Tíminn - 05.03.1964, Blaðsíða 7

Otgef.nai: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
FramJcvæmdastjórl: Tómas Amason. — Rltstjórar: Þórarinn
Þórarinsson láb) Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson Fulltrúi ritstjómax: Tómas Karlsson Frétta.
stjóri Jónas Kristjánsson Auglýsingastj.: Sigurjón Daviðsson.
Ritstjörnarskrifstofur l Eddu búsinu, simar 18300—18305 Skril
stofur Bankastr 7 Afgr.simi 12323 Augl., simi 19523 Aðrar
skrifstofur. sími 18300 Askriftargjald kr 80,00 á mán. innan-
lands t lausasölu kr 4.00 eint — Prentsmiðjan EDDA h.f, —
Rekstrarlán bænda
í leiðara Morgunblaðsins í gær er rætt um rekstrar-
lán landbúnaðarins. Þar er réttilega tekið fram að há-
mark þessara lána sé 160 millj. Á hitt er hins vegar ekki
minnzt, að þessi upphæð hefir staðið óbreytt síðan 1959.
Að sjálfsögðu er þessum rekstrarianum ætlað nú að
standa undir sömu útgjöldum landbúnaðarins á tíma-
bilinu marz til september eins og þau gerðu þá. Auð-
vitað nægja þau ekki til þess.
Hækkanirnar sem orðið hafa síðan 1959 eru öllum
kunm.r. Morgunblaðinu líka.
Það er ekki nægjanlegt fyrir bændur að fá rekstrar-
lán til þess að kaupa áburð. Hann er að vísu nauðsyn-
legur, en fleira þarf til búrekstrarins en hann einan. Og
á sama tíma sem rekstrarlánin hafa staðið í stað hefur
áburðurinn aukizt og hækkað úr 60 milljónum í 160
milljónir. Og samkvæmt verðlagsgrundvelli landbúnað-
arvara 1. september 1959 var kjarnfóðurliður búsins
14.800 krónur, en er nú um 24 þúsund krónur og hefur
því nær tvöfaldazt. Kostnaður við vélar hefur á sama
tíma hækkað úr 8700 krónum í 20 þúsund eða meira
en tvöfaldazt.
Þannig mætti lengi telja hækkanir á öllum sviðum.
Þegar þetta er allt haft í huga, verður það næsta
skiljanlegt að 54 milljónir, sem veittar eru í marz í
rekstrarlán til landbúnaðarins, hrökkvi nú skammt, og
dugðu raunar alls ekki 1959.
Þetta virðist Morgunblaðinu líka hálft 1 hvoru ljóst,
því það segir alla vita „að fjármagnsskortur er í land-
búnaðinum eins og öðrum atvinnugreinum“.
Hitt er nú aftur meginatriði, sem bændur ekki gleyma,
að aðrar atvinnugreinar hafa ekki verið beittar þeim
ranglátu „frystingarreglum“ á rekstrarlánum sem land-
búnaðurinn hefur orðið að þola.
Morgunblaðið segir það vera í athugun, hvort unnt sé
að auka fjárveitingar til landbúnaðarins.
Bændur vænta þess áreiðanlega að athugun þessari
verði hraðað. Þeir vita það, að hægt er að leysa þennan
vanda, ef vilji er nægur fyrir hendi. Það er að vísu góðra
gjalda vert, að Morgunblaðið skuli viðurkenna þörfina í
þessu sambandi, en sú viðurkenning dugir landbúnaðin-
um skammt ein. Meira þarf til að koma.
Herlist, sem brást
Sjálfstæðisflokkurinn hélt löngum uppi hörðum ásök-
unum gegn vinstri stjórninni fyrir það, að hún lýsti
yfir, að hún vildi leysa efnahagsmálm í samráði við
verkalýðsfélögin, Stéttarsamband nænda og fleiri al-
mannasamtök í landinu. Þetta var talin skökk aðferð
og ólýðræðisleg, og fleira var henni til foráttu fundið.
„Viðreisnar“-stjórnjn sagðist ætla að hafa annan hátt
á, og það efndi hún vel, því að síðustu fjögur ár hefur
hún kappkostað að standa í sífelldn stórstyrjöld við
þessi samtök og reynt að hafa vilja þeirra að engu. En
hver er dómur reynslunnar af þessari krossferð? Um það
er vitnisburður Bjarna Benediktssonar forsætisráðherra
órækastur. Hann sagði í áramótagrem sinni: „Ríkisvald-
ið eitt fæi hér ekki við ráðið“, og átti við efnahagsmál-
in. Og hann bætti við í sáttfýsistón: „Á ríkisstjórninni
stendur ekki um samstarfsvilja við verkalýðshreyfing-
una“, og í þingræðu fyrir skömmu sagði hann berum
orðum, að haldgóð úrræði mundu ekki fást í efnahags-
málum ,nema um þau yrði víðtækt samkomulag. Það
er ástæða til þess að minna á þessa viðurkénningu
stjórnarinnar um það, hvernig henm hafi skjátlazt i
þessu mikilvæga atriði.
Frá vettvangi Sameinuðu þjóðanna:
Ráðstefna Sameinuðu þjuðanna
um viðskipta- ug þróunarmál
í þessum mánuði kemur sam-
an á vegum Sameinuðu þjó'3-
anna ráðstefna í viðskipta- og
þróunarmálum og verður Ra-
oul Prebisch í forsæti. Hann
hefir gengið frá skýrslu um
athuganir á þessum málum og
kemur þar fram með mikilvæg
ar tillögur um að veita van-
þróuðum löndum aðstoð með
breyttri stefnu í heimsviðskipt
um.
Raoul Prebisch er Argentínu
maður og veitir forstöðu þeirri
nefnd Sameinuðu þjóðanna,
sem fjallar um efnahagsmál
Mið- og Suður-Ameríkuríki
anna Hann bendir á mikia
og knýjandi nauðsyn þess að
gera víðtækar ráðstafanir til
að lagfæra þann jafnvægis-
skort, sem ríkir í viðskiptamá:
um. Útflutningur þeirra ríkja
sem flytja út lítið unnar vörur
aukist svo miklu minna en
útflutningur iðnaðarþjóðanna
Aukið misvægi í viðskipturo
veldur fjárhagslegri hindrun
sem torveldar þróunina meirn
og meira. Hinni hófsömu áætl
un Sameinuðu þjóðanna uro
5% aukningu á ári verður jafn
vel ekki unnt að ná, nema ráð-
stafanir séu gerðar til þess að
bæta verzlunarkjör vanþróuðu
ríkjanna verulega.
Tillögur Prebiscb fela í sér
langvarandi skuldbindingar-
b'æðHyrir iðnþróuðu löndin og
hin vanþróuðu Þær krefjast
einnig víðtækrar áætlunargerð
ar til langs tíma og stofnunar
alþjóðlegs kerfis til þess að
framkvæma fyrirhugaða stefnu
hans í alþjóðamálum.
Þetta er að sjálfsögðu mjög
mikilvægt mál fyrir að minnsta
kosti sumar þeirra 123 þjóða.
sem taka þátt í viðskipta- og
þróunar-ráðstefnunni. sem kem
ur saman í Genf núna í marz
Og hætt er við. að í aueum
sumra fulltrúanna séu tillög-
urnar nokkuð byltingarkennd-
Undangenginn mánuð hafa
fulltrúar setið á stöðugum fund
um í aðalstöðvum Sameinuðu
þjóðanna til þess að ákvarða
um ýtnis framkvæmdaatriði
vegna ráðstefnunnar. Mjög
miklum undirbúningstíma hefir
verið eytt í að þrefa um manna
val í störf við ráðstefnuna og
val fulltrúa í stjórnarnefnd
hennar. Ef dæma má fyrirfram
um fi'amgang máls á ráðstefn-
unni í Genf eftir þeim fyrir-
gangi. sem ríkt hefir í sam-
bandi við þessar umræður, þá
verður að líta á það seim mjög
mikla bjartsýni ef gert er ráð
fyrir að ráðstefnuni auðnist að :
taka nokkra mikilvæga ákvörð
un um þau sjónarmið. sern
Prebisch setur fram í skýrsla i
sinni, einkum þó þegar þess erj
gætt, að ráðstefnan á ekki ið j
standa yfir nema 12 vikur.
Úrbætur þær. sem Prebiscn
ieggur til, eru margs kona- j
Meginlausnir hans felast þó
'• iðnþróun vanþróuðu ríkjanna
en aukning i viðskiptum þeirra
samkvæmt áætlun dg undir eft
irliti á að leggja ti! fjármagmð
að miklu leyti. Hann lítur svo
á, að iðnþróuðu löndin verði
að veita viðtöku innfluttum iðn
aðarvörucn frá vanþróuðu lönd
unum, samkvæmt ákveðnum
kvóta. Forgangsréttur verði
einnig að koma til í þessa
sambandi.
Jafnframt þessu þarf að
tryggja nægiiega kaupgetu van
þróuðu landanna. Þetta á að
gera með nýjum, yfirgripsmikl-
um verzlunarsamningum, sam-
hliða fjármögnun í formi upp-
bóta.
Prebisch heldur því fram, að
viðskiptaráðstafanir milli ríkis
stjórna verði að ná til allra
vandamála í sambandi við að-
gang og lágmarksverð, svo og
til afstöðunnar milli fram-
leiðslu innanlands og fjárfest-
ingarstefnu, bæði í útflutnings
og innflutningslöndunum-
Hætt er við, að til alvarlegra
átaka komi um það atriði, hver
eigi að taka sæti ÍKína, áður
en ráðstefnan getur setzt á
rökstóla í alvöru Einnig verð
ur reynt að veita Vestur-Þýzka
landi fulltrúa í stjórnarnefnd
ráðstefnunnar, og sú tilraun
mun valda harðvítugum deil-'
um.
Margir fulltrúar vestrænna
ríkja gera sér vonir um, að
stjórn Sovétríkjanna sé svo
mikið kappsmá] að jákvæður
árangur náist á ráðstefnunni,
að hún muni af þeim sökum
gera minna veður út af þess-
um tveimur atriðum. Hún muni
ef til vill ekki láta ágreining
um þau tefja til muna umræð-
ur um hin mikilvægu yfir-
gripscniklu verkefni ráðstefn-
unnar.
Fulltrúar margra ríkja hafa
krafizt þess á undirbúnings-
fundunum, að ákvörðun verði
tekin um, hver fari með umboð
Kína. Þeir hafa bent á það
mikilvæga atriði, stjórnin í
Peking fari með völd í ríkl,
sem sé stórveldi í verzlun, og
því sé höfuðnauðsyn að hún
eigi fulltrúa á ráðstefnu, sem
eigi að taka áhrifamiklar &-
kvarðanir um heimsverzlunina.
Ákvörðun um að kalla þessa
miklu ráðstefnu saman var tek
in á allsherjarþingi Sameinuðu
þjóðanna síðast liðið ár. Ráð-
stefnunni var ætlað það verk-
efni að kanna, hvern veg
mætti treysta efnahagsaðstöðu
vanþróuðu landanna með bætt
um verzlunarkjörum.
Svo virðist, sem hin beina
efnahagsaðstoð vestrænu ríkj-
anna sé í nokkurri rénun. Þörf
in á aðstoð með hagstæðari
verzlunarkjörum en áður verð
ur því brýnni. Fulltrúar van-
þróuðu ríkjanna munu því
sækja það fast, að samþykktar
verði aðgerðir í þá átt, sem
Prebisch hefir lagt til-
Þó verður að játa, að horfur
eru næsta litlar á verulegum
árangri af störfum þessarar ráð
stefnu í ár. Þeir, sem að henni
standa, virðast i hæsta lagi
gera sér vonir um, að hún muni
leiða til þess, að þörf van-
þróuðu ríkjanna fyrir aðstoð
hljóti almennari og alvarlegri
viðurkenningu en áður. Þegar
liggur ljóst fyrir, að vesturveld
in eru fjarri því að geta komið
sér saiman um sameiginleg.o
stefnu.
Óhjákvæmilegt virðist, að
til átaka komi milli Frakka,
sem verða á oddinum fyrir að-
ildarríki Efnahagsbandalagsins,
og Breta og Bandaríkjanna-
Ennfremur gætir meðal Banda-
ríkjamanna mikillar andstöðu
gegn viðtækum, alþjóðlegum
verzlunarsamningum, svo og
gegn þeim áætlunaraðferðum,
sem Prebisch gerir ráð fyrir.
Þá er einnig hætt við því,
að miklu af tíma ráðstefnunn
ar verði sóað í gagnslausar um
ræður um, hvers konar alþjð-
legu kerfi eigi að koma á fót.
Sovétríkin hafa lagt kapp á,
að stofnað verði til alþjóð-
legra verzlunarsamtaka, sem
taki við af GATT, en meðlima
tala þess er mjög takmörkuð
Vesturveldin hafa aftur á
móti veitzt ákaft gegn því. Þau
vilja efla GATT, en ekki leggja
það niður.
Nokkrar horfur eru á að Sov
étríkin ætli að leggja minni á
herzlu en áður á stofnun al-
þjóðlegra verzlunarsamtaka, og
kunni að sætta sig við sam-
komulag um áframhaldandi
ráðstefnu um verzlunar- og
þróunarmál, enda sé sett á
laggirnar fastanefnd, sem ann
ist störfin milli þess, sem ráð
stefnan komi saman. Þau munu
þá einnig krefjast þess, að
lögð verði aukin áherzla á
efnahagsmálin í framkvæmda
stjórn Sameinuðu þjóðanna.
Eins og málum er háttað er
brýnust þörf á að marka stefn-
una eins og Prebisch hefir lagt
mikla áherzlu á.
HJÁLPARBEIÐNI
Nýlega hafa tvær fjölskyldur
hér í Reykjavík orðið fyrir til-
finnanlegu Ijóni vegna eldsvoða.
Hinn fyrri varð að Álftamýri 20
í sambýlishúsi á þriðju hæð. Þar
bjuggu hjónin Ragnar Jóhannes-
son og Hjördís Óskarsdóttir, ásamt
fjórum börnum sínum, tveggja til
sjö ára .
Síðari eldsvoðinn varð að Suður-
landsbraut 122 í timburhúsi, sem
eyðilagðist algjört. Þar var heim-
ili hjónanna Árna Guðmundsson-
ar og Lauícyjar Ólafsdóttur. Börn
þeirra eru fjögur, tveggja til
fimmtán ára.
s Fjárhagsastæður beggja þessara
fjölskyldna eru þannig eftir það
tjón, sem orðið er, að góðrar hjálp
ar er brýn þörf og sem fyrst.
Reykvíkingar hafa margoft sýnt
það, að þeir hafa brugðið fljótt og
vel við í líkum tilfellum. í trausti
þess, að svo verði einnig nú, eru
þessar fáu línur ritaðar.
Minnumst orða postulans:
„Berið hver annars byrðar og upp
fyllið þannig lögmál Krists.“
Skrifstofa Tímans, Bankastræti
7, hefir góðfúslega tekið að sér
veita viðtöku væntanlegum pen-
ingagjöfum.
Jón Þorvarðsson.
T í M I N N, fímmtudaninn 5. marz 1964 —
l