Tíminn - 20.06.1963, Side 7

Útgeféndi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Á.rnason. — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andfés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómás Karlsson. Frétta-
stjóri: Jónias Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Davíðsson.
Ritstjómarskrifstofur í Eddu húsinu, símar 18300—18305. Skrif
stofur Bankastr. 7. Aígr.sími 12323. Augl., sími 19523. Aðrar
skrifstofur, sími 18300. Áskriftórgjald kr. 65.00 á mán. innan-
lands. í lausasölu kr. 4.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f. —
Norðienzk forusta
Verkalýðsfélögin á Norðurlandi hafa á réttum tveim-
ur árum haft forustu um fjóra kjarasamninga, sem allir
eru til fyrirmyndar, því að þeir hafa verið árangur af
gagnkvæmum skilningi launþega og atvinnurekenda.
Fyrsti kjarasamningurinn, sem norðlenzku félögin
höfðu forustu um, var gerður vorið 1961. Þá stóðu yfir
úlbreiddustu verkföll, er nokkru sinni hafa verið á landi
hér. Ríkisstjórnin hvatti atvinnurekendur syðra til fyllsta
óbilgirni og ekkert þokaðist því i samkomulagsátt. Allar
horfur voru á, að síldarvertíðin færi forgörðum að mestu
eða öllu. Verkalýðsfélögin og samvinnufélögin á Norður-
iandi hófu þá samninga sín á milli og náðu samkomulagi
um mjög hóflega kauphækkun. Aðrir fylgdu svo í slóð-
ina. Þetta bjargaði m. a. einni hinni beztu síldarvertíð,
sem hér hefur verið.
Þessir samningar norðlenzku verkalýðsfélaganna og
samvinnufélaganna voru gerðir til tveggja ára. Þeir lögðu
íraustan grundvöll að jafnvægi í þjóðarbúskapnum og
vinnufriði, ef ríkisstjórnin hefði ekki raskað honum með
aigerlega tilefnislausri gengisfelhngu. Til þess óhappa-
verks rekur verðbólgan, sem hér hefur drottnað seinustu
misserin, rætur sínar.
Aftur á síðasta vori höfðu svo verkalýðsfélögin og
samvinnufélögin á Norðurlandi forustu um hóflega kaup-
iiækkun. í þriðja sinn höfðu svo sömu aðilar forustu um
5% kauphækkun á síðastliðnum vetn. Um seinustu helgi
höfðu sömu aðilar svo forustu um fjórðu kjarasamning-
ana, er fela í sér 7V2% kauphækþun. Á þessu ári er þvi
' búið að semja um 12—13% kauphækkun.
Allir þessir kjarasamningar, sem Norðlendingar hafa
haft forustu um, hafa einkennzt af hófsemi og gegnkvæm-
um skilningi. Atvinnurekendur þeir, sem að samningun-
um hafa staðið, hafa viðurkennt, að íaunþegar ættu rétt
á kauphækkun vegna aukinnar dýrtíðar og vaxandi þjóð-
aitekna. Launþegar hafa hins vegar ekki krafizt meira
en augljóst var, að atvinnurekendur gætu borið.
Af hálfu afturhaldsmanna, sem eru andstæðir laun-
^ ; 'Ogunum, hefur verið reynt að toríryggja þessa samn-
inga, þeir kallaðir svijcasamningar o. s. frv. í kjölfar
þessa afturhaldsáróðurs hafa jafnvel fylgt hefndar-
aögerðir, eins og gengisfellingin 1961 Þess vegna er
ástæða til að fagna því, að forsætisráðherrann hefur lýst
velþóknun sinni á seinustu norðlenzku samningunum.
Það boðar vonandi, að nú verði ekki gripið til heimsku-
iegra hefndaraðgerða eins og sumarið 1961.
Til hægri við íhaldið
Það hefur vakið mikla furðu, að Alþýðublaðið hefur
nýlega birt forustugrein, þar sem krafizt var hefndar-
aðgerða gegn samvinnufélögunum vegna þess að forustu-
inenn þeirra væru Framsóknarmenn
í Bretlandi birta málgögn Verkamannaflokksins ekki
shkar greinar. Þar er náið samstarí milli Verkamanna
tlokksins og samvinnuhreyfingarinnar. Brezki íhalds-
flokkurinn lætur þetta óátalið. Hann viðurkennir í verki,
að ekki sé óeðlilegt, að samvinnunrevfingin leiti sér slíks
stuðnings, þar sem andstæðingar hennar beita ekki sízl
pólitískum áhrifum gegn henni.
Hvað myndi Alþýðublaðið segja, eí samvinnuhreyfing-
in hefði einhver slík tengsli hér á iandi? '
Þetta er annars eit* af mörgum dæmum þess, að svo
iangt er forusta Alþvðuflokksins sokkin í afturhalds-
niennsku, að hún stendur í flestum einum langt til hægri
við íhajdsflokkana í nágrannalöndunum.
■

ini næsti páfi?
Páfakjörið getur haft mikil áhrif á stjórnmál margra landa.
KJÖR páfa er nú hafið í
Vatikaninu með þeim venju-
lega hætti, að allir kardínálar
katólsku kirkjunnar, sem' hafa
getað mætt, hafa verið lokaðir
inni og verður ekki sleppt út
aftur fyrr en nýr páfi h-efur
verið kjörinn.
Eins og að líkum lætur, hef-
ur rajög verið rætt um það að
undanförnu, hvaða maður sé
líklegastur til að verða páfi.
Fyrir rúmu ári, þótti það nokk-
uð víst hver eftirmaður Jó-
hannesar 23. mundi ve»ða, en
nú er það talið tvísýnaa. Þessi
maður var Montini kardínáli í
Mílanó. Enn er hann talinn
nokkuð sigurviss, en^þó hvergi
nærri eins og áður. Ástæðan er
m sú, að hann þótti ekki eins at-
. kvæðamikill á kirkjuþinginu,
sem haldið var síðastl. haust,
og gert var ráð fyrir, heldur
lét lítið á sér bera. Margir kard
ínálar, sem höfðu vænzt mik-
ils af forustu hans, urðu því
fyrir vonbrigðum, en aðrir
töldu þetta sprottið af þeim
klókindum, að hann vildi ekki
óvingast við neinn, því að hann
væri að búa sig undir að verða
páfi. Það er hins vegar talin
vafasöm leið, því að hingað til
hefur það ekki þótt sigurvæn-
legt að sækjast eftir páfaemb-
ættinu. Gamalt orðtæki segir,
að sá, sem ætli að verða páfi,
deyi jafnan sem kardínáli.
Þrátt fyrir þetta er þó Mon-
tini lalinn vænlegastur til að
hljóta páfadóminn, þótt hann
sé ekki talinn jafn sigurviss
og áður.
MONTINI nýtur yfirleitt
þess álits, að hann sé einn
mesti gáfu- og lærdómsmaður
i liópi kardínálanna, og eng-
inn þeirra þekkir betur til
mála í Vatikaninu en hann.
Hann er 65 ára, sonur þekkts
ritstjóra, er var þingmaður um
'—>

MmÉ
MONTINI kardináli
LERCARO kardináli
skeið. Hann ákvað ungur að
ganga í þjónustu kirkjunnar og
hlaut prestvígslu 1920. Hann
var fyrst sóknarprestur,- síðan
sendimaður í Varsjá og þar-
næst starfsmaður í Vatikaninu.
Þar starfaði hann samfleytt í
30 ór. Þar gerðist hann brátt
mjög handgenginn forstöðu-
manni ' utanríkisdeildar páfa-
stólsins, Pacelli, sem síðar varð
Píus páfi 12. Talið er, að Píus
12. hafí ekki metið annan sam-
starfsmann sinn meira né
treyst betur. Árið 1953 vildi
hann gera Montini að kardín-
ála, en hann afþakkaði. Mon-
tini lét þó undan þessum ósk-
um páfa ári síðar, en þá var tal-
ið að páfinn hefði sérstakan
hug á honum sem eftirmanni
sínum. Þetta átti þó ekki
eftir að rætast, því að Montini
tók kardínálavígsluna meðan
Píus 12. lá banaleguna og þótti
því of nýr af nálinni sem kard-
náli, er nýr’ páfi var kjörinn.
Síðan 1954 hefur hann verið
kardínáli í Milano og unnið sér
þar mikinn orðstír.
ÞÖTT Montini flytti frá
Rómaborg, hefur hann haft á-
fram náin tengsli við Vatikánið
og mun Jóhannes páfi ekki
hafa haft meiri skipti við ann-
an kardínála. Orðrómur herm-
ir, að hann hafi eins og Píus
12. haft augastað á Montini sem
eftirmanni sínum.
Montini er talinn hafa stult
mjög að því, að Jóhannes 23.
tæki upp frjálslyndari stefnu í
kirkjumálum en fyrirrennari
hans. Hann er m.a. talinn hafa
átt þátt i því, að Jóhannes páfi
tæki upp aukið samstarf við
katólsku kirkjuna í kommún-
istalöndunum og tæki tillit til
sérstöðu hennar þar. Þá er
hann og talinn hafa stutt að
því, að katólska kirkjan styddi
meira ýmsar félagslegar um-
bætur og léti sig bættan hag al-
mennings - meira skipta. Þetta
hefur hann líka sýnt ljóslega í
starfi sínu sem kardínáli [ Mil-
ano, þar sem hann hefur látið
sig miklu varða, að kirkjan
styddi ýmsar félagslegar um-
bætur. Montini kardínáli hefur
því verið talinn heyra til
vinstra armi katólsku kirkj-
unnar.
Þetta kom hins vegar ekki
[ ljós á kirkjuþinginu í Róm i
haust. Vinstri menn væntu þar
stuðnings frá honum, en hann
lét nær ekkert á sér bera. Sú
hlédrægni er talin hafa heldur
veikt aðstöðu hans og geta
leitt til þess, að hinir vinstri
sinnuðu kardínálar fylki sér
um einhvern annan eða at-
kvæði þessi dreifist og enda-
lokin verði þau, að samkomu-
lag verði um einhvern annan
mann.
Það er mikill styrkur fyrir
Montini, að hann er í senn
virðulegur og elskulegur í fram
göngu, ágætur ræðumaður oc
laginn samningamaður Yfir
leitt er hann talinn hafa flesta
kosti, er góður páfi þurfi að
hafa.
EF' SVO FER, að hinir
vinstri sinnuðu kardínálar
kjósa að sameinast um ejn-
hvern annan en Montini, er tal
ið næsta augljóst hver verður
þá fyrir valinu. Það verður
Lercaro kardínáli í Bologna
Hann er 72 ára gamall Hann
var náinn samverkamaður Jó-
hannesar páfa, engu síður en
Montini og studdi mjög hina
frjálslyndu stefnu hans Ler
caro er kunnur fyrir umbóta
vilja sinn og hann hefur kom
izt hjá öllum iildeilum við
kommúnista, þótt þeir hafi
ráðið lögum og lofum í Bo
logna.
Fullvíst þykir, að páfakjör
ið verði í raun og veru átök um
Framhalo -A 13 síðu
T I M I N N, fimmtudagurinn 20. júní 1963.