Tíminn - 28.01.1964, Page 8

Leikstarfsemi í
Hrunamannahreppi
Því er stundum haldið fram,
að ekkert markvert gerist í
menningar- eða félagsmála-
starfi út um hinar dreifðu
byggðir Öll hin svokallaða
sveitamenning tilheyri fortíð-
inni, og fámenni hamli allri
slíkri starfsemi.
Sem betur fer er þessu ekki
þannig farið. Mjög víða í sveit
um landsins er haldið uppi öfl-
ugu félagsmálastarfi í ýmsum
myndum. Ber þar enn mest á
h starfsemi ungmennafélaganna.
Með dugnaði, ósérplægni og
samtakamætti hafa mörg
hreppsfélög komið sér upp
myndarlegum félagsheimilum,
sem hafa orðið ómetanleg lyfti
stöng til aukins átaks í fjöl-
breyttari félags- og tómstunda
iðju.
Eitt af því sem ungmennafé-
lögin hafa unnið að, er leik-
starfsemi. f sumum sveitum er
leiklistin orðin' gamalgróin og
margt fólk í byggðarlögunum
hefur fengið mikla þjálfun á
leiksviði og náð góðum tökum
á hinum ólíklegustu viðfangs-
efnum.
í þetta sinn vil ég, að gefnu
tilefni minna á ungmennafélag
Hrunamanria. — Það verður að
segja að sú sveit sé ein hin
glæsilegasta hér á Suðurlandi.
Hvort tveggja er að sveitin er
mannmörg og eigi síður hitt
að fólkið er óvenju dugmikið
og yfirbragðsfrítt og ber með
sér áskapan virðingar og höfð-
ingssvip og lund. — Þar í sveit
hefur um áratugi verið rækt-
aður heilbrigður félagsþroski,
sem vafalaust á sinn mikla þátt
í því hversu vel fólkið hefur
unað þar við sitt og lítið flutt
í burtu, enda mun í fáum sveit-
um jafn margt af ungum glæsi
legum bændum og bændakon-
um og þar, að öllum öðrum ó-
löstuðum.
UMF Hrunamanna hefur um
fjölda ára iðkað leikstarfsemi
og mun að því er fróðir menn
þar segja vera búið á vegum
þess að fara á svið hvorki meira
né minna en 80 leikrit af ýmsu
tagi.
S.l. föstudagskvöld sýndi
félagið í Selfossbíó gamanleik
inn „Gift eða ógift“, eftir J. B.
Priestley í þýðingu Boga Ólafs
sonar. Þetta er ósvikinn gaman
leikur og í meðferð leikaranna
var sannarlega skemmtileg
stund að njóta tilþrifa þeirra á
sviðinu. Þarna var enginn við-
vaningsbragur á hlutunum,
hraði, hispursleysi og léttleiki
einkenndi allan flutninginn.
Öll gervi og búningur leiksviðs
ins var með ágætum, sem sagt,
allur leikurinn heilsteyptur og
vel útfærður.
Hér verður ekki lagður dóm
ur á meðferð einstakra leik-
enda, þeir skulu allir hafa mín-
ar beztu þakkir fyrir óvenju-
lega gleðistund, en leikstjóran
um Hólmfríði Pálsdóttur ber
sérstaklega að þakka fyrir
skemmtilega útfærslu og góð-
'ar staðsetningar leikenda, sem
vitanlega á sinn stóra þátt í
heildarmyndinni.
Því miður voru miklu færri
sýningargestir en vera skyldi,
en þeir sem mættir voru klöpp
uðu leikendum óspart lof í lófa
við mörg atriði og að sýningu
lokinni.
Ef leikurinn verður sýndur
víði..', vil ég eindregið benda
fólki á að sækja hann ef það
vill fá sér ósvikna gleðistund.
Því sýningin gefur ekkert eft-
ir því bezta, sem upp á er boð-
ið af slíku tagi í þéttbýlinu.
Óskar Jónsson
Bók um Búnaðarsam-
band Kjalarnessþings
„Búnaðarsamband Kjalarnes-
þings fimmtíu ára“ heitir bók, sem
kom út á síðasta ári, og hefur að
BÍLA OG
BÚVÉLA
SALAN
v/Miklatorg
Simi 2 3136
geyma, sem nafnið. ber með sér,
búnaðarsögu Gullbringu- og Kjós-
arsýslu á þessari öld.
Guðmundur Jósafatsson frá
Brandsstöðum tók saman bókina,
sem er 160 blaðsíður í stóru broti,
prentuð og bundin í Hólum. Frá-
gangur bókarinnar er hinn prýði-
legasti, góður pappír, skýr prentun
og áferðaríalleg, og gott band.
Fjöldi mynda af bændum og framá
mönnum héraðanna, bæjum og
verklegum framkvæmdum eru í
bókinni.
Jóhann Jónasson,'formaður bún-
aðarsambandsins, ritar inngangs-
orð, en síðan koma þættir úr sögu
sambandsins, sjö þættir eftir Guð-
mund Jósafatsson og einn eftir
Ólaf Bjarnason. Þá eru greinar um
hvert búnaðarfélag innan sam-
bandsins, eftir ýmsa höfunda. Ingi-
björg Jónsdóttir ritar um nám-
skeið í meðferð og matreiðslu græn
metis, og Guðmundur Jósafatsson
ritar lokaorð.
ÁrlS 1921 var merkisár I sögu (slenzkrar larSvinnslu, en þá kom þúfna-
baninn. Mest var afrekaS með þessari vél i Kjalarnesþingi. MYNDI'N er
úr bókinni um Búnaðarsamband Kjalarnesþings. Árni C Eylands við
stýrið á þúfnabananum, búnaðarmáiastjóri og fleirl standa fyrir aftan
hann.
FRAMSÓKNARVIST
Framsóknarfélögin í Reykjavík spila Framsóknarv»st ; Súlnasaln
um, Hótel Sögu. fimmtudaginn 6. febrúar kl 20,30
Skemmtiatri'Öi og dans.
1
MINNING
GÍSLIJÖNSSON
Hofí, SvarfaðardaL
Þann 8. þ. m. lézt á Fjórðungs-
sjúkrahúsi Akureyrar Gísli Jóns-
son Hofi Svarfaðardal. Með honum
er horfinn einhver mesti og sér-
kenniiegasti persónuleiki sinnar
samtíðar meðal Svarfdæla. Hver
sem eitt sinn sá Gísla í Hofi mun
tæplega hafa gleymt mynd hans,
svo fast hlaut hún að mótast í
hugskoti manna, enda maðurinn
þjóðkunnur.
Gísli var fæddur að Syðra-Hvarfi
í Svarfaðardal 11. okt. 1869 og
því 94 ára er hann lézt. Foreldrar
voru Jón Kristjánsson bóndi Syðra
Hvarfi og Dagbjört Gunnlaugsdótt
ir bónda Atlastöðum Gíslasonar.
Bæði voru komin af merkum svarf
dælskum bændaættum. Sjá „Sterk
ir stofnar", eftir Björn R. Árna-
son. Þau Syðra-Hvarfshjón eignuð-
ust 3 börn, 2 dóu í frumbernsku
en Gísli einn náði þroskaaldri.
Gísli ólst upp með foreldrum
sínum, en er hann kvongaðist 1891
tók hann við búi á Syðra-Hvarfi og
bjó þar til ársins 1904 er hann
keypti jörðina Hof í Svarfaðardal.
Með honum fluttu foreldrar hans
og dvöldu til hinztu stundar.
Kona Gísla vár Ingibjörg Þórð-
ardóttir Hnjúki Svarfaðardal
Jónssonar hin ágætasta kona á
alla lund og búkona með afbrigð-
um. Ingibjörg dó 1952. Börn þeirra
voru 6, náðu 5 fullorðins árum, en
eina dóttur misstu þau á barns-
aldri og elzta barn þeirra Halldóra
dó ung, en þá gift kona og móð-
ir. Hin lifa foreldra sína báða,
Gunnlaugur bóndi Sökku, Jón
bóndi Hofi, Dagbjört húsfreyja
Laugafelli Reykjadai, S.-Þing.,
Soffía, er yngst var þeirra syst-
kina er ógift og stóð fyrir heimili
föður síns eftir að hann varð
ekkjumaður og jafnframt fyrir búi
bróður síns Jóns eftir að hann
hafði misst konu sína. Allt er
þetta fólk hið ágætasta sem það
á kyn til.
Hjá þeim hjónum Gísla og Ingi-
björgu ólst upp frá bernskuárum
til fullorðins ára og jafnan sem
eitt af börnum þeirra Ingibjörg
Kristjánsdóttir, gift Steingrími
kennara Benediktssyni, Vest-
mannaeyjum.
Heimili, þeirra hjóna var jafn-
an mannmargt, einkum eftir að
þau fluttust að Hofi, sem er miklu
meiri jörð en Syðra-Hvarf. Búskap
ur allur í bezta lagi. Ekki var þar
neinn auður í garði, en þó jafn-
an með bezt stæðu heimilum í
Svarfaðardal.
Gestanauð varð snemma mikil,
einkum eftir að hjónin komu að
Hofi, studdi þar margt að. Heimil-
ið aðlaðandi, húsbóndinn mjög
riðinn við ýmis félagsmálastörf og
þurftu því margir þangað að leita
ýmissa erinda. Auk þessa var Gísli
þúsundþjalasmiður, jafnt á tré og
járn, svo fjölhæfur í starfi að
furðu gegndi. Honum virtist allt
liggja í augum uppi. Varla hafði
hann vél fyrr augum litið er hann
hafði skilið gerð hennar og hvern-
ig hún starfaði.
Allt þetta samanlagt er ég hefi
nefnt, olli því að á Gísla stóð enda
laust kvabb og ónæði en þess varð
aldrei vart að það rótaði geðró
hans og prúðmannlegri framkomu,
því hvorugt brást honum nokkru
sinni.
Allt þetta kvabb og ónæði, er
það hlaut að hafa í för með sér
tók vissulega mikinn tíma frá hús
bóndanum til heimilisstarfa og ég
ætla að öllum jafnaði hafi ekki
mikill peningur komið í Ho-fsbúið
í gegnum þessi störf, oftar lítið
eða ekkert. Gísla gat aldrei lærzt
að meta verk sín eftir þeim töxt-
um síðari tíma, er giltu fyrir sams
konar þjónustu hjá öðrum.
Gísli dvaldi oft langdvölum frá
heimili sínu bæði við félagsmála-
störf og smíðar. Stjórn heimilis-
ins hvíldi því oft þungt á hús-
freyjunni en henni fataðist ekki
stjórnin, allt var í öruggum skorð-
um og bifaðist hvergi enda voru
þau hjón hjúasæl og virt. Yfir
Hofsheimilinu var jafnan bjart.
Sambúð í bezta lagi og fjölskyldu-
lífið innilegt og hlýtt. Eg hef leit-
azt við að draga hér fram í stórum
dráttum svipmynd af Hofsheimil-
inu j búskapartíð þeirra Gísla og
Ingibjargar en hefði þó átt skilið
að fyllri hefði verið en í takmark-
aðri blaðagrein, verður ekki allt
sagt, það yrði of langt mál.
Ævistarfi Gísla á Hofi verður
ekki fulllýst með Hofsheimilinu
einu. Ævistarf hans var langt út
fyrir það.
Gísli er fæddur á þeim tíma er
ungum íslendingum var ekki
margra kosta völ. Atvinnuvégir
fáir og frumstæðir og leiðir til
menntunar næsta torfærar og flest
um ófærar vegna kostnaðar, það
fékk Gísli að reyna, mun þó fast
hafa á hann sótt þorsti til slíkra
hluta, enda gáfur nægar og fjöl-
hæfar. Minni svo trútt að ég ætla
að til undantekningar megi telja.
Hann virtist eiga hvert ár ævi
sinnar frá bernsku skýrt afmark-
að með sínum sérkennum og átti
það jafnan tiltækt svo ekki skeik-
aði.
Fjölhæfni Gísla til verklegra
starfa var óvenjuleg, en hið sama
gilti á andlega sviðinu. Mér er sem
ég sjái hann nú í dag ungan og
upprennandi horfandi á alla þá
möguleika til lærdóms sem við
augum blasa. Þvílík dýrð að geta
svalað hinum andlega þorsta og
menntaþrá og hefja gönguna. Og
T í m i n N. briSjudagur 28. janúar 1964'
8