig upp í sókn með aukinni
grasrækt, sandgræðslu og skóg-
rækt og öllum tiltækum aðferð-
um. Við verðum að hefja nýja öfl-
uga sókn gegn eyðingaröflunum,
sem herja á landið og eigi linna
fyrr en öruggt er, ag við séum á
sigurleið en ekki undanhaldi.
Landið sjálft, gróðurinn á land
inu, landhelgin, landgrunnið og
það líf sem býr í hafinu umhverf-
is landið að ógleymdum jarðhitan-
um og vatnsorkunni, allt er þetta
sú eign, sem við verðum að skila
niðjunum og ávaxta sífellt til að
skila þeim i hendur.
Ekki kemur til mála, að núlif-
andi kynslóð, sem ræður yfir meiri
þekkingu og betri tækni en nokk-
ur önnur, sem hefur búið í land-
inu, geti sett sér lægra mark en
ag láta landið fara batnandi og
auðæfin vaxandi I sjónum um-
hverfis.
Hér er um hin stærstu mál að
tefla og bjóða verður út öllu okk-
ar bezta liði og draga saman alla
þá þekkingu, sem hægt er að ráða
yfir, til að komast að niðurstöðu
um hvar við erum raunverulega
stödd í þessum efnum og hvað gera
þarf, til að tryggja framtíð þjóðar-
innar í landinu.
Líklega erum við sem nú lifum,
íyrsta kynslóðin á fslandi, sem
hefur skilyrði til að vita hvar þjóð
in stendur i sambúð sinni við land-
ið. Og fyrsta kynslóðin, sem með
sanngirni er hægt að krefjast þess
af, að hún skili landinu að öllu
leyti betra, en hún tók við því.
Og þá megum við heldur ekki
bregðast.
Fullveldssmálin á dagskrá
Þau verkefni, sem ég nú þegar
hef rætt, eru sannarlega mikils-
verð, en þó er eftir að minnast
þess, sem mi'kilsverðast er af öllu
og afstaða verður.tekin til í kosn-
ingum þeim, sem framundan eru
í vor.
Á næsta kjörtímabili verður að
móta afstöðu íslands til þess, sem
nú er að gerast í Vestur-Evrópu. í
því sambandi verður að taka ör-
lagaríkar ákvarðanir, sem varða
fullveldi landsins og alla framtíð
þjóðariminar í landiinu.
í Evrópu er komin upp öflug
hreyfing í þá átt að sameina þjóð-
irnar. Efnahagsbandalag Evrópu
hefur verið stofnað og hefur starf-
að um skeið, og það er grumdvall-
að á því að deila löndum og lands-
gæðum og steypa þjóðunum sam-
an. Koma upp 'Sameiginlegri stjórn
á efnahags- og atvinnumálum fyrir
öll löndin. í því eru þegar sex
lönd, og flest lönd Evrópu vestan
jámtjalds hafa sótt um inngöngu
eða aðild, með einu og öðru móti
að þessu bandalagi. En það er sam-
eigimlegt fyrir öll þau lönd, sem
sótt hafa, að þau eru reiðubúim að
fallast á þá sameiningarstefnu í
efnahags- og atvinnumálum, sem
li'ggur til grundvallar störfum
bandalagsins. Og einnig þau lönd,
sem sótt hafa um tengsl við Efna-
hagsbandalagið með aukaaðild.
Pólitískur ágreiningur imnan
Efnahagsbandalagsins hefur kom-
ið í veg fyrir, að Bretar gengju
inn í Efnahagsbandaiagið nú strax
eins og til stóð og lamgt var kom-
ið áleiðis
En augljóst er, að viiji Evrópu-
þjóðanma til þess að sameinast
efnahagslega, deila löndum sínum
og landsgæðum og ganga undir
samstjórn, er svo sterkur, að þær
hljóta að tengjast þannig á næst-
uonii á eirnn eða annan hátt. Leikur
engtam viafi á því, að Efnahags-
baindailag Evrópu verður megim-
kjamntan í þeirri samsteypu.
Framoni fyrir þessart þróun stönd
um við á næstu misserum og verð-
um að taka afstöðu til hemmar. Og
þá fyrst og fremst Efnahagsbanda
lagsimis, sem er megtakjaminm og
vafalaust einkemnandi fyrir það,
sem koma skal.
Hjólið snýst ekki
aftuí á bak
Leiðtogar stjóinnarflokkanna á
fslandi, Sjálfstæðisfloikksiims og
Alþýðuflokksims, munu vera einu
stjórnmálamenetanir í Evrópu,
sem bera- sér í mumin niú allt í
einu annað veifið, að þessi þróun
verði stöðvuð og hjólið snúist aft-
ur á bak að þessu leyti. íslending-
ar þurfi þvi ekki um þessi mál að
hugsa, eða nánar tiltekið afstöðu
sína til Efnahagsbamdalags Evr-
ópu. Við vitum öll af hverju
leiðtogar stjómarflokkanna
hér gera sig að því umdri að halda
þessu fram. Vegna þess að þeirra
stefna í þessum málum er ekki lík-
leg til að falla megimþorra ís-
lenzku þjóðarinmar í geð, og þess
vegma á að hafa lágt um hana á
meðan verið er að kjósa. Það á svo
að hafa óbundnar hendur eftir
kosningar.
Prógramræða sú, sem viðskipta-
málaráðherra flutti um þessi efmi
á 100 ára afmæli þjóðminjasafns-
ins og útvarpað var til þjóðarinnar,
’sýnlr þó gleggra en nokkuð ann-
að, hve mikið þeir trúa áróðri sín-
um um að þessi mál séu úr sög-
unni og þess vegna eigi ekki að
ræða þau. En sú ræða var kröft-
ugur áróður um það, að sjálfstæð
smáríki væru úrelt orðim og
fengju ekki staðizt. Eftir þá ræðu
ættu allar deilur um það hvað rík
isstjórnta vill, að vera óþarfar.
Ég get ekki rætt Efnahags-
bandalagsmálið jáfn ýtarlega og
þörf væri á, því að margt ammað
hefur þurft að nefma. En nokkur
höfuðatriði vil ég benda á.
Þegar þess er svo gætt, að við
erum aðeims 180 þúsund, sem
byggjum okkar lamd, eigum stór-
felld náttúruauðæfi ónotuð, byggj-
um tUveru okkar hér sem
sjálfstæðrar þjóðar að veruiegu
Jeyti á óvemjulegum náttúruauð-
lindum, eims og til dæmis fiski-
miðunum við strendur landsins,
sem við höfum notað immam land-
helginmar fyrir okkur eima, þá sjá-
um við hvílíka sérstöðu vig höfum
meðal þjóða Evrópu. Enn fremur
ættu menn að sjá hver fjarstæða
það er, að við getum gengið undir
sam'Stjórn efnahags- og atvimmu-
mála með háþróuðum iðmaðarstór-
veldum Evrópu. Loks hversu
fjarri það er öllu vtai að hugsa sér
að við getum opnað land okkar
fyrir þeim hundruðum milljóna,
sem búa í Evrópu og hafa fullar
hendur fjár. Yrði slikt gert, hlyti
íslenzka þjóðin að drukkna í þjóða
hafinu, og við myndum áður en
við hefðurn hugmynd um, hafa
misst gjprsamlega stjórn á öllum
okkar málum.
Samvinna en ekki
sameining
Það ætti að sjást af þessu, þótt
ekki væri lengra farið, að það sem
við þurfum að sækjast eftir ©r að
geta haft eðlileg og hindrumarlaus
viðskipti við þjóðlir Evrópu. Þessu
marki þurfum við að má, emda þótt
þessar þjóðir sameinist í eitt eða
fleiri bamdalög eða rfW.
Eftir þessu eigum við og þurf-
um umfram allt að sækjast og það
er erfitt að trúa því, að þessar
þjóðir taki það til bragðs að úti-
loka okkur frá viðskiptum’, enda
'þótt þær sjái sér hag í því að sam-
eimast, og við ekki getum verið
með í þvi, vegna þess að allt öðru
visi stendur á hjá okkur en þeim.
Aðstaðan er svo ólik, að það
sem þeim verða mikilsverð gagn-
kvæm rétttadi, verða í mörgum
.dæmum óbærilegar kvaðir á okk-
ur. Minmij ég emm á samstjórn
efnahags- og atvimmumála. Margar
af þessum þjóðum beinlínis sækja
imn í hama til að auka ráð sírn og
áhrif. En við mymdum verða gjör-
samlega áhrifalausir. Þá ekki síður
a'tvinnurekstrarréttindin óg afnot
lamds og sjávargæða. í þeim efn-
um yrði bóksfaflega ekki um neitt
gagnkvæmt að ræða og gæti aldrei
orðið vegna stærðarmunar.
Það þarf ekki að nefina mörg
dæmi til að sýna, hvað gæti beðið
Islendimga, ef óvarlega væri fiarið
í þessum efnum. í löndum Efna-
hagsbandalagsims, skipta þau
fyrirtæki fremur hundruðum en
tugum, sem hafa meiri umsetn-
imgu. hvert um sig, en nemur allri
þ.ióðarframleiðslu íslendimga. Þar
að auki eru fjölmörg þessara fyr-
tatækja tengd saman og úr því
verða fjármálaleg stórveldi.
Frá því farið var að móta stefn-
ur í þessum málum, hafa Fram-
sóknarmenn haldið því fram, að
íslemdingar gætu ekki gengið í
Bfnahagábamdalagið. Hefur sú
stefna verið mótuð af hendi Fram-
sóknarmamna, að íslendimgar
ættu að sækjast eftir tolla- og við-
skiptasaimmingum við Efnahags-
bamdalag Evrópu, og reyma að
k’omast tarn fyrir tollmúrana með
gagnkvæmum samnimgum varð-
andi tolla- óg viðskiptamál.
Rógur
Bæði kommúnistar og Sjálfstæð-
ismenn dreifa þeim rógi, af því
þeir vita að margir treysta okkar
flokki í þessu máli — að við höf-
um skipt um skoðun í þessu og
verið reikulta.
Þes^ar álygar er auðvelt að
hrekja. Ég mefni fyrst þessi um-
mæli úr þtagræðu Gylfa Þ. Gísla-
sonar, nú 2. april s. 1.:
„Það er alveg rétt, sem
formaður Framsóknarflokkstas
heldur fram hér og skal ég með
ánægju staðfesta það, að hann hef
ur frá upphafi talið, að tolla- og
viðskiptasamntagsleiðta væri eina
leiðin, sem hentaði íslendtagum í
þessu máli. ÞaS kom fram í fyrsta
samtalinu, sem við áttum um mál
ið. Á því hefur aldrei verið ,vafi
í míipuim huga, að 1. þing-
maður Austfirðinga, Eysteinn Jóns
son, hefur haft þessa skoðun, þó
að ég hafi htas vegar talið á sín-
um tíma í upphafi, að hún hafi
ekki verið nægilega vel rökstudd,
en það er anmað mál“.
Þessi ummæli eru hæfilegt svar
við róginum og sýna, hvers vegna
Framsóknarmenn gerðu kröfu til
að ifylgjast með þessum málum hjá
ríkisstjórmnni.
Þessari stefnu hélt ég einnig
fram á ráðstefnu, sem félagið
Frjáls menning efndi til í janúar
1962.
Aðalfundur Miðstjóimar Fram-
sóknarflokksins 1962 ályktaði að
taka bæri upp málefni fslands við
Efnahagsbandalag Evrópu á þess-
um sama grundvelli, þegar tíma-
bært þætti. Og nú í haust, þegar
þessi mál komu til meðferðar á
Alþingi og ríkisstjórhin flutti
skýrslu um það, sem gerzt hafði,
af hennar hálfu, tóku Framsóknar-
menn enri þessa afstöðu.
Vilja aðild
Það hefur á hinn bóginn engum
dulizt, að stjórnarflokkarnir hafa
verið ákaft fylgjandi aðild að Efna
hagsbandalaginu, og hvað eftta ann
að legig við, að þeir beittu sér
íyrir þvi, að ísland sækti um
aðild. Enn hefur slikt, góðu heilli,
dregizt úr hömlu. Sumpart vegna
þess, að þeir urðu varta við það
erlendis, að ekki var það talið
hyggilegt, að ísland sækti um aðild
strax og sumpart hafa þéir hikað
vegna afstöðu Framsóknarflokks-
ins og einnig kröfu hans um, að
beðið yrði átekta. Enn fremur hef
ur það ekki farið fram hjá forráða-
mönnum stjómarflokkanna, að af-
staða Framsóknarflokksins í Efna-
hagsbandalagsmálinu á óvenjulega
sterkan hljómgrunn meðal þjóðar-
innar. Þeir hugsa sér því að fara
varlegar en ella, og nú reyna þeir
að draga athygli þjóðarinnar frá
máltau.
Tvær leidir verSa a3
einní
Þegar ríkistjórnin flutti skýrslu
sína í haust, taldi hún tvær leiðir
mögulegar. Önnur var sú, að sækja
um aukaaðild, og var það látið
fylgja, að þeirri leið hlyti að fylgja
samningur um atvinnurekstrarrétt
indi útlendinga á íslandi, og önn-
ur meginatriði Rómarsamningsins.
Hin leiðin væri að gera tolla- og
viðskiptasamning við ' Efnahags-
bandalagið. Kom þá allt i einu í
ljós, að sú leið var nú talin
hugsanleg, sem áður hafði verið
nefnd ófær og fjarstæða, þegar ég
hélt hennj fram i janúarmánuði
1962 á ráðstefnu Frjálsrar menn-
ingar.
Skýrslu ríkisstjórnarinnar fylgdi
svo sú yfirlýstag, að stjórnin hefði
ekki gert það upp vig sig, hvort
hentugra væri fyrir fsland, að
sækjast eftir aukaaðild eða tolla-
og viðskiptasamningi.
En þegar Framsóknarmenn tóku
sömu afstöðu og áður og lýstu
Framhald á bls. 14.
TÍMINN, þriðjudagur 23. aprfl. 1963. —

I