Tíminn - 02.07.1963, Blaðsíða 14

XKirmala þjóðfélagi. Því ríkti stöð-
ugt undarlegt andrúmsloft smá-
munaseminnar meðal þessara at-
vinnunjósnara. Þeir höfðu furðu-
legan áhuga á aukastörfum eins
og t.d. t'eftónskri forleifafræði, að
rannsaka hauskúpur frumstæðra
kynþátta og yfirburði herrakyn-
stofns. Útlendingum, sem fylgd-
ust með gangi málanna, gekk erfið
iega að ná sambandi við þessa
undarlegu menn, enda þótt Heydr-
ich sjálfur, hrokafullur, ískaldur
og miskunnarlaus maður, sæist af
og til í næturklúbbum Berlínar
umkringdur af hinum ungu Ijós-
hærðu glæpamönnum sínum. Þeir
héldu sig ekki einungis utan sviðs-
Ijósanna vegna þess hvers eðlis
starf þeirra var heldur einnig á
árunum 1934 og 1935 að minnsta
kosti, vegna þess að allmargir
þeirra, sem njósnað höfðu um
Böhm og félaga hans í S.A. týndu
tölunni, fyrir tilstilli leynisamtaka
sem kölluðu sig „Hefnendur
Röhms“ og gættu þess vel að' næla
miða með nafninu á lík fórnar-
lambanna.
Eitt af athyglisverðu verkefn-
um S.D.,enda þótt það væri ekki
xnikilvægasta verkefnið, var að
komast að því, hverjir það voru,
sem sögðu „Nei“ í þjóðaratkvæða
greiðslum Hitlers. Á meðal hinna
fjöldamörgu skjala frá Niirn-
berg var skýrsla frá S.D. í Kochem
varðandi þjóðaratkvæðagreiðsl-
una 10. apríl 1938:
Afrit fylgir með nöfnum þeirra,
sem sögðu „Nei“ eða gerðu ógilt
atkvæði sitt í Kappel. Athugunin
var gerð á eftirfarandi hátt:
nokkrir kjörnefndarmenn merktu
alla atkvæðaseðlana með númer-
um. Á meðan á kosningunni stóð
var gerður listi yfir kjósendur.
Kosningaseðlarnir voru afhentir í
réttri röð, og því var hægt á eftir
. . . að komast að því, hverjir
höfðu sagt „Nei‘ og hverir höfðu
gert atkvæði sitt ógilt. Tölurnar
voru settar á bak seðilsins með
undanrennu.
Atkvæðaseðill mótmælenda-
prestsins Alfreds Wolfers fylgir
einnig.
í fyrsta skipti í sögu Þýzkalands
var komið upp sameiginlegri l'ög-
reglu fyrir allt rikið. 16. júní 1936
— fram til þess tíma hafði 'hvert
ríki haft sína eigin lögreglu —
og Himmler var skipaður yfirmað-
ur þýzku lögreglunnar. — Þetta
jafngilti því, að leggja lögregluna
í hendur S.S., sem höfðu stöðugt
verið að fá aukið vald, allt frá því
þær bældu niður Röhm-„uppreisn-
ina“ árið 1934. Þær voru ekki að-
eins orðnar að lífverði, eina armi
flokksins, ekki einungis úrvalið.
sem framtíðarforingjar hins nýja
Þýzkalands voru valdir úr, heldur
var nú einnig búið að fela þeim
lögregluvaldið í hendur. Þriðja
ríkið var orðið að lögregluríki,
eins og óhjákvæmilega hlýtur að
fara fyrir sérhverju einræðisrríki.
Stjórn Þriðja ríkisins
Þótt Weimarlýðveldið hefði
verið eyðilagt, hafði Hitler aldrei
numið Weimarstjórnarskrána úr
gildi. Réyndar — og það var held
ur kaldhæðnisl'egt — byggði Hitl-
er „lögmæti“ stjórnar sinnar á
þessari fyrirlitnu lýðveldislegu
stjórnarskrá. Þannig var það, að
þúsundir lagasetninga — önnur
lög var ekki um að ræða í Þriðja
ríkinu — voru afdráttarlaust
byggð á lagasetningunni frá 28.
febrúar 1933 um Verndun fólks-
ins og ríkisins, sem Hindenburg
hafið undirritað samkvæmt 48.
grein stjórnarskrárinnar. Þess
verður að minnast, að hinn aldni
forseti var gabbaður til þess að
undirrita lagasetninguna daginn
eftir þinghúsbrunann, þegar Hitl-
er fullvissaði hann um, að mikil
'hætta væri á kommúnistabyltingu.
Lögin, sem afnámu öll borgaraleg
réttindi., héldu áfram að vera í
gildi, á meðan Þriðja ríkið hélzt,
og 'hjálpuðu foringjanum til þess
að stjórna með nokkurs konar
stöðugum herlögum.
Alræðislögin, sem Reichstag
hafði greitt atkvæði með 24. marz
1933, og falið um leið nazista-
stjóminni löggjafarvald sitt, voru
annar máttarstólpinn undir
„stjórnarskrárlegri“ stjórn Hitl-
ers. Lögin voru framlengd með
B55ES

mikill'i undirgefni fjórða hvert ár
af hinu auðsveipa þingi, en ein-
ræðisherranum kom aldiei til
hugar að afnema þessa eitt sinn
lýðræðislegu stofnun, heklur
gerði hann hana aðains ólýðræðis-
lega. Þingið kom víst einungis 12
sinnum saman fram að stríði, og
„set'ti" aðeins fjögur lög, engar
umræður fóru fram eða atkvæða-
greiðslur, og á því heyrðust held-
ur al'drei neinar ræður fluttar,
að undanteknum þeim, sem Hitler
hélt sjálfur.
Eftir fyrstu fjóra mánuði árs-
ins 1933 hættu að eiga sér stað
nokkrar alvarlegar umræður hjá
ríkisstjórninni, fundir hennar
urðu sjaldgæfari og sjaldgæfari
eftir dauða Hindenburgs í ágúst
1934, og stjórnin var aldrei kölluð
saman eftir febrúar 1938. Hins
vegar var einstökum ráðherrum
innan stjórnarinnar veitt töluvert
vald, þar eð þeir gátu sett lög,
sem með samþykki foringjans,
gengu þegar í stað í gildi. Leyni-
lega ríkisráðið (Geheimer Kabi-
nettsrat), sem sett var upp með
miklum lúðrablæstri árið 1938, e.
t.v. til þess að hafa áhrif á Cham-
berlain forsætisráðherra Breta,
var einungis til á pappírnum. Það
kom aldrei saman. Varnarmála-
nefnd ríkisins (Reichsverteiding-
ungsrat), stofnuð snemma á
stjórnartímanum, sem stríða-áætl-
ana-nefnd, með Hitler í forsæti,
kom aðeins tvisvar formlega sam-
an, enda þótt sumar undirnefnd-
ir hennar væru mjög vinnusamar.
Margt af störfum stjórnarinnar
var falið sérstökum skrifstofum,
eins og t.d. embætti varamanns
foringjans (Hess og síðar Martin
Bormann), alræðisstjórn í stríðs-
efnahagsmál'um (Sohacht) og
frambvæmdavald (Frick), og
framkvæmdir Fjögurra ára áætl-
cik íÆía B
unarinnar (Göring). Þar að auki
voru hinar svokölluðu „æðstu
stjórnarskrifstofur“ og „þjóð-
stjórnarskrifstofur," sem margar
hverjar áttu rætur sínar að rekja
til lýðveldistímans. Allt í allt voru
42 framkvæmdastjórnir þjóð-
stjórnarinnar undir beinni stjórn
foringjans.
Þing og stjórnir hinna eln-
stöku ríkja í Þýzkalandi voru
lögð niður á fyrsta ári nazista-
stjórnarinnar, þegar landið var
sameinað, og ríkisstjórar ríkj-
anna, sem gerð voru að héruð-
um, voru skipaðir af Hitler. Sjálf-
stjórn sveitar- og bæjarfélaga var
einnig þurrkuð út, en þar höfðu
Þjóðverjar virzt vera að ná ein-
hverjum raunhæfum árangri í átt-
ina að lýðræði. Fjölmörg lög voru
sett milli 1933 og 1935, sem
sviptu sveitar- og bæjarfélög sjálf
stjórn sinni og færði þau undir
beina yfirstjórn innanríkisráðherr
ans, sem skipaði borgarstjóra —
ef um fleiri en 100,000 íbúa var
að ræða á staðnum — og viður-
kenndi þá samkvæmt foringja-
reglunum. í bæjum með innan við
100,000 íbúa voru borgarstjórarn-
ir kallaðir héraðsstjórar. Hitler
áskildi sér rétt til þess að tilnefna
borgarstjórana í Berlín, Hamborg
og Vín (eftir að Austurríki hafði
verið hernumið 1938).
Einræðisvald sitt fékk Hitler í
gegnum fjögur ráðuneyti: försæt-
isráðuneytið (enda þótt forseta-
titillinn hyrfi úr sögunni eftir
1934) kanslaraembættið (titillinn
var lagður niður 1939), flokkinn,
og það fjórða, er kallað var ráð-
herraembætti foringjans, og gætti
persónulegra mála hans og tók að
sér að framkvæma sérstök verk-
efni.
Sannleikurinn var sá, að Hitler
lejddist daglegt amstur stjórnar-
37
genginn. Síðan getum við myndað
SOS með steinum á flötina. Ertu
þreytt?"
„Nei.“
„Svöng?“
„Dálítið", sagði hún hikandi,
eins og hún skammaðist sín fyrir
að játa það.
„Hlustaðu nú á mig. Þú verður
að borða og þú verður að hvílast.
Við fáum nóg að starfa síðar.“
Beecher reisti. hana upp. „Við
sitjum reyndar ekki á veitinga-
húsi, þar sem við getum valið um
réttina, en þú verður að borða til
að geta unnið. Við skulum koma.“
Beecher studdi hana yfir ójöfn-
urnar að flugvélinni. Hún þurfti
að gæta varúðar á háum hælun-
um og þótt hann verði hana falli
oftar en einu sinni, vissi hann
að hún vildi síður þurfa að njóta
hjálpar hans. Hann fann hvernig
mjóir vöðvar hennar strengdust
undir greip hans af einskærum
mótþróa.
„Viltu frekar fótbrotna?“ sagði
hann gremjulega.
„Það hugsa ég. En þá mundi ég
aðeins vera enn frekár hjálpar-
þurfi og þú yrðir væntanlega að
mata mig og færa mér allt, sem
ég þyrf'ti með? Mundirðu ekki
hafa gaman af því? Svo að ég
þyrfti að þakka þér minnst fimrn-
tíu sinnum á klukkutíma?"
„Af hverju heldurðu það?“
„Ég veit það ekki. Mér finnst
þetta bara.“
Hún klöngraðist upp í vélina á
undan Beecher og hann andvarp-
aði um leið og hann virfi fyrir
sér fagurlimaðan kroppinn og
nakta, velskapaða fótleggina.
Honum fannst súrt í broti, að í
slíkum líkama skyldi búa svo önug
og afundin sál.
Hitaflaskan var næstum full —
þar var einn lítri af kaffi og sjö
brauðsneiðar voru eftir. Þau
snæddu eina brauðsneið hvort og
drukku kaffið, og á meðan Ilse
gekk aftur frá matnum, bjó Bee-
cher um þau á gólfinu í fleti, er
han bjó til úr teppum og púðum,
sem hann fann í farangursnetinu
yfir sætunum.
í leit að einhverju ætilegu á-
kvað hann að grannskoða póst-
pokana, en um leið og hann dró
þá fram á gólfið, kom hann auga
á trékassa, sem var innsiglaður
á sama hátt' og kassarnir, sem
hann hafði séð þá Don Willie og
Lynch rogast með út í bifreiðina
fyrr um daginn. Kassinn lá upp
við vegginn og vár að hálfu fal'-
inn af póstpoka. Beecher tók
hann upp og bar hann fram.
„Þeir hafa gleymt þessum,“
sagði hann við Ilse.
„Ég flutti einn kassann á bak
við póstpokana, svo að ég gæti
setið á einhverju, á meðan á flug-
ferðinni stóð“, sagði Ilse. „Þeir
sáu hann ekki, þegar þeir tóku
hina."
„Einmitt. Þú hefur setið á þess-
um kassa á bak við póstpokana?"
Hún kinkaði kolli hægt og virti
gaumgæfilega fyrir sér andlit
hans, til að sjá hvernig honum
mundi verða við.
„Ja, fari það nú í heitasta!"
sagði hann og byrjaði að hlæja.
Hann greip hamar úr verkfæra-
kassanum og sló blikkböndin af
kassanum. Ilann reif upp lokið
og dró upp stafla af gulnuðum
skjölum. Sum voru alsett arabísku
hrafnasparki, önnur rituð á
spönsku eða þýzku. Auk þess kort
og teikningar af ýmsu tagi.' Skjöl-
in voru rykfallin og hornin börk-
uð af elli.
Beecher fleygði frá sér hamr-
inum og hristi höfuðið. „Þýzk al-
vizka", sagði hann háðskur. „Full
komleiki
þáttar.
„Hvað er þetta?“ spurði Ilse.
„Þetta er aðalátriðið. Það er
vegna þessara skjala, sem við sitj-
um hér. Dýrmætasti eðalsteinn-
inn í kórónu skurðgoðsins. — Og
hér er það allt saman!“ Beecher
gat ekki stillt sig um að hlæja.
„Don Willie gleymdi þeim. Skil-
urðu það? Allt fór nákvæmlega
eftir-áætlun. — næstum allt. En
þetta „næstum" á eftir að koma
honum í gálgann. Jafnvel þótt þú
og ég eigum eftir að deyja Drottni
okkar hér. Það verður einhver til
að finna þetta.“
„Hvrs vegna hlærðu að því?“
Beecher lét skjalabunkann falla
aftur niður í kassann, svo að ryk-
mökkur þyrlaðist upp í kringum
þau. Hann leit á hana og sagði:
„Finnst þér þetta ekki fyndið?“
„Það hefur aðeins meiri kvöl I
för með sér.“
„Það er einmitt það, sem er
grínið“, sagði Beecher þurrlega.
Þetta hafði allt verið svo innilega
þýzkt, hugsaði hann, eins og hund-
leiðinl'egur sorgarleikur í gömlum
stíL Don Willie hafði þrjú mannslíf
á samvizkunni, eingöngu til þess
að geta hreinþvegið nafn fyrir-
tækisins. í t nafni föðurlandsins
hafði hann eyðilagt allt, sem gat
komið upp um svikabraskið í Mar-
okkó — og blóðbaðið hafði hann
réttlætt á sinn hátt — á sinn há-
þroskaða, siðferðilega mælikvarða
með heimspekilegum bollalegg-
ingum að ívafi. Og síðan hafði
Don Willie cneð vopn í hendi og
fána réttlætisins dreginn að hún,
þrammað taktföstum skrefum á
járnhæluðum stígvélum beint of-
an í mýrarfenið.
Beecher skaut kassanum inn í
farangursgeymsluna á ný. Dag
nokkurn mundi þessi kassi kom-
ast aftur til Spánar. Hann brosti.
Og þessi kassi mundi fá að vitna
um siðgæði Don Willies.
„Nú verðurðu að reyna að hvíl-
ast“, sagði hann við Ilse.
„Ég er ekki þreytt."
Beecher l'agðist endilangur á
teppin og hagræddi kodda undir
höfðinu. „Gerðu það, sem þú vilt,“
sagði hann. Hann tók nú eftir, að
veðrið hafði breytzt. Hann var að
rjúka upp og sandurinn hríslaðíst
við hlið flugvélarinnar. En út um
gluggann sá hann, að himinninn
var enn hvítur og bjartur. Hann
naut þess að liggja á mjúkum
teppunum, þreytan seig út um
allan skrokkinn.
Áður en hann sofnaði, heyrði
hann Ilse leggjast við hlið sér
Hún lagðist yzt á brúnina á tepp
unum. Þau mundu varla snerta
hvort annað, hugsaði hann syfjað-
ur og áhuglaus . . . Það skipti ekki
máli. Ekkert skipti máli lengur,
nema svefninn . . ,
Beecher hrökk upp við hálfkæft
hljóð, sem yfirgnæfði gnauðið í
vindinum fyrir utan þau . . Hann
sneri sér á bakið og nuddaði aug-
un. Grámugguleg skíma var úti fyr
ir. í svefnrofunum átti hann bágt
•með að átta sig, hvar hann
var. Hann var þungur í höfði og
augnal'okin voru sem blý. Himinn-
inn var nú myrkur að sjá. Út um
litinn Ijórann sá hann dimm ský
og sandmekki þyrlast upp.
Ilse sat flötum beinum á tepp-
unum. Hún grét. Það hafði vakið
hann. Hálfkæfð ekkasog hennar.
Beecher þröngvaði dyrunum upp
á móti vindinum. Sandurinn sveið
í augum. Döðlupálmarnir sveifl-
uðust fyrir vindinum, og yfirborð
tjarnarinnar var gárað. Beecher
skellti hurðinni aftur og settist á
teppin.
„Hvað amar að þér?“ spurði
hann.
„Ég ætlaði ekki að vekja þig.“
Hún hafði hætt að gráta, en nakt-
ar, mjóslegnar axlirnar hristust af
niðurbældum ekka.
„Það eru mjög miklar líkur til
að við sleppum heil á húfi“, sagði
hann. „Hvers vegna græturðu?“
Hún þerraði tárin af vöngunum
með handarbakinu, klaufaleg eins
og barn „Ef við finnumst, er
úti um hann. Er það ekki?“
„Don Willie? Jú, það geturðu
reitt þig á.“ Snögglega fann hann
til gremju. „Hann hefur átt sök á
dauða þriggja manna. Af hverju
græturðu ekki þeirra vegna?“
„Þú sérð aðeins hlutina frá
einhi hlið. En hann getur bæði
verið blíður og góður. Ég mundi
ekki geta þolað, ef honum væri
eitthvað gert til miska “
„Það kemur málinu ekki við,
hvað þú getur þolað. Hann er
þjófur og morðingi. Það er hið

FÖRUNAUTAR ÓTTANS
W. P. Wc Givern
hins germanska kyn-
T f MI N N r þriðjudaginn 2. júlí 1963 —
14