Alþýðublaðið - 24.12.1927, Blaðsíða 7

’ALÞÝÐUBLíAÐ l'Ð
7
Postullega trúarjátningin
°g
helgisiðabók ísienzku pjóðkirkjunnar.
Fram að árinu 1910 voru prest-
ar íslenzku pjóðkirkjunnar eið-
bundnir við höfuðjátningar evan-
gelisk-lúterskrar kirkju, en með
þeirri helgisiðabók, sem þá kem-
ur út og nú er gildandi, er eið-
binding sú niður feld, en í henn-
ar stað kemur loforð um „að pre-
dika guðs orð hreint og ómeng-
að, svo sem þaö er að finna í
hinum spámanniegu og postul-
legu ritum, og í anda vorrar evan-
gelisku lútersku kirkju". Vitan-
lega var þessi breyting gerð sök-
um þess, að óhæfa þótti að binda
prestinn við bókstaf trúarjátning-
anna. Þá var það runnið upp
fyrir leiðandi mönnum kirkjunnar,
að trúarjátningarnar eru ófull-
komin mannanna verk og mega
ekki vera okkur annað en vitn-
isburður um það, hvernig hugsað
var á þeirn tímum, þegar þær
urðu til, og allar eru játning-
arnar frá löngu liðnum tímum,
þegar hugmyndir manna um
flesta hluti voru alt aðrar en þær
eru nú. Þess vegna sáu þeir, er
voru leiðtogar íslenzku þ jóðt-
kirkjunnar í byrjun 20. aldar, að
ekki náði nokkurri átt að ætlast
til þess, að prestar geti játað trú
sina með sömu orðum og trú-
menn iöngu liðinna tíma, sem
höfðu að mörgu gerólíkar hug-
myndir um heiminn og lögmál
hans. Þeir feldu því niður téðan
eiðstaf við prestvígsluna.
Helgisiðabó'kin frá 1910 ber
þess líka vitni, að trúarjátning-
ar kirkjunnar hafa ekki skipaö
öndvíegið í trúarhugmyndum
þeirra, sem að henni unnu. Þar
verður þess hvergi vart, áð
nokkur trúarjátning sé til nema
í sambandi við skírnina og í fceinu
framhaldi af því við fermingu
ungmenna. Þó má segja, að hún
sé ekki í neinu lífrænu sambandi
við skírnarathöfnina, þvi að auð-
veldlega má sleppa henni, og
verður skírnarformúlan samfeld
heild fyrir því, þó að hvergi sé
Irreytt einu einasta orði að öðru
leyti. Þegar presturinn hefir gert
krossmark yfir enni og brjósti
barnsins, segir hann: „Heyrum nú
játndng trúar vorrar, sem barnið
á að skírast til.“ Síðan flytur
hann postullegu trúarjátninguna,
s'pyr síðan, hvað barnið eigi að
heita, eys það vatni og skírir það
til nafns föðurins, sonarins og
hins heilaga anda, en tríiarjátn-
dngin er ekki framar nefnd á
nafn frekar en ef hún kæmi ekk-
ert málinu við.
Ég er sjálfsagt ekki einn presta
urn það, að hafa kunnað þvi illa,
að verið er að flækja trúarjátn-
ingunni inn í jafnhelga athöfn
og skírnina. Það virðist f©ra lítið
sftmrœmi í því að láta p*>stinn
skíra barn til þeirrar játningar,
sem ekki þykir hæfilegt áð
binda hann við og eins vel gert
ráð fyrir að hann aðhyllist ekki
sjálfur í öllum greinum. Og ég
skyrði þetta ósamræmi með því,
að verið væri af vorkunnsemi að
lofa hinurn gamla, deyjandi tíma
að hafa eitthvað til að una sér
við síðustu lífsstundirnar. Og þeg-
ar ég heyrði, að verið' væri að)
efna til nýrrar handbókar, þá taldi
ég sjálfsagt, að í þeirri helgi-
siðabók myndi trúarjátningu
hvergi að finna.
Árið 1925 kaus prestastefna í
Reykjavík nefnd manna til að
vinna að því að semja nýja helgi-
siðabók, óg lagði sú nefnd fram
bráðabirgðatillögur á prestastefínu,
er háð var í Reykjavík síðast
liðib sumar. Þær tillögur eru
jþirtar í Prestafélagsritinu, og má
þar sjá, að nefnd sú leggur til,
að trúarjátningin verði meiri liður
í skírnarathöfninni en verið hefir
og enn ríkari áherzla lögb á það,
að tii þessarar játningar eigi
barnið að skírast. Nefndin leggur
til, að breytt verði á þann hátt,
að presturinn spyr, þegar hann
hefir haft trúarjátniniguna yfir: „Á
að skíra barnið til þessarar trú-
ar?“ Því er svarað: „Já,“ og virð-
ist svo eiga að skilja, að skírnax-
athöfnin verði ekki framkvæind,
ef svarað er á annan veg.
Ég minnist ekki að haía j ahn-
að stnn fylst meiri undrun, en
þegar ég sá þessa tillögu, því að
mér hafði ekki annað í hug kom-
ið en að nefndarmönnum — ein-
hverjum að minsta kosti heíði
verið það ljóst eins og mér, að
í ýmsum atriðum stríðir postul-
lega trúarjátningin á móti trúar-
hugmyndum ails þorra manna
hér á landi, en i hana vantar það,
sem flestir myndu fyrst og fremst
vilja taka fram, ef þeir væru að
vitna um trú sína á Jesú Krist.
Hvað er trúarjátning?
Trúarjátning er vitnisburður
manmsins um. þáð dýrmætasta,
sem hann á í trú sinni og skoö-
unum, og þegar talað er um, að
barn sé skírt til ákveðinnar trú-
arjátningar, þá er með því sagt,
að fyrst og fremst eigi að leggja
kapi> á það að innræta barniinu
þær skoðanir, sem sú trúarjátn-
ing felur í sér.
Athugum postullegu trúarjátn-
inguna í því ljósd. Fyrsta grein
bennar er í sannleika fyrsta játn-
ing hvers einasta manns, er trúir
á persónulegan guð, hvar í heimi
sem er og tíl- hvaða trúarbragöa-
flokks sem hann teldi sig, og það
er sú trú, sem öllum mun ljúft
að votta að þeir vilji innræta
bami sínu.
Alt öðru tnáli ex að gegna um
aðra greinina, Setjum svo, að við
biðjum einhvern aó skýra fyrir
okkur trú sína á Jesú Krist og á
hvern hátt hann vilji innræta hana
barni sínu. Það eru hugsanleg
margs konar svör, því að hug-
myndir ntanna um Jesú eru ým-
is konar, og ýmislegt skilur nteð
þá trúarlegu reynslu, er ntenn
þiga í sambandi við hann. En víst
er unt það, að í postullegu trú-
arjátningunni er fátt eða ekkert
að finna af því, sem kristnum *
manni lægi fyrst og fremst á
hjarta að vitna unt, hvaða stefnu
sem hann tilheyrði. Þar er þess
ekkert getið, að Jesús hafi lifað
og dáið fyrir’inennina, — að hann
hafi kent okkur að þekkja föð-
urinn á hæðum og æðstu skyldur
lífs okkar. Þar er fórnardauða
ekki getið með einu orði og eikki
heldur, að Jesús lifi og starfi nteð
kristni sinni alla daga alt til eiida
veratdar. Með öðrum orðum: Þar
er ekki getið þess dýrsta og
helgasta, sem kristinn maður á í
trú sinni og skoðunum í sanú
bandi við Jesú Krist. En hins veg-
ar er þar þulið ýmislegt smá-
vægilegt, sem engum myndi koma
i hug að fara að minnast á í Sám,-
bandi við það helgastá í trú sinni
og skoðunum, og annað er þar,
sem beinlínis er fjarstæða fyrir
öllurn Jiorra fslendinga nú á tím-
um. Hverjum myndi vera það rík-
ast í huga, að móðir Jesú hét
María, eða að sá hafi heitið Píla-
tus, er landstjóri var á Gyðinga-
landi,’ þegar Jesús vár krossfest-
ur. Það er vitanlegt, að hér á
landi er fjöldi sannkristinna
manna, sem láta sér þá skobun
mjög í léttu rúmi liggja, að Mar-
ía hafi verið meyja, er hún ól
,Jesú, eða hreint og beint afneita
hfenni i hjarta sínu. Ekki virðist
það heldur neitt í frásögur fær-
andi, að Jesús dó og var grafinn.
Sú skoðuin, er liggur á bak við
ummælin, að Jesús sitji til hægri
handar guði föður og muni koma
þaðan til að dæma lifendur og
dauða, er mjög fjarlæg trúarhug-
myndura okkar þjóðar nú á tím-
um. Á bak við þau orð er sú
hugmynd, að guð sé fjarlægur
okkur mönnunum og Jesús sömu-
leiðis, meðan hann situr honum
til hægri handar, því að paðan
kemuT hann til að dæma okkur.
Áreiðaniegt er líka, að ekki er
Jesús okkur efstur í huga sem
dómari. Auk þess tölum við ekki
um dóm yfir daubum og lifandi.
Til grundvallar fyrir þeim orðum
liggur sú hugmynd Páls postuli,
að einn góðan veðurdag forgangi
himinn og jörð, og að því loknu;
fer dómurinn fram. Þá er gerður
munur á þeim, sem látnir voru
fyrir þann tíma, og eru þeir
nefndir dauðir, af því að undan
farið hafa þeir hvílt dauðir í
gröfum sínum, én á degi dómsins
upp rís hold þeirra. Hinir, sem
þá lifa hér á jörðunni, eru nefnd-
ir lifandi.
Og ef maður vildi játa trú sína
á heilagan anda og þær náðar-
gjafir, er fyrir hann veitast, þá
myndi nútíðarmaður ekki sízt
minnast á bœnina, en hins vegar
er hæpið, að sá, er eitthvað þekk-
ir sögu kirkjunnar á undan förn-
um öldum, haldi því fram, að
hann trúi á hcina. Hann getur elsk-
að hana og verið henni þakklátur
fyrir mikið og margt, sem hann
telur hana hafa veitt sér og hann
getur átt brennandi óskir um vel-
ferð hennar. En það nær varla
nokkurri átt, að hægt sé að trúa
á hana, sem eitthvað, er ekki geti
skeikað. Það geta katólskir einlr
gert í þekkingarskorti sínum og
óheilindum við heilbrigða skyn-
semi. Og þó keyrir fyrst ger-
samlega um þverbak, ef gera á
ráð fyrir, að fslendingar á 20.
öldinni játi trú sína á upprisu
holdsins. Það endemishneyksli
hefir að vísu verið látið viðgang-
ast til þessa, að prestar eru látn-
ir segja það síðast orða yfir lík-
ömum framliðinna, að þeir muni
af jörðu aftia' upprísa. En bráðú-
birgðartillögur handbókarnefndar-
innar bera það þó meÖ Sér, að
innan hennar hefir komið fram
rödd um, að þar sé þörf breyí-
ingar. Og enn fremur kemur þaö
í ljós, að nefndin hefir talið hæp-
ið að krefjast þess, að játuð sé
trú á upprisu holdsins, því aö
tillögur koma um það, að f stað
þeirra orða komi „upprisa lík-
ama“ eða „upprisa dauðra'", og
er ætlast til, að með þeimt orð-
um sé játuð trú á framhaldslíf
eftir líkamsdauða. Er sú breyt-
ing að vísu til nokkurra bóta,
en hins vegar er það athugavert
að vera að gera smábreýtingar á
trúarjátningunni og láta þó svo
heita, að trúarjátningin só sú
sama og hún áöur var, því að
við það inissir trúarjátnjngin gildi
sitt sem vitnisburður um trú og
skoðanir eldri kynslóða. Það er
skylda okkar við minningu
liðna timans að geyma með
sem elztum ummerkjum
og kostur er á jafn-fornhelgan
grip og trúarjátningin er, en vera
ekki að rangfæra skoðánir lið-
inna kynslóða til þess eins að
draga sjálf okkur á tálar og
reyna að telja okkur trú um, að
við getum tekið okltur trúarjátn-
ingu þeirrá i munn. Virðist hitt
miklu hreinlegra, ef litið er &vo
á, að trúarjátningunni megi
breyta, að þeir menn, er álita,
að kirkjan megi ekki án trúar-
játninga vera, vinni hreint og
beint að því, að ný trúarjátning
verði samin. B}nn fremur er það
við þessa tillögu handbökaxnefnd-
arinnar að athuga, að í daglegu
tali nefnum við framhaldslíf sál
arinnar ekki upprisu dauðra. Upp
runalega er það orð þannig til
orðið, að þegar framliðánn birt-
ist, þá var það talið vist, að
hinn jarðneski líkami hefði rtsíb
upp af gröf sinni. Að þvf leyHi
minnir það orðalag á skoðunina
rnn upprisu holdsins, sem nú er