Tíminn - 29.10.1963, Blaðsíða 6

Tíminn - 29.10.1963, Blaðsíða 6
TÓMAS KARLSSON RITAR 1 M Í l \i U3 r K + FT TtR lllliiÉIÉ • ÞINGFR ÉTTIR, | Lækkum vexti og beinum fjármag inu til að auka framleiðnina! Eysteinn Jónsson hafði í gær framsögu fyrir frumvarpi því, er Framsóknarmenn í neðri deild flytja um vaxta- lækkun og að sparifjárfryst- ingunni verði hætt. Benti Ey- steinn á m. a., að sagt hefði verið, að hinir háu vextir ættu aðeins að gilda meðan þeir næðu tilgangi sínum. Frumvarpið fjallar um tvo þætti efnahagsmála, þ. e. að vextir verði aftur færðir til þess horfs, sem þeir voru í byrjun árs 1960 og enn fremur að hætt verði að frysta hluta af spari- fjáraukningunni. Þegar vextirnir voru hækkaðir í byrjun ársins 1960 var sagt, að þeir yrðu svo háir þangað til ráðstafanirnar hefðu náð tilgangi sínum, þeir ættu aðeins að gilda meðan verið væri að koma vissum ráðstöfun- um fram, en þegar þær hefðu náð tilgangi sínum myndu vextir lækka og verða svipaðir og hjá þeim nágrannaþjóðum, sem við viljum helzt bera okkur saman við. Vext- ir voru lækkaðir nokkuð 1961, en síðan ekki söguna ymeir. En það, eitt gleggsta dæmi?! um það, að ráðstafanirnar hafa ekki náð til- gangi sínum. Það átti að ná jafn- vægi í efnahagsmálum og þó eink- um lánamálum með vaxtahækkun- inni, þ. e. skapa jafnvægi milli framboðs og eftirspurnar eftir lánsfé. Reynslan Reynslan hefur hins vegar orð- ið sú, að aldrei hefur verið eins mikið jafnvægisleysi í lánamálum en einmitt nú, þegar hinir háu vextir hafa verið í gildi á 5. ár og menn búa nú við harkalegri skömmtun á lánsfé en nokkru sinni fyrr. Framsóknarmenn beittu sér gegn vaxtahækkuninni og færðu fyrir þeirri afstöðu þau rök, að þetta myndi auka mjög á dýrtíðina og gæti meðal annars orðið til þess að ekki yrði við neitt ráðið í dýrtíðarmálunum eins og nú er komið á daginn. Þá var bent á það að þetta yrði mjög mikil byrði fyrir útflutningsat- vinnuvegina, enda hefur það komið fram hvað eftir annað hjá sam- tökum útflytjenda og þeir barizt latlaust fyrir vaxtalækkun eins og Framsóknarmenn. Það er óhugs- andi að íslenzkir útflutningsat- vinnuvegir geti keppt til lengdar lætur á íslenzkum mörkuðum með góðum árangri, ef þeim er ætlað að búa við miklum mun lakari vaxtakjör en keppinautarnir, því að vaxtagreiðslur er stórkostlegur liður í rekstri útflutningsfram- leiðslunnar. Vegna þess, hve dýrt það er að eiga útflutningsvörur neyðast útflytjendur til að selja mun fyrr en þeir oft telja æski- legt verðsins vegna og sæta mun verri viðskiptakjörum fyrir bragð ið. Þá hafa enn fremur verið skor in niður lán út á afurðirnar og þetta tvennt hefur þær afleiðing- ar að menn neyðast oft til að selja á óheppilegum tíma. Kaupgfaidið og vextir Þá valda hinir háu vextir því Útdráttur úr framsöguræðu Eysfeins Jónssonar, formanns Framsóknarflokksins, fyrir frumvarpi um lækkun vaxta og að sparifjárfrystingunni verði hætt augljóslega að kaupgjaldið verð- ur að vera hærra. Ungur verka- maður, sem þarf að byggja sér íbúð fyrir minnst 550 til 600 þús. krónur. Það bætast tugir þúsunda á heimilið vegna hinna háu vaxta og það er óhugsandi annað en kaupið verði svo hátt, að mönnum sé kleift að lifa i sómasamlegri íbúð. Það þýðir ekkert að vera að blekkja sjálfan sig með tölum úr bönkunum, sem eiga að sanna það, hve vextirnir séu óverulegur liður í þjóðarbúskapnum. Allir munu nú vera orðnir sam mála um það, að það muni verða erfitt að fá afurðaverðið leiðrétt þannig hjá bændum, að vaxta- greiðslur komi til fulls inn í land búnaðarverðið — en það kemur þangað smám saman að eiiihverju leyti og hefur áhrif til hækkunar. — En meðan vextirnir eru ekki teknir að fullu inn í afurðaverð- tð vérða liihir háu vextir'-.hreinn myllusteinn um háls landbúnaðar- ins. " Unga fólkið Verst koma hinir háu vextir niður á unga fólkinu, sem er að byggja upp og koma sér fyrir. Hinir háu vextir eru þá sem skatt- ur á ungu kynslóðinni. Það eru hinir ungu, sem þurfa á lánsfénu að halda og það er hættulegt fyr- ir þjóðfélagið að leggja á þá óeðli- lega þungar byrðar. Framsóknar- menn hafa fylgt þeirri stefnu, að stofnlán ættu að vera með lægri vöxtum, en vaxtafóturinn í land- inu gæfi tilefni til að jafna mis- muninn með almannafé. Þessi stefna beinist að því að gera unga fólkinu auðveldara að koma sér fyrir og taka þátt í framleiðslu og uppbyggingu — að uppbygg- ingin færi ekki fullkomlega eftir hinu grimma lögmáli fjármagns- ins — þar sem uppbyggingin yrði þá fyrst og fremst á vegum þeirra, sem fullar hendur hafa fjár. Enginn vafi er á því, að fjár- magnseigendur hafa grætt á vaxta hækkuninni. Þeir koma fjármagni sínu í fast og komast undan verð- bólgunni, þ.e. græða á verðbólg- unni, því húsaleiga og hvers kon- ar afnot af fasteignum hækka með vaxtahækkun. Sparifjáreigendum eru hinir háu vextir hins vegar ekki til hags þar sem háu vextirnir ýta undir dýrtíðarþróun og skerða þannig gildi þeirra króna, sem á innstæðureikningum liggja. Ef vextir lækka Ef vextir yrðu nú lækkaðir, myndi það hjálpa mjög íslenzkum útflutningsatvinnuvegum að greiða það kaup, sem óhjákvæmilegt er að greiða og bæta aðstöðu þeirra Lægri stofnlánsvextir myndu hjálpa bændum í þeim erfiðleik- um, sem þeir eiga nú við að etja. íslenzkir bændur búa við stórum verri vaxtakjör en þekkist í ná- grannalöndunum og í verðlags- grundvellinum í haust voru aðeins teknar afskriftir af tæplega einni dráttarvél, en ekkert af öðrum vélakosti. Þá myndi vaxtalækkun mjög hjálpa unga fólkinu til að koma sér fyrir, og það myndi enn frem- ur draga úr hinum mikla verð- bólguótta, sem ríkir, því að vaxta- l'ækkun þýddi fyrirheit um stefnu- breytingu, þ.e. að vikið yrði frá þeirri stefnu, að leita sífellt jafn- vægis með því að hækka verðlag og gera fjármagn dýrara. Hagur sparif járeigenda Því hefur verið borið við af stjórnarliðinu, að sparifjáreigend- ur myndu tapa á vaxtalækkun — en ég held því fram, sagði Ey- steinn Jónsson, að sparifjáreig- endur hafi síður en svo hagnazt á ‘'þéim’; 1 éfnahágsaðteíðöfhí |pn hinir háu vextir voíti;!áðeins einn þáttiir'í — óg það'tít‘,síðUr‘en kvo einhlítt, að sparifjáreigendur hagn ist á vaxtahækkun eins og reynsl- an sannar bezt. Það er stöðugt verðlag og stöðugt gengi krónunn- ar, sem hefur meiri þýðingu fyrir sparifjáreigendur en innlánsvext- irnir. Framleiðni í þessu frumvarpi beinum við baráttu okkar varðandi sparifjár- frystinguna sérstaklega að því að henni verði hætt, en ekki að sleppt verði lausum í einu vet- fangi þeim hundruðum millióna, sem nú er búið að frysta. Það er skoðun okkar, að bað sé ekki verð bólgumyndandi að hafa sparifé landsmanna í umferð og lána út sparifjáraukninguna, en það þarf að beina henni til aukinnar fram- leiðslu og aukinnar framleiðni og til þeirra framkvæmda, sem eiga að sitja í fyrirrúmi. Þörfin fyrir fjármagn hefur verið svo mikil, að það hefur orðið að taka lán erlendis í stórum stíl jafnframt því að spariféð hefur verið fryst. 5—600 milljóna vörulán innflytj- enda hafa verið í umferð og svo og margs konar önnur erlend lán, sem hefur verið rekstursfé og stofnfé í atvinnuvegunum. Þetta var það, sem við sögðum fyrir þegar farið var að frysta spariféð. Við sögðum, að það myndi ekki komizt hjá að taka því meira af erlendum lánum, því meira sern fryst væri af sparifé landsmanna, því að þörf atvinnu- veganna fyrir rekstursfé væri svo mikil. Þessi stefna væri því ófram kvæmanleg eins og komið hefur á daginn. Hins vegar leggjum við áherzlu á það, að það verði að nota spari- fjáraukninguna skynsamlega og beina henni til aukinnar fram- leiðni og nýrra framleiðslugreina, því að það er leiðin út úr þeim vanda, sem við er að glíma. Það þarf einnig að gæta þess að nauðsynlegustu framkvæimdir sitji í fyrirrúmi. Það er leiðin, sem fara á, eða hver trúir því, að það sé lausn á vandanum nú að auka sparifjárfrystinguna og herða enn meira að á því sviði en orðið er. Með því yrði bara stefnt að því að meira fjármagn yrði í umferð utan við bankakerfið og engin trygging yrði þá fyrir því að það fjármagn færi til þess sem hag- kvæmast er út frá heildarsjónar- miði, það myndi auðveldlega geta leitt til hreins öngþveitis. AfurSalánin Þá hefur jafnframt vaxtahækk- unin hert að atvinnuveg- unum með því að draga úr afurða lánutn. Þau voru fyrir „viðreisn" 67% út á sjávarafurðir og land- búnaðarafurðir gn eru nú um 53íjL( Þetta aflt var sagt nauð- synlegt til að ná jafnvaégi í þjóð ai'búákapnum. Hveriiig er þáð jafnvægi? Það er jafnvægisleysi á öllum sviðum. Þetta hefur allt farið út um þúfur. Og nú á því að söðla um og fara nýjar leiðir Þær leiðir, sem við bendum á, eru mjög líklegar til að unnt verði að komast út úr öngþveitinu í áföng um, og Ivímælalaust myndu þær leiðir stuðla að aukinni fram- leiðslu og framleiðni. EYSTEINN JÓNSSON Okkar ábendingucn hefur verið svarað með fullyrðingum um að við vildum sleppa verðbólgunni lausri. SamanburSur Ef við tökum tímabilið 1951 til 1959 til athugunar og berum sam- an við „viðreisnartímabilið“, þá kemur í ljós, að dýrtíðaraukn ing hefur orðið miklum mun minni á fyrra tímabilinu. Þó voru vextir þá miklu lægri, afurðalán miklu hærri og allt spariféð í um ferð. Það virðist þ\T,ekki einhlítt að leggja á sig þéssar þjáningar, sem vaxtahækkuninni' Og öðrum ráðstöfunum stjórnarinnar hafa fylgt. Það skiptir mestu að finna það kerfi, sem mest ýtir undir framleiðslu og framleiðni í land- inu, því að það er það, sem mestu skiptir um það, hve vel okkur tekst að bæta kjör okkar og byggja upp trausta atvinnuvegi. Frumvarpinu var vísað til 2. umræðu og fjárhagsnefndar. Börn, unglingar, et$a eldra fólk óskast til blaðburðar í eftirtöldum hverfum: Langagerði — Túnin — Melar SMiw AfgreiSsla — Sími 12323 og 18300, Bankasfræti 7. Afgreiðslufólk Stúlkur, eða piltar, óskast til afgreiðslustarfa í nokkrar kjötverzlanir okkar. — Einhver reynsla æskileg. — Nánari upplýsingar á skrifstofunni, Skúlagötu 20. Sláturfélag Suðurlands. T f M I N N, þriðjudaginn 29. október 1963. 6

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.