Tíminn - 25.08.1963, Blaðsíða 8

ÆNDASTETTIN VERDUR
AD TREYSTA Á SJÁLFA SIG
ÞA£> var fremur haustlegt um
að litast fimmtudaginn 12. júlí
s. 1., er fréttamann Tímans bar
. að garði að Gilsá í Breiðdal. —
» Pjöll voru grá ofan í miðjar
hlíðar og hiti niður undir frost
marki. Það var sem sagt ekki
júlídagur, eins og sagt er að
þeir eigi að vera.
Það var því ekki illa þegið að
ganga til bæjar með Sigurði
bónda Lárussyni, en á hans
fund var förin gerð. Og yíir hin
um þjóðlega íslenzka kaffibolla
spannst það viðtal er hér fer á
eftir.
— Hvað eru margir bæir í
byggð í Breiðdalshreppi, Sig-
urður?
— Hér munu vera um 40 býli.
— Fjölgar í hreppnum?
— Það hefur nú heldur íjölg
að, en lítið þó. íbúar eru nú rúm
lega 300. Ég hefi ekki hjá mér
töluna alveg nákvæmlega. Af
þessum 300 hygg ég að réttur
þriðjungur búi á Breiðdalsvík, en
2/3 í sveitinni sjálfri.
ERU AÐ HEFJA
MJÓLKURFRAMLEIÐSLU
— Hingað til hefur hér aðal
lega verið um sauðfjárrækt að
ræða_ er ekki svo?
— Jú, það er ekki fyrr en i
fyrrasumar, sem hægt er að tala
um, að héðan hafi verið seld
mjólk, en þá hófu 4 bæir að
selja mjólk til Djúpavogs. Nú,
síðan hefur þetta aukizt nokkuð.
— Þiö eruð sem sé að auka
nokkuð mjólkurframleiðslu?
— Já.
- og er það á kostnað sauð
f járræktunarinnar ?
— Ég held að það verði nú
ekki, ég held fremur að aukin
nautgriparækt komi til sem bú
stofnsaukr.
ENN ER MIKK) ÓRÆKTAÐ
Á BÍLDUDAL
— En aukinn bústofn hlýtur
að kalla á aukna ræktun. Hvað
er annars að frétta af ræktunar
málum hér í sveitinni?
— Það eru nú því miður held
ur slæmar fréttir. Ræktuninni
hefur miðaö alltof hægt áíram.
Hér er eitt Ræktunarsamband
íyrir Breiðdal og Beruneshrepp.
Ræktunarsambandið á jarðýtu.
með tilheyrandi verkfæærum. En
við höfum verið óheppnir með
rekstur ýtunnar vegna bilunar.
Erfiðlega heíur lika gengið að
fá vana menn, og þar að auki
hafa svo verulegar tafir orðið
vegna þess hve illa hefur gengið
að fá varahluti. Þá hefur það og
dregið mjög úr ræktun hér, að
fjárhagur bænda er, og hefur
verið það slæmur, að margir
bændur hafa alls ekki getað fært
út ræktun.
Á BREIÐDALSVÍK ER
VAXANDI ATHAFNALÍF
— Eru ekki framkvæmdir og
athafnalif í vexti á Breiðdals
vík?
— Því er að svara hlkiaust ját
andi. Nú er verið að byggja þar
síldarbræðslu, sem á að geta
brætt um 600 mál á sólarhring.
Hún er þannig úr garði gerð, að
auðvelt á að vera að auka af
köst hennar upp i 1500 mál, án
aukinna bygginga.
Fyrir 2 til 3 árum sam-
þykkti hreppsnefndin hér í Breið
dal að beita sér fyrir því að
reist yrði sildarverksmiðja á
Breiðdalsvík. — Tveir lirepps-
nefndarmenn voru sendir suður
til að vinna að málinu, en það
bar þá engan árangur. í fyrra
haust, 1962 var málið aftur tekið
upp i hreppsneíndinnl, og enn
sömu menn sendir suður til
Reykjavikur. í það skiptið fengu
þeir undirtektir stjórnarvalda og
var ákveðið að hefjast þegar
handa. Á næsta hreppsnefndar
fundi kom fram tillaga, þess efn
is að hreppsfélagið keypti allt að
helmingi hlutafjár í hinu nýja
fyrirtæki, að því tilskildu, að
meirihluti á almennum hrepps
neíndaríundi greiddi þeirri ráð
stöfun atkvæði.
Þessi tillaga var felld í hrepps
nefnd en hins vegar heimilað
að hreppurinn gerðist kaupandi
hlutafjár fyrir 50 til 100 þúsund
Sigurður, að samgöngumálum
hér um slóðir. Hvað viltu segja
mér um þau?
— Um vegamál er það að
segja, að framlög til þeirra hafa
stöðugt minnkað síðan viðreisn
hófst. Árið 1958 voru lagðar 150
þúsundir til nýbyggingar Breið
dalsvega. Fyrsta viðreisnarárið
var þessi upphæð hins vegar
skorin niður í 100 þúsund og
situr þar enn, þrátt fyrir alla
verðrýinun gjaldmiöilsins. Síð-
ustu 3 árin fyrir fæðingu við
reisnarstjórnarinnar voru byggð
ir 3 kílómetrar af vegi hér í
Norðurdal, og síðasta vinstri
stjómarárið var í fyrsta sinn
lagt fé til nýbyggingar hér á Suð
urbyggð. Síðan hefur hvorkl ver
ið haldið áfram með veginn hér
í Norðurdal, né heldur á Suður
byggð, enda það nýbyggingarfé,
sem veitt var á fjárlögum til
vega hér í Breiðdal — hundrað
þúsund krónur, ekki til skipt
anna.
Árið 1959 var kjörinn Sjálf
stæðismaður á þing hér á Aust
urlandi eftir nokkurt hlé. Sama
ÓHEPPILEG TIL'HÖGUN
STRANDFERÐA
— Við höfum verið að tala hér
um samgöngur. Við eigum eftir
að ræða hér strandsiglingamar.
Þar er ástandið gagnvart okkur
hér ekki eins gott og skyldi. í
fyrsta lagi er nú sá siður tek-
inn upp að láta Esju og Heklu
sigla fram hjá Breiðdalsvík í 3.
til 4. hverri ferð skipanna. Eðli-
lega finnst okkur þetta slæmt.
Þá er og hitt, að þó Esja og
Hekla komi hér við, er ekki unnt
að fá nokkurn hlut fluttan með
þeim, varla dekk undir bU, þótt
mikið liggi við.
— En hvað þá um Herðubreið?
— Við hér álítum að Herðu-
breið sé upprunalega byggð fyr
ir smáhafnirnar hér á Austfjörð
um. Oft hefur Herðubreið þó ver
ið kippt út úr áætlun tU að
sinna öðrum stöðum. til dæmis
leiðum Skjaldbreiðar eða Herj
ólfs. Ekki veit ég hins vegar til,
að þau ágætu skip hafi nokkurn
tima hlaupið undir bagga með
Herðubreið hér á Austfjarðaleið.
Mín skoðun er sú, að vænlegra
HÆTTA AÐ SEMJA VIÐ FULL-
TRÚA NEYTENDA, — SEMJA
HELDUR BEINT VIÐ LANDBÚN
AÐARRÁÐUNEYTIÐ
— Og skoðun mín er sú, að í
stað hinna þriggja fulltrúa neyt
enda, sem sæti eiga í Sex manna
nefndinni og bændur hafa sam-
ið við um búvöruverð, elgi að
koma sú skipan' að samið verði
beint við landbúnaðarráðuneytið.
Einkum síðustu árin hefur brydd
að allmjög á því að fulltrúar
neytenda í Sex mannanefnd-
inni streittust við að semja sér
til sem mestra hagsbóta, en
ynnu ekki starf sttt samkvæmt
hinum skýlausu ákvæðum lag
anna, að ganga svo frá samningn
um, að sammkvæmt þelm hefðu
bændur sem jöínust kjör á borfi
við aðrar stéttir. Þá tel ég og
nauðsynlegt til tryggingar því, að
samningar dragist ekki um of á
langinn, og að þeim sé lokið
áður en nýr verðlagsgrundvðllur
á að taka gildi. að leysa mjólk
urbúin undan þeirri lagaskyldu
að þurfa að sjá mjólkurbúðun
um fyrir sölumjólk.
- segir Sigurður bóndi Lárusson á Gilsá
— Alls mun hlutaféð vera um l
milljón. Nú er bygging verk
smiðjunnar komin það vel á veg,
að vonazt er til þess að fyrirtæk-
ið geti tekið til starfa um 20. júlí.
Þá er rétt að geta þess líka. að
í undirbúningi er bygging brim
brjóts á Selnesinu. Tilkoma
hans mundi bæta hafnarskilyrö
in á Breiðdalsvík, en þau eru
mjög slæm.
— Koma strandferðaskip að
bryggju á Breiðdalsvik?
— Jú, þau koma að bryggju,
þegar þau koma á annað borð,
bæði Herðubreið og eins Esja og
Hekla.
í sambandi við Breiðdalsvík
tel ég rétt að segja frá því, að
þar er á döfinni bygging nýs slát
urhúss á vegum kaupfélagsins.
Fyrir er gamalt sláturhús, úrelt
og allt of lítið. Áætlað var
að byggja sláturhúsið í sumar,
en óvíst er hvað úr verður sakir
féleysis.
Þá væri mikil þörf á að endur
byggja og stækka frystihúsið á
areiðdaisvík, en efnaihagurinn
hefur nú ekki leyft það fram að
þessu.
— Hvað er að frétta af útgerð
Breifidalsvíkurmanna?
— Nú er gerður út írá Breið
dalsvik einn bátur, Bragl, sem
nú stundar sildveiðar. Þá á lika
frystihúsið i smíðum erlendis rúm
lega 100 smálesta bát, og standa
vonlr til að hann komi i haust.
í sambandi við útgerðina, er
svo einnig staríandi söltunarstöð
á Breiödalsvik, með aðstöðu fyr
ir um það bil 30 stúlkur.
SAMGÖNGUMÁL
I ÓLESTRI
— Við skulum nú snúa okkur
Kristján Ingólfsson
árið lækkuðu framlög til vega
mála i Breiðdal upi 1/3. Það,
liggur við að maður leyfi sér að
spyrja hvort nokkurt samband sé
á milli þessara tveggja atvika?
Það sem verst er við vegamál
-ín hér, er hve margar ár og læk
ir eru óbrúaðar. Má þá fyrst
nefna Norðurdalsá, sem lengi
hefur staðið til að brúa, og
virtist skammt undan í þeim
efrsum 1958; en hefur ekkert
færzt nær siðan. Þá koma þær
Breiðdalsá og Selá. Breiðdalsá
þyrfti nauðsynlega að brúa, —
sennilega hjá Flögu. Einnig rlð-
ur á að brú komi á Selá, hjá
Hoskuldsstaðaseli .
Auk þessa eru fleiri smáár og
lækir. sem valda miklum óþæg-
indum, ekki hvað sízt á vetrum.
ERFIOUR LÆKNISVEGUR
— LANGT TIL FLUGVALLAR
— Ekki er hægt að ræða svo
vegavandræði hér, að ekki sé
minnzt á veginn héðan til Djúpa-
vogs,’ en þá leið verðum við að
sækja héraðslækni og senda
mjólk, sem vlð sendum til mjólk
urbús. Þessi vegur er ákaflega
torveldur yfirferðar og háir
mjög öllum sem þessa leið þurfa
að fara.
Frá Breiðdalsvik í Egilsstaði
eru 87 kilómetrar. Venjuíega er
Breiðdalsheiði ófær mestallan
veturlnn. Mestan hlutá árs er
þvi mjög erfitt fyrir okkur að
ná til flugvallar. Veldur þetta
eins og gefur að skilja marghátt-
uðum erfiðleikum. — Vaxandi
áhugi er þvi hér um slóðir á
þvi að fá flugvöll gerðan hér
sunnan Breiðdalshelðar. Mundi
slíkur ílugvöllur treysta mjög
samgöngur auð-Aiusturlandsins
við aðra landshluta. Tekið skal
fram, að hér á Eydölum er
sjúkraflugvöllur, en þar ætti m.
a. að vera auðvelt að gera far-
þegaflugvöll.
væri til árangurs að láta Herðu
breið sigla hér norður um, með
viðkomu á hyerri höfn, snúa við
á Kópaskeri, og koma siðan
við á hverri höfn aftur í suður
leið.
„KJÖR BÆNDASTÉTTARINNAR
ERU ÓVIÐUNANDI"
— Hvað viltu segja um álit
þitt á ástandi í málum bænda?
— Ef ræða á þau mál, vil ég
hefja máls á að benda á það
hættulega ástand, sem nú rikir
í sveitum landsins. Kjöi bænda
stéttarinnar eru algjörlega óvið
unandi og breytist þau ekki
verulega til batnaðar, þá hlýtur
ástandið að leiða af sér fækkun
bænda, fækkun býla og sem eðli
lega afleiðingu: Framleiðsluskerð
ingu.
Framleiðsluráðslögin og Sex
mannanefndarfyrirkomulagifi
hafa sett bændur í þvílika sjálf
heldu, að ekki er sjáanlegt að
úr henni verði komizt nema með
gagngerðri breytingu á lögun
um.
Hvað snertir breytingu á lög
unum um Framleiðsluráð, sem
nú stendur yfir endurskoðun á,
þá tel ég, að við þá endurskoðun
eigi tvímælalaust að gefa lands-
fjórðungunum vald til að kjósa
fulltrúa sína í ráðið á sameigin-
legum kjördæmafundum heima í
fjórðungunum.
í öðru lagi tel ég rétt við end
urskoðunina að nema úr gildi
ákvæðin um fulltrúa sölusamtak
anna, sem þar hafa átt sæti. —
Þeir hafa verlð 4, af 9 fulltrúum
alls, Bændur hafa átt hina full
trúana 5. Nú tel ég og rétt að
fulltrúunum sé fækkað úr alls 9
ofan í 7, .meðfram af því að ég
hefi ótrú á stórum nefndum. Og
það er álit mitt, að þeir eigi að
vera fulltrúar bændastéttarinnar
allir þessir 7.
STÉTTASAMTÖKIN EIGA AÐ
TAKA TILLIT TIL SAMÞYKKTA
BÆNDAFUNDA
—'í fyrra voru haldnlr tveir
stórir bændafundir tU að ræfia
verðlagsmálin. Báðlr fundimir
samþykktu einróma að hvika
hvei-gi í kjarabaráttunni. En
þrátt fyrir það lét stjóm Stéttar
sambands bænda, eins og hún
vissi ekkert um samþykktir þess
ara tveggja funda og hóf samn
inga við fulltrúa neytenda 1 Sex
manna nefndinni. Þegar aðal
fundur Stéttarsambandsins kom
saman voru samningar langt
komnir og búið að slá kúfinn af
þeim kröfum, sera bændafundim-
ir höfðu gert.
Þessi vinnubrögð bændafulltrú
anna í Sex mannanefndinni tel
ég mikla lítilsvirðingu gagnvart
fundum og samþykktum bænda-
almennt. 0g það er min trú, að
slík breytni sé einsdæmi i kjara
baráttu á fslandi.
SAMTAKA BARÁTTA MUN
LEIÐA TIL SIGURS.
— Hagur bændastéttarinnar er
nú orðinn svo bágborinn, að í
hreinan voða er stefnt. Núver
andi hlutdeild bænda í þjóðar
tekjunum er reiknuð út á mjög
óraunhæfan hátt. Það er ekkert
öfgakennt að segja að úr þvi
verðl skorið á næstu misserum,
hvort endanlega verði kippt fót
unum undan íslenzkum landbún
aði, eða eitthvað fari úr að ræt
ast. En ef úr á að rætast verð-
ur bændastéttin að vita eitt, og
það er, að fyrst og fremst á
sjálfa sig verður hún að treysta.
Hún þarf vart að búast vis sín
un, frelsara úr öðrum áttum.
Én vonandi vex skilningur á
ríkjandi hættuástandi einnig
hjá öðrum stéttum, svo að sem
fyrst verði gengið milli bols og
höfuðs á þeirri stefnu, sem er
að leiða íslenzkan landbúnað á
kaldan klaka.
T I M I N N, sunnudagurlnn 25. ágúst 1953. —