Tíminn - 21.08.1963, Blaðsíða 2

T
MARCELLO MASTROIANNI og FEDERIOO FELLINI bera þarna saman bækur sínar, meSan hlé er gert á
upptöku kvlkmyndarlnnar ,,81/2".
JV2", MYNDIN, SEM
VARÐ NR. 1 í MOSKVU
Sú mynd, sem hlaut fyrstu
verðiaunin á Alþjóðakvik-
myndahátíðinni í Moskvu í
ár, var „8 V2", síðasta kvik-
mynd Federico Fellinis.
Næstsíðssta mynd hans var
„La Dolce Vita", sem naut
mikilla vinsælda, og leikur
mörgum vafalaust hugur á
því, að vita, hvernig svar
Fellinis, „8 V2" var við öll-
um vinsældunum. Hér á eft-
ir fara nokkrar hugleiðing-
ar um myndina.
Kvikmyndin „La Dolce Vita“,
eða „Hið 1 júfa líf“, eins og hún
nefnist á íslenzku, naut mjög
mikilla vinsælda úti um allan
heim. En hún fékk slæma gagn-
rýni ' heimalandi sínu, þó að
hún væri vinsæl hjá áhorfend-
um .þpr sem leikstjórinn, Fede-
rico Fellini, réðist í henni gegn
úrkynjuti yfirstéttarinnar, aftur-
haldinu meðal menntamanna, og
hinu ljúfa lífi yfirleitt. Þag þarf
ekki annað en að fletta upp i
ítölskum blöðum frá þessu tíma-
bili til að sjá, hve slæma gagn-
rýni myncin hefur hlotið. Ástæð-
an fyir vinsældum myndarinn-
ar meða almennings var sú, að
hún afhjúpaði sannleikann.
Stunda.a eru það listamenn, sem
segja sannleikann, en oftast er
það fólkið sjálft, eins og t.d.
aðalpersonurnar í Profumo-
hneyksiinu, sem kemur upp um
allt saman.
Þessi kvikmynd var því nokk-
urs konar ádeila, og að henni
lokinni v&r Fellini í vanda stadd-
ur. Hið ljúfa líf var stórmynd,
sem nnuaðhvort mundi falla eða
slá í gegn, og það síðara skeði
með þeim afleiðingum, ag Fell-
ini Jrlaut mikla auglýsingu. Hann
fék'k fjölda tilboða og mikil pen-
ingaráð, og það þarf sterka skap-
gerð til að standa á móti sliku.
En það er ekki einungis spurs-
málið um það að neita, heldur
einnig um það hvernig næsta
kvikmynd á eftir verður. Fellini
virðist strax hafa komið sér nið-
ur á það Han ætlaði að gera
kvikmynd um rithöfund, lögfræð-
ing eða niálara, og persónan sjálf
átti að vera veiklunduð, ringluð
og festulaus. Maðurinn átti að
komast í erfiðar aðstæður og
flýja undan öllu saman í dag-
draumum. Þetta var árig 1961 og
Fellini hlýtur þá, að hafa litið
á sjálfan sig í nokkuð tilfinninga-
næmu ljósi.
Kvikmyndahandritig var skrif-
að af þremur rithöfundum, eftir
að Fellini hafði sett saman frum
drættina. Hlé var gert á upptök-
unni á n.eðan Fellini stjórnaði
þeim kaf’a úr „Boccacio 70“, sem
Anita Ekberg leikur í, og eftir
það, hatði afstaða hans til nýju
myndarinnar breytzt svo, að
handritið var látið taka allt aðra
stefnu. Fellini lét söguna að
þessu sinni fjalla um kvikmynda
leikstjóra nokurn að nafni Guido
Anselmi (leikinn af Marcelló
Mastroianni), sem er að búa sig
undir kvikmyndatöku.
Fellini hefur sjálfur reynsluna
í þeim efnum, en samt er myndin
ekki nein sjálfsævilýsing eða
slæm samvizka, sem afplánug er
í myndum. Fellini segir sjálfur
að myndin sé erfðaskrá sín. Það
vill líka svo vel til, að álit lista-
mannsins á sjálfum sér og vinnu
sinni er oft það sama og fjöldi
manns hefur á ýmsu smávægi-
legu, sem fyrir þá kemur í lífinu.
Árangurinn verður svo „sur-
realistisk’ kvikmynd. Hinir upp-
runalegu dagdraumar verða að
sálrænum vandamálum hjá leik-
stjóranum í myndinni ásamt ýms-
um æskuminningum, og inn á
milli sér maður í veruleikann
sem gerir sínar brjálæðislegu
kröfur
Fellini hefur valið, að sýna
leikstjóra sinn, þar sem hann er
líkamlega veikbyggður, ilhrifa-
gjarn og viðkvæmur fyrir öllum
vandræðum. Anselmi dvelur á
heilsuhæli rétt fyrir utan Róm til
að safna kröftum og ganga frá öll
um undirbúningsatriðum fyrir
kvikmyndatökuna. Áður fá áhorf
endur að sjá hann á dæmigerðan
„surrealistiskan" hátt, þar sem
hann er lokaður inni í bíl á ferju.
Það er mjög sérkennilegt atriði,
og er ekki mögulegt að skilja
það, íyrr en maður þekkir allar
aðstæður. Atriði þetta vekur
mikla fc-rvitni, þegar í byrjun
myndnrinnar.
Á he’lsuhælinu fær leikstjór-
inn ekki ‘ sína langþráðu ró.
Þarna er að vísu falleg hjúkrun-
unarkona, það, sem flesta menn
dreymir um, en þarna er hún
raunveruleg, og hún er fyrir leik-
stjóranum og fer í taugarnar á
honum. Rithöfundurinn, framleið
andinn, lögfræðingurinn 0. fl.,
leggja þag einnig í vana sinn að
heimsækja hann á hælið, og allt
þetta fóik, sem er inni í kvik-
myndagerðinni, hefur stáltaugar.
Anselmi dvelur sem sagt á heilsu
hælinu ,en hefur engan vinnu-
frið. Þarna er strax komin mikil
gagnrýni á ástandið í Ítalíu i
dag. Það er verig að gagnrýna þá
mörgu hluti, sem aldrei eru full-
gerðir. Fellini kennir því um, að
of margir séu í kring til að trufla.
Kvikmyndaupptökurnar t.d. eru
orðnar of félagslegar, miklar
og stórar skreytingar eru byggð-
ar á þsim tíma, þegar enn er ekki
víst til hvers á ag nota þær.
Sú skreyting, sem Anselmi ætl-
ar að nota í mynd sinni, er eitt-
hvert sambland af olíuturni og
skýjakljúfi, og það er eins og
þetta mannvirki ógni frelsi An-
selmis. Þegar búið er ag byggja
þetta, þá neyðist hann til að gera
kvikmynd í kringum það. Og ekki
bætir það úr skák, að kona hans
er sífeilt að heimsækja hann í
kvikmyndaverið, og í fylgd með
henni er vinkona hennar, sem lít-
ur mjög gáfulega og hörkulega "
út. f rauninni er vinkonan samt
nautheimrk. Eiginkonan gerist
mjög vandlát og setur út á.flest-
ar gerðir eiginmannsins, eh samt
má hún sín einskis gagnvart ást-
konunni, sem öðru hverju sést í
kvikmyndaverinu. Með öðrum
orðum þá þjáir kvenfólkið hann
mikið, og ef ekki vill betur til, þá
er alltaf kona til staðar til að
angra hann.
Myndin gefur greinilega í
skyn, að hinar raunverulegu per-
sónur hennar sé draumlyndar
og eru ekki í samhandi við veru-
leikann. Öðru hverju er hugur
Anselmis leiddur til bernsku-
áranna, einkum til foreldranna.
Þegar listamaður lendir í ein-
hverjum alvarlegum sálærnum
vandræðum, er venjulega grip-
ið til þeirrar skýringar, að ein-
hver óheilbrigð atvik í æsku
hans, hafi haft svona langvar-
andi áhrif á hann.
En sterkasta rökfærsla Fellinis
í myndinni er sú, að Anselmi
hefur lifað fyllilega eðlilega
b&Tn^tiL Foreldrar hans hafa
rtÁTI 'fn's og aðrir foreldrar,
nieiía og minna gallaðir, og ein-
hvern 1íma sem drengur varð
hann vitni ag mjög ósiðsamleg-
um dansi, sem feit tatarakerl-
ing dansaði á baðströnd einni.
Honum var þá refsað mjög mikið
fyrir þetta, en í endurminning-
unni er atvikið algjörlega eðli-
legt. Bemskunni hefur því
hvorki verið eytt í ömurlegri fá-
tækt né hræðslu.
Svo kemur að því, að taka á
kvikmyrdina. Dag nokkurn stend
ur Anselmi við olíuturninn og
skýjakljúfinn ásamt hóp af blaða
mönnum og ijósmyndurum, sem
eiga að íylgjast með fyrsta upp-
tökudeginum. En allt í einu
skríður Anselmi undir borg og
skýtur sig Myndin endar á því,
að Anselmi er orðinn lítill dreng
ur og spilar á flautu með tatara-
hljómsveit, og loks sést dreng-
urinn aleinn, þar sem hann spilar
fjörlega á' flautúnái Þar rneð lýk-
urihyndmni.
f lok hennar var Anselmi ham-
ingjusamur, hann var ekki leng-
ur tákn, heldur var hann, hann
sjálfur
8Vz er sterk ádeila á annan
hlut í þjóðfélaginu, sem fylgt
hefur í kjölfarið á hinu Ljúfa
lífi. Þag er, að gengið er fram
hjá hinum raunverulegu verð-
mætum iífsins og eðlilegum hlut-
föllum, vegna draumóra um æðri
og betri stöður og góð sambönd
og klíkuskap. Það eru háðir bar-
dagar um það, sem í rauninni er
ekki til. Auðvitað ber mikið á
þessu í kvikmyndaheiminum, og
því er mynd Fellinis sönn hug-
vekjá.
Nafn myndarinnar „8%“ þýðir
aðeins, að með henni hefur Fell-
ini stjórnað 8 og hálfri mynd, og
hann ætti því, að hafa eitthvert
vit á því, sem hann er ag segja
í síðustu myndinni. Það liggur í
augum uppi, að gagnrýnendur,
sem lifa á því, að ggnrýna ýmis
andleg fyrirbrigði, gefa mynd-
inni slæma dóma. En á Ítalíu og
í Frakidandi hefur myndin orð-
ið mjög vinsæl af áhorfendum,
sem ósjáifrátt skilja hvag Fellini
er að fara með sinum „surreal-
istisku* rökum.
Avon hjólharðar
seldir og settir undir
viðgerðir
Múia við Suðurlandsbraut
Sími 32960.
Virkjun Jökulsár
á Fjöllum
Blaðið „Dagur“ á Akureyri
ræðir nýlega um virkjun Jök-
ulsár á Fjöllum í forustugrein.
Dagur segir m.a.:
„Það mu,n hafa verlð fyrir
3—4 árum, að þingmenn Fnam-
sóknarflokksins í Norðurlands-,
kjördæmi eystna fluttu á Al-|
þingi tillöigu til þlngsályktunar j
um að ganga frá áætlun um;
JökulisárVirkjun og athuga |
möguleiba á stofnun iðjuvers
effia iðjuvera í því sambandi. Á
þinginu 1961 tóku þingmenn
allra flokka úr kjördæminu
höndum saman um þetta mál,
og var tillaga þeirra samþykkt
án mótatkvæða á Alþingi. En
ríkisstjómin, sem fékk ályktun
Alþingis í hendur td fram-
kvæmda, byrjaði JökulsáráætL
unina með því að hefja um-
fangsmiklar og dýrar stórvirkj-
uniarrannsóknlr Við Þjórsá.
Þá gerðist það sumarið 1962,
að Norðlendlngar og Austfirð-
inigar boðuðu til fulltrúafundar
um Jökulsármálið hér á Akur-:
eyri. Samhugur sá, er fram
kom á þeim fund'i og glöggt
sýndi sig í fuindarályktuninni,
er mörgum í fersku minni.
Kjörin var nefnd til að fylgja
fram kröfum fuhdarins í Þimg-
eyjarsýslum og bæjarstjóriínn
á Akureyri. Sú nefnd er enn
starfandi.
Síðari hluta sumars í fyrra
fóru svo fnam allmiklar rann-
sóknir við JökuJsá. Seint á ár-
inu mun hafa veriff gehgig frá
áætlunum um virkjanir Jökul'S-
ár og Þjórsár og þær isendar til
nánari athugunar vestur um
haf t)il vcrkfræðingaféiags þar.
Talið er, að h'inir amerísku
verkfræðingar hafi skilað áliti
í febrúar 1963.
Síðan er fremur hljótt um
þetta mál. En frétzt hefur, að
byrjað sé eða jafnvel langt
komið, að gera áætlun um
minnia orkuver við Þjórsá og þá
líklega ekki með iðjuver fyrir
augum, og að einhverjum hafi
þá jafnframt dottiff það snjall-
ræði í hug, að flytja eitthvað
af orkun.ni frá þessu Þjórsár-
veri norður yfir Spremgisand.
Sé svo að slíkt sé framkvæm-
anlegt, gefur það tilefni tii að
ræða allt þetta mál á nýjum
grundvelli. Og víst er um það,
að Norfflendingar og Austfirð-
ingar þurfa að halda vöku
sinni í þessu máli.“
Millisíldin á Selvogs-
banka
Jón Árm. Héðinsson birtir í
Alþýðublaðinu í gær grein um
síldveiffarnar á Selvogsbanka.
Hann segir m. a.:
„Blöff og útvarp herma frá
nokkrum afla af millisíld á Sel-
vogsbanka effia í nánd við Vest.
mannaeyjar. Útgerffarmenn og
áhafnir fárra báta, enn sem
kom'ið er, eru gramir vegna erf
iðleika á móttöku síldarinnar
og vflja fá skip tll flutninga á
aflanum.
Vel má sumiun vera vorkunn
eftir svo sáralitla veiði á und-
anförnum vikum. Menn þykjast
sjá hér uppgripa veiði og yfir-
gefa norður- og austursvæðiff.
En er nú allt gull sem glóir?
Mér finnst rétt að athuga þessa
veiffi nokkru nánar. Allar um-
ræddar síldar munu vera um
2V2—4 ára. Þetta þýðir, að
sfldin er véidd rétt áður en hún
verður kynþroska og þar með
er skorið á rás áframhaldandi
Framhald á 15. stðu.
2
TÍMINN, miðvikudaginn 21. ágúst 1963