Tíminn - 29.10.1963, Blaðsíða 7

Útgefc ndi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason — Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (ábl. Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og IndriSi
G. Þorsteinsson. Fulitrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Frétta.
stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Sigurjón Davíðsson
Ritstjórnarskrifstofur í Eddu húsinu, simar 18300—18305 Skrif
stofur Bankastr 7 Afgr.simi .12323 Augl., sími 19523 Aðrar
skrifstofur, sími 18300 Áskriftargjald kr. 80,00 á mán. innan-
lands. t lausasölu kr. 4.00 eint — Prentsmiðjan EDDA h.f —
RÍKISÚTVARPIÐ skýrði frá því á laugardagskvöldið,
að haldinn hefði verið fundur flokksráðs Sjálfstæðis-
flokksins þá um daginn til að ræða um ástand efnahags-
mála og stiórnmála. Aðalályktun fundarins hafi verið
sú, „að gera beri nauðsynlegar ráðstafanir til að tryggja
gengi krónunnar“.
Ástand efnahagsmálanna hefði nú verið annað og
betra en það er, ef forvígismenn Sjálfstæðisflokksins
hefðu fyrr gert slíka ályktun og staðið við hana. Þá hefði
gengi krónunnar ekki verið fellt úr hófi fram veturinn
1960 og þá hefði gengisfellingin 1961 aldrei átt sér stað.
Hefðu þessar ógæfuráðstafanir ekki verið gerðar, ásamt
vaxtahækkunum og tollahækkunum, myndi nú ríkja gott
jafnvægi í efnahagsmálum þjóðarinnar og atvinnuvegir
og einstaklingar búa við batnandi afkomu.
Með þessum ráðstöfunum var hins vegar hleypt af
stað þeirri dýrtíðarskriðu, sem síðan hefur stöðugt haldið
áfram að stækka og þó mest nú seinustu mánuðina.
Margir munu vona, að nú hafi stjórnarflokkarnir
lært af þessu og því lofi flokksráð Sjálfstæðisflokksins
aðgerðum til að tryggja gengi krónunnar. Margir munu
einnig segja, að betra sé seint en aldrei.
Dómurinn um þær ráðstafanir, sem flokksráð
Sjálfstæðisflokksins kann að hafa í huga, mun hins
vegar fara eftir því, hverjar þær verða og í hvaða til-
gangi þær eru raunverulega gerðar. Gengisfellingarn-
ar 1960 og 1961 voru gerðar í þeim tilganai að færa
auð og yfirráð sem mest í fáar henciur. Það heíur líka
ótvírætt heppnazt. Ef hinar nýju ráðstafanir verða
gerðar í sama anda, t. d. þrengt að launþegum og
bændum meðan hinir ríku fá bætta aðstöðu, munu þess-
ar ráðstafanir ekki verða heillavænlegri en hinar fvrri
Þær munu þá aðeins auka ágreininginn um skipt-
ingu þjóðarauðs og þjóðartekna og leiða til nýrra deilna
áður en langt líður.
Það er hægt að gera ráðstafanir til að styrkja gengi
krónunnar á þann hátt að allir megi sæmilega við una.
Hér hefur verið bent á þær leiðir. eins og lækkun útláns-
vaxta, tolla og útflutningsg'jalda. Ef sú leið er farin,
myndi ekki þurfa að grípa til neinna þvingunaraðgerða.
Þjóðin bíður nú eftir því, að ríkisstjórnin geri sem
fyrst. grein fyrir þeim ráðstöfunum, sem hún telur sig
vera að undirbúa. Dómurinn um þær hlýtur hins vegar að
fara eftir því, hve raunhæfar og sanngjarnar þær verða.
Slælegt eítírlit
FJÁRMÁLAMISFELLUR þær, sem orðið hefur upp-
víst. um í borgarskiifstofum Reykjavíkur sýna ótvírætt,
hvílíkt sleifarlag hefur ríkt í öllu eftirliti með innheimt-
um og ýmsum fjárreiðum. Þar getur starfsmaður, sem
hefur innheimtu á stórfé með höndum ráðstafað inn-
heimtufénu á eindæmi til lítt skyldra þarfa missirum
saman í stað þess að skila því til aðalgjaldkera, og fer
svo fram missirum saman. Þetta verður ekki ljóst fyrr
en nýtt innheimtukerfi er sett á og farið að krefja þá,
sem löngu áður eru búnir að greiða tilteknar upphæðir.
Jafnvel eftir þetta gengur í þófi hjá borgarendurskoðanda
að skýra réttum aðilum, borgarráði frá þessu. Öll saga
málsins sýnir, að eftirlit og aðhald í fjármálum og fjár-
vörzlu borgarinnar er slælegt og uppfyllir ekki þær kröf-
ur, sem gera verður til opinberrar fjármálastjórnar.
T í M I N N, þriðjudaginn 29. október 1963
\ v'.V V i ' i; '; «
sscssrfstsxssssis.
ockefeller gegn Goldwater
Prófkjör, sem fer fram eftir fjóra mánuöi, vekur vaxandi athygli.
EF republikanir héldu í dag
flokksþing sitt, þar sem valinn
yrði frambjóðandi þeirra í for-
setakosningunum næsta haust,
er nokkurn veginn augljóst
hver það hnoss myndi hreppa.
Það myndi verða Goldwater öld
ungadeildarmaður frá Arizona.
Eins og málin standa í Banda-
ríkjunum í dag, gæti hann vel
reynzt Kennedy forseta skæður
keppinautur í forsetakosning-
um.
Hið mikla fylgi, sem Gold-
water hefur hlotið seinustu
mánuðina, er há-amerískt fyrir
brigði. Vissir menn eða vissar
stefnur geta unnið sér mikið
fylgi á stuttum tíma, án þess
að hægt sé að gera sér fulla
grein fyrir orsökunum. Þetta
er nánast sagt eins konar tízku-
faraldur. Þessar bylgjur
hjaðna líka oft eins skyndilega
og þær hafa risið. Andstæðing-
ar Goldwaters gera sér von um,
að þessi bylgja hans verði
hnigin áður en republikanir
halda flokksþing sitt næsta
sumar og a.m.k. áður en forseta
kjörið fer fram í nóvember
1964.
SÍÐAN Robert Taft féll frá,
hafa hægri menn í flokki repu
blikana ekki átt neinn sérstak-
an merkisbera. Þeir hafa verið
líkastir höfuðlausum her.
Spiátt og smátt hafa þeir þó
sajneinazt um Goldwater sem
eins . konar leiðtoga sinn, án
þess að hann hafi beinlínis
sótzt eftir því. Goldwater virð-
ist vera mjög hversdagslegur
gróðamaður, sem náði því að
vera kosinn öldungamaður í
Arizona með því að beita aftur
h.aldssömum vígorðum, sem
féllu vel í „krarnið" þar. Þessu
hefur hann haldið áfram og
hefur bersýnilega fyrst og
fremst hugsað sér að gera það
til þess að styrkja aðstöðu sína
í Arizona. Áður en hann sjálfur
veit af, gerir þetta hann að
dýrlingi afturhaldsmanna víða
um Bandaríkin. Hann verður
landsfrægur áður en (hann hefur
sjálfur fulla hugmynd um það.
Ef Goldwater hefði í upphafi
gert sér grein fyrir því, að
þetta væri leiðin til að gera
hann að forsetaefni republik-
ana, myndi hann hafa ver-
ið stórum aðgætnari. Einn
mesti erfiðleiki hans nú er að
breiða yfir ýmis stóryrði og
yfirlýsingar, sem hann hefur
áður látið falla, og útilokað
væri fyrir forseta Bandaríkj-
anna að standa við. Seinustu
mánuðina hefur Goldwater
reynt að marka talsvert ábyrg
ari stefnu en áður, einkum í
utanríkismálum, en þar verður
hann oftast að glíma við fyrri
yfirlýsingar sínar og ummæli,
er segja allt annað.
ÞAÐ, sem einkum virðist
styrkja Goldwater er m.a. eftir
farandi:
Nokkuð ber á þreytu vegna
þess, að Bandaríkin hafa um
30 ára skeið búið við stjórn-
arstefnu, sem hefur beinzt
að því að ger- Bandaríkin að
„velferðarríki". Ekki sízt gætir
þessa hjá yngra fólkinu, m.a.
stúdentum, að það vilji reyna
eitthvað nýtt.
GOLDWATER
Forsetaefni republikana eins
og Dewey og Nixon eru taldir
hafa tapað m.a. vegna þess að
þeir hafa fylgt svipaðri stefnu
og demokratar.
Suðurríkin eru ekki lengur
slíkt vígi demókrata og áður,
heldui eru nú talsverðar líkur
til, að afturhaldssamt forseta-
efni republikana gæti náð þeim
frá dernókrötum. Þá skapist
möguleiki fyrir forsetaefni
tepublikana til þess að vinna
með því að halda miðríkjun-
um, sem yfirleitt eru nokkuð
íhaldssinnuð, og fá suðurríkin
til viðbótar. Ef republikanar
reyna að vinna forsetakjörið
með þessum hætti, er Goldwat-
er vænlegt forsetaefni.
Það virðist nokkuð almennt
álit, að Kennedy hafi farið of
geyst í svertingjamálunum að
imdanförnu og myndi það vafa-
lítið verða honum til tjóns, ef
kosningar færu fram nú. Þetta
hefur hins vegar orðið meira
vatn á myllu Goldwaters en
annarra forsetaefna republik-
ana.
MEÐAL frjálslyndra repu-
blikana er nú hafin sókn til að
reyna að koma í veg fyrir, að
Goldwater verði forsetaefni
flokksins á næsta ári. Sá, sem
einkum hefur þar forustuna,
er Nelson Rockefeller, ríkis-
stjóri í New York. Fyrir rúm-
lega hálfu ári þótti hann lík-
legastur til að verða útnefndur
forsetaefni republikana. Þetta
gerbreyttist hins vegar eftir að
hann kvæntist fráskilinni konu,
en sjálfur hafði hann skilið
nokkru áður við fyrri konu
sína. Sá atburður hefur haft
þau áhrif, að Rockefeller verð-
ur tæplega forsetaefni republik
ana á næsta ári. Hann hefur þó
síður en svo gefið upp vonina
og hefur undanfarið ferðazt
víða um Bandaríkin til þess að
vinna að því að verða útnefnd-
ur frambjóðandi republikana
næsta haust. í ræðum þeim,
sem Rockefeller hefur haldið,
hefur hann ráðizt beint á Gold-
water og krafizt þess, að þeir
ræddu um það í sjónvarpi hver
stefna republikana ætti að
vera. Goldwater hefur neitað
þessu og borið því við, að slíkt
myndi aðeins auka óeiningu
meðal republikana, en nú bæri
að vinna að því, að þeir þokuðu
sér sem bezt saman. Þá hefur
Roekefeller deilt á stefnu Gold
v/aters í alþjóðamálum og
rifjað upp ýmis fyrri ummæli
hans, eins og þau, að Bandarík
in eigi að fara úr Sameinuðu
þjóðunum og hætta aðild að
Alþ j óðabankanumi
Rockefeller stefnir augljós-
lega að því að koma í veg fyrir,
að Goldwater verði forsetaefni
republikana 1964. Hins vegar
er ekki talið eins víst, að hann
vilji sjálfur raunveruiega vera
í framboði, þótt hann sækist
opinberlega eftir því. Hann
vilji aðeins koma öðrum í fram
boð en Goldwater, t.d. Nixon,
en bíða sjálfur eftir forseta-
kosningunum 1968, þegar
Kennedy getur ekki boðið sig
fram aftur.
ÞVÍ ER NÚ spáð, að fyrsta
stóra viðureignin milli þeirra
Goldwaters og Rockefellers
muni fara fram í New Hamps-
hire 10. marz næstkomandi. Þá
fer þar fram prófkjör um
hvaða forsetaefni skuli stutt af
fulltrúum New Hampshire á
Framhafé
síðu.